PLORANTIS CROATIAE SAECULUM SECUNDUM.
Hactenus exactis jàm centum
et pluribus annis
Adversas experta vices sine fine gemisco;
Tantorum mea sors necdum contenta malorum
Ulteriùs serpit genti damnosa fideli,
Igne furens, ferroque necans, crebrisque rapinis
Depopulans pagos,
et capta plebe per hostem
Tendit in extremam Regni Populique ruinam:
Ut fato quodam perferre
atrocia semper
Deberem; postquam sum dicta
Croatia, vera
Illyrici tellus, quondam Corybantia dicta.
[ERROR: no reftable :]1601.
Principium cùm specto novi tam saeculi ùt anni,
Extitit infaustum; rigidae nam tempore brumae,
-- 53 --
Perque nives Turci Bihagenses usque Tohuñum
Excurrunt, pagumque illic, quem Lestje vocamus
A corylis, raptant praedis, domibusque crematis
Abducunt homines ad dura ergastula centum.
In praedas sic more lupi grassatur anhellus
Turcus, et ex miseris parat impia regna rapinis.
Vicini damnum mea Seña ut vindicet, armis
Igneque Corbaviam punit: multosque colonos
Caedit, ad Udviniam Begum quoquè mactat Halilem
Stirpe Memimbegi: qui anno cum fratre priori
Grobnikium vastarat agrum. sic poena scelestos
Effugiet nunquam divina vindice dextra.
Quos mihi non perimit Mavors, Mors effera tollit
E gremio natos; ne cùm mea lumina cessent
A lacrymis, assueta diu plorare suorum
Funera crebra forìs violenta domique. Georgum
Zriñiacum Comitem, Slavnorum nobile scutum,
Expertum bellis, multisque insigne trophoeis
Mors rapit in tumulum. cujus pia funera mater
Non modico planxi luctu: nam plurima saepè
Uno in Cive salus Patriae persistere visa est.
Nuper ùt accepto Praeses malè vendidit auro,
Kanizam, justis Princeps expostulat armis,
Viribus Italiae fultus. Sed durior illa
Armato domino, quàm non fuit antè Tyranno,
Obstat, ab hoste diu contra defensa Patronum
Et Patriam, donec saevi inclementia coeli
Solvere castra pium magna cum clade coëgit
Ferdnandum Archiducem. Primus fuit iste Kaniza
Adversante mihi luctus: pluresque sequentur,
Dum redeat sub jura sui Kaniza Patroni.
-- 54 --
Saepè ita nescit homo, quid habet, nisi cesset habere.
Piratica infestat jam Turca licentiùs aequor,
Christiadum innumeris damnis necibusque superba
Hesperiis circùm terrorem impresserat oris.
Ne mea Seña malum pelagi patiatur inultum,
Vicinis compassa suis, armata celoces
Threïciam Adriacis navem deprendit in undis,
Bis centumque capit sex et triginta latrones,
Donata nulli vita, qui pluribus illam
Sustulerant: omnes gladio lacerante peremptos
Projicit in pelagum, cetoque canique vorandos,
Et rediit victrix praedis ditata latronum.
Ista ferens aegrè Venetus, qui jura Liburna
Atque Croata dein Adrium praetendit in aequor:
Tum quòd erat contra Señam stimulatus ab hoste
Ulcisci nequiente secùs millena suorum
Damna: latrocinii perturbataeque quietis
Accusat Regi Señenses. Hi sine culpa:
Namque nocere hosti, propriis et juribus uti,
Credebant licuisse sibi: plectuntur acerbè:
Hos etenim augustam nemo defendit ad Aulam,
Et Praesul contra Populum malè sanus agebat,
Qui poenam infamem vivens et mortuus egit.
Praecipuos tunc Seña viros in Marte peritos
Lictoris manibus vidit periisse, celoces
In cineres abiisse; minùs quò Turca deinde
Señonios metuat terraque marique feroces.
Sed nimia in justum patientia versa furorem
Judicis extinxit duro mala caetera letho.
Tramite regali debet procedere Judex:
Non declinando in dextram, qui molliat isthic
-- 55 --
Judicium: sic non in laevam, qua exasperet illic
Supplicium. festina nocet sententia Juris.
Non animo mea Seña tamen defecerat omni,
Contra hostem semper pro Rege Deoque parata
Bellare, et proprium diffundere prompta cruorem.
[ERROR: no reftable :]1602.
Invadit Likam, flamma ferroque patratis
Barbaricae genti damnis, ornata redivit
Turcorum spoliis, captivorumque caterva;
Militibus summum victo solamen in hoste est.
[ERROR: no reftable :]1603.
Infaustus fuit iste meis et flebilis annus,
Quo terrae fructus infecta nociva, geluque
Et grando miseris mortalibus eripuere.
Tattariae fera gens, Geticae nunc incola terrae,
Pannonicos populatur agros: vastata per hosce
Magna parte sui luget peninsula Murae.
Ad tam longinquas excurrit barbarus oras
Praedandi causa, de praedis vivere svetus
More lupi, quem non cultus delectat agrorum.
A Turcis saevisque Getis Peninsula Murae
Depopulata iterum damno majore gravatur,
Et penès auriferum tellus amplissima Dravum
Vinicia tenus. Hi Grabsanum gente Jacobum
Brezovac inter cędunt altamque Veroçam:
Pòst prope Kusterovac acri certamine fundunt
Kegĺevium Vragumque Duces. tunc Rassiña tota
Depraedata fuit, Turcis exustaque flamis,
Et quingenti homines in barbara vincula ducti;
Ne, qua sorte olim redituris tecta supersint.
[ERROR: no reftable :]1604.
Carlopolis (quam non pridèm Dux Carolus amni
Imposuit Kulpae, Carnas tueatur ut alpes
Japodiumque solum) consummitur igne repenti:
-- 56 --
Ut vix salvarit nudam novus incola vitam.
[ERROR: no reftable :]1605.
Incrementa capit Boçkaica factio ad Hunnos:
Ipse coronatur Turco à Vezire; sed usque
Dravum Nemethius Turcis Geticisque catervis
Stipatus penetrat, tota regione subacta
Obsequio Boçkae: flumen transire negavit
Nemethio Prorex et Trautmanstorfius: ultrò
Kermend, Sabarjam, Kisseg et caetera quaeque
Restituêre suo victores oppida Regi:
Propria Nemethium Boçkajaque culpa fugavit;
Regales donat bonitas divina coronas.
[ERROR: no reftable :]1606.
Attamen Ahmetem magnum cum Rege Rudolpho
Conciliat, pacem vicenos condit ad annos:
Ipseque de vivis excedit praepete fato,
Juraque mox Pacis violantur: Thraxque Rudolpho
Strigoniam Hunnorum regalem surripit urbem:
Ut videam: quanta verbum regale decusque
Relligione colat. verè simulatio pacis
Ipsis saepè fuit longè damnosior armis.
Bella gerente alibi, modicùm requievimus, hoste:
Seña tamen Venetos necdum cognovit amicos;
Hinc ea sola fuit bellis implexa duobus,
Nec tamen infelix ideò: nam cedere nulli
Seña coacta fuit: reparabat damna suorum
Partibus adversis damna, et majora, rependens.
[ERROR: no reftable :]1613.
Aere merens Veneto gens Epirota triremi
Vecta meam ceu fur nocturno tempore ad oram
Appulit, insidiata viris, qui visere sacram
Tyrsactensis eò veherentur Virginis aedem,
Volari angustum circundat ab aequore portum,
Quo lembum incautum gens impulit impia, cunctos
-- 57 --
Octo supra denos fuerant, jaculata peremit:
Et fugit ante diem: videat ne Seña scelestam,
Et queat ulcisci natorum letha suorum,
Juraque telluris violatae. non tamen istud
Christiadum crimen superi patientur inultum.
Quàm gravis evasit, totoque timendus in Orbe
Turcus, ad interitum cunctorum tendere natus,
Praecipuè quicunque colunt sacra dogmata Christi,
Quosque vel ipse timet magìs, omnibus insidiatur:
Ut se Christicolae per mutua tela, faventes
Hosti, conficiant, Señae accelerentve ruinam,
Quam solam timet hac sub tempestate tyrannus,
Impietas coramque Deo, Mundoque profectò est,
Impatiens mea Seña mali, justumque dolorem
Succedens ira, binos armata celoces
Ad Mucarum excurrit (nostri dixere Makarskam)
Neglectumque jubet Turcos praestare tributum:
Fors Epirotam aut Venetam nactura carinam.
In Suc'-jurjensem portum dum ferre tributa
Promittit Turcus, Venetis sociatus, ab alto
Aggreditur saevo nostros certamine Cives.
At velut auxiliô semper pia numina justis
Succurrunt: sic ipsa meis bino hoste gravatis
Fortificant dextras (animus non defuit unquam)
Victricem tulerint quòd multo sanguine palmam.
Ast ut Volari ad portum perpessa suorum
Letha pient, nec plùs scelus hoc impune relinquant
Hostibus: Arbensem proras vertere sub urbem,
Affiliunt Venetam, quae custodiverat aequor
Contra Señonios armis instructa, triremem:
Captivam ducunt occiso milite, et armis
-- 58 --
Nudatam, flammis patriis sub moenibus urunt.
Non ea me (fateor) delectat praeda: cruore
Vicini satiare sitim, grave judico crimen.
At miror, tandem; quod binis urbibus hostis,
Totum penè Orbem terrens, non sufficit. hasque
Mutua in arma furor movet, at diversus. utrinque
Ingemui zelo Fidei. Sed causa malorum
Si detur pensanda bonis, sententia Señae
Aequior eveniet. Nam si praetensio juris
In mare spectetur prisci: mare nemo negabit
Deberi Señae, quoniam fuit antè Liburnum,
Illa Liburnorum patria antiquissima; sic et
Postquam est Hyrvatum sortita Liburnia nomen
Gente referta nova, censum tamen ipsa marinum
Regibus et Ducibus Patriae mea Seña legebat.
Nec mare Christicolis post haec sulcare negabat;
Quin, ut idem fieret securius hisce, quiesque
Italicis oris, multis mea Seña periclis
Hosti communi terras prohibebat et aequor.
Anne ideò: vel quòd persaepè offenderit hostem,
Vicinos tutata suos, praedasque retorsit
Immanis de fauce lupi: debebat amicos,
Religione sibi conjunctos, Seña timere?
Sed veniet, veniet tempus: quo Turcus et ipsis
Evadet Venetis nimiùm gravis atque molestus:
Cujus amicitiae non est quod fidat amicus.
Paulò pòst Venetam Portae Legatus ad urbem
Venit, conquestus quamplurima damna per aequor
Facta à Señoniis Otomannis navibus: orat,
Viribus unitis delerent funditus urbem
Tantum Threïciis infestam sortibus. unde
-- 59 --
Naviget Illyricum pelagus securus uterque.
Huc Venetis breve prostat iter: desertaque tellus
Thracibus haud durum praebebit; nec metuendum,
Ut quis succurat tam dissitae ab omnibus urbi:
Nec poterit pauco jam sola resistere Cive;
Ad bellum fortuna valet, sed viribus aucta.
Arma levant Veneti, quibus Hyllis prima petita est,
In mare telluris pars exporrecta, coheręns
Japydibus: vulgo et Latiis nunc Istria dicta:
Ad quam Jasonium Graeci retulere triumphum;
Flanonam Albononamque tamen mea Seña tuetur:
Regna Croatorum quae nunc restringit ad Arsam.
[ERROR: no reftable :]1615.
Amurat belli causa meliore vocatus,
Propria regna magìs defendere, quàm peregrina
Quaerere; Sauromatas contra Persasque coactus
Opposuisse fuit vires: nova foedera pangit
Matthia cum Rege meo, valitura per annos
Viginti; cautus misceri pluribus armis,
Quatumcumque potens; novit quia Barbarus aprum
Pluribus à canibus laceratum saepè fuisse.
Instabilis sed et haec pax nos fuit inter et hostem;
Nam Turcae Krizanic' sub turri (ubi Mriznica cancris
Nobilibus locuples, cum trutis dite Coranna
Junctus, vicini Kolapis subducitur undis)
Villanas cremat igne domos, spectante dolenter
Carlopoli. tanta Thrax relligione tenetur.
[ERROR: no reftable :]1616.
Ut nil Señonibus poterant Veneta arma nocere:
Magna utramque tamen patrant mihi damna per oram:
Oppida multa cremant, pagos, villasque ruinant:
Byrseçum, Vranam, Viti quoque Flumen, in isto
Tarsia prisca loco steterat: Bakarumque, Novimque,
-- 60 --
Tormentis quassat ferratis, ignibus urit.
Turbidus ò rerum nostrarum et flebilis ordo,
Hostibus ut pax sit, bello infestantur amici!
Nil majus fortuna potest praestare tyranno,
Quàm turbare suos animis discordibus hostes.
[ERROR: no reftable :]1618.
Illustri claro Benedictum stemmate Turocz,
Arte et Marte gravem, dignum qui Regna gubernet
Proregem Illyrici tandem pia fata vocarunt
Ad superos. multis lacrymis sua funera planxi,
Et tantò magè, quòd non par successor eidem
Extiterit: quamquàm praeclaro stemmate et ipse,
Niclaus Comes à Panem frangentibus, ortus.
Sic bona non semper fructus parit arbor eosdem,
Degeneratque solo patrio praenobile semen,
Et nati à patriis nonnunquam moribus errant.
[ERROR: no reftable :]1619.
Desertas arces mediis Ottoççac in undis,
Quas Gazka et Sinnac, perlimpidus amnis uterque,
In submontano conjucti latiùs agro
Effundunt: Briñamque, suum quae spectat agellum
Montibus accintum mediò de colle, superbum
Frangipanorum quondam sedile Regentis:
Restaurat fido populo mea Seña colonas:
Eminùs hostiles queat ut refringere vires.
Expectare domi, sapiens non cosulit, hostem:
Hunc magìs in proprio nempe infestare juvabit.
Zriñius hoc alter Niclaus nascitur anno,
[ERROR: no reftable :]1620.
Defensor Patriae, propugnatorque futurus,
Fortuna, ingenio, fama virtuteque magnus
Turcorum terror, proles generosa Georgi.
[ERROR: no reftable :]1621.
Nascitur et Petrus Niclai frater, ad arma
Non calamum natus: Proregis munus uterque
-- 61 --
Nactus, at infausto letho sublatus uterque.
Ut paucis notum est, nulli superabile, fatum.
[ERROR: no reftable :]1622.
Istorum genitor, Niclao Tyrzaciensi
Deposito, Regni primos conscendit honores,
Ominibus faustis: vicinos namque Kanizae
Prosternit Turcos, sexcentȗm caede cruentus;
[ERROR: no reftable :]1623.
Atque iterum graviter castigat Marte Kanisam,
[ERROR: no reftable :]1624.
Et Kostañiciam, multis ab utroque peremptis.
Qui Pacem frangunt, Bellorum incommoda gustent.
Invadit nunc atra meas contagio partes,
Indeploratis serpendo per oppida lethis:
Est sed quod doleam multa inter funera primum
Proregis Zriñi funus. qui fortis ad Hunnos
Pugnavit pro Rege suo, victorque triumphos
Saepè tulit: tandem dapibus cum pace fruentem
Lethali manus extinguit scelerata veneno.
O miseros hostes, quibus haec infamia tela
Securam praestant vitam, vel forsan honores
Confortant! paribus certet vir nobilis armis,
Strenuus ut miles; quibus uti fraude dolove
Turpe putet; docuit timidos id tristis Erynnis.
Atra fames iterum Slavnas diffusa per oras,
Funera multiplicat, miseranda plebe repleta;
Peste, fame, bello consummitur Illyris alma:
Fors delicta hominum Deus arguit hocce flagello:
Ad quae prona magìs semper prolabitur aetas.
[ERROR: no reftable :]1629.
Succedit Zriño Proregis honore Georgo
Sigmundus Comes Erdoedi, vir justus et audax,
Cujus Banatu requievit Patria: saepè
Ipsa hostem affligens, et caesum saepè repellens.
At malè Zriñiacam bellavit Prorex ad arcem,
-- 62 --
Passibus angustis praeclusus; ut inde recessit
Tristis ab accepta non parva clade suorum.
Saepiùs, ò Prorex, ita vertitur alea belli:
Contemptusque hostis certamen saepè cruentum
Edidit: atque brevi momento maxima Regum
Sors eversa fuit. res est adversa secundis
Permixta in mundo, et rerum mutabilis ordo est.
Vix per lustra duo Patriae praesederat Heros,
[ERROR: no reftable :]1639.
Cùm me deseruit, vita meliore beatus.
Ut res humanae finem volvuntur ad unum:
Vitaque, qua fruimur, brevis est: mors inscia certa;
Felix, qui vivens placuit Populoque Deoque!
[ERROR: no reftable :]1641.
Urbs nova in antiquis Sissî fabricata ruinis
Juxta decursum Kolapis, quam morte Quirinus
Martyr adornavit, Turco populatur ab hoste:
Sed Kostañicia captos Emricus ab urbe
Liberat Erdoedus. Kladussanosque Joannes
Draskovius Prorex cędit. Sic stamus in armis
Semper, qui colimus fines regionis, et hosti
Vicinos fortuna dedit. vigilare necesse
Civibus est, quibus ante fores ferus obstrepit hostis.
[ERROR: no reftable :]1642.
Antiquam Perusic' reparat sibi Barbarus arcem,
Hinc ut Gazkensem percurrat saepiùs agrum.
Ast expugnatam Caspar Tyrzaçkius arcem
Destruit, atque mali causam levat inde futuri.
Principiis obstare juvat. medicamina serò,
Cùm mala per corpus magìs invaluere, paramus.
[ERROR: no reftable :]1643.
Invadit pagum Turcus Perjasticae ad amnem
Dispersum domibus, nullo munimine tutum;
Objiciunt hosti fortes sua pectora Cives,
Concertantque diu numero tum forte minores,
-- 63 --
Non animo: tandem multo cum sanguine palmam
Barbarus eripuit prostratis Civibus. Isthìc
Occubuit clarus Mogoric' mihi, Dokmanovic'que,
Et multi fortes Ogulino ex rure Coloni,
Attamen hostili sua sanguine busta litarunt;
Nec palmam obtinuit victor cum caede minori,
Quàm Cives cecidêre mei pro Patriae amore.
[ERROR: no reftable :]1645.
Supra Karlopolim vicum, de nomine Smoĺak,
Depraedatur, agrum Bosiĺensem vastat, utrinque
Insignes praedas abducit barbarus hostis:
Ut, cùm jàm videam semper majora pericla
Serpere ab hoste mihi, Castrum Podbrezie vocatum
Aedifico, Clerique mei persolvitur aere:
Publica sunt tantis exhausta aeraria bellis.
E contra Cetinum Caspar Tyrzaçkius arcem
Ereptam Tureis devastat: Zavaĺe dinde
Ingentes pagos populatur: mille fideles
Ac bis centenos redimens, cum laude redivit.
Hinc Turcae solidant Kremen arcem, Carlopolimque
Nostri. Sed Veneti, Regum sedile meorum,
Ninum urbem veterem, Turcos metuendo furores,
Denudant muris. Sic rebus in orbe rotundo
Successus varii, finisque impendet in omnes.
Quamquàm tuta domi vix sim qua parte: frequentes
Incursus patiens hostis, jàm viribus aucti,
Cincta minis: constricta nimìs, tamen ultrò fidelem
Navo operam Regi sub longo climate Mundi.
Contra Svecorom motus, turbasque Rakocî,
Agmina natorum pro Rege merentia mitto
Niclao Duce Zriñiaco; qui dexter in armis
Judicioque valens inimicos fregit utrinque.
-- 64 --
Principibus servare fidem de jure tenemur:
Principibus, decus est, servire fideliter; horum
Est eadem Populique salus. Si patria mater
Civibus est, Princeps est dignus honore paterno.
Sed ne quid fortuna domi fortassis omittat,
Quo possem doluisse magìs: fatalibus urbem
Juxta Zagrabiam Graecum montem ignibus urit.
Taliter ut patriis aut exulet incola terris,
Aut ex cineribus speciosior illa resurgat.
[ERROR: no reftable :]1646.
Plurima praeterito quamquàm Thrax miserit anno
Agmina barbaricae gentis, tormentaque belli
Ad Cretae interitum, populo tamen hostis abundans
Altera littoribus mandat minitantia nostris.
Hinc Argiruntum (Novigrad nunc dicimus) urbem
Interno sinui impositam, ferus occupat hostis.
Altera pars, quinque et viginti millibus aucta,
Sicum (quod Sibenik voco jam) ducente Polono
Vezire obsessum gratìs oppugat: et isthinc
Propitiis Superis magna cum clade recessit;
Immemor; hìc etiam frustratos antè labores.
Tanta fames animos ad praedas urget avaros.
[ERROR: no reftable :]1647.
Niclaum Zriñum Proregis munere donat
Ferdnandus Caesar. Petrum, cum affine Georgo
Tyrzaçki, et pulchris contra Sveca arma catervis,
Ferdnando auxilium satìs utile, mitto; meorum
Externis experta fides regionibus extat,
Et firmus pro Marte valor; quo vera paratur
Nobilitas, atque in natos cum sanguine transit.
Damnum ingens patitur caelestibus obruta limphis
Seña; ruit muri pars ex torrente recluso
Inter murum ipsum celsumque crepidine collem:
-- 65 --
Quinqaginta duas vastae ruit impetus undae
Señona in urbe domos, tanta cum strage, quòd ultra
Quingentos homines letho miserabili ademit:
Nec potuit rapidis enare natator ab undis
Optimus. Exoritur fragor undae unàque ruinae
Et populi clamor, ceu si ruat aether ab alto
In Señae exitium: vel jam sua terminat aetas
Longaevum cum fiore statum! Secùs antè putabam
Sanguineo mergi debere in flumine Señam.
Arcanas Superum mentes, fatique secretas
Noscere quis possit causas? Divina voluntas
Libera consilio non indiget ullius. Omnes,
Quos amat, hos etiam Deus arguit. Ille malorum
Non est causa: tamen divino nec sine nutu
Aerumnas patimur. Superest Deum amando timere,
Pro summa ratione sta[.]s, et amare timendo.
[ERROR: no reftable :]1649.
Ne sinat excessus Turcorum nuper inultos
Et Patriae lacrymas Prorex novus, Izaçic' arci
Vicinos pagos et circa Klokoça, multa
Barbariae cum caede cremat. certamine fundit
Delibasam, centum ducens in vincula Thraces,
Bis totidem caesis. Proregem laeta saluto;
Sors bona Zriñiacam comitetur ab aethere dextram:
Ipseque nil aliud poscit; cuj mens generosa est,
Atque animus grandis, quos excolit inclyta virtus.
Quicunque à tenero studiis incumbit honestis
Praeclarumque optat post funera vivere nomen,
Is non curat opes cum sorte aut morte caducas,
Contentus celebri fama, qua gloria surgit.
[ERROR: no reftable :]1650.
Fetter Ivanitiae quo tempore praefuit arci,
Infestis armis Dubicam procurrit ad urbem,
-- 66 --
Infausto eventu. centum nam colla virorum
Barbareae liquit vectigal hic advena terrae.
Ut suam agat rem Dux belli sapienter, oportet,
Mente oculisque priùs perspexerit unde periclum,
Quodque venire potest: quàm facto evenerit ullum.
Dux, ùt Ivanitii, ne non sapuisse feratur.
[ERROR: no reftable :]1651.
Komoricam Turcus, Cameram sic dico minorem,
Arcem in Slavonia, quae Dravum prospicit amnem,
Obsidet, oppugnat vario conamine frustra:
Fortibus illa viris contrà defensa resistit.
Hinc Kostañiciam Prorex infestat, et illos
Ter sumpto vicit felix certamine Turcos.
Komoricamque novo Turcorum Marte petitam.
Puchajmus salvat. Likenses Zriñius hostes
Castigat Petrus, Kula Siroka vocato
Castello exusto, gente igni ac ense perempta.
Perpetuas inter belli sic nuto procellas,
Vicinum sortita malum: cuj ipsa libido est,
Esse malum. Virtus tamen exercetur in armis:
Otia mitescit genius Mavortius inter.
[ERROR: no reftable :]1652.
Anni principio post quinquaginta secundi
Seña Equitem Paulum genuit, sat grandibus aptum
Rebus, at exiguae fortunae: qui mea quondam
Nomina perpetuis mandabit forsitan actis.
Ingratam Patriam tamen experietur, amicos
Instabiles, et spes vanas. namque incidet illam
Temporis aetatem, qua decrescente valore
Illyrico quivis curabit propria, nemo
Publica: et ipse magìs rebus capietur honestis
Quàm vitae utilibus. Sic mens generosa probatur.
Ducere nam propriae incrementa domestica laudi,
-- 67 --
Hoc ad laetitiam vulgarem pertinet. Omne
Fortunae donum post fata relinquimus: una
Virtutum remanet pro nobis fama perennis.
Karlopoli Praeses generalis, dignus amore
Cunctorum in vivis, dignus post fata dolore
Cunctorum: pietate gravis Vir magnus et armis,
Wolfgangus Comes à Panem frangentibus ex hac
Migrat ad aeternam fati dictamine vitam!
Mox Caspar sequitur soboles praeclara parentem
Vir Bello insignis, toties qui terruit hostem,
Salvavitque suos; toti duo funera Regno
Deploranda tuli: Coelo duo sydera misi,
Felices animas; illic nunc sede beata
Gaudent; aeterna sed et ossa pace quiescant.
[ERROR: no reftable :]1653.
Romani augustum Regni vix sumpsit honorem
Ferdnandus mihi Rex isto jam nomine quartus,
Cum subito ad Regnum fato Coeleste vocatus,
Praemonstrante viam crinito sydere ad astra,
[ERROR: no reftable :]1654.
Deseruit terras et Regna paterna, beatis
Civibus adscitus: pulla et maerore profundo
Offusa ingemui. Populo quàm ritè doletur
Principis egregii raptus: cùm Maxima Regno
Sit fortuna pius Princeps, generosus et aquus.
Ad Popovic' vicum, nomen dedit hocce sacerdos,
Cum valido pugnat Tyrzaçki Georgius hoste,
Defensor Patriae, Coeloque favente triumphat.
[ERROR: no reftable :]1655.
Non ita Gussitius, qui Ottoççac praefuit arci,
Dimicat eventu fausto: nam moesta Colonos
Civibus immixtos bis centum Seña dolebat
In Turco amissos campo: bis postmodò vindex.
Et poenas Korenica luit, direpta, cremata,
-- 68 --
Zriñiaco à Petro. Sic nobis semper in armis
Stare opus est, dubiasque vices cognoscere sortis,
Atque malum replicare malis: injuria prima
Cùm fuerit perpessa, novas invitat ab hoste.
[ERROR: no reftable :]1656.
Sed Praeses Turcis contra nos finibus Abram,
Vir ferus, in praedas avidus, crudelis in omnes
Qui sanctum Christi devotè numen adorant,
De Pozega, Dubica, de Korbaviaque jugosa,
Armat Barbariem pro Bello viribus aptam,
Trans Kolapim ad Karnos misturus omnia ferro,
Flamma: jamque agros Krizanic' sub turre tenebat:
Cùm mea Coelicolis ad vota faventibus, hostis
Caeditur egregio Duce Frangapane Georgo,
Tam grandi strage afflictus, quòd praelio in isto
Bis geminos Begos, bis senos viderit Agas,
Turcorum prima cum nobilitate, ligatos
Karlopolim duci captivos. ense peremptum
Besiragitium Mahometem: et millia Thracum
Strata jacere in agro Krizanici, turpiter ipse
Effugio celeri vitam salvavit amaram.
Incidit in praedam praedator saepè cruentam:
Inconstansque suos Fortunae numen alumnos
Saepiùs eludit vana spe: noveris Abra.
[ERROR: no reftable :]1657.
Flere novas occulta vices mihi fata dedere;
Ferdnandus Pius Imperium sua Regnaque Caesar
Deserit, ad Superum felix consortia migrat,
Imperium nato Regi haeredique relinquens,
Hoc me solatus, quo posthac Principe recta
Experiar meliora Deo fortasse favente.
Quisquis enim mitis precibus, pietatis abundans,
Et poenae parcus Princeps, est optimus idem.
-- 69 --
Gens inimica mihi, nunquam satiata rapinis,
Ad miserum Byrlog tum re cura nomine pagum,
Nam lustrum dici deberet voce Latina,
Excurrit Passa duce senis millibus aucta:
Non tamen optatum successum nacta: meorum
Ter centum juvenum depulsa valore redivit:
Atque ita virtuti vires cessere triumphum.
Vt tamen hostiles poenis gravioribus ausus
Corrigat illustris Prorex; vicina Novensi
Castro, Militibus praedam facit oppida primùm,
Pòst ea Vulcano vovet. Indulgentia nunquam
Hosti danda. malo libertas applicat alas.
[ERROR: no reftable :]1658.
Ut vacuos Patriae repleat Tyrzaçkius agros,
Antiquos Usorae Lika ex regione colonos
Ducit, et in Señae montanis collocat. Illinc
Vavkupiam Janko Xegeranin diripit urbem:
Deliciosa haec est Bosnensis mansio Passae:
Affligitque hostem, memoranda clade, sequentem.
Sed paulò pòst ipse trahens ter dena virorum
Millia Passa Novim capit urbem, diripit omnes
Vlahiae pagos montana marina colentis.
Crimen ob unius patitur sic saepiùs alter.
[ERROR: no reftable :]1659.
Vicinum Kolapi Turcae invasere Kamensko:
Nunc miser est vicus, quondàm fuit urbs opulenta:
Ast ausus charô nimiùm solvere nefandos,
Namque dato fluvium turbarunt sanguine Tribñam
Ut Kolapis stupuisset aquas haurire rubentes.
Pars caesa occubuit, pars vinclis ducta triumphum
Karlopoli, Superis ultrò clementibus, auxit.
Turpior haud praeda est, haud praeda scelestior ulla,
Quàm de pauperibus praedoni facta superbo.
-- 70 --
Ad duras trahitur tandem mea Savia poenas:
Septem annis proprii spernens mandata Patroni:
Ferro ignique luit, praedata hostiliter. Omne
Servitium durum: domino servire severo,
Durius omninò; libertas aurea verè est.
Sed quia sic voluit fato fortuna potenti:
Alter sit servus, liber dominusque sit alter:
Cùm natura modo nasci dedit omnibus uno:
Cedendum fato et fortunae juribus esto.
[ERROR: no reftable :]1661.
Gazka novo pariter frendit commota tumultu.
Eferus hìc populus, vinoque insanior hausto,
Praesidis in mortem conspirat, perficit ingens
Crimen: quod nati patratum aliquando dolebunt.
Ebrietas mater saevi est insana furoris.
Praefuerat Petrus Señensi Zriñius urbi,
[ERROR: no reftable :]1663.
Cùm Romaniae Praeses Csengitius, omni
Bellorum felix in tempestate, coactis
Innumeris Thracum signis, et gente perita
Bellandi, pagum Señae quem nomino Byrlog,
In cineres acturus adit. Gazkensia jàmque
Militiae major pars condescendit in arva,
Cùm nostram à tergo pubem, pars altera fronte,
Excipit: unde prior funestam Martis arenam
Nacta, cadaveribus vastos exanguibus agros
Opplet caesa: suo fugit altera cum Duce. Captus
Passae illic frater Beg, captus Jañiçar Aga,
Praecipuique viri capti, vel ab ense perempti:
Sultani, hos inter, quatuor periere nepotes;
Tota diu gemet hunc Otomannica natio casum.
Causa novus vicus, sub Byrlog arce vetusta
Consitus, extiterat tantae sat congrua cladis,
-- 71 --
Non ob opes, quia plebs et iners, et parvo in agello,
Vitam aegrè ducens ex pane et lacte caprarum;
Sed locus ille viam Turcis praedonibus aptam,
Ad Karnas, Histrasque plagas, praecludit: ùt antè
Hinc praevasta illi Señae deserta patebant.
Sic Csengitiacae fortunae splendor ab ipso
Culmine in occasum raptus. Qui subdidit urbes
Magnificas, gentes compescuit ense feroces,
Ad miserum vicum fracto ense manuque, salutem
Extremae vitae fugiendo turpiter ambit:
Seña et Karlopoli doctus, cognoscere; sortis
Humanae non perpetuò durare favores,
Momentoque brevi commiscier intima summis.
Sic consternatis Señae in confinibus armis
Threciis Petro Duce Zriño: frater eodem
[ERROR: no reftable :]1664.
Pòst socio Prorex pontes comburit Oseki,
Devastatque Cios campos, nunc Jugovo poĺe
Dico: urbem Peçuj direptam incendit, et arces
Brizniciam Fabiamque capit. Sic nempe deinde
Praesciso Turcis trans Dravi flumina passu
Liberet Ungariam, petiturus Thracas ab isthinc.
Egrgii pia vota Ducis placuere Monarchae
Augusto: primàm jubet oppugnare Kanizam.
Jamque capi poterat, si non discordia primos
Turbasset damnosa Duces. quòd non modò gratìs
Oppugnata fuit Kaniza, sed ultrò remissa
Hostibus arx Novi. Zriñ sine sanguine: quando perire
Prompta Kaniza fuit. Novi-Zrin fundaverat arcem
In terra hostili Prorex, ut abinde retundat
Kanizae vires, salvato flumine Dravi.
Quantos magnanimo versabat corde dolores
-- 72 --
Indignè amissi. Novi-Zrinî nobilis auctor:
Quando sua vidit vexilla hostilia in arce,
Quae jam jam captiva suum praecedere currum
Debuerant, auctura pios tibi, Christe, triumphos!
Tantum Belliducum peperit discordia damnum!
Non satur hac praeda, magìs at temerarius audet
Paulò pòst Sstiros invadere Barbarus agros.
Caenosum Arrabonem valido jàm ponte jugarat,
Pictaque in adversa posuit tentoria ripa.
Vix Rakenspurgum, vix Gracia tuta fuisset,
Nì Deus immensos fregisset maximus ausus,
Hostilemque sitim gladius sedasset et unda.
Non tamen absque mei plaga; Nam prima strategum
Rajkovium objeci hosti cum bis mille Croatis.
Fortiter aggressa hostiles mea turba phalanges
Turbavit, fregitque aciem certamine primam
Praeduro, fundens pulchram cum sanguine vitam.
Sic decuit pugnasse viros pro Rege, Fideque,
Sic pro vicini decuit cecidisse salute,
Illyricam pubem: sic patrum exempla sequendo
Nunc simul in Coelo gaudet sortita coronam.
At novus invadit materna haec pectora moeror,
Infandusque dolor contorquet viscera; Prorex
Magnus ab immani laceratur Zriñius apro,
Heroamque animam supero transmittit Olympo,
Corporis exuvias mihi de pietate relinquens,
Ne toto se orbam, videatur, deservisse
Dilectam Patriam. Prò rerum fata mearum!
Floribus in Vernis mea spes evertitur. Isto
Sperabam patrias reparare aliquando ruinas
Principe, prudenti, fortunatoque, pioque.
-- 73 --
Serius in Bello forìs, atque in Pace serenus
Extitit ille domi: metuendus ùt hostibus ipse,
Ipse suis charus. Cecidit meus inclytus Heros,
Et Pater et columen Patriae: quem semper ab hoste
Victorem excepi reducem, plaudente per Orbem
Cuncto Christiadum populo: nunc dente perempti
Immanis beluae, Turco plaudente Getaque,
Christiadae mecum deflent lacrymabile funus.
Magnorum, fato quondam, mi Bane, virorum
Tristior interitus solet esse; in pace quiesce.
Marte peremptô ab apro, nova pax vulgatur; ùt ille
Depositis armis potiùs requiescere tandem
[ERROR: no reftable :]1665.
Maluit in Coelis. Fratris post fata Ducatum
Obtinuit Petrus, pejore sed omine clausit:
Ut finit malè, qui finem non perspicit antè.
Tunc Varasdinam consumit Mulciber urbem
Vicinam Dravo, nomen cuj Bela peponum
A dono tribuit. regio fuit antè vocata
Jasia. Sic mutat mores et nomina rerum,
Tempus edax: utinam non in pejora ferantur.
[ERROR: no reftable :]1667.
Post haec telluris miro concussa tremore
Alta Ragusa cadit (nostro sermone Dubrovnik)
Unica in Adriaco Slavorum urbs libera ponto:
Kottorque (Ascrivium quondàm) vicinaque circùm
Oppida: cum tanto Coeli pelagique stupore,
Quòd fuerit densis obtectum nubibus illud,
Hoc à littoribus bullitu ingente recessit.
[ERROR: no reftable :]1670.
Non modò magnanimas faciunt torpescere mentes
Otia, quin rerum sunt maxima cavsa novarum.
Magna fit in toto rerum mutatio Regno,
Postea quàm galeam gladiumque reponere Prorex
-- 74 --
Jussus erat: suasu quorundam Mercuriorum,
Competit augustos viventis Regis honores.
Ad scelus hocce Ducem, belli sudoribus aptum,
Movisset nunquam genii privata cupido,
Ni consors animosa virum illexisset amicum,
Consiliis sensum properè tribuisse malignis.
[ERROR: no reftable :]1671.
Pro quo punitus gladio, documenta reliquit,
Discere justitiam monitos, nec temnere divos,
Distribuique sacras coelesti sorte Coronas.
Fine pari (par crimen erat) Tyrziçki perivit
Christophorus, Stirpis de Fracto pane potentis
Ultimus infelix haeres; quem grata bearat
Ingenio natura virum, damnavit ad aras
Immoderatus amor dominandi. Magna dolorum
Vis mihi corrodit maternum pectus. Utrumque
Perdurare valens et inexpugnabile scutum,
Sperabam, Patriae. Tantum nocuere maligna
Consilia à pravis vicinis edita. Semper
Callida consilia ad primum sunt laeta: deinde
Tractatu dura: eventu sed tristia tandem.
Consilioque virum devincit foemina pravo.
Hunc quoquè consultrix flevit vicinia casum,
Et poęna graviore quidèm, ceu criminis auctor.
Majestas Regum tam sacrosancta profectò est,
Quòd nec in saevo labe sit factanda Tyranno.
[ERROR: no reftable :]1672.
Corrupta insectis variis et vermibus aura,
In foliis fruges terrae consumpsit et herbis,
Efficiens latè miseros plorare colonos.
[ERROR: no reftable :]1674.
Urbs Montis Graeci et Zagrabae pars maxima subtus,
Igne novo in cineres tanto redit impetu, ut intra
Florentes aedes et tristia rudera tantùm
-- 75 --
Quattuor intererant horae. Fortuna ruinas
Accelerat, multis quas non restaurat in annis.
[ERROR: no reftable :]1678.
Augustus Caesar generosa prole beatur,
Cuj nomen Joseph. felicem Numina servent
Haeredem patrii sceptri, Patremque suorum
Regnorum; qui olim lacrymas abstergere nostras
Possit, et amissum faustè reparare decorem.
Felici semper felix est Patria Rege.
[ERROR: no reftable :]1679.
Señoniis armis nimìs infestata frequenter
Urbs Nova Likensis, promisso sponte tributo
Supplex à Seña pacem petit. ista cruoris
Hostilis sitibunda magìs quàm pacis et auri,
Bis centum mittit per rura Novensia natos,
Qui non servata prudentis lege strategi,
Turbato vastos discurrunt ordine campos;
Pars abigit praedam, pars Castrorum ostia pulsat,
Illaque jàm choreas Noviensi ducit in agro,
Plùs nimio secura sui, securaque praedae.
Sed postqam Turci per classica multa citati
Accurrunt, patriam tecturi jure salutem,
Plùs decuplo numero superantes colla meorum,
Confundunt juvenes, facili certamine praedam
Eripiunt. Deus et virtus meliora dederunt
Fata tamen, quamquàm confusis; corpora namque
Non nisi ter septem reperi cervice minuta,
Bis quatuor captos: triginta cadavera Thracum
In patrio jacuere solo. tam mitis in illos
Pacis amator erat Deus. Exaudire decebat
Supplicium mea Seña preces, pacemque petenti,
Quantumvìs hosti, pacem indulsisse juvabat.
[ERROR: no reftable :]1680.
Ad finem lustrum post Zriñi fata secundum
-- 76 --
Vergebat: quando septrum Banale gerendum
Regalesque vices capit Erdoeodius, ipse
Proregum soboles, constans fideique probatae
In Patriam et Regem, visurus magna revolvi
Tempora sub paucis annis, aliamque figuram
Multarum rerum. Mentis sic ordo supernae est;
Tempora quòd desint aliis, aliique supersint
Temporibus. ceu fert, pariter rapit, omnia tempus.
[ERROR: no reftable :]1681.
Sopronii (priùs urbs fuit haec Scarabantia dicta)
Conventus Regni summus celebratur. in illo
Eleonorę humeris Augustae sacra Corona
Imponitur, toto ter fausta precante Senatu.
Toekelius contrà Regni movet arma paraecus,
Ungaricae plebis Dux, Turco milite fultus
Feleki validum castrum capit: occupat urbem
[ERROR: no reftable :]1682.
Kassoviam forti, circumque jacentia subdit
Oppida plura, manu: maternaque viscera ferro
Scrutatur, facibus patrias hostilibus aedes
[ERROR: no reftable :]1683.
Urit: Regali à Turcis vulgatus honore.
Ipseque Turcorum Rex, Pacis conditione
Rupta, grande movet bellum, celsamque Viennam,
Caesaream sedem, violentis obsidet armis,
Oppugnatque ferus, ditissimaque oppida et aedes
Austriadum flammis foedat; sed numine fausto
Persolvit poenas: afflictus caede frequenti,
[ERROR: no reftable :]1684.
Amittit Slavna mediam in tellure Veroçam:
[ERROR: no reftable :]1686.
Excelsam, multo defensam sanguine Budam,
Regalis solii quondam splendore coruscam,
Milleque per vastam pagos atque oppida terram
Pannonidum Dacumque soli, quos saparat Ister.
[ERROR: no reftable :]1687.
Ludvici cladem Mukaçino Caesar in argro
-- 77 --
Vindicat insigni Turcorum caede solutam.
Undique Caesareos auget Fortuna triumphos,
Quos inter Joseph sacrum diadema tenello
Imposuit capiti. maturè ferre paterni
Discat honoris onus: regali munere felix
Subjectos Populos, ut amore, timore gubernet.
Non etenim ob leges possunt felicia dici
Regna bonas, provisa bono nisi Principe vivant.
[ERROR: no reftable :]1688.
Ossekum vacuum, passum concedit in amne
Dravano: duro Belgradum marte subactum
Victrices aquilas recipit; vetus inde Samandris
Debuit augustis collum submittere signis:
Nissa olim celebris, gaudens quoquè Rege Vidinum
Bulgariae: Pirot Albanae nobile castrum
Gentis, ad obsequium divi rediere Monarchae.
Hinc Pozegam capimus peramaeno rure superbam,
Valdani mediis nantem Kostajnicam in undis,
Zriñque situ validum, Novium, Dubicamque: deinde
Ad flumen Savi validum Brod atque Gradiskam,
Egregiaque, olim defensum laude Sigetum.
Ut justis Deus est, semper clementior armis.
Tum, postquam Joseph Comes Herberstajnius armis
Aequoreis Praeses fudisset saepius hostem
In pelago, in campo victor, Venetisque dedisset
Captivum castrum, Tvyrtkone à Rege locatum
Rizonio sinui, Castelli quod bene nomen
Servat adusque Novi, viridi stans nempe vetusta,
Ad sua Karlopolis Señaeque gubernia versus
[ERROR: no reftable :]1689.
Expugnat Likensis agri Castella, propinquae
Korbaviaeque caput Castrum, vocat Udviña vulgus:
Et postliminiò Comitatum reddit utrumque
-- 78 --
Juribus antiquis Patriae justissimus Heros.
Tunc in Zriniacos Saro Thrax impius agros
Agminibus multis effusus cuncta rapinis,
Igne, colonorum populatur tecta novorum.
Sed celeri accursu Saro Chehaja meorum
Caesus, prostratus, Valdani pulsus in amnem
Sanguineum fecit, vinctas dedit ipseque palmas,
Vindice Draskovio: quanquam bis sena fuere
Millia Turcorum, sexcenti fortè meorum;
Non hominum in numero, sed robore militis acris,
Inque bona constat felix victoria causa.
At quàm sit fallax Mundi fortuna, videbit
Ultima labentis saecli ex successibus aetas.
Restituit Turcis validam Fortuna Pirotum,
Nissam, dinde Vidin, multo quoquè sanguine partum
Belgradum: et quicquid telluris terminat Ister
Syrbliacae, quondàm fuit haec Triballia dicta.
Hinc verò excurrit Dubicensem Turcus ad arcem
Occidens centum sexagintaque meorum
Hatitiumque ducem Mavortia in arte peritum.
Ludit in humanis Sors procacissima rebus,
Quod dat, idem tollit: sine lege, sine ordine: verè
Inconstans, vagum, semperque erratile numen,
Quod ncc virtutem nec causam respicit aequam.
[ERROR: no reftable :]1691.
Peste laboro domi, pejor forìs impetit hostis;
Illa homines miti letho necat; iste cruento
Marte premit. Novium non multo tempore captum,
Ad Sanae influxum, violentis occupat armis
[ERROR: no reftable :]1692.
Barbarus. Hinc Dubicam bino sub Praeside cingit,
Suggestusque facit telluris, ab unde sequenti
Ignivomis quatiat sub luce draconibus arcem.
-- 79 --
Non praevisa mali nostros occasio terret,
Trans flumen vix tutus homo est; angustaque paucos
Arx capit: et socii procul absunt, Dij meliora
Consilio suasere meo: dum nocte sub illa
Ingentes tulit aura nives, sparsusque meorum
Adventȗs rumor dissolvi castra coëgit,
Et vacuus praeda sic praedo recessit ab arce.
Jam quoquè Karlopolim privatis ignibus ustam
Mulciber in cineres redigit: vix moenia restant,
Hostiles fractura minas; brevis hora cremavit
Multorum spolia annorum: dum Savus inundat
Zagrabios latè, solitoque frequentior, agros,
Kuppa suas retrahit Korannaque ab ignibus undas.
Vt quae conveniunt in eodem patria Regno
Dissimilem penitus patiantur flumina sortem.
Nupernos Thracum Makar ut puniat ausus,
Caedit Alajbegum Ferhatem: Banaleque pratum
In fluvio Vyrbas opulentam diripit urbem:
Pondere sed nimio praedarum miles onustus,
Ad sua qui nequiit vexilla redire citatus,
Cum praeda, vita est vel libertate minutus.
Sub veteri Majdane novos impingo dolores
Bis centum amissis, ausis conscendere vallos
Gente phalisque loci muniti fortiter; audax
Imperspecta ruit persaepè in funera miles;
Sic causat lucri modici spes maxima damna.
[ERROR: no reftable :]1693.
Tristius Hranilovic' lecto cum milite versùs
Mutniciam confecit iter, fidendo priori
Fortunae juvenis: quanquàm vitare periclum
Vel monitus potuit: nimiis tamen ausibus actus
Incidit insidias, in quejs nec tela nec ausus
-- 80 --
Jàm valuere viris. Cecidit dux ipse peremptus
Hostili gladio: socii cecidere perempti,
Vel capti miseram ducunt in carcere vitam.
Dexteritas prima est natorum ad castra virorum,
Nosse hostes, et nosse suos. non fidere semper
Fortunae dubiae. prudenter, non temerè ausis
Se comitem fortuna solet praebere faventem.
Dum sic membrorum contemplor moesta dolores
A capite nivadit dolor intima pectora summo;
Niclaus Prorex, Comes Erdeodius, annis
Non tantum àc curis consumptus, deserit orbam
Se Patre me Patriam: quo tempore prorsus egena
Magnificis genio simul et splendore Paroecis
Vix tanuem conservo statum, nec Cive beata,
Qui tantum munus justa gravitate gubernet,
Et placeat Regi, Patriae dum prosit amanti:
Quem metuant hostes, et ametur Civibus idem.
Tanta, heu! me miseram rerum prosternit egestas,
Tam gravis in me jam fatorum volvitur ordo,
Ut, qua Duces aliis et Reges mittere terris,
Eximiis natis olim foecunda, valebam,
Nunc extra Patriam mihi Dux Prorexque legendus!
Omnia ad interitum propero jam vergere passu
Cernimus; interitus effoeta Croatia metam
Assequitur. Sic sunt et res et Regna caduca!
Mittit ab Ungaria Banum mihi Caesar Adamum
Battjani Comitem, cujus virtute Kaniza,
Albaque Regalis, pòst Agria concidit. ipse
Majdanum expugnat faustis successibus aeneum,
Et maestos prima solatur sorte Croatos;
Faustum principium felix fortuna sequatur;
-- 81 --
Tu Bane esto Peter Patriae, tu consule cunctis.
[ERROR: no reftable :]1694.
Sed turbata novo mox ingemuisse dolore
Debui Alexandri deplorans funera magni
Praesulis, Ecclesiam qui rexit Zagrabiensem
Insignis, prudens, felix Antistes, amansque
Ipse Pater Patriae, dignus quem purpura sacra
Vestisset, pietate gravem cùm stemmate clarum.
Viribus atque annis florentem Parca peremit:
Ne quod solamen, vel spem fortasse relinquat
Afflictae Patriae. Privat vitalibus auris
Insignem Petrum de Prassno agnomine clarum,
Romano virtute parem, mors atra, Catoni;
Quo magîs observem, varias decurrere sortes
Per quas magna solet fieri mutatio rerum:
Et tum praecipuè, magnorum quando virorum
Occasum patitur quae Patria, aliunde severis
Ictibus adversae fortunae saucia; qualem
Experior me laesa diu. Non inclyta virtus,
Fortuna at fallax re predominatur in omni.
Amissam nuper, gratìs Dux Croius Albam
Syrbliacam oppugnat: gratìs quoque Thrax Varadinum
A tellure et aqua tormentat; uterque recedit;
Sed Thrax cum damno multo majore suorum;
[ERROR: no reftable :]1695.
Quod tamen ut reparet Sultanus, trajicit Istrum,
Perduro fundit Veteranum Marte Strategum,
Insignem Heroëm, venerandum laude perenni.
Martyr hic egregius praeclara morte reliquit
Exemplum reliquis belli ductoribus, omni
Aevo servandum: quo nempe valore fideque
Pro patria, pro Rege, Deo, vel proprio honore
Certandum? Apparet tum Dux, cùm miles in armis,
-- 82 --
Quantum quisque valet. Verbis contendere laudem
Est animi levioris opus. Certamine in illo
Syrbĺorum ducens Antonius agmina, natus
Gente mea, clarus bello crebrisque triumphis,
Occubuit fortis, decuit sic nempè fidelem
Magnanimumque virum patrio subscribere amori.
Hoc uno major fortunâ est inclyta virtus,
Quòd duret constans et post sua funera vivat.
Graçanicam Prorex infesto Marte fatigat
In Bossnae tellure sitam. nisi capta fideli
Praesidio post hac Savum tueatur ab hoste,
Aut aequetur humo, nocituram ritè putabat.
Sed mala sors justo Ducis adversata labori
Imbribus assiduis torrentes undique cogit,
Oppletoque undis prohibet persistere campo.
Sic hosti exitium, Bano victoriam, ademit.
Likenses contrà ter eodem Barbarus anno
Thrax invadit agros, totiesque repellitur illinc.
Excessȗs poenis non parva clade solutis;
Infausta adverso fiunt conamina Coelo.
Attamen ad cunctos de sorte et hoste labores
Immitis fortuna mihi sperare quietem
In patrio negat ultrò solo. Petriña meorum
Et capta et semper defensa, à Thracibus, armis,
Aspernans patriae regionis jura, tumultu
Insurgit, nova jura sibi praetendit ad Unnam,
In sua sollicitans Vlahos descendere vota,
Spe libertatis, regimenque odisse Croatum;
Ipsa licet nuper salvavi ex carcere Turco,
Pane alui, gladio defendi, mobile vulgus.
Haec animos auget discordia Thracibus isti
-- 83 --
Per mala nostra bonam norunt sibi crescere sortem;
[ERROR: no reftable :]1696.
Qui cùm vi nequeunt, privatis artibus ignes
Supponunt illinc in Brod, isthincque Kaproncam;
Brodque die vicibus septenis arserat uno:
Quadraginta domos passa est periisse Kapronca;
Sit dolus an virtus, tanto quis in hoste requirat?
Ad Turcos Vranograç (Zriñorum nobile castrum
Garrula cuj cornix nomen dedit) arte nefanda
Mox redit. ipsa etenim Thraces servaverat in se,
Pollicitos undis baptismi velle lavari:
Qui tandem ad vomitum rediere; meosque minores
Se numero ejiciunt. Flammis Theodora crematur
Deseriturque nimìs properè; quam Xivko minutus
[ERROR: no reftable :]1697.
Collo persolvit culpam. Sic aspera semper
In miseros lex est: peccant impunè potentes.
Nupernae immemores caedis graviumque malorum
[ERROR: no reftable :]1698.
Zriniacos ferro populantur et ignibus agros
Indomiti Thraces: Nova munimenta feroci
Assultu superare petunt: sed martia virtus
Makari tuita est, quae paulò erexerat ante.
Non sat defendunt obsessos moenia Cives,
Non fossae aut valli, sed fortia brachia animique:
Hi validas manibus vires certantibus addunt,
Pectoreumque facit validissima moenia robur:
Moenia nempè viri, non haec sese ipsa, tuentur.
Interno commota malo tum Seña laborat,
Ante fores jàm signa videns, minitantia caedes;
Nec juvat, iratum precibus mulcere Strategum:
Nec licet, assumptis contrà procedere telis;
Vicinos videt esse suos, primumque Strategum;
Vim tamen inferri sibi non sinit. O Deus alme,
-- 84 --
Auguste ò Caesar, quid vobis Seña fidelis
Peccavit? Vel quid nobis vicini et amici,
Quòd proprium curat duro medicamine vulnus?
Si Deus, aut si Rex populi quae crimina punit:
Aequo animo feret illa; Dei Regisque scelestos
Est punire homines. At vos vicini et amici,
Pro quorum durè vigilaverat illa quiete:
Pro quorum, hostili redimenda è fauce, salute
Saepiùs exposuit propriam cum sanguine vitam,
Funera tot perpessa lubens captivaque ducta
Grandia persolvit victori lytra tyranno:
Ejus in interitum ruitis? Prò cernite causam,
E medioque mali factores tollite; quorum
Auri dira fames cunctos deglubere Cives
Tendens, nupernos causavit in urbe tumultus;
Ne pereat pars tota boni pro parte maligna.
Hej! quò te tua fata trahunt, mea Seña: perire
Insidiis es digna tuis? ubi candor avitus?
Prisca fides, et amor ubi nunc ò Sena? tuaene
Degenerant proles, patriam meditando ruinam?
Non aliis verè est periturae opus hostibus urbi,
Si Cives hostes habeat. discordia summus
Civibus est hostis, patriaeque ruina salutis.
Consilio, pietate, armis Respublica floret,
Et quaevis privata domus concrescit: in imam
Plurima dissidiis abierunt Regna ruinam.
[ERROR: no reftable :]1699.
Ipsa mali tellus horret praesaga futuri,
Mirando totum quassata tremore per annum;
Quo motu permultae aedes et templa fatiscunt,
Arx Ozaĺ fatale malum de nomine sensit.
Sol quoquè, cura nitidi propè jàm tenuisset olympi
-- 85 --
Culmen; deliquium passus fuit. ista Deorum
Consiliis portenta sino moderanda benignis:
Quae tamen infaustum quidquam fuit antè secutum:
Praesentit Superȗm tellus et Cynthius iram.
Tandem postremo saecli cum fine secundi
Sperabam finem sortiri posse malorum,
Et rebus fortasse frui cum pace secundis:
Quo magis afflictus damnato Marte, quietem
Caesaris augusta Turcus poscebat ab Aula,
Et demum obtinuit: praefixa Karlovic' arce
Sirmiaci ruris, qua sit congressus utrinque
Ut conscribantur pacis nova jura. Sed illic,
Me sine, tractatum de me fuit. Immemor hostis
Nupernae aerumnae supremorumque malorum,
Postulat, insolitam victis praetendere, partem
A victore suo: commiscendoque locorum
Nomina cum fluviis, nullis bene prodita chartis
Hactenus, externis nec cognita gentibus. Ille
Importunus enim, solitis et fraudibus usus,
Quo minùs illa sinat, quae separat Unna futurus
Limes, praetendit veteris sub nomine Castri
Munimenta novi, nostrae quae consita ripae
Sustinuere vices varias, semperque repulsus
Thrax durante fuit nuperni tempore belli;
Cuj, si des digitum, palmam manicamque prehendet.
Venit ad has ideò Leopoldo à Caesare missus
Marsilius partes, metiri corpora terrae
Doctus Eques: posito ad Popinas in colle trifini,
Pro triplici Imperio, servata conditione
Pannoniae Regi ulteriùs sua jura petendi.
Marsilius Turcusque redit Legatus ad Unnam,
-- 86 --
Congressus adeunt longo sermone frequentes!
Dum binis tandem superato mensibus anno
Afflicta sat plebe malis, mea reddere demum
[ERROR: no reftable :]1700.
Jussa fui victis loca telluremque feracem
Hostibus: et, quod plus, nova demolire meorum
Praesidia; ut posthac reparato viribus hosti
Tutior invadendi aditus mea regna pateret.
Tradimus hinc turrim, prope Castaneapolis arcem,
Arcentem transire humiles ibi fluminis undas.
Pòst arcem Dubicam, Comitatȗs inclyta sedes
Extitit haec olim. Jesenovac dinde, vetustum
Sempçejae stirpis quondàm sedile, locatum
Unna ubi avanis placidè submergitur undis.
Ad celebrem quondàm descendo maesta Gradiscam:
Jamque casas illic ter centum struxerat hostis
Praesidis indulto, contrà nova Castra tuentis,
Alveo in angusto medius quae separat amnis.
Inde Doboj celsam Berislavi stemmatis arcem,
Praesidio privat nostro, Turcoque restaurat.
Tunc Brod in ripa Savani forte fluenti
Aequat humo. Savo trajecto, Sirmia rura
Ad Salsam petram penitus mihi demit, et illa
Barbarico imperio reddit. Sic transiit Istrum,
Ut foecunda novis arctetur Dacia metis.
Tam fuit Odrysiae Pax isthaec prospera genti,
Sed malè fausta meis: ut quae victricibus armis
Caesareis attrita fugam meditata per omnem
Europam, sedes Asiae petitura vetustas,
Jam jam cessisset, fortunae afflata recenti
Oestro, deposito moerore petulca superbit.
Laetum animum dat sors bona, vires erigit ille.
-- 87 --
Quàm ferus irrupit tunc in mea pectora maeror,
Quàm mea fundebant lacrymas tunc lumina amaras,
Cùm mea spectabam vexilla excedere Castris,
Et, patulas Thraci venturo liquere portas,
Egregiam pubem: quae vitam prompta fuisset
Antè dedisse hosti, et totum fudisse cruorem!
Ast utinam memor ille mali, cladumque priorum,
Exorata sacrae non spernat commoda Pacis
Antè diem, genio solitus peccare superbo;
Ocyùs haud qvisquam toto mortalium in Orbe
Erigit afflictam mentem, graviumque malorum
Immemor effringit tranquillae vincula pacis
Quàm gens Turca; animo cognata superbia Turco est.
Aut ideò mea sors, minùs ut provisa relinquar
Ad bellum fortasse novum: vel, ne mihi quenquam
Commemoratorem sineret superesse malorum
Pro Patria actorum, natis documenta daturum,
Principio pacis cum saecli fine peremit
Makarum insignem pietate et marte Strategum:
Qui cùm pro Patria, pro Rege, occumbere in armis
Non potuit; Regis celsam requievit ad Aulam.
Taliter ille fidem Domiuo testatus, in axe
Aetherio nactus meritis sua proemia gaudet.
In vita labor est: donat mors una quietem.
Haud forti metuenda viro: sit dummodo honesta.
Turbida tristitiae me vis molesque fatigat,
Dum nimiis vexata malis vel membra fatiscunt,
Vel conflictatur gravibus mens obsita curis,
Ut jam deficiant sensim de corpore vires;
Quid ventura mihi spondent solaminis aeva,
Quidve mali potiùs volvunt? hoc mente superna
-- 88 --
Conditur arcanum. pectus moerore tenetur,
Vixque aliquid sperare sinit fortuna, vel ipsa
Conditio rerum. Fallax fortuna profectò est.
Saepiùs insperata solent contingere, quam quae
Sperentur. Poperum minitantur saecula casum
A capite eversis rebus. Mors atra Paraecos
Sustulit è medio fortes: non visitat unquam
Me Rex, et Prorex rarò. primaria condat
Lumina si Coelum, terram nox obteget omnem,
Cunctaque confundent tenebris. rectore carina
Vel clavo privata suo, jactatur in alto,
Donec vi venti saevisque impulsa procellis
Rumpitur illisa ad scopulos, compage soluta,
Mercesque et nautas sinit ultrò voracibus undis.
Sic variant sortes: ego sortibus area certa
Prisca aliquo videor mutasse insignia fato:
Lunam nempè Jovi conjunctam, prorsus in albas
Areolas rubeïs commixtas, projiciendis
Aleolis factam quasi pro lusore tabellam.
Sic etiam fato quodam, non sponte profectò,
Moribus à priscis patriam deflectere gentem,
Cerno. Senes raso gaudent incedere mento,
Foemineïs simili; cùm quondàm summa virilis
Extiterit barbae reverentia. Jamque juventus
Insultat senibus; magnum scelus antè putabant,
Si cano juvenis non assurexerit. Alget
Nunc pietas, et justus amor. rarissima verè
Communis sacra cura boni. grassatur ubique
Lis exosa Diis: et, habendi, sęva cupido,
Per fas atque nefas. fratri vix frater amatur:
Vixque, cui tutò fidas, reperitur Amicus.
-- 90 --
Nunc genus et virtus vilescunt; dives honores
Accumulat: quocunque modo ditescere fas est;
Criminibus poenae, meritis sua proemia, desunt:
In melius nunquam morum mutatio transit.
Postremò metuam, ne sit fatalis et error
Scriptorum Sclavi, pro Slavi, nominis: unde
Nobilis eveniat cum tempore natio sclava.
Viderit et miserum cùm quis, putet esse Croatam.
Nulli etenim bona magna manent diuturna: cuique
Imponunt sub sole rei sua tempora finem.
Antè ego, quàm saevis fortunae mota procellis
Coepissem novisse malum, praesagia sortis
Adversae timida sensi colludere mente,
Exclamans; Vae orbi! venient cùm tempora; quando
Jura dabunt juvenes imberbes, commoda quaestu
Magnas et turpi capiet de lite sacerdos.
Haec à non multo prognostica tempore vera
Cernimus esse nimis. Prò tempora tristia! mores
Perversi! genti moestissima fata Croatae!
Fata adversa queror, duraeque incommoda sortis,
Et nimiùm durae: quae non mollescere possunt
Singultu, gemitu, lacrymis: nisi summus ab astris
Molliat illa Deus. Fatum quia novimus esse,
Quod Deus est fatus de quovis. Praeter at omnem
Spem Fortuna venit: nutu sed et ipsa superno;
In cunctis rebus mortalis ut invocet unum
Praesidium à Superis, cùm scilicet optima statȗs,
Semper amare Deum, ratio est, semperque timere.
VOS ergo Superi, rapido qui sydera motu
Perpetuò immensos facitis discurrere gyros,
Et media terram nullo fulcimine in aura
-- 91 --
Sistitis. A vobis capiunt animantia vitam
Cuncta: nihilque agitur vestra sine sponte per omnem
Tellurem et Mundum, vestrum stant Regna caduntque
Ad nutum; afflictam vultu clemente Croatim
Respicite: aerumnisque meis jàm ponite finem.
Si quo (mortalis quia sum) vos crimine laesi,
Parcite: de vestra nostri miserescite lege.
Si fuero depressa, meus laetabitur hostis:
Cùm spem vestra mihi tenuit clementia firmam:
In manibusque meas vestris consistere sortes
Cognosco: vis nulla mihi est sine numine vestro.
Vos tranquilla, precor, date tempora: Vos meliora
Edite fata mihi: sanas in corpore vires
Atque animo; mentemque bonam inspirate benigni.
Vos in laeta meum convertite gaudia luctum;
Ut grates vobis recinam per jubila: ut in me
VESTRARUM LAUDUM NULLO SIT TEMPORE
FINIS.
