ILLUSTRISSIMO EXCELLENTISSIMOQUE DOMINO, DOMINO IOANNI FERDINANDO JOSEPHO SACri ROMani IMPerii COMITI AB HERBERSTEIN, SACri ORDinis MELITENsis EQVITI ET COMMENDATORI, SACrae CAESareae REGiaeque MAJESTATIS CONSILIARIO INTIMO ET VICE-PRAESIDI CONSILII BELLICI INTERIORIS AUSTRIAE; etc. EQues PAVlus RITTER Salutem Plurimam Dicit

Mirabere, procul dubio, Comes Illustrissime, adversas Patriae meae fortunas, moesto gemitu et lacrymis deploratas, à me TIBI nuncupari; Cujus illustre Genus, et ingenuas Virtutes peculiaribus encomiis celebraturus, Tui erga me benevolentiae, ac mei erga Te observantiae testimonium quodpiam relinquere debuissem. Fastis ea magìs à foecundioribus hilariorum Musarum geniis imponenda, quàm

-- ii --

rudi Marte lacessenda, fore satiùs arbitratus, honesto silentio (vel hac vice) praeteriri. Ad ea me tempora insuperabilium Fatorum ordo relegavit: quibus alterum Heraclitum Philosophum aut paritura, aut profectò conductura fuerat Croatia. Conspectis nam circumquaque tot funestis ejus bustis et ruinis, nec usquam cessantibus externisve internisve malis, Alciati monito expergiscor;
Plus solito humanae nunc defle incommoda vitae,
Heraclite: scatet pluribus illa malis.

Et verò ad has plorantis Patriae naenias, mille curis et gravioribus occupationibus deditum, festinè conscribendas, tum ipsa rei gravitas, cùm nativa erga patriam pietas me commoverunt; eo primùm tempore, quo ad Corannae Valdanique flumina dirempturae inter duo Imperia fines Commissioni unà diù interfuissemus. Infelicior ego; quòd anno sequente, ab amne Sana Vyrbasium usque munitorum etiam locorum et foecundissimae telluris ad hostile imperium cessioni testem egerim. Vidi tunc, et, cùm ante novennium Corbaviae Licaequae Provinciarum susceperam gubernium, per Mediterraneam: annisque antè aliquot penès Erdoedium quondam Proregem militans, per Interamniam Croatiae Partes, innumera Castella in apricis collibus, in excelsis rupibus Arces, desolatas: pagos, oppida, urbes, Divorum

-- iii --

aedes in opportunis amaenisque locis desertas, eversas: ut herbis vepribusque et sylvis obtectae pleraeque vix vestigia, multae neque nomen hodiè retinuerunt. Adeò Bellorum assiduae tempestates pluribus jàm saeculis Croatiam depopulabantur; quòd suis vasti agri Colonis, Oppida et Urbes Civibus, Castella Proceribus, Arces Primatibus, Templa Sacerdotibus aut caesis, mactatis, vel in perpetuam servitutem abactis, aut pulsis fugatisque, miserrimam toti Regioni faciem induxerint: non Civibus duntaxat omni aevo plorandam, nec viciniae compassione tantùm, sed et Orbis Christiani commiseratione dignam. Inde, pristinas Croatiae calamitates, atque tot plagas atroces contemplanti eò mihi amor pellexit animum: ut, cùm à nullo mortalium recenseri omnia, minùs proprijs affectibus exprimi quirent (nihil enim difficilius est, quàm magno dolori paria verba reperire) perpessa ultimo bissaeculo mala, inculto (utì operis materia exigit, et angustia temporis admittebat) versu ploraturam in publicum evocarem; vel hoc longvaei temporis momentum ab indigna oblivione vindicaturus. Quò magìs autem tot adversa fata, tot aerumnosas calamitates ploranti fidem et gratiam apud exteros etiam posterosque conciliem TIBI, Eques Religiosissime, nuncupatum iri eam censui: qui

-- iv --

plagarum illius et ruinarum, in pluribus Historiarum monumentis antea lectarum, spectator oculatus extitisti. Tum ea quidèm necessitate opellam hanc Tuis Nominibus inscribendam esse deliberavi: ut TE Censore probatior, Tuique praesidio tutior in Mundi conspectum prodeat; cùm verò et merito haud mediocri, Quòd ab ijs Progenitoribus descendas, quorum eximia in tutandis illius finibus, imò restituendis Partibus, enituit virtus: ut dignè jam olim Pannoniae totius et Croaciae Megistanibus in generali Statuum et Ordinum Conventu publico Decreto annumerati, indelebilem apud rerum patriarum scriptores eudoxiam reliquerunt. Jofephus nempè (ut cunctos anteriores venerando silentio praeteream) Patruus Tuus, ejusdem sacri Equestris Ordinis Commendator et Magnus per Ungariam Illyricumque Magister, Superioris Croatiae finibus Praefectus Generalis, post egregia terra marique uspiam edita facinora, Likam universam, et Corbaviam (ab hac ipsa vetus Corybantiae, recensque Croatiae sive Horvathiae nomen promanavit) Ditiones praecipuas Regi et Religioni Heros magnanimus restituit. Atque cùm ex iisdem causis, tum nę apprimè; Quod à primà in Castris mei notitia singularem Tui erga me amoris atque benevolentiae affectum quopiam observantiae

-- v --

argumento, vel gratitudinis ergo contester: non ignarus paroemiae Isocratis; Decere liberos non modo paternarum facultatum, sed et paternorum Amicorum successionem capessere: oppellam hanc Tibi nuncupare probè volui et debui. Spectabilis demum reddetur omnibus mea in luctuoso hoc apparatu, tenuique volumine coarctata plorans Croatia, si gentilitiae Turri Tuae intromissa, Regalibus et Imperatoriis protecta virtutibus, pio aureorum Cordium amore foveatur, et Lupina charitate refocilletur: devotumque mei affectum Helcio et cantheriis tuis Tibi ulteriùs mancipatum effeceris: Tui alioquin veneratorem studiosissimum. Accipe igitur, Heros Excellentissime, hoc mole quidèm exiguum, sed animi pondere ingens, pignus, benevolo affectu: atque tam in Croatiam à Majoribus Tuis pridèm inchoatum, quàm erga me Tui nuper conceptum amorem generoso pectore nutrire perpetuò non desine: illaque Tibi diu sospiti, salvo et fortunato, unà mecum applaudat, collaetetur: DEO Ter Optimo Maximo ita propitiante: ut, qui nunc infaustum ploranti statum Croatiae compateris, melioribus dein fatis beatae fastos excipias. Vale.

Graecomonti, VI. Id. Jan. 1703.

-- vi --

LECTORI BENEVOLO SALUTEM.

Plurimas, amice Lector, dolentis Patriae lacrymas rudi brevique carmine perstringo: quas volumina non caperent. Incultum, rei materia popostulabat: multo, plerique fastidiuntur. Neque mihi, super immenso arumnarum pelago versanti, plùs verborum lepor et dictionis ornatus ad ostentationem, quam impetuosus clamor et inordinatus gemitus ad compassonem conveniebat. Vereor niilominus, ne sic judiciis omnium, quàm desideriis minùs fecerim. Velim verò, cùm ingenii mihi graviorem censuram dederis, otiis privatum excusa. Utì enim,
Carmina secessum, tempus quoque et otia quaerunt:
Scribenti deerant haec tria, crede, mihi.

Occurrent insuper in hoc poëmate, Nomina quaedam, Latinae Poëseos et Gramatices regulis non accomodata: ea, nolim, errori aut inadvertentiae meae imputes. Genus enim et quantitatem ipsorum juxta vernaculam expressi. Hinc urbium saepè masculina, fluminum verò foeminina epitheta, et Vocalem ante plures Consonantes abbreviatam, leges. Ita Illyrici postulabat idiomatis proprietas, Latinis aut Graecis necesitatibus non coërcenda: quibus aut generis aut pronuntiationis natura alteraretur. Ob id in Berislav et Jastrebarsko mediae syllabae naturâ breves, nullâ positione corripiendae fuerunt. tanto minùs Nominum patriorum genera peregrinae consuetudinis gratiâ immutari debebant. Ita etiam et litteras pro possibili conformavi. Quare ç, pro cs vel ts: c', pro ch vel tj: c semper eandem acutam vocem faciente, quam apud Latinos ante i et e habet: cujus pronuntiationem ante a, o et u, k nobis usitatum distinguit. Í pro lj, ly vel ùt Itali scribunt gli: ñ pro nj, ny, vel Italo more gn: z pro x, vel sh, quasi liquefacto z, accepi: dum secus multiplicatis ita litteris nequaquam perfectè possunt

-- vii --

exprimi. Y quoquè cùm vocalis sit, accepi pro ea, qua indigent perquam frequenter Illyrii ante r alteram consonantem praecedens, quae ab alijs malè per a, e, et o scribitur; ego hactenus per ö, et ë rectiùs expressum censui: tamen cùm vocalis sit exmittendam haud existimabam. Quae, et plura alia, in Orthographia mea Illyricana, sive absoluta Latinis elementis voces Croaticas describendi methodo, clariùs exhibentur Quaedam etiam Nomina propria significativa latinizavi. ùti Banale pratum, pro Baña Luka: Salsa petra pro Slan kamen, Salan kemen.
Karlopolis, pro Karlovac, sive Karlostadio. ita et à
Latinis usitata Croaticè dixi, utì Hyrvathia, pro
Croatia: cùm et antiqui Graeci et Patrij Scrip-
tores Chrovathiam scripserint, et nos
Hyrvati vocemur: Kulpa et Kup-
pa pro Kolapi flumine et
si quae alia. Boni con-
sule. Candide Le-
ctor, hanc
opelam,
et
Vale.