Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | quaere alia! | qui sumus? | index auctorum | schola et auxilia | scribe nobis, si corrigenda inveneris! |
Vicic, Kajetan (?-ante 1700) [1700]: Jesseidos libri XII, editio electronica, 13523 versus, verborum 84448, ed. Gorana Stepanic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [vicic-k-jess.xml]. Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme.
LIBER XII. IESSEIDOS
nnn
1.
Gaudia nunc matris detersaque lumina fletu Prosequor et viso sobolis mutata sereno Funera, maternas animi cumulantia poenas. Iam stratos Erebi postes conclusaque ferro Infera, depresso Victor Plutone tenebat Limina Messias; victique per atria Ditis Invisum Stygiis umbris vitale micabat Lumen; ubi Abrami gremio Limboque retentis Mentibus ingenti vultus splendore beati Spectandus, MARIAE soboles apparuit Heros. Mancipia invisi veluti concussit Averni Aeternùm damnata timor, sua fidus Abrami Sic optata diu mansurae exordia lucis Spectavit, diuturna premens suspiria coetus. Intremuit visis regni possessor inertis Messiae radiis seseque profundius intra Pallentes recipit sedes claususque cavernis Terrori mixta Victori obmurmurat irâ. At contra sancti Isacidae, maerentia limbo Agmina, suscipiunt laetùm ferientibus auras Vocibus Heroem; iucundi accedere plenis Ad sua speravere diu quae gaudia votis. Non aliter quam Sicaniae sub collibus Hyblae Imbre ruente cavis vetitae discedere tectis, Solis aprica redit facies cum luce serena Ad pastum glomerantur apes et mellis egentes Sollicitae saturare favos, felicia florum Exultim per prata volant ferventque negato Pleiade nimbosa, festivae occurrere Phoebo. Tunc data libertas cunctis vinclisque soluti Adscripti Caelo manes, seu triste ferentes Exilium, poenae immunes, seu dira teneret Lustralis quas flamma, animae; tunc omnibus idem, Praeterquam aeterno damnatis igne, patebat Poenarum vacuus fidei consortibus aether. Tunc etiam ostensa, quae viso Heroe micabat Divina Verbi specie, videre perennis Auspicium vitae, clarus queis lumine tanto Adveniens maestis Titan affulsit in antris Ut Stygia aeterno mutarit Averna sereno. Hic mora ter denis, ubi sex adieceris, horis Messiae consumpta fuit: quae dispare primo Censetur numero, coepisset surgere postquam Hora novae (post funus erat quae tertia, in umbris Quam genuit mediis nox intempesta) diei; Membra Arimathaeo statuit sua condita saxo Aethereus non plus moritura resumere Victor: Poenarumque suo socium decorare triumpho Corpus et exactos duplici bis dote labores Reddere et aeternum staturo adiungere nexu. “Tunc, mihi charae” inquit, “Limbo consurgite mentes, Iam satis umbrarum est; et queis sine corpore vestrum Cernere fas fuerat regem, modo carnis amictum Exuviis, quae morte iacet prostrata, videte. Par aliquos vestrum decorabit gloria, postquam Membra prior vitae redeuntis imago resumam. Tinctus Adame meo rubuit cui sanguine nuper Culmine poenali vertex, longo ante sepultum Tempore suscipies corpus donumque meretur Hoc tua Abrame fides parendique ardua virtus. Sollicitos tumuli, Pharioque ex amne referri Promissa tellure tenus, queis frigida natis Ossa iubere fuit fati suprema voluntas, Corporibus donabo patres membrisque reponam. Fecunde Isacide, fortis luctator Iacob, Hoc luctae tibi munus erit; Iosippe, pudori Ista tuo veniet merces: haec prima laboris Servataeque ergo stirpi te gloria poscit. Par erit Isaco, veniet par splendor Abeli. Nec te docte meos, David, resonare triumphos, Te nec Amoside vates, praeconia fati Cui data clara mei; nec te, cui triplice Phoebo Naufraga squamigerum puppis dedit esse sepulchrum, Vera figura meae mortis, mercede beati Corporis excludam. Par est tolerantia Iobi Huic merito; Simeon mystes Solymaeus habebit Munus idem; Tobiam isto dignabor honore. Te quoque, Ioachime, decet par gloria, matris Fortunatae meae genitor; nec te, Anna, tulissem Corpore discretam, talis nisi laurea primam Respiceret natam, sexus cui debita vestri Palma prior carnique prior coniuncta beari Aequa petit nulli par excellentia mentis. Tuque meae carnis felix nutritor, Ioseph, (Huic etenim fatis victo, telluris amoena Parte quiescenti, limbo procul, adfuit Ales Numinis, admonuitque virum Victoris alumni Dite soluturis animas accedere palmis) Corpus immodicos pro me perpesse labores E tumulo iussis faciam clarescere membris. Mecum omnes nunc ite, animae, quas cognita Iudae Ad regna educam laetoque[ERROR: no reftable :]92 laetoque : laethoque sub aethere sistam, Donec in Empyrias sedes aeternaque regna Post decies quatuor modica intervalla dierum Me duce, visurae semper patris ora, petatis.”
2.
Tunc illo praeeunte omnes per viscera terrae Elapsi spatiumque emensi immane profundae Telluris; magnae altricis nihil ossibus ausis Marmoreis contra obniti liquidamque secantes Ceu auram duros silices, stringentia vastos Marmora regnorumque tractus; qui temporis uno Exigui puncto, caeli convexa tuentes Regnatam[ERROR: no reftable :]103 regnatam : regnaram externis Solymam videre Latinis. Hinc montis poenale iugum guttisque rubentes Sanguineis petras, ubi ligni illustre trophaeum Stabat adhuc, quo fracta Erebi Ditisque potestas, Deveniunt titulisque trabem sublimibus ornant. Circumfusa isti limbo venientia plantae Agmina tam grandis merito dignata triumphi Signa colunt roburque Crucis victricis adorant. Inde brevi spatio (quamvis et longius esset Si spatium, mora nulla viae est, queis propria mentis Esse agiles natura dedit, ventura beatis Corporibus pro dote comes) vicina sepulchri Claustra petunt spectantque novi venerabile saxi Depositum myrrhaeque madens aloesque Sabaeo A succo et nivea velatum sindone corpus. Hic ipse enumerat (necdum sibi iunxerat illas Membrorum exuvias) turbis praesentibus Heros Divinus, plagarum orbes illataque ferro Vulnera et exanimes pandit descripta per artus Saevitiae monumenta. Stupent ad singula mentes Tartareo reduces antro; pro labe solutam Mirantur pretii molem, mirantur amoris Prodigium, tantus quod tam crudele subisset Humana fatum pro libertate Redemptor. Mirandam fati seriem rectamque paternae Iustitiae virgam observant et laude potentem Humanaeque nimis cupidum ardentemque salutis Messiam extollunt vultuque insigne profundo Numen adhuc membrorum expers, dein corpus adorant. Tum vero vacuis animam connectere membris Aethereus cupiens Heros; per multa profusum Poenarum loca divinum deferre cruorem Et venas implere iubet: quae iussa sequentes Aligeri, seu quod Solymae profluxerat ostrum, Seu quod perfossis Calvarum in culmine plagis Manavit, tellure legunt venisque reponunt. Tunc simul extinctos divina accedit ad artus Victoris Messiae anima emendatque peremptum Lumine, cui tenebrosa poli sunt sidera, corpus. Tunc animata statim, ceu presso excita sopore Membra reviviscunt: fato deperdita carnis Integritas redit et plagas quas corpore toto Impressit Iudaea furens, exclusit abactis Plagarum pariter vitae nova gloria signis. Vulnera quina tamen, summum complentia fatum, Quae fecit maiora furor, superesse decori Aeterno voluit: simul ut pro labe repensi Extaret pretii nota; libertasque salusque Fontibus his prognata, referret origine viva, Divinas, documenta ortus et symbola, plagas. Cuncta stupent sanctorum animae: mirantur honorem Corporis; humanae quae lux, quae gratia formae Ardentesque notant oculos; qui spiritus illi, Qui vultus vocisque sonus, qui gressus eunti. Quaeque prius refuga fuerant pallentia vitâ Ora, referre rosas cernunt; sed Cypria tinxit Non quas Diva rosas; alius color arsit in illis Decolor hortorum quibus est terrena venustas.
3.
Ut primum aeternae, proprios induxit in artus Primitias vitae, mox ad sua corpora mentes Ire iubet; quas sicca etiam sub membra reverti Non vacuus promissor erat: mora nulla, sepultos Quaeque suos cineres movet atque ossa arida nectit Corporis in molem. Exanimes queis fusa per artus Vita, subit resides massas animatque vetustum Possibilemque mori carnis transgressa vigorem. At reliquae vero mentes, quibus arida necdum Ossa levare fuit, nec fas assurgere membris; Felices aliàs animae, quibus inde molestum Et nil triste venit, quarum est suprema voluptas Libertasque ratum statuit quod Numen habere, Exultant pariter, sociis in carne resumpta Mentibus applaudunt, tantumque nitoris habentes Corporis exuvias, tantumque micare sepultos Mirantur cineres. Aderitque ubi Numinis aequa Fatorum series, paribus sua stringere membra Dotibus expectant, abituro in sidera caeno.
4.
Haec ubi momenti spatium portenta dedisset, Divinus spelunca exit tumulumque relinquit Messias, eademque fuit queis gloria, mentes Corporibus nexas, maestae ad spectanda parentis Ora vocat; primo certus relevare dolentem Intuitu matrem pupillarumque madentes A lacrymis revocare suis splendoribus orbes. Hanc omnes spectare avidi, qui aut morte subacti Non longa, vidêre nurum, vel qui ante vetusto Funere prostrati, divinum lumen adepti Fatidicis cecinere sonis miracula summae Virginis, optabant caelestem cominus Arcam, Quem prius aflatis animis novere, tueri.
5.
Nox erat et quartis plausit Phoebeius ales Excubiis, cum suetae etiam praeire canoras Noctis aves, summo dare vota precantia Patri, Et rerum colere authorem, qua solvere matrem Religione dolor rapti sibi funere nati Tristitiaeque ingens potuit non sistere torrens, Fundenti pro more preces pars noctis abacta est. Interea chorus Aligerûm dare nuntia matri Laeta volat; primumque calet praeire, frequenti Illius accessu Gabriel studiosior Ales. Illam nocturnis laxantem viscera votis Inveniunt: digna est matri reverentia postquam Praestita, tale melos coniunctis vocibus edunt: “O caeli Regina, potens laetare! Reversum Ad vitam, prout ipse tulit, spectabis ovantem, Quem fuerat meriti tua ventre tulisse potestas. Iamque suos artus indutus, ovantibus unà Quos Styge deduxit, caelum donavit amicis. Aspicies hos laeta, tui queis grande videndi Est desiderium vultus Dominamque calendi.”
6.
Haec ita siderei postquam cecinere ministri, Confestim nixamque genu flammisque calentem[ERROR: no reftable :]214 flammisque calentem : flamisque colentem Aethereis, lux clara ferit rectumque corusca Irradiat, pressa quam nox adduxerat, aura. Dum stupet haec Virgo, formam Victoris adeptus Apparet natus mediaque in luce refulsit Divinus Stygis eversor; cui florida vultus Maiestas orisque decor Phoebeia opacans Lumina, frontis honor nil plus mortale timentis, Totaque mirando facies perfusa sereno. Os humerosque viro similis, cui victa decoram Effigiem Libitina dedit lumenque iuventae Perpetuum et laetos oculis afflavit honores.
7.
Agnovit sobolem genetrix (nil gloria vultum Mutavit, sed perfecit: nam quae abdita mente, In corpus mortale prius prodire negata Lux fuit; expletis concessa emergere fatis, Transiit in luteos artus), fuit utque precante Flexa genu, talis mansit, sic ore locuta: “Venisti tandem tuaque expectata parenti Exolvit promissa fides: datur ora tueri Nate tua, Stygis impavidos et cernere vultus. Sic equidem ducebam animo rebarque futurum, Tempora dinumerans, nec te mea cura fefellit. Tertia iam properat terras lustrare diei Nate tuo nimium felix a funere lampas, Te modo cum Stygiis reducem venisse cavernis, Eversorem Erebi, simul et spolia ampla ferentem, Atque tuis lucem fatis debentia cerno. Praeda triumphalis, spolium immortale, vetusta Rapta Stygi probitas! Te vaticinate dolores Mysta meos video Simeon, Iosippe mearum Curarum te fide comes spectoque parentem Laeta Ioachimum: vobis nova vita seniles Difflavit rugas; mutati vertice cani. Caeterà ut aspexi mortales, forma beato Est eadem vultu; nisi quod compluribus aucta Dotibus aspiciam quae quondam corpora vidi. Vosque mei nati reliqui salvete sodales Exciti tumulo patres et gloria Iudae!” Dixerat haec Virgo, prono quam vertice cuncti Reginam summo Charitum splendore micantem, Propitiique sibi matrem Victoris adorant. Tum natus: “Tua me, genetrix, tua tristis imago Saepius occurrens, Erebi certamine victo, Vultum immortalem materno offerre dolori Praesentem voluit: primam te cernere nostras, Inferni decuit populati insignia, palmas. Calcavi Stygios postes; concessit Olympum Iam genitor, quantumque meis satis expedit isto Orbe relinquendis fideique ad bella parandis Discipulis, suscepta quater mihi dena dierum Est mora. Flammiferis demum mea redditus astris Adducam patri spolia et caeli ostia pandam. Et quia me duri pressi victoria fati, Nunc pavido nomenque meum non ferre potenti Terribilem dici effecit, commune laboris Munus habe, perpessa mei commune doloris Supplicium genetrix: domitus tibi serviat Orcus, Teque Erebi paveat rabies inimica, tuique Nominis aeternos reverentia torqueat hostes. Haec tua vis primumque tui regalis honoris Auspicium; donec caeli terraeque potestas Adveniat supparque meae lux aurea fronti. Nunc vero domiti quo se mea latius Orci Gloria diffundat vitaeque necisque statera Quod mea sit, certis et mundum testibus istam Docturis fundabo fidem: tamen ante serena Quam Caeli convexa petam, te plura docebo. Nunc tibi quod notum est, opus est aliisque patere, Me tumuli vacuo immortalem vivere saxo.” Plura tulit natus, nato quoque plura fuere Quae retulit mater: fari aut comprendere tentet Quis MARIAE tamen, aut victoris verba Tonantis? Hic immortalis vultus splendore parenti Exhibito fatique omni maerore soluta, Fronte pari reliquos abiens solatur amicos.
8.
At Dismas latronum unus, cui contigit atras Felici penetrare domus, interque profundas Regnatas Diti Paradison repperit umbras, Quamvis ille sui necdum sortitus honorem Corporis, evasit tenebras tamen atque petito Aethere divini est consors mens fata triumphi. Ut primum aspexit Victoris lumina Verbi Et speculum aeternae mentis dans cuncta videri, Se prece servatum stantis sub stipite matris Agnovit: statuitque simul Titania nactum Regna, sub ora piae cum laude venire patronae. Tertia lux postquam Stygio hunc revocavit ab antro, Protinus ex aura tenui, velamine carnis Densato, nuper fixi trabe, cruraque fracti Effigiem simulante rei (mens libera namque Membrorum simulacra modis componere miris Quaeque valet) MARIAE, ne sit mortalibus impar Luminibus, spectandus adest, humilisque potentem Fatorum Dominam, genua incurvatus adorat. Atque ait: “Ille ego sum, mater, qui fata nocentum, Solibus ante tribus, damnatus lege subivi, Poenarum nati socius. Meque inter et ipsum Te mediam aspexi, et quamvis mihi nulla caleret Credulitas Dominique mei regisque Deique, Nescivi, subito qua lumine doctus, eundem Agnovi Dominumque meum regemque Deumque Et scelerum veniam et sua mitti in regna petivi. Venit utrumque mihi – pietas miranda! – tuique En modo felicem reddit me gloria nati. At quoniam me, Virgo, tuae iam prolis aperta Forma docet, qua ceu speculo modo singula cerno, Et quae scire mea refert contemplor; eidem Notitiamque mei, genetrix pia, debeo fati. Hic didici, divina, tua prece, mater, acerbam Effugisse Stygem; stantemque in limine Ditis, Me tua quod tristi pietas revocabit ab Orco. Gratus nunc venio et qualem tua magna potestas Ferre valet, qui primus opem tantumque recepi Auxilium (ah quale auxilium! cui tota beati, Qua felix modo sum, se gloria debeat aevi) A me prima huius veniat, volo, gratia doni. Te mihi propitiam quod mors extremaque ligni Hora dedit, tibi semper ego immortalia laudis Dona feram totoque canam praeconia caelo. Atque ubi fatorum iussus successerit ordo, Cum te, summa parens, reginam acceperit aether, (Novi etenim, par materno tibi surgit honori, Proximior nato sedes) cum laude per omne Duraturi aevi spatium, te Numinis almam, Quae laus prima tibi est, matrem miserisque faventem Patronam, fati Dominam, genetricis habentem Viscera, terrigenas servare calentia, dicam.” Aspectu gavisa parens, ac voce beati Significante crucem caelo mutasse latronis, Haec ita grata animi Dismae pro laude reponit, Suspirans primum, in caelum pia lumina vibrans: “Nate, meae vires, mea tota potentia solus!” Tum vero Dismae faciem conversa profatur: “Non ego te, Disma ruiturum in Tartara poenis Eripui, non aeratis ego nexibus Orci Exolvi Stygioque orans a Dite reduxi, Sed pia te Nati virtus graviumque profusus Poenarum pretium sanguis plagaeque dolorque Servarunt. Si porro meus quid profuit illo Articulo favor et casta pro morte precantem Si matrem audivit soboles, fuit integra nati Haec pietas, cui me totam quoque debeo, Disma. Quod modo te vero videam splendoris adeptum Perpetui dulcem patriam, tibi gratulor, hospes Aeternum felix; cuius rudis incola terrae Mater, inexpletùm sitiens ad lumen anhelo. Me tibi sed postquam Nati sociaverit ardor, Tecum erit una simul Numen celebrare voluptas.” Vertice tum prono geminatum protulit “Amen” Dismas atque leves corpus difflavit in auras.
9.
Publica iam vacui volitabat fama sepulchri, Quae reducis victo Messiae in corpus Averno, Indubiam, proprio multorum lumine nixam Non potuit celare fidem. Iam lumina matris Implebant vivae referentes gaudia prolis Discipuli sanctaeque nurus; quas Magdalis inter Una fuit, prima aligeros, quae deinde loquentem Vultu immortalem vidit dare verba Magistrum. Et Zebedeides, nuruum praenuntia postquam Verba tulit iuvenis, cursu certare sodali Impiger, exilis quem terruit ostia servans Ancilla, ingressus tumulum post terga relicto Discipulo seniore, videt sine corpore solum, Funere completo, simplex et inutile linum. Laetus uterque redit, molitus uterque laborem Ocius ad matrem, non dissona ferre relatis Indicia et vitae testes vidisse fateri Corporis effigie extantes, sine corpore telas. Successere hilares tectis matremque salutant, Quaeque hausere oculis referunt veramque reperta Membrorum vacua, geminabant sindone famam.
10.
Hic genetrix quamvis spectati certa fuisset Alloquio nati propriaque a luce tulisset, Ne dubia audiret viventis murmura prolis; Cum tamen usa foret moderati semper honesti Lege parens, suspecta novae praeconia vitae Victricis sobolis fieri se authore profecta Noluit; atque humilis tantum celavit amorem Primùm apparentis nati, sat gnara potentem Rectius immensa prout est virtute, daturum Signa triumphatae mortis manifesta Tonantem. Verba tamen matrum Zebedeidaeque repertum Indicium vitale probat gaudetque sepulchri Allata vacui fama tumulumque vetantis, Sed procul humano, revolutae robore petrae. Ipsa etiam nuruum socia pietate patentem Laeta videre specum; non quo sibi certior esset Intuitu quaesita fides, urgente sed antri Religione, solum nati funebre requirit. Nacta loci faciem, laetùm lacrymantibus orbam Prole subit speluncam oculis et protinus illo Fixa genu spatio, quod non animata sacravit Progenies, flexos inclinat ad oscula vultus, Et saxum labiis premit avellique recusat, Aspera prolixo perfundens marmora fletu. Atque ait: “O par sideribus Solymeia rupes, Saxa beata, necem passi complexa Tonantis Divinos artus! Spolium sortita quod unum Huic mortale dedi, sed Numine plenum Quamvis exanime humano sine flamine corpus Servastis, triplicem numerans a stipite lucem. Fortunate lapis, Iudaeae pectore petra Mollior, humanis exclusam cordibus istam Celasti quae fida facem: te muneris ergo Perpetuus celebrabit honor, seu turpis Idumen Vastabit Scytha, seu veniens sua fana Gradivus Ausonia flagrare dabit face; sanctior isti Stabit honor saxo, decus et reverentia stabit Barbaricosque inter vivet sua gloria fasces.”
11.
Hic caput attollit genetrix telaeque volumen Pone iacere videt (nati quae membra superstes Mortua velabat sindon) hanc versat et ori Admovet et lacrymis rigat et sic ore profatur: “Dulces exuviae! Cur, ah, non debita matri Tegmina? Quis prohibet, divini staminis heres Ne fiam? Cruor hac pinxit sindone prolis Effigiem, meus est: sed quo mihi iudice tela Accedet, mea quae non est? Hanc legibus aequis Picturam nam tela trahit: mea sed tamen haec est; Artis enim summus valor est magnumque coloris Est pretium, sed tela rudis, quam pinxit amoris Ingeniosa manus, summumque hoc stamine lucet Artis opus: pretium supremo aequare colorem Nec valet excessu, nam sanguis Numinis ille est. Arti igitur linum cedat pretioque cruoris. Ergo mea haec tela est, aequo istud iudice stamen Possideo, quod lege fero: venit ista parenti Portio, divini spolium venerabile fati. Haec mea sed necdum tela est: succedere mater Orba nequit spirante nuru, cui posthuma proles Est uteri labor, extincto ventura iugali. Haec pariet totumque orbem generosa replebit Posteritas; fatumque unum numerosa sequetur, Quae caelum et terras teneat divina propago. Sponsae igitur cedat fecundo tela pudori, Qua semper memorem oblectet genitoris amati Progeniem, patrios discentem ex sindone vultus. At modo quis servanda vetat funebria matri Stamina, dum nurui commendatura potestas Adveniat? Nullum prae matre fidelior huius Depositi tutela premet: dabit esse relictae, Matris certa fides indemnia pignora telae.”
12.
Haec effata pii componit licia texti Implevitque sinum rediensque in tecta calebat Igne novo, referens divinae insignia flammae. Christicolis demum sindon ea tradita natis Durat adhuc: visa neque patris imagine socors Natorum est pietas: stat adhuc Allobrogis orae Palladium, stratos servans liventibus artus Tela notis, istâque domus stat regia telâ, Sollicitae valuit tantum custodia matris. O genetrix, quantum nati tibi debet amica Posteritas! Ipsumque etiam tua provida quantum Obstringit natum cura, immortalis ut esset Illa sua, in lino quam mors obsolvit imago. Sitque meus labor hic sacrae subtexere telae: “Hoc amor invenit, mors fecit, Virgo reliquit.”
13.
Funeris interea domitor mandavit amatis[ERROR: no reftable :]472 amatis : amatas Discipulis perferre nurus quae nuntia praesens Implebat; quibus immortalis imagine vultus Saepius oblata, mortis calcata probabat Iura, sepulchrales flammis vitalibus umbras Cessisse et certis pressa nece vivere signis. Ille suis coram voluit iam saepe videri Discipulis, dubioque sui vitale triumphi Ostendit Dydimo latus atque a cuspide hiantem Agnosci vivam digito dedit indice plagam. Sex etiam deno stadiorum pulvere distans A Solyma, geminis comes ille sodalibus ivit, Ignotas voces vatumque effata resolvens, Ipse etiam ignotus, donec sub pane latere Assiduus, cerni fracto se pane dedisset. Iam montes Galilaea tui, iam litora norant Piscosumque tulit lymphae Cenerethidis aequor Vultum immortalem; quo praecipiente natantes In plagas venere greges liquidoque meanti Praebuit obsequium solido ceu marmore Nereus. Iam Cephae dederat Claves regnique futuro Duraturi aevo et fidei variabile nullis Casibus imperium, successorumque perennem Pastorum seriem dixit, nihil impare summae Iure potestatis, totum quae colligat orbem. Saepe sui vultus charae data copia matri, Multa suae fidei summosque domantia fasces Evoluit fata et cunctis celebranda cruentae Arboris et mortis populis opprobria, dixit. Quaeque fidem nactae servarent dogmata gentes, Plenius edocuit, puroque accenderat astrum Virgineae fidei vero, quo deinde nitorem Primae etiam peterent veri de lampade stellae. Luna velut claro solis perfusa sereno, Astrorum decus est et Phoebo absente videtur Esse alius Titan, noctis qui dissipat umbras, Stellarumque choros potis est damnare pusilli Luminis, obscura modicum distantis ab aethra – Sic genetrix divina suo splendore minores Eiusdem fidei lucisque excesserat ignes.
14.
Dena quater fuerant elabi visa dierum Tempora, inoccidui postquam Iudaea tulisset Phoebi immortales flammas, surgentis ab ipso Fatalis tumuli, quamvis non crederet, antro. Cum regem domitorem Erebi signata vocasset Ad caeli convexa dies festosque pararent Caelicolae, tantum Victorem admittere plausu, Ipse relinquendam terris fideique suorum Sollicitam matrem, discessus verba, valeque Supremum dicturus adit, quam talibus oris Officiis, signisque aequi compellat honoris: “Nunc, genetrix dilecta, vale! Discedere terris Me Patris mandata volunt: completa salutis Humanae est series, genitoris iussa peregi. Tempus adest, quo terrigenis mea regna patere Efficiam clausosque invicto robore postes, Primus ego experiar pandamque tot invia saeclis Ostia et exulibus sanctis a Patre paratas Ostendam aeternas, replebo novo hospite sedes. Te vero genetrix, ima tellure morari Poscit adhuc genitor, donec tibi debita, maius Surgat in augmentum reginae gloria, donec Caelica mortalis consumet praemia virtus. Tu praesens plebisque meae fideique satorum Mater eris, Nati interpres, secura recentis, Quod Cruce percussum, tu sis mea foederis Arca. Fulgida tu veri lampas rectique magistra; Et cuius gregis ipse fui formator et author, Tu columen, tu praeses eris, tu regula morum, Ipse tuis adero semper dulcissima curis Mater et arcana cordis me parte locabo, Aeternam cuius sedem iam pectore fixi. Nec te solus ego auxilio praesente fovebo; Adveniet quod mecum unà, Spirabile Flamen Demittet Genitor, quod te maiore rigabit Donorum affluxu. Expecta cum fratribus istum Flaminis adventum; nec erit mora longa, ruentem Turbinis in morem divinum pectora flatum Excipient rutilisque ardebunt vertice linguis. Interea vero tantorum ob acerba dolorum, Te superare tui petiit quae terrea nati Conditio, grates refero, sed maior Olympo, Quò propero, tanti expectat te gloria facti. Hic ego te, signata tui cum venerit hora Excessus ipse excipiam augustoque locabo In solio vultumque Patris regina videbis. Unde autem spectare meos ad sidera possis Ascensus, mons est densis umbrosus olivis[ERROR: no reftable :]559 olivis : oblivis, Saepe mihi iuga trita precis pro more: diurna Cum face caeli ardebit apex (Aurora loquentem Tunc habuit), genetrix, illo te culmine sistam.”
15.
Curva genu natum dicentem audivit eoque Ima situ genetrix abituro verba reponit: “I fili quò te Genitor tuaque ardua virtus Aeternaeque vocant palmae. Tua praemia fili Non moror: addo tuis, Victor divine, triumphis, Maternos ancillae humilis laetosque pusilli Pectoris affectus. I, Patris gloria, nate, Et caeli clausos aditus portasque reclude. Quod tua me vero, fili, Patrisque potestas Mortalem servare velit, subiecta paternis Imperiis, quidcumque meus praescripserit author, Non invita feram, cuius me legibus apto Ancilla: hac prima flagrant mihi viscera flamma. At vero, caelo et terris, prout didita semper Messiam te fama canet; quod viribus Orcum Pressisti et dura solvisti compede vinctos Isacidas, nostrum genus extremumque remotos Patris ad obsequium, consumpta labe vocasti Saxicolas; caelique aditus reserare beatos Quod divine paras servator, debita laudis Munera, cunctorum exilis tibi serva rependo. Quod crucis opprobrium passus, quod germinis ergo Corpus Adamei divino sanguine tinctus, Servitii crudele iugum, cervice reorum Abstuleris, scelerum domitor Ditisque superbi Victor (ab ignaro veniunt haec gaudia Iuda) Semper honos nomenque tuum tutique deinceps Servatae aeternum stabit tua gloria genti. Cuius nunc ego, terrigenum divine Redemptor, Auspicium leve, plus cunctis obstricta refundo.” Filius audivit dicentem et vertice prono Annuit effatis generosae matris, et ore Iucundus tacita tectum genetrice reliquit.
16.
Tunc neque Messiam soliti observare sodales Ignorare suum poterant tellure recessum, Queis prior ipse locum apparens signavit et horam Qua Caelum subiturus erat, praesentibus una Se comitaturis olearum ad culmen amicis. Namque prius quam se divina potentia nati Numinis inferret caelo, cum matre fideles Bethaniam educit socios, visurus amatas Illius hospitio claras cum fratre sorores Servator; quas ille sui super aethera raptus Commonitas vicina iubet fastigia montis Actutum premere, excessu gaudere magistri, Virtutisque suae suprema exempla tueri. Is prior ante tulit gressum montisque laborem Moliri visus prior est, se donec amoeni Planitie clivi, suppressa in rupe locaret.
17.
Iamque propinquabat spatio quo Delius ultra Altius ire nequit. Nuruum comitata modesto Obsequio quoque mater adest, quo culmine montis Iam collecta stetit fratrum, studiosa magistri Posteritas; aliique, fides quos aequa vocatis Fratribus, instruxit rerum praeferre caducis Illecebris omni carituram fine salutem. Circumstant Messiam omnes; cui proxima stabat Dein grato amplexu, atque pari dignatus amoris Indicio socios, sublatus in aera, cunctos Prodigii novitate tenet, quibus ille levatis Ex alto formans bene signa precantia palmis, Nube levi tectus lucemque imitante vapore Aethereo saeptus, sese subducit amicis Luminibus, vacuo nequicquam haerentibus axi.
18.
At mater postquam tacito lustrasset Olympum Intuitu, spectare auras si forte secantem Posset adhuc sobolem; cum spes ablata videndi Tota foret nati, tunc primum a prole calentes Figit humi vultus: nati vestigia saxo Pressa videt. Neque enim prius illa retorsit ab alto Lumina, quam sobolem postquam spectare potestas Cassa fuit. Tunc signa pedum lacrymisque rigavit Et labris pressit vultusque in marmore fixit. Dicebatque: “Piae rupes, felicia saxa, Signa cavata mei servare valentia nati! Ah, potius: durae rupes, immitia saxa, Non potuisse mei magis igne liquescere nati Et tota in laticem verti! Tamen approbo vestram Duritiem, tanto quam conservare sub aestu Par fuerat, facti memorem qua redderet orbem, Iudaeamque male fidei reprehenderet iste Divinus, victura pedum per signa Viator.” Ut vultum replevit saxo, conversa per axem Lumina vibrabat Virgo spatiumque legebat Quod praepes secuit natus, suspensa suorum Fine simul serieque operum prolisque liquescens Et desiderio et voto. Sed deinde morantem Ne forte adverso sufferret pectore matrem Turba redux, sequitur Solymam sociale petentes Discipulos nuribusque piis stipata recedit.
19.
Urbis ut augustae subiere fidelia muros Pectora, iucundi tectis communibus omnes Conveniunt et sueta terunt domicilia, panis Conscia conversi cenacula, dicta Sionis Stare iugo et celsas Davidis tangere turres. Hic media illorum genetrix divina, relictus In terris nati splendor, pupilla videntis A longe fidei; matrem quam dicere cuncti, Observare omnes soliti absentisque magistri Doctrina et virtus; sobolis promissa, beatum Expectare docet Flamen Natique potentem Sollicitare fidem votis donumque monebat. Inde fuit quod dena illis consumpta rogando Pollicitum caeleste dies auditaque crebro, Unanimi repetita sono, cui fecerat imus Pupillas manare calor, vox illa: “Paterni Flamma veni cordis veniensque a pectore nati Ardor ades, fax alma veni: promissa voluntas Numinis, accensâ servis illabere flammâ.” Vota Sioneis flagrabant talia tectis.
20.
Laetus ab Eois decies sol prodiit undis, Occiduo toties mersisse sub aequore lassos Fertur equos, quando his pietas collecta Sionem Vocibus implebat: decimo lustraverat ortu Iam Solymam et porta tantum distabat Eoa, Quantum supremo medius quo fervet ab axe Delius: hic subito commota furentibus auris Alta domus tremere et ruere omnia visa repente; Atque improvisus vibratus ab aethere turbo Cum sonitu venit atque omnes pius occupat horror. Suspiciunt, iterum, atque iterum fragor intonat ingens. Aurae inter fremitum, tecti sub parte suprema Spectatis rutilare vident laquearibus ignes, Lumina vocales flammis referentia linguas. Obstupuere animis omnes; sed maxima Virgo Agnovit sonitum, voces linguasque facesque Praesentis sponsi et nati promissa notavit. Tum memorat: “Chari comites, advertite, quaeso, Quem casum portenta ferant: descendit Olympo Promissum Flamen, praesens est illius ignis. Nunc animos tanto, socii, componite dono!” Hic votis ardere omnes omnesque beati Flaminis accessum implorant: tum fusa per auras Lumina discretis linguas imitantia formis, Cunctorum capiti insidunt penetrantque calore Pectora: tunc omnes, fandi suprema potestas Spiritus, afflato memorique in mente reposto Cunctorum proprio populorum idiomate complet.
21.
At genetrix licet alma prius nec muneris huius Esset inops, neque erat peregrini idiomatis expers, Quam Coptus Phario audivit sermone loquentem, Praesepis venerator Arabs, quam sensit et Indus Voce sibi nota pandentem arcana iacentis In stipula verbi; tamen adveniente recentis Ad robur legis, divino Flamine, matris Largo possessas cumulavit faenore dotes. Haud aliter, fontis saturo quam si influat aethrae Lympha cado, cui servandi nullum extat inane Humoris spatium, positi variare liquoris Desuper adveniens, poterit nova gutta saporem, Non tamen efficiet, pleno quin vase redundet Humor, et in partes circum simul effluat omnes. Sic pariter Charitum iam pleno corde replevit Flaminis adventus MARIAM, divinior esse Quae poterat non plena magis: torrentior esse Sic poterat neque plena magis, ut Numinis illo Imbre superfuso flueret fieretque refusae Virgineae torrens non unus copia lymphae. Inde fuit quod linguarum flammaeque peractis Prodigiis, haurire dedit prior omnibus illa Divinos veri latices et fundere plenos Flaminis accepti rivos, praesentibus orsa Christicolis: quo fonte ipsi quos spiritus idem Afflavit, primi lymphas hausere sodales. Hac authore novae praeconia legis eadem Iussa tonare die: nati doctrina per omnem Intonuit Solymam; doctis praeconibus ipsa Officium fidae praestare valente Magistrae. Lux eadem summum, MARIA suadente litantem Vidit Discipulum Cepham; sibi credita primum Qui tunc supremae retulit mysteria cenae: Quae matri et reliquis positam cingentibus aram, Facta est partitio communis victima pane.
22.
Author erat fidei soboles; ea provida veri Illius sed mater erat, quae turgida lacte Pectora divino, nati quo cresceret orta Progenies, vitae certos deplebat ad haustus, Semper plena magis; cui Axe liquante perennes Affluxus Austri divini flamine, crevit Copia diffusae fidei per pignora mammae. Hac pendere omnes, rerum hac evolvere casus Auspice, Christiadum primos hac praeside patres, Ritibus ambiguis certas praefigere leges Consuetos, quodque illa tulit non vertere passos In dubium, auditas matris, pro Numine voces Amplexos, veri numquam cortina fefellit.
23.
Incertos tenuit patres variisque subegit Obniti primum arbitriis nova gentibus aucta Religio, poteratne rata pro lege vetustam Praeputii servare fidem? Senioribus anceps Consilium, nec qua Mosen ratione refigant Inveniunt. Pleno patrum librare senatu, Rem statuit princeps Cephas, cui matris ab ore Sed prius edocto placuit contraria Mosi Ingratos prohibens legis sententia cultros. Vox nati vox matris erat vocisque peritum Omnia complectens spirabat pectore Flamen. Denique mater erat nati cultoribus astrum, Quale Lycaonio libratum cardine puppes Respiciunt, vel quale Pharus Nilotica lumen Accendit; vel quod geminos ait esse pavescens Navita Tyndaridas, talis fuit illa parentis Virgineae pietas et opis secura potestas.
24.
Hoc avidi videre omnes quod fama ferebat, Sed maius rumore ipso caeleste parentis Prodigium; cupidusque illam qui dictus ab igne Mysta (urbis, tulit Antiochi quae nomina regis) Aspexit, quando populos transivit et oras Terra Syrissa tuas; cum perrexisset in urbem, Dilecto sobolis peregre sociata sodali Mater Amazoniam, summa et caelestis Amazon. Sermonae prius urbs, Ephesi modo nomine dicta est. Hac visa Antistes proprii tunc nominis implens Mensuram, caeli flammis Ignatius arsit. Hanc Solymis, Graio veniens de litore iudex Intuitus, non mortali de stirpe creatam Dixisset, Pandionia sed Pallade maius Numen, Eleusinae matris cultumque Dianae Promeritam, suscepta Dei nisi vera doceret Credulitas non esse Deas. Quae si Dea non est; Divinae, dixit, Virgo sed proxima formae.
25.
Iam duplicem postquam Christus terrae ima reliquit, Lustra dabant numerum, verae queis lucis egenti Prima patrum voluit sudare industria Iudae. Sed fidei steriles animos praebere labori Exiguam, caeli quam ferret in horrea, messem, Cum spectaret amans Iudaeae cura, salutis Semina damnatis subtracta novalibus agros In resides, meliore volat dispergere frugum Proventu cultisque deos percellere saxis. Ante tamen quam diserta migraret Idume Messiae divina fides populisque remotis Suave daret vitii posita lethale prementis Libertate iugum, explorant materna fideles Consilia heroes securaque lumina poscunt. Illa sciens Nati imperium, superare iubentis Discipulos totum, qui circumfunditur orbe, Oceanum solisque vias Lunaeque meatus Voce sequi; vastosque iacens procul insula ponto Audiat hoc clamore Deum noscatque potentem Cunctorum authorem scelerisque piamina discat; “Ite viri,” dixit, “populoque inferte salutem Qui procul est caeloque graves praedicite messes!” Nec mora, conveniunt patres et sorte feroces Partiti populos, sua quisque beante calescit Regna replere fide convellere saxea Ditis Obsequia ignotoque orbem componere vero. Tunc MARIA suadente, parem quo sentiat omnis Terra sonum, ne divisis non aequus inesset Doctrinae sermo, caelesti Flamine docti Per data communem credendi symbola normam Expediunt, verae fidei quod symbolum aiunt.
26.
Iam tunc quisque suos meditari et volvere fines, Et terras versare animo: iam pectore ferri Intrepido medias, Christo quas addat, in urbes. Alter Achaemenias suspirat et alter Iberos, Armenias alius rupes et Caspia regna, Messagetas alter, saevos considerat alter Humano sine more Scythas: crudelibus optat Misceri Hircanis alius; metitur arenas Hic Lybicas; Indis, solioque sedentibus aureo Alter amat certare[ERROR: no reftable :]824 certare : certere sophis; examinat ille Maurorum attegias, nigros hic pectore versat Aethiopas Medumque alter iam tranat Hydaspem. Hic Nomadum populos rituque imbuta ferino Pectora, Niligenas alter Memphimque salutat. Hic Italas poscit gentes, huic Sequana cordi est. Riphaeos alter saltus amnesque volutat Bistonis ora tuos, Graiis ille incubat actis: Optataeque illis, coram quas cernere necdum Absentes poterant, veniunt ad somnia gentes.
27.
Postquam ferre fidem populis iam certus eundi Quisque parat, matrem accedunt humilesque precantum More petunt, natum maternis congrua votis Auxilia et iussis vires exposcere coeptis. Illa animos addit cunctis et Numine firmat Propitio, tantoque aperit non posse potentem Deesse operi natum, quos ille sequetur euntes. His hilares dolor invadit, quod nulla profectis Sors ultra matris promitteret ora tueri. Queis illa: “Ite, viri, me non meus ante relinquet Spiritus, extremi quam vos ex partibus orbis Collectos videam. Vestrum sed tardior unus Adveniet, summum tumulo facturus honorem, Me tamen haud visa, saxi licet author aperti.” Ille fuit Dydimus, quem tertia funeris Indo Vexit ab amne dies; cupidusque sepulta tueri Virginis ora, cavâ marmor grave sustulit urnâ, Christiadum praesente choro, sed matris inani Invento obstupuit saxo, signante superna Acceptis penetrasse animam domicilia membris. Postremum materna illis bene voce precata, Ferre iubet cunctis vitae praeconia terris.
28.
Prolis ab excessu senas augusta legebat Mater Olympiadas, quibus illa calente salutis Cunctorum affectu, caelestis imagine vitae Moribus expressa terrenos languida nexus Vivendique moras Nato succensa ferebat. Atque pedem filo veluti mordente ligata, Candida contendit pro libertate columba, Illa quidem mitis, neque vincula rumpere praeceps, Sustinet et mollis tolerat retinacula lini, Donec missa volet: talis mortale trahebat Exilium genetrix animumque gravantia talis Vincula sustinuit, donec spectare dedissent Terrea divinos reslouta vetantia vultus. Interea aeterni crescat quo gloria Nati Ardet inexpletùm, seu quos Synagoga premebat, Hortari ad robur, seu quos vis aegra timoris Impeteret, pressa mentis formidine stantem Virtutem suadere, pios vitamque calebat Formare ad mores: ea demum credita cunctis Numinis effigies verique serenus horizon.
29.
Tunc etiam cum plus oculis mortalibus absens Spectari nequiit natus tellure relictis, Visebat loca, progeniem referentia signis. Saepe etenim poenale iugum, fatale cruento Numinis excessu subiit visura theatrum. Quam dulces fudit lacrymas, quam dulcia fixit Oscula, divinum saxis memorantibus aestum! Inde sacras tumuli rupes montisque cavata Marmora, comprendi nimis impote mater adibat Affectu, Natique locum, rorantibus ultro Luminibus, genibus positis labrisque premebat. Fecundos oleae coles, nemora alta virentis Aeternùm, Tritoni tuae Diva innuba plantae, Ascensu tentare frequens, mirabile nati Impressum pedibus marmor duransque perenni Prodigium signo, vultu praesente legebat. Lustrales fluvii ripas, Iordanis arenas, Virgo memor prolis pressit monumenta vocatae A Patre delectae Sobolis, Paphiaeque volucris Effigie, lota Nati cervice morantis Flaminis, expendit meditans; gavisa sub illo Gurgite terrigenum noxas impune resolvi. Bethlemis stabulum, quod clam non nemo piorum Isacidum templo aequarat pretioque redemptum Excoluit factaeque nova sub lege fideli Visendum exhibuit, turbae celebrare quotannis Ingressu voluit Mater, brumalia quando Solstitia aeternum referebant paupere natum Hoc solem iacuisse specu tropicumque, parentis Virgineos habuere sinus, ubi fixit eundem Frigidus Aegoceros, astri cognomen inertis. Saepe etiam patrios voluit lustrare penates Et sacrae conclave domus, ubi Numinis Ales Nuntius assumpta iuvenilis imagine frontis Almum dixit Ave Verbique aeterna potestas, Humanae suscepit onus servile figurae. Hic memor illius, quo se sublime levavit Tunc animi excessus, viditque augusta Tonantis Ora patris viditque Patris quod ventre gerebat In propria Verbum forma, liquefacta labansque Pectore, divini vultus splendore calebat. Discipulis eadem culto mutata sacello Limina, pro mystis sortita libantibus aram Et Dominae simulacra suae, cui insidet ulnis Virgineis idem, qualem hic conceperat, infans. Hos mortalis adhuc maiestas matris honores Promeruit, quales humilis non passa fuisset Virgo sibi fieri, caelo nisi prodita gratae Iussa accessissent sobolis; quo Virgo suarum Auspicium laudum, quas tota perennè reponet Posteritas, fato necdum resoluta videret.
30.
Vitales genetricis adhuc morientia flatus Viscera captabant illamque Hebraea tenebat Praesentem tellus: condi[ERROR: no reftable :]929 condi : candi sibi templa petentem Quando Numantino surgens urbs clara sepulchro, Cui propria Augustus concessit nomina Caesar, Hanc simul aspexit: veteris quae gratia facti Vivit servatque lapis quem pressit, honorem. Hesperidas Christi siquidem praecepta docenti Una eademque potens – mirandum! – pluribus horâ Apparere locis Virgo, dedit ora tueri Hic sua; marmoreae stantem quam vertice pilae, Aspexit Zebedeo ortus genitore Iacobus. Huic etenim oranti fluvialis margine ripae, Quam Tartessiacis implens fecundat Iberus Dives aquis, alto vestigia figere saxo Visa parens (sed quo caeli sub climate caesum Marmor, adhuc nescit, qui illud caeleste fateri Gaudet Iber) teretem divinus praeco columnam Stare videt tollitque oculos saxumque prementem Calce, stupet MARIAM, geniis cingentibus almam Caelicolis matrem, cui circumfusus, Eois Maior erat Phoebi radiis, pro cyclade splendor Dein sobolis charum sic est affata sodalem: “En Iacobe mei, Solymis prout ante ferebam, Polliciti completa fides: potiore novatam Tellurem cum messe coles, tibi nostra daturum Lumina promisi: qui te modo sustinet, hic est Plus reliquis fecundus ager fideique receptae Virtutisque ferax, mea quem materna fovendum Suscipiet pietas aderitque ad vota potestas. Quare age, in hoc ipso, quo me tua lumina cernunt Stare loco, victura meis altaria sacris Attolle et mollire domum qua cinge faventes, Propitiasque meum nomen celebrantibus aras.” Dixit et ascensu nubis non visa recessit. Hinc vehemens hac matre calet telluris Iberae Religio, cui ipsa datum non segnis amorem Mater, opis vacuo numquam calet imbre referre.
31.
Non Solymaea modo illius praesentia certum Auxilium contenta fuit protendere fidis Christicolis: aequor donorum prodiga sulcat. Illa feras Asiae gentes invisit amato Discipulo comes et subiit Latoidos aris Famosas Ephesi turres, cui sanctius illa Condita Virgineae starent delubra parenti, Quam venatrici voluit quae stare Dianae Cassa fides: templis tamen hic praesaga colendam Signabat puram Virgo Latonia matrem. Hospitis urbs vero tantae dignata benigno Accessu tantique memor non deses honoris Posteritas, pleno patrum acclamante senatu, Verbiparam, stabili dixit pro laude, parentem, Numinis hanc matrem postquam non posse vocari, Haeretico fremuit praesul Bizantius ore.
32.
Postquam Asiae gentes Ephesumque piasset inani Saxorum cultu, populisque ad vera subactis Dogmata constantes fidei pastoria patrum Servaret doctrina greges; quae singula matris Auxilio, princeps volucrum quem denotat ales Discipuli labor absolvit; praesaga suorum Fatorum genetrix Natumque secuta vocantem, Versa Sioneis reddit vestigia tectis.
33.
Excipit Ionios Ephesus Sarmonia fluctus, Audaces pelagi tuta statione carinas, Aegeas Lytiasque gravi sub merce procellas Sulcantes servare potens, implere paratas Assyrios Austri primo sub flamine portus. Hinc Solymam reditura parens augusta per altum Ire parat; quam puppe sequi, qui stipite fixae Successit soboli natus, non degener unquam Materni lateris comes et collega calebat. Virginis haec proles, proprio quam funere Phoenix Aethereus matri moriens ardensque reliquit.
34.
Tempus erat, non quod nigris Aquilonibus undas Asperat Aeolisque tumentia flatibus ora Solvit hiems. Ver illud erat, sollemnia mortis Festa triumphatae, cum sub iuga missus Averni Maereret princeps perque annua sacra teneret Victoris memores Messiae gloria gentes. His Ephebi sacris mater sollemne peractis, Aequoris Ionios meditans rate vincere fluctus, Legit Ioannem socium pluresque relinqui Nolentes, materna omnes quos traxerat oris Gratia, Discipulum patrem MARIAMque secuti, Praeponunt patriis pelagi discrimen arenis. Sed nullum discrimen erat, queis praefuit illa Virgo maris Regina potens; qua praeside tutum Naufragiis damnata dabant quoque caerula litus. Quos[ERROR: no reftable :]1015 Quos : Quas Asiae vero gentes Ephesusque superba Sortitique fidem populi, pro matre deinceps Mortali numquam spectanda lumine, luctus, Quos gemitus fudere, volet qui discere, matris Ponderet excelsae dotes, concessit amoris Cui simul augustum natura et gratia sceptrum. Haec Solymae iam visa redux, velut aethere lapsum Suscipitur sidus, cuius splendore subactae Pallentes animarum umbrae quas caeca premebat Effuso Synagoga metu, dare docta pusillae Ad fidei stragem, poenas, ludibria, mortes. Hac siquidem praesente calor pressique fatiscens Crevit amor veri, cui tunc nova praebita virtus Supra Moseas rutilum caput extulit umbras.
35.
Quatuor et denis vivens expleverat altam Aetatem lustris, non impletura sequentem Mater Olympiadem, cum succedente propinquo Vincula flagrarent rumpi vitalia fato. Iam prope stabat atrox, rabidam quo poscat Idumen Ad meritas, Nemesis, Christi pro funere poenas, Sanguineo mala saeva minans armata flagello: Iamque potens belli divini sanguinis ultor Surgebat Romae princeps, Solymaea Latinis, Perfidiam ulturis subiturus moenia signis. Spectaret Latias, urbi Temploque vocatas Ne caeli Regina faces coetusque suorum (Quisque fuit, pietas haesit cui vera) clientum Sollicitam pro matre gerens aeterna Tonantis Immensi soboles fidaque propagine curam, Sacrilega tellure monet migrare propinquo Immeritos plecti excidio bellique ruinis, Felici statuit matrem subducere letho.
36.
Quae fuit haec lethi species visque ultima corpus Exanimans? Qua tabe peti morboque resolvi Hanc decuit? Num febris edax absumpserat aegra Viscera lethalique artus extinxerat igne? Num stomachi dolor, aut lateris pleuritide costas Pressit et iliacum vexans praecordia virus? Virgineos petiit nephritis barbara lumbos, Aut sua convulsi traxerunt funera nervi? Omnibus his nato damnatis iudice morbis, Nulla fuit tantae, membrorum visa parenti Apta lues: neque enim laedi materna probabat, In sua caelestis vertit quae viscera, Natus. Nullam intemperiem morbi sentire decebat Membra, mali istius radice carentia, culpâ. Divinos meruit verti qui sanguis in artus, Quae ratio livore petet purumque cruoris Virginei subiget quae lex tabescere florem? Nec sua tergeminas lassabant licia divas Nullaque Virgineis inerant fastidia filis. Quin etiam, fatis quod se didicisse ferebant, Nullius hanc morbi ruituram funere, semper Hoc versare datum credunt sub pollice stamen. Hac maestae non lege deae, quod staminis esset Aurea materies, series fili aurea, qualis Non fuit ulla hominum; siquidem tunc aethere lapsa Aurea Phryxeae pecudis de vellere lana Implebat sine more colum: qua sorte sorores Iucundae, pensis hilares filisque vacabant. At non Taenaridum fuerat laus ista sororum Aureas exonerare colus Phryxeaque lanae Cocyti nigris deducere vellera fusis, Sed Charitum fuit iste labor, queis parte serena Aethereis Eoi iussis considere, Numen Augustae matris vitalia pollice fila Caelesti torquere dedit; quo munere[ERROR: no reftable :]1081 munere : numere factum est, Solum virgineos numeraret gratia soles. Ut sensere autem missae de corpore tempus Advenisse animae, ferro cunctante resecti Divisa in calathos glomerarunt licia fili. Atque ea tergeminae cum sufficientia pallae Stamina torta vident, Charites velamina texunt Hinc tria; Virgineoque ornant se velleris auro. Unde ipsi Euphrosynae, Aglaiae, blandaeque Thaliae, Phryxeae accessit non simplex gratia lanae. Quanta parens! Cuius filum vitale venustus Fit Charitum ornatus: quarum caelestis origo Et decor effulsisse isto de stamine gaudet.
37.
Post ubi morborum quaevis apparuit impar Et non digna animam membris extrudere tabes Virgineam; carnis vitales rumpere nexus Dignior, illa suo resecandi vincula telo, Iussa capit divinus Amor, par funeris author. Is licet in matrem rutilas vibrare sagittas Assiduus, iactis plenam exornasse pharetram Visus erat telis, MARIAE quae corda petebant Necdum morte tenus. Maior tamen omnibus una Postremùm restabat adhuc, sine funere numquam Pectora divinae subitura parentis, arundo. Haec ea cuspis erat, quae sola immane profundum Ac medium tetigit divini pectoris ardens Centrum, ubi supremo saturata ardore, stupendo Incaluit flammarum aestu, quo solvitur omnis, Cera velut, commixtae animae cum corpore nexus.
38.
Sed prius extremo MARIAE quam funus ab arcu Missa sagitta daret, Numen fatalis adesse Deliquii voluit testes tumulique paratos Officio caros moriturae matris alumnos; Gentibus aetherei danda pro lege Magistri Ultima regnorum passos divortia fratres. Aligeris data cura, procul Iordane profectos Praecones fidei Solymaeis reddere tectis Ignaros quo fata vocant modicaque diei Parte per immensos aethrae transferre meatus. Confestim non segne leves penetrare remotos Immani spatio populos, caelestibus acti Imperiis abeunt genii verique satorem Quisque suum, sed non una regione repertum Nube tegit raptumque solo et denso aere septum Sustulit et campos felix transire liquentes, Exonerat gravidam Solymaeo in pulvere nubem.
39.
Praescia fatorum genetrix, cui nuntius Ales Iam tempus fluxisse tulit, quo iussa caducas Terrigenum tolerare vices; modo florida semper Caelica Reginae titulo sibi debita pandi Atria dicebat: flamma maiore liquescens Amplexum Nati voto crescente petebat. Iam quoque sidereus postremi praevia teli Spicula vibrabat MARIAE ferientia pectus Arcitenens; membrisque sacro languore solutis Virgineos spondae lethali affixerat artus. Nixa thoro genetrix, omnis vi libera morbi, Uno animi languore labat flammisque liquescit Numinis: his facibus, vitae fugientis agonem Dum peragit, totam moriens illustrat arenam. At quia divelli membris, prius illa sciebat Luctantem non posse animam, quam prolis amatae Discipuli, sparsi regnis, fatale cubantem Atque una extremo consumi ardore viderent. Illa venire viros optat terrisque serendae Doctrinae heroum vultu praesente resolvi. Adveniunt multumque prius caeleste stupentes Consilium, quod eadem immane absentibus hora, Nota daret Solymae fratrum simul ora tueri; Cuncti adeunt matris limen stratoque repertam Divino languore premi, prono ore salutant. Illa altum pupillae acie purisque vibratis Luminibus, veluti fatum complentibus omne Discipulis lethi iaculum finale rogaret; Fixa polo siluit: placidis dein vocibus usa Et vultum conversa, omnes ex nomine caros Ad sua submissos appellat funera fratres, Atque ait: “Est gratum, o socii, Natique propago Fida mei, quod vestra animi virtute levari Iam moritura queam et pulchro sudore madentes Aspiciam sparso fidei pro semine frontes. Me natus migrare iubet fatique supremas Expecto vires: vos prout coepistis, opimas Durate ad messes: vestri praeclara laboris Natus erit merces.” Tentabat dicere plura, Sed tacuit: quam tunc graviore sagittifer Ales Accendit iaculo, medio quod pectore fixit. Tunc languere magis Virgo labefactaque amoris Vulnere dissolvi et contortae cuspidis igne Deficere extremoque oculos componere fato. Postremi necdum fuit ista potentia teli, Tunc lacrymis peregrina patrum praesentia matrem Invocat et donec poterat sentire loquentes, (Hoc potuit sed morte tenus) se quisque potenti Insinuat Charitum Dominae fideique labores Commendat precibus migrantis in astra patronae. Annuit illa patrum votis spondetque futuram Interpellato memorem ad suffragia nato. Illi plura loqui matrique audire calenti Quisque suas, almae quas prolis in horrea messes Intulit, effari: sacro quae regina lavacro Abluit, ut gemino, quo sol oriturque caditque Litore, utroque velut, superum qui sustinet orbem, Cardine, divini pateant praeconia veri, Exurgatque datum caeli cum faenore semen. “Immansuetae” aiunt, “posuere ferocia gentes Corda volente Deo princepsque propago quietum In nos suspiciunt animum subdique volentem. Et quamvis rabidus pia crescere semina Pluto Immisso terrore vetat prohibetque calentes Igne suo everti peregrinis legibus aras, Nequicquam tamen ille furit desertaque sacra Impia fert casso Stygius livore satelles. Iam Christum vox multa sonat: veneratur IESUM Indus, Iber, Samothrax, Auson, Scytha, Parthus, Achaeus, Medus, Achaemenius, Maurus, mutator Eoae Mercis Arabs, Colchi, Brachmanes, Susa, Canopus. Iamque tui famuli, genetrix, Tiberimque Tagumque Eridanum, Euphratem, Rhodanum, bibimusque ruentem Amne Tigrim; Colcho Eoum cum Phaside Gangem, Nomine gaudentem duplici libavimus Istrum, Et septemgemini numeravimus ostia Nili, Saxosumque sonans Hypanis iam suavia nati Sub iuga, iam Tanais, iam barbarus ivit Araxes, Quique sitim nostris oppressit faucibus amnis, Lustrandis eadem successit gentibus unda.”
40.
Laeta fide properâ populorum laetaque patrum Fecundo sudore parens, tulit ore sereno, Ut potuit languorque sacri permisit amoris Aethereo lectas veri de semine fruges. Paupere compositam strato, dum quisque relatis Solatur fidei palmis memorantque salutis Felix auspicium positumque volentibus ultro Suave iugum populis, MARIAM nova vota fatigant. Ardebat cui prolis amor, sub pane latentem Expetiit natum, summi felicia fati Gaudia: suscepit Cepha praebente morantem Sub dapis effigie sobolem; velata sed uni Non erat hic soboles matri, cui vera remoto Exhibita est facies velo aeternumque vocantis Ad solium, audivit verba invitantia Nati. Vix dape consumpta, iaculum fatale coruscat Caelicus Arcitenens matrisque in pectore figit Fervidus atque animam membris exire lacessit. Tunc simul extremus MARIAM liquefecit amoris Impetus et purae dissolvit vincula carnis.
41.
Praesto erat hic Natus matremque ad pectora stringit Corporis immunem; circumdat lumine numquam Occiduo, quo sideream fulgere decebat Reginam amplexuque tenet; neque copia deerat Magna ministrorum MARIAE paeana canentum. Tum subito natus, prius ad rutilantia stellis Sublimem quam regna ferat, terrae abdita pandit, Aligerum famulante choro: patefecit Averna Reginae subitura iugum Ditisque superbi Mancipia, in leges Dominae ventura retexit. Hic Stygius trepidare metu MARIAMque vereri Increpitus, tenet ora Draco matrisque subactus Imperiis, ausus contra nihil hiscere, spumat Ad rabiem pressoque oris labra torquet hiatu.
42.
Lustrales pariter flammas et patris amatos Ostendit manes, non parvo errata calore Tenvia reddentes, donec vis ignea totum Absumat quod labis inest caeloque reponat. Carceris istius matrem dedit esse potentem Mox etiam natus, tali sermone locutus: “En genetrix dilecta, audit quoque flammea leges Ista vorago tuas: poenis exolvere mentes Te penes est, quacumque petes, modo siqua voluntas Est tibi, vel plures animas hoc carcere solvi, Posce, parens.” Harum genetrix miserata dolores, Supplicis in morem placida sic voce requirit: “Nate, peto cunctos.” “Cunctos dabo” filius inquit, “Et tota ad Patrem turba haec captiva volabit.” Tum subito Aligeris iussa excipientibus infit: “Ite, leves genii, flammisque exolvite mentes, Lustralis quas poena tenet: satis igne piata Haec quoque materno lux accessura triumpho Laeta adsit caramque sequens petat astra patronam.” Nec mora; flammivomo genii captiva profundo Agmina deducunt vacuantque gementibus antrum Terrigenis, rutili actutum qui luce beata, Aeternas grates, facti pro laude rependunt.
43.
Interea laeto matris nil triste profati Occubitu socii, cui nil lugubre timeri Fas erat, immensum norant cui natus honorem Reginae et solium caeli sublime dedisset, Sed matrem celebrare omnes matremque vocare Solliciti, summa funus pietate procurant. Tangere quisque manu, aut casto minus ore tueri Depositum caeleste timet; diffusa per artus Tanta erat exanimes maiestas, tanta decoris Gratia Virgineique sacros spirantis amores Corporis exundans fulgor mirandaque vultus Nativa Charitum residens in sede venustas.
44.
Palladiae frondis gaudet qui nomine collis, Molliter acclivi radice extendit aprico Se Solymam versus spatio, quo stabat avitum Exanimo cineri et MARIAE pro funere marmor. Constituunt illo matrem componere saxo Discipuli patresque ipsi dare colla beatis Artibus exoptant; quorum tot plena triumphis 510 Canities, palmis fidei laurisque superba Tempora, maternum certant producere funus. Qui mox fronte sitis tot lauri umbrata corallis, Virgineo subdunt Victores colla feretro. Dicite quae tanto splendore elata potestas, Maiestasque fuit? Portare cadavera regum, Par ubi vel virtus, vel apex certavit honoris, Qualis erat, dum colla humili praebere calebat Numinis ancillae, divini purpura caetus?
45.
Finierat castos ritus complexa sepulchri Religio; revoluta sacros iam texerat artus Petra; sui meliore parens cum parte, profundo Telluris gremio, aeternum Plutonis averni Imperium, Nato sceptrum praebente teneret. “En tibi, mater” ait Natus, “iam subdita parent Tartara; nobilior titulo tibi debitus aequo, Poscit honor solii reginam: proxima Patri Et mihi, stat rutilis sedes instructa pyropis, Quem genitor tibi, supremum testatus amorem, Sessurae caelo aptavit, fulgentior ipso Sole thronus, quo te genetrix modo postulat almus Ipse sedere Pater superosque capessere fasces. Nec melior pars una tui discreta caducis Artubus astra petet; surget pars altera, menti Aeterna compage comes; nec differo nexum: Protinus acceptis venies ad sidera membris.” Tum subito Styge deserta, sublime volantes, 511 Divina cum prole parens caelique ministri Aligeri, simul immodico lustralis Averni Agmine (materno spolio) penetrante latentis Adversos terrae silices et viscera dura, Deveniunt Solymam laeti acceduntque sepulchri Virginei marmor; tumuloque iacentia matris Membra vident, sine tabe, animam expectantia membra. His subito Natus mortem depellit et artus A fato resides vitali lumine complet Atque prior matrem caeli ad sublimia tollit. Nec mora, perpetuas regni acceptura coronas, Tota simul, revocato animae cum corpore nexu, Lustrali pariter flammarum ardore solutis Spiritibus comitata piis, resonante per omnes Aetheris augusto genetricis nomine tractus, Sidereas Virgo volat exaltata per auras. Mox Patris amplexu felix lucisque recepta Immensae solio superos vidit altior omnes, Donorum Charitumque potens regina, levandis Terrigenûm, matris sensu studiosa ruinis, Naturae imperium, caeli ac telluris amores, Augustae nomen, fasces et culmen adepta.
46.
Ad omnipotentis Dei et purissimae Virginis Matris
MARIAE, numquam satis laudatae, honorem.
FINIS.
Haec tibi Pieridum modulatâ celsior omni Laude Parens, quae nostra rudi fuit ore Thalia Ausa loqui, si digna tuo sunt lumine, prona 512 Fronte fero: tibi conatu sudavimus isto. Imparis ingenii damnet si parva laborem Gratia, nil moror: affectu sperare faventem Te Dominam, grandi non mentis acumine prodest. Istud erat quod respexit Iesseidos author. Id vero quo nunc, Genetrix, te respicit, hoc est: Ut sibi supremis placidum sit habere Tonantem In fatis: tua si numquam mortalibus anceps Est pietas, crepero non sit sub agone potestas Mollior, extremae sit vis tua laurea luctae. Hoc voveo, et voti qui et vitae terminus esto. |
Vade retro
|
Vicic, Kajetan (?-ante 1700) [1700]: Jesseidos libri XII, editio electronica, 13523 versus, verborum 84448, ed. Gorana Stepanic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [vicic-k-jess.xml].
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se voditelju projekta.