23.
Hermopolis coluit numen, venientia longe
Prospiceret quod fata, canis[ERROR: no reftable :]523 canis : acanis pro more vagantes
Eminus observantis apros, cervice canina:
Cecropidae dixere Epaphon, sed Nilus Anubim.
Mercurius, Teutusque idem appellatus et Hermes.
Postquam tota fuit divûm turbata ruinis
Niligenûm regio, fatorum inquirere mentem
Constituunt et nulla dabant responsa iacentes
Ore solum amplexi divi, sed solus Anubis
Stabat et immotis Hermes latrabat ab aris.
Nescio cur aliis in prona cadentibus ora
Integra stantis adhuc duravit numinis huius
Effigies, nisi forte canis quod imagine culto,
Prudenti rectoque animi mentisque perito
Doctori Aegypto Teuti titulisque colendo
Pluribus Hermeti voluit committere Numen
Adventum effari sobolis: mortalibus olim
Ipse etenim quae fatus erat mysteria, sacrae
Non vacuum lucis poterant ostendere pectus.
Nec Patrem Verbumque Patris, commune duorum
Nec tacuit Flamen; nostra non ille videndum
Membrorum compage Deum, non ille reorum
Ignes poenalisque locum ignoravit Averni.
Non Divorum altas lauros sedesque beatas,
Non fidei praecepta novae perituraque falsos
Non tacuit sortita Erebi mendacia cultus.
Ille aequi rectique tenax caeloque recepti
Dogmatis interpres, quamquam ille probavit Enocho
Instructore fidem didicit quodque ille nepotum
Adami monitis populis non degener author
Suadebat, nec thure pio fraudare Tonantem,
Nec placiti metas divini exire docebat.
Ipse eadem, ne venturos ignota laterent
Divini cultus verique arcana nepotes,
Cum tabulis necdum pretiumque aevumque daturam,
Artis erat rudibus vocem signare figuris;
Sculpta loqui docuit magicis animalia linguis,
Cuius adhuc Phario vivunt in marmore formae.
Sanctus erat populis Hermes, quem fama superstes
Indigetem post fata tulit mixtumque beatis
Heroem memoresque suae virtutis adeptus
Niligenas, maius vixit mortalibus aevum.
Indocilis sed vera sui transgressa magistri
Dogmata posteritas, plures non posse docentis
Esse deos, postquam placuit sibi numine multo
Caeca superstitio et finxit sine fine deorum
Nomina: Mercurium, pariter quem dixit Anubim,
Credidit esse Deum, dignum cui thura Sabaeo
Confectis positae caleant suffitibus arae.
Ingeniique sagax arcanorumque repertor
Quod fuerit, canis ora refert: et nescia signi
Roma diu explosit, veneretur inania laudis
Quod portenta, canum amens religione Canopus.
Cum tamen Ausoniis dementia maior in aris
Plauserit: hic febris, meretrix, rubigo pavorque,
Qui – divi! – gravium capiebant thura Quiritum.