Croatiae auctores Latini: inventa |
domum | quaere alia! | qui sumus? | index auctorum | schola et auxilia | scribe nobis, si corrigenda inveneris! |
Vicic, Kajetan (?-ante 1700) [1700]: Jesseidos libri XII, editio electronica, 13523 versus, verborum 84448, ed. Gorana Stepanic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [vicic-k-jess.xml]. Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme.
LIBER X. IESSEIDOS
1.
At peregrina domus, proles, Iosippus et uxor, Obscurae reliquum noctis, qua cesserat urbe Nazaridum, celerabat iter. Quos mane sinistro A latere exurgens Titan feriebat euntes. Calcato torrente, patrum cui voce Cisoni Nomen inest, quae rura vetus tenet incola Moab Emenso Iordane premunt camposque pererrant Ignotosque lares; lentoque bitumine crassam Retro Asphaltiten (ubi adhuc fumantibus undis Testantur spissae Sodomaea incendia nubes) Incedunt, dextro lateri, medio aequore Bethlem Opposita, Solymasque arces regemque caventes. Qui licet adversi potuissent litore ponti, Sidoniis Nilum Tyriisque petentibus ingens Qui ratibus patet, in mollem breviore Canopum Festinare via, sed quod minor illa pericli Visa foret caedisque minor, qua regia ludi Posset saevities; fugientes transtulit Arnon Monte cadens, amnis dictus par montibus Arnon. Hinc Madianiten voluitque subire recessus Petrosos Arabum; cavitque ignota viarum Ludibria, aethereo sed non sine flamine Ioseph. Huic etenim ignaro postquam pede pressa locorum Devia, fallaces correxit semita gressus Aligeri monstrata fide. Dextrum ille dolosi Nam bivii dum torquet iter, non dexter in urbes Tendebat, queis caeca infantum caede furebat Ambitio, praesens ne, quod fugiebat, adiret Discrimen puer. Opposito vitare furorem Pulvere, sidereus monuit non segnè minister. Ille sequens monitorem, alio mox tramite tutum Carpit iter, secura premens vestigia, pravae Concussus terrore viae puerique periclo.
2.
Dum graditur lenti neque quid vitale ferentis In longum protensa maris prope litora, spectat Illam Arabum primam Petraei nominis urbem, Unde Deo adversa veniens ab origine coniux Rutha dedit claros mater Iesseia reges. Nec tamen hanc subeunt, soliti vitare superbas Divitiis fastusque urbes, nisi forsitan escas Cum peterent; licet his plerumque vel obvia villae Ruralis fornax, parvi aut domus hospita tecti Redderet acceptos alimenta aequantia nummos.
3.
Aspiciens Arabae Iosippus moenia Petrae Haec fertur versasse animo: “Iam cessimus oris, Immitis Iudaea, tuis, evasimus enses Regis inhumani. Nos hac subsistere terra Quis prohibet tutisque Petrae considere tectis? Nos multo iam sole vagos annona reliquit Annonaeque fides, pretium. Si tecta subire Haec liceat, servire meum dabit ista laborem Hospitibus non dura suis urbs, unde petito Concidet haec rerum praesens angustia lucro. Urbs domui cognata meae sanctisque Boozi Dignatae thalamis (nostrae quae stirpis origo est, Saepe pater dixit) tellus est patria Ruthae Germanaeque nurus Orphae. Cui forsan ibidem Crescit adhuc soboles, veniens sed sanguine longo, Siqua tamen superest, ignota latebit utrosque Posteritas, nimium distans a fonte propago. Cognatis si Petra famem fugientibus olim Non ingrata fuit, nobis metuentibus iram Principis, humanum fas desperare vetabit Hospitium nosque hospitibus quaesita labore Lucra dabunt non esse graves urbisque protervos. Nos ultra nec terror agit, neque caelicus Ales Admonuit fortasse aliter, cui barbara regis Immodici irarum satis est eludere vota Aegypti Nilique via. Sat forte iubenti Paruimus tutoque infans servatus asylo, Externa evasit Solymas regione secures.” Talia dicentem nox occupat, ipsaque mentis Perplexae tenebris maiores adicit umbras.
4.
Non procul inde, urbi Petrae subiecta patebat Planities frugum sterilis, nisi pauca recisis, Quod spectata procul, properata mapalia ramis Gramineo pasci signabant flore bidentes. Caetera campus habet nulli mansuetus aratro: Rarae herbae tellus, plantarum degener, unam Si palmam excipias, sabulo quae surgere felix, Factura haud numerum, si, expers ne graminis esset, Altera non eodem crevisset in aequore coniux. Huc tulit errantem, simul hic sub frondibus altis Iosippum obscurus subigit consistere vesper. Hospitium tunc palma dabat, quae fusa per orbem Frangebat nimiam foliis pendentibus aethram. Haec etenim tantus melius tegeretur ut hospes, Vertice curvato celsas demisit in imum Atque solo tenus, hospitii pro pariete frondes Et faciles carpi dabat ad solacia fructus. Hoc plantae gratam sese formantis in aedem Obsequium, iam prodigiis assueta iugalis Virginitas, mirata nihil servire quod optet Authori natura suo matrisque papillas Torquentem puerum Numen quod stipes adoret. Laeta videt tectoque velut sub frondibus illis Hospita consedit tutos sortita penates.
5.
Composito necdum curae titubante prioris Arbitrio – num rura petat quae Nilus inundat, Aut animae secura suae iam viscera sponsae Illa Arabum regione premat – contraire supernis Difficilis iussis animo pugnabat Ioseph. Haec meditans nuda corpus componit arena Et caput innixus dextra compressa quieti Lumina componit recipitque in membra soporem. Ut bona pars noctis somno data, cernit eundem Qui tulerat mandata fugae. Cui ille iubentis Numinis interpres fari sic incipit Ales: “Non ego te, Iosippe, viae committere dixi, Ut Pharii tantum regni tutumque Canopi Aggredereris iter; nec, quod satis esse putabas Ut secura Arabum tellus Petraeque tenerent Impavidum cives. Te Memphin et Isidis arva, Te volui spectare Pharon iussique fluentem Nilon ut amne bibas! Quare his, ubi lutea noctem Adveniens Aurora premet, te proripe terris Subditaque Isiacae, iubeo, pete rura iuvencae.” Caelicus his dictis memorique in corde repostis Deserit interpres Iosippum delapsus in auras. Ille ubi proiectos somno collegerat artus, Mox legit apparens quae nocte locaverat Ales In memori sibi mente notas veteremque figuram Aligeri monitusque novos: ipsoque iuberi Edidicit, celebres sistris crepitantibus oras Atque ipsas Nili petere arva rigantis arenas. Necdum Aurora polo formosi arriserat ore Luciferi, cum divinis meditante marito Parere imperiis Genetrix vigilaret et altum More suo, puero super humanaeque salutis Ordine multa super, tacitis affectibus iret. Cumque Deo sese per verba precantia servam Offerret, voluit sponsae mox visa patere Somnia Iosephus, turbare sed otia mentis Virgineae divina timet noctisque minores Expectat tenebras, donec perfusa supernis Roribus a votis animo flagrante rediret.
6.
Coeperat Eoas coniux Tithonia flammas Spargere et a tergo positis de montibus auras Irradiabat (erant Galaad, iuga pascua, montes) Memnoniis lotus consurgens Lucifer undis. Vespere demissos, alto modo stipite ramos Hospita palma legens collectaque vertice tota Ramorum coma nocturnum dimovit ituris Hospitibus tectum ostenditque novo ore micantem Et matutino ridentem Phosphoron auro. His monita exurgit toto stans corpore Virgo, (Flexa genu prius) et Iosippi audita revolvens Somnia, nil sistendum inquit, sed iussa Canopi, Dissita quantumvis urgebat quaerere regna.
7.
Inde autem Pharium bibituris obvia Nilum Est via deserti, sitiens et inhospita tellus, Urbe carens. Cives domuum concordia nectit Hic nullos, ubi nec steriles qui nectat arenas Humor adest; Lybicis regio par syrtibus ingens. Unde suus deesset ne istis quoque Syrtibus Ammon Iuppiter, Isacidis alius cum cornibus Ammon Aere stetit fusus populo cultore iuvencus. Apis erat, cuius cultum, formamque prophanis Gentibus edoctus, Pharia tellure profectus, Stultus adoravit deserto in pulvere Iuda, Latriae veri signatus Numinis heres. Aegyptum fugiens, dulci manantia lacte Hyblaeosque hortos longe superantia mellis Rura petens, quatuor bis lustra recensuit ista Erroris nimium genus Israëlis arena. At quia nec liquidos tellus dabat arida fontes, Nec sterilis natura cibos, quam nullus ibidem Commendat, pecudum fetus, nulla herba calenti Germinat in sabulo, ne[ERROR: no reftable :]170 ne : nec stirps Hebraea periret, Hac veniente dati fontes caelumque recenti Pane pluit, quem roris uti medicata coacti Fragmina, cunctorum (sat erat voluisse) saporum Illecebras, quaevis populo lux orta ferebat. Illius annonae certis, migrantibus aequus Adfuit Isacidis fabulosa per invia ductor, Nube vagas praeeunte tribus, monstrante corusca Luce viam si nocte ibant; eademque diei Umbraque duxque fuit, celso cum sole mearent.
8.
Haec etiam penetrante vago deserta Tonante Virginea cum matre, Deum quae protulit alvo Messiam, pro quo Iudae numerosa propago, Desertas inter rupes sterilemque ciborum, Arentesque plagas, tantis servata migrabat Prodigiis; an non praesto caeleste fuisse Obsequium rear et dominis, cum talia servis, Hisque etiam infidis largus praestaret Olympus?
9.
Delius aestivum necdum sublimior axem Attigerat, ver illud erat cum frugis inanes Plusquam hominum peregrina Trias calcaret arenas. Verna alibi quamvis poterat tunc esse dierum Temperies, hic et sabulo cedente, molesta Et vacua humoris tellure, vibrantibus ignem Phoebeis sine nube rotis, procul hospitis omni Commoditate laris, tolerare ardentius anni Debuit implacida tempus regione, timendâ Inde magis, nulla hic aestum quod frangeret umbra. Hinc hominum nulli non quivit acerba videri Haec via deserti: nemo haec sabulosa viator Aequora quaesivit, nisi quos caeleste subegit Imperium; veluti Phario dare terga Serapi Iussa fugax duodena tribus, velut ista cruentas Ascalidis vitare manus, hoc pulvere iussa Tuta ibat divina domus, genialiter octo Hic habiti lustris relegens vestigia Iudae. Istorum cuivis anno lux esset ut una Aequa, quaterdenos numerant hoc aequore soles. Deserti mora tanta fuit, prius ampla superbi Quam caeli Charites tetigissent arva Canopi.
10.
At profugo ne quid curae caelestis haberent Israële minus, licet his sine nectare caelum Non foret et grata nubes glomeraret ad umbram, Plus, ubi iussit opus, superûm famulare calebat Obsequium: seu fallacis, vestigia plantae Sincerâ torquere viâ, seu quaerere labris Nescio quo laticem rivo, seu fercula caenae Ponere: et allatas dubium quo cespite sectas, Vectori Mariae virides est visus asello Porrigere ad pastum laetus caeli Aliger herbas. Interdum seu luce viam lenire sedendo, Seu veniente etiam voluissent nocte, reperta Gaudebant dape, cui mortalis nulla valebat Commendare loco talem sollertia mensam. Qui nulli visa regione reponeret escas, Cassus erat penetrare labor; nec ab axe profectae Nesciri potuere dapes, nec inhospita tanti Deserti spatia, adveniens ubi nulla reliquit Signa pecus, quo nulla animae viventis imago Pressa pede extaret, talem praebere ciborum Annonam poterant, nisi prospicientis Olympi Id faceret: generosa penus, mittente beatis Iudaeae profugis Cerealia dona Tonante. Forte viae raram quamvis pressisset eremum Hospes et illa suâ pius advenientibus esset Immemor annonâ; quis tanto errore viarum, Mox igni abstractam Cererem, quis pocula vivi Perderet in sabulo lymphas aequantia fontis? Quisve recens distante procul tellure resectum, Pone reliquisset gramen vectoris ad escam? Quis tantum laticis, torrente flagrantia rivo Ora pigrae pecudis quae non tulit unda sitire? Qua ratione peti dulcis potuisset ab istis, Constanterque etiam frigens Achelous arenis?
11.
Ventum erat ad montes, ubi cautibus ordine longo Productis arens Pharanis et ampla secatur Planities: sicci et steriles sine gramine montes, Excelsae rupes mixtaque rubedine nigro Horrendae aspectu, quas dum ferit igneus astri Maioris radius, veluti praepinguis olivi Rore superfusi splendent: genuina pavonis Effigies, vel quod potior fert fama, timoris Ipsius domus et plenae formidine rupes. Haec etiam tacitis terroribus horrida, gratum Nacta locum montana Fames colit; unde petendae Pro tumido potius fuerant Erysichtone poenae Saevior haec siquidem et letho breviore resolvens Corpora, quam Scythica fuerat de rupe Promethei Accersita fames; vacuandis sanguine venis Tardior et vitae fatali segnior haustu. Hic quod edas, hospes, nihil est, nisi mandere saxa Dente velis, neque enim invenies quae carpere[ERROR: no reftable :]261 carpere : carpore possis Ore, vel extremis quae gramina stringere labris.
12.
Iamque propinquabant saxis, ubi nulla patebat Dura ad incessi superanda obstacula montis Semita, proiecto ut poterant advertere vultu; Cum velut ex antri cuiusdam limine ternos Aspiciunt prodire viros, qui recta tenentes Iudaeae ad profugos vestigia, poscere visi Hos, veluti certam sabulosa per invia metam. Accedunt propius; peregrino in Numine blandos Defigunt primum vultus oculosque coruscant In puerum et motâ, ignotum quae, dicere linguâ Verba videbantur. Mariam dein voce salutant Atque virum, metamque viae sermone requirunt. Iosippus contra “Pharus est, quo tendimus” inquit. “Quare agite, ô iuvenes, siquidem vos inde profectos Non dubito, monstrate viam, quae recta Canopum Respicit adversasque istas quo tramite rupes Vincere, quove modo saxa haec superanda, docete.” Horum unus subito: “Bone vir, cerne, iste petrarum Porrigitur qui longe ordo, penetrabilis uno Est solum angusto, quantum suffecerit isti Iumento, calle (ostendit praesentis aselli Servitium) peregrina queat quam prodere nulli Occultam fortuna viam. Quae semita nobis Tota patet, siquidem summi Nilumque regentis Induperatoris famuli sumus. Ecce, viator, Aspice; spectasti qua nos prodire, fidelis Illuc perge, hospes: reliquis sublimior ille Bisgeminus, qui se caelo componit acuta Fronte silex, sero ille suâ te protegat umbrâ. Ulterius nec perge hospes, sed crastina primos Cum radios Aurora dabit, securus in imos Cum puero et genetrice pater te mitte recessus, Angustae, ut dixi, montis sub rupibus ipsis Initium visure viae, cui nullus eunti Obvius occurret, qui te pecudemque moretur. Ut noscas quam longa via est; petet illa laborem Unius solis, clarus sed vesper apertam Planitiem dabit, unde alius fortasse dierum Quinque resumendus pulvis, vada donec avorum Isacidum memoranda fugâ, spumantis Erythrae Attigeris montesque inter liquidumque profundum (Si tamen occiduum fueris Tithana sequutus) Invenies medium quod ducat ad oppida litus. Phoebopolis primos Nilo dabit addita muros.”
13.
Protinus obsequium gratesque referri paranti Iosippo sequitur iuvenis: “Considite, quaeso, Nobiscum, peregrini, istâ quae substat arenâ Et pera allatas una consumite fruges Et lympham. Nam nota mihi est Hebraea propago: Saepe mei, vestrae fines telluris obivi Lege Ducis pluresque mei sum nactus amantes Isacidas: vos oro, rudem ne spernite mensam!” Vir contra obnixus stabat iuvenemque futurae Admonuit famis et vetuit consumere longae Opportuna viae. Iuvenis cui: “Sume, viator, Quod tulimus, nec contra fames instare putata Te cruciet: nos nulla cibi torquebit egestas.” His dictis escas promunt sabuloque reponunt. Et subito in vacuam iuvenum tria corpora migrant Attenuata aethram veluti cum sole subactis Nubibus umbra fugit. Nec erat quod cernere possent Virgo et Iosephus, nisi quod sibi cesserat escae Subsidium: Cererem atque novos de stipite fructus Et gelidam, quam fons aliquis dedit aurifer undam.
14.
Hic fixo in terram vultu, mox inde vicissim Se tacite explorant oculis Iosippus et uxor. Ille prior sic ore refert: “Submisit egenis Nunc etiam miro iuvenum, qui gemmea calcant Astra, ministerio annonam Deus: ecce benigni Patris quam certa est inopes servare voluntas!” Cui Virgo: “Ô Iosippe, nimis sua tenuia largum Servitia oblectat Numen: me propter inanem Obsequii ancillam non haec dulcissima caeli Cura venit. Deus iste infans haec munera poscit Atque tuus Iosippe labor meritumque requirit. Nunc age, festinemus iter, sub rupibus altis, Prout iuvenes monuere, instans nos vesper inumbret.” Ille morae modicus, iuvenum quas ante reliquit In tenues auras abiens praestantia, parcè Libatis dapibus, postquam collegit in usum Extantes epulas, Mariam sobolemque ferenti Certa secuturo vestigia signat asello.
15.
Primus utrumque viae tenuit caeleste revolvens Prodigium sermo: “Iuvenis velut illa loquentis Vox ardens” (solam genetrix apprendere Virgo Hanc potuit; vultus autem spectare pudica Nescivit) “tum quod rectè se principis esse Summi atque augusti famulos dixere suaque Lege Pharon Nilonque regi: quin totius orbis Arbiter et regum Dominus laxare supremas Regnorum est princeps is, vel premere aequus habenas. Insuper et propriae frugis cum praebita nobis Copia communis; vacuas, famis, inter arenas Instantis moniti sese minui impote tutos Dixere annona: quid enim cupiantque petentque Indociles luctae, premitur qua corporis aegra Conditio? Mens quorum etiam repleta beatae Ubertate domus, quam visi copia veri Dives alit lucisque novo quos nectare semper Implet, ut insipidae non optent pocula lymphae. Isacios quod saepe sibi patuisse penates Rettulerint; virtute virûm iucunda quod illis Principis imperio penetrata fuisset Idume, Perspicuum est. Sunt forte iidem, quorum ora fideli Thariadae spectata, unum sub triplice quando Flamen adoravit vultu, cum gloria prolis Promissae effulsit, sterili ridente marita. Horum unus fuerat, cui colluctatus Iacob Victor erat; sumpto Azariae nec nomine ductor Est alius, qui Tobiam Babylone reversum Et patrem et sobolem Medus quod reddidit aere Debitor; et genitorem oculis, natumque puella Coniuge, non suscepta operum mercede beavit. Nec Iudae adversas acies vocesque superbas Infidi Assyrii, nocturnis caedibus ultus Alter erat, sed certa trium fuit una virorum Dextera. Et horum uno sterilis monitore sacerdos Zacharias prolem vetula de coniuge vidit.” ‘Nuntius ille mei’ fuerat dictura ‘puelli’ Virgo, sed ore premens vocem se noluit isto Non humilis iactare gradu. Dum talia coniux Fatur, uterque viae potior pars retro relicta est.
16.
Hesperiis mergebat equos iam Phoebus in undis Et currum temone tenus tangente rotarum Quadrupedumque simul spumosa aspergine solem, Cum pecudis lento Virgo devecta labore Attigerat montes; poteratque notare latentem Bisgemina sub rupe viam, quam visus Olympi Corpore terreno tectus promiserat Ales. Cumque aptum nocti spatium perquirit Ioseph, Ecce solum nacti manare foramine saxi Spectat aquae liquidum murmur, quam proxima fonti Suxit humus, modicum mittens e cespite[ERROR: no reftable :]395 cespite : exspite gramen. Grata loci facies, qualis tellure[ERROR: no reftable :]396 tellure : tollure vaganti Desertâ non visa prius, sed gratior inde, Lympha sitibundo manans quod adesset asello Sufficeretque illis gramen quod velleret umbris.
17.
Proxima Memnonias aperire Aurora parabat Sole novo pulsante fores et luminis illud Exiguum lux talis erat, quam sola nequiret Stellarum radiis dare scintillantibus aethra. Illa peregrinis ad iter conspecta maritis Sufficiens lux parva fuit: subiere profundas Angustasque loci fauces utrumque profectis Praesidio stipante latus, quod celsa dedere Saxa, hominum primis tentatum umbrantia callem. Montis in adverso spectare cacumine solem His licuit tantum, nisi se medio axe serenum Spectandum daret a celsa regione, per ortum Sive per occasum distans, ne tectus opaca Nube putaretur, voluit non mollibus uti Testibus, oppositis feriens iuga saxea flammis.
18.
Iam cava petrarum caelo occurrebat aperto Semita, maiores saxis declivibus auras Quae profugis captare dabat, cum prona diei Extremae pariter lampas mersura quaternos, Mollius occiduo lumen daret axe iugales. Ut patuit liber superatis rupibus aether, Vesper erat lentique virum torquebat aselli Cura, procurandum siquo de cespite gramen, Siqua foret lymphas sudantis gratia saxi. En iterum – res mira! – vagus dum plurima lustrat Iosippus loca, guttatim sub rupe cavata, In scrobis effigiem non parco humore madentem Auditus stillare liquor pariterque trahentis Occultum laticem, prodire crepidine petrae Virgarum non molle genus: de marmore fisso Aspera stirpe filix et amaris intuba fibris Et tamarix non laeta comis herbaeque minores, Quas poterat saxosa pati fissura, virebant. His subito evulsis, qua se protendere dexter Iosippi potuit labor, immansueta trahebat, Grata tamen vectori animam recreantia lasso Pabula vicinâque gulam irritantia lymphâ. Iosippo sopor et pro more brevissima matri Hic noctis libata quies; cui corporis ipse, Mentis erat caelum penetrans vigilantia, somnus.
19.
Cum prope consumpta iam nocte rediret Eoo Orbe rubens astrum, sua quod post terga diurnum Festinare docet curru radiante planetam, Admoniti celerare viam, prius ore feriret Quam rutilo nascens montana cacumina Titan, Aggrediuntur iter nova per deserta novasque Quas aeterna famesque sitisque insedit arenas. His impensa triplex, sed non sine Numine, victum Procurante dies: sterili tellure patere Et soboli et matri nutritorique marito Praecipiente penum genius qua providus Ales Prospexit tantis caelestia iussa secutis Exulibus, caeli pluviâ nitentibus escâ.
20.
Flammivomus postquam demum sol triplice gyro Utrumque adversis spatiis lustrasset Olympum, Litus Erythraeum veteri memorabile calcant Prodigio, fugiens olim quo Iuda reliquit Aegypti servile iugum, cum marmore fusus E liquido veluti murus protexit euntes Et medium attraxit sicca ad vestigia pontum, Ultorem Pharii instantis post terga tyranni. Hic intacta parens, horum non nescia Virgo, Sic tacito ut vidit liquidam Thetin ore salutat: “Oppressum quondam servare potentia Iudam, Aequora, salvete, aetherei parere Tonantis Praecepto molles undae! Tot milia vestro Niligenûm tumulasse freto, tot milia vestro Isacidûm servasse vado per saecula tantam Fama feret victura fidem vestrique levabit Astra super meritum facti, quod Numinis aequae Imperio, salvo Iuda pressistis Anubim. Me miseram! Parere Deo vel surda iubenti Lympha docet: quid iam magnum est, quod iussa paternum Deserui limen, terrae Nilotidis hospes, Quam ratio data mensque regit, rationis inanem Cui cerno parere Thetin: dignissime gemmis Sal Erythraee tuis; gemmae tibi ne qua deesset Ambitio, nostri servati seminis olim Pro merito, meus hic ornat tua litora Iesus.” Talia versabat genetrix animoque ferebat Has oculis dum lustrat aquas actisque moratur, Nerine gemmata, tuis; meliore superba Tunc concha et gemma, aeternae quam lucis abyssus Protulit atque tuis etiam commisit arenis. Dicere tunc etiam poterat, quod pectore numquam Ad propriam Virgo concepit humillima laudem: Post sobolem, pretii et lucis ne prima deesset Gemma tibi, fecunda premit tua litora Virgo.
21.
Desertos sabuli campos rubeique profundi Aequora transgressum, alterius sub luce diei Virgo dedit natum Nilo peregrina Tonantem. Huius in adventu subito Mareotica templa Responsis horrent divûm; Memphitica tellus Et septemgemini lugent mysteria Nili. Mirantur templis consueta oracula tristes Subticuisse popae et repetens quaesita cruentus Numine pallescit non respondente sacerdos. Hinc neque sincerum fundebat caesa cruorem Victima; se iugulum dantis non sponte iuvenci Ater erat sanguis fatique iganrus aruspex Tabida turbato versabat viscera vultu. Ipsa Deûm facies non corpore recta, sed aris Concussis confracta, solum prono ore tenebat. Isin humi stratam flentes gemuere ministri Fractaque spectabant maesti lunaria frontis Cornua: cum spicis nitido flaventibus auro Et regale decus iacuit frugumque quasilli: Sanctaque Bubastis variisque coloribus Apis, Quique premit vocem digitisque silentia suadet, Procubuit numquamque satis quaesitus Osiris. Tectaque praeduris serpens Nilotica squamis Corruit et truncis iacuerunt singula membris.
22.
Tunc etiam Phariae peplum fatale Dianae Exhibuit tristi fatorum arcana ruinâ, Et se (quod nulli fas ante) retexere sensit Fatorum authorem; cuius sapientia praesens, Sola incomperti mentem comprendit Osiris. Strata vetustorum stupuit simulacra deorum Aegyptus: tunc quemque suo pro numine maestum Vidisses ululantem aliquid lugubre profari, Plorantem ante aras, querulo delubra boatu Replentem cautoque Deos clamore vocantem.
23.
Hermopolis coluit numen, venientia longe Prospiceret quod fata, canis[ERROR: no reftable :]523 canis : acanis pro more vagantes Eminus observantis apros, cervice canina: Cecropidae dixere Epaphon, sed Nilus Anubim. Mercurius, Teutusque idem appellatus et Hermes. Postquam tota fuit divûm turbata ruinis Niligenûm regio, fatorum inquirere mentem Constituunt et nulla dabant responsa iacentes Ore solum amplexi divi, sed solus Anubis Stabat et immotis Hermes latrabat ab aris. Nescio cur aliis in prona cadentibus ora Integra stantis adhuc duravit numinis huius Effigies, nisi forte canis quod imagine culto, Prudenti rectoque animi mentisque perito Doctori Aegypto Teuti titulisque colendo Pluribus Hermeti voluit committere Numen Adventum effari sobolis: mortalibus olim Ipse etenim quae fatus erat mysteria, sacrae Non vacuum lucis poterant ostendere pectus. Nec Patrem Verbumque Patris, commune duorum Nec tacuit Flamen; nostra non ille videndum Membrorum compage Deum, non ille reorum Ignes poenalisque locum ignoravit Averni. Non Divorum altas lauros sedesque beatas, Non fidei praecepta novae perituraque falsos Non tacuit sortita Erebi mendacia cultus. Ille aequi rectique tenax caeloque recepti Dogmatis interpres, quamquam ille probavit Enocho Instructore fidem didicit quodque ille nepotum Adami monitis populis non degener author Suadebat, nec thure pio fraudare Tonantem, Nec placiti metas divini exire docebat. Ipse eadem, ne venturos ignota laterent Divini cultus verique arcana nepotes, Cum tabulis necdum pretiumque aevumque daturam, Artis erat rudibus vocem signare figuris; Sculpta loqui docuit magicis animalia linguis, Cuius adhuc Phario vivunt in marmore formae. Sanctus erat populis Hermes, quem fama superstes Indigetem post fata tulit mixtumque beatis Heroem memoresque suae virtutis adeptus Niligenas, maius vixit mortalibus aevum. Indocilis sed vera sui transgressa magistri Dogmata posteritas, plures non posse docentis Esse deos, postquam placuit sibi numine multo Caeca superstitio et finxit sine fine deorum Nomina: Mercurium, pariter quem dixit Anubim, Credidit esse Deum, dignum cui thura Sabaeo Confectis positae caleant suffitibus arae. Ingeniique sagax arcanorumque repertor Quod fuerit, canis ora refert: et nescia signi Roma diu explosit, veneretur inania laudis Quod portenta, canum amens religione Canopus. Cum tamen Ausoniis dementia maior in aris Plauserit: hic febris, meretrix, rubigo pavorque, Qui – divi! – gravium capiebant thura Quiritum.
24.
Hunc reliquis postquam stratis Aegyptus Anubim Audit stare deum, pleno petit agmine supplex Niligena et sacra redimitus fronde sacerdos Thura cremans responsa rogat causamque ruinae Et deiectorum scitatur damna deorum. Ter prius exoluit rictum, ter more canino Exeruit linguam, movit ter colla, ter amplam Rugavit frontem, demum vocem edidit istam: “Non ego sum numen, sed servus Numinis Hermes: Discite nunc falso quamvis a numine verum: Quae proavis olim, nunc fata nepotibus edo. Est Numen, verum Numen, cui corporis expers Est Soboles cum Patre eadem, nec praeter eosdem Est aliquis Deus, amborum nisi pectore ab uno Qui procedit Amor. Nostrum Trias iste gubernat Produxit quod sola, genus, terrasque fretumque Sideraque caelique faces moderatur et omnes Quos eadem finxit virtus aeterna labores, Una regit nullusque sui stat terminus aevi. Nunc eadem Patris Soboles aequusque parenti Splendor in humanos descendit corporis artus, Factus homo; iamque ille tuas, Aegypte, per urbes Ignotus transit similis mortalibus hospes. Tempus erit, quo tota illum Mareotica tellus Utiliusque suo veneretur Osiride Memphis. Et tu prae reliquis peregrino electa Tonanti Thebais, aspicies quondam quos Numinis huius Accendet pietas, morum probitate severos Splendere Heroas, quorum domicilia ramis Texta graves hominum damnare potentia curas Ostendent quam vilis opum sit caeca cupido. Ut vero inciperes iam suspirare salubrem Numinis istius cultum, nostratia visus Oppida iam calcat membrisque exilibus infans Ignotus, tacitum vibrat de pectore lumen Caelestesque faces, quales neque flumine toto Obruet adversus septeno gurgite Nilus. Inde fuit, sua quod saevus praestantia Typhon Ora impos tolerare, tuus nequissimus hostis Typhon, saxa Deûm fragiles mentita figuras Deseruit stravitque; meum neque dispare casu Stravisset marmor, veri sed dextra Tonantis Me tenet et placitum subigit caeleste fateri. Neve meos vultus celebret vesana deinceps Posteritas, communi etiam me iungo ruinae.” Dixerat haec Hermes et motâ corruit arâ Oppressitque suo praesentem pondere mystam. Fit populi clamor, compressi dura gementis Fata popae et sanctum cecidisse stupentis Anubim.
25.
Interea placido vicina per oppida Nilo Nacta viam, peregrina trias non lenta petebat Phoebopolim Titanis uti de nomine claros, Sic pariter celebres Titanis numine muros. Non procul urbanis crescebat caedua tectis Silva, secans medio proceras tramite frondes: Qua si plaustra trahi vel clitellaria vellet Ire pecus, fuit aequa rotis tergumque gravato Commoda vectori plano de cespite mollis Semita, proiectas servans a frondibus umbras. Hic varium plantae genus, at sine fructibus omnes, Nescio quo fato steriles totamque caduca Luxuriem folia implebant et floris inanes Densa comis tantum laxabant bracchia trunci. In forma tamen et foliis servata cuique Nota fuit species: amplas discernere malos, Sublimes cedros, annosas discere quercus, Quisque rudi poterat de cortice; grande cacumen Cupressis alnisque fuit, fulvoque colore Fraxinus atque levis nodoso stipite cornus Seque comis pleno prodebat vertice palma. Iuncta viae quaedam serae servata bipenni Arbor erat, longum ramis testantibus aevum, Lapsa retro multi pariunt quod tempora saecli. Nulla ipsi par arbor erat, neque dicere possum Qualis erat, quae sola, sua dum fronde virebat, Tota fuit species: potuit neque rara videri Si fuit una, suo semper veneranda triumpho. Haec etenim (si vera mihi dictavit Apollo) Arbor erat, primo fructum quae protulit horto, Quem vetuit libare Deus; quem credula coniux Censuit esse Iovis cerebrum, quo Pallas in auras Prodeat et cunctas ista dape conferat artes. Ipsa loci facies, semper sine nube sereni Temperies caeli; ripas non ferre volentis, Sed grata terram certoque tumore rigantis Ascensus Nili; tenui contenta labore Sacra voluptati tellus, ignota madere A caelo regio, semper vernantibus arcis Et numquam fugiente rosa; brumaeque nivisque Nimborumque expers, potis est suadere Canopum Esse infelicis lacerum Paradison Adami. Hinc communis amat Phariis quoque dicere rumor Niligenas primos hominum totius adeptae Unde animam et mentem fluxerunt semina carnis. Hic ubi turbato Nilus modo gurgite manat Fonte procul, communis erat fons, quatuor olim Fluminibus: Tigri, Euphrati, quique alluit Indos Aurifero Gangi et Nilo; cui prima remansit Fontis aquae virtus, vincla indignante quotannis Amne per Aegyptum lympha stagnante refundi. Solius haec Nili lex est, qui forte propinqui Atque suum caeco ascensu surgentis in amnem, Haurit adhuc laticis fluxuram in iugera mammam. Et licet Euphrati pariter det fama, solutis Riparum effundi Chaldaeae in gramina vinclis, Copia sed Nili est maior, quod origine surgens Hunc repleat propiore latex lapsique sub aestu Solstitii, ignaro pluviarum imbrisque Canopo Aethere labentum vice surgere cogat aquarum. Inde venire potest toties quaesita, nec unquam Explorata satis crescentis copia Nili. Fons idem vero, postquam crocodilifer haustu Hoc prius intumuit gurges, mox ordine verso Cum satis et campi et segetes et prata biberunt, Occultis refluas absorbet hiatibus undas. Hinc venit, ut ripis posthac moderatior aestum Contineat solita contentus margine Nilus. Quod modo diversa fluvii se parte resolvant, Hoc varium natura tulit cum supplice Pleias A Nemesi exorata, dato confunderet imbri Antiquam terrae faciem primosque labores Numinis, aversis alio converteret undis. Tigrin et Euphratem Taurus vomit, India Gangem, Nilon agunt montes Lunae, vel montibus ipsis Subiectae, capitis quibus est data fama, paludes. Sed reor hic solus quod agros virtute rigandi Servatâ, antiquo Paradisi a gurgite fluxum Excipiat, fervente vagum quo dissipat amnem, Credendum hinc, Phario silva est ubi proxima Nilo, Fixus erat generis primis authoribus hortus.
26.
Caelicus has olim flammas spirante machaera Excubitor pulso sedes obsedit Adamo, Ingressum mucrone vetans. Sed vindice postquam Diluvio tellus omnis confusa iaceret, Hoc etiam primus decor et fortuna reliquit Caeli vestibulum; vacuis crescentibus illo Telluris gremio pertaesis germina plantis, Esset ut incassum posthac custode teneri. At quoniam laesi sic Numinis ira petebat, Arbor ut illa eadem, fuerat quae conscia primae Materiamque dedit culpae, foret ara salutis Et veniae mater; cui exitiale piandum Restaret fixo meliori germine pomum, Planta eadem veteri permissa est vivere trunco, Quae malum fatale tulit; seu propria ligni Vis fuerit par tali aevo; seu Numine vivam Asservante trabem, donec decreta veniret, Quae malè decerpto succederet hostia pomo.
27.
Venit ut haec, Solymae celsas antistite summo Procurante trabes tectumque parante superbo Isacidûm templo, sollerter ab usque Canopo, Exceptas primum Nilo, dein aequore vectas, Litore Idumaeo deponens institor alnos, Materiam templo dictos mittebat ad usus. Tunc reliquas inter malus funesta securim Sustinuit Solymisque illata et inutilis omni Visa operi, multos iacuit despecta per annos, Utilis immiti donec sublata reorum Supplicio cessit Christo, regale datura Victori solium; quod Averni ex faucibus ergo Divina ascendit rapiendae victima praedae. Tale autem dedit illa, solo cum fixa vireret Indicium: siquidem procera cacumina malus Haec eadem, Mariae Aegyptum cum prole petenti Incurvari humilis lunato vertice terram Amplexa est: iam tum sibi deposcente beatum Virginis illius germen, meliore pianda, Quam fuerit rapti fructus quae purpura, venâ. Infantis cupidus, quem propter saecula stipes Multa tulit, vultum tunc praetereuntis adorat Et modico optatis sperat post tempore votis Amplexuque frui; duram tunc illa bipennem Planta, graves ictus ferri passura vocabat.
28.
Vir stupet et Virgo se demittentis in imum Stipitis obsequium. Sed mater protinus illam Noverat esse trabem, post bis tria lustra, saluti Qua pretium humanae, suus ille sacerrimus infans Non exile dabit, ligno figendus eodem. Tunc animo concussa licet, poenalibus ora Aplicuit ramis lacrymisque ligavit obortis, Quos divina suo soboles moritura cruore Perfundet; queis tunc rubicunda fluenta daturis Pro nati venis, vacuabat lumina mater. Tunc etiam proprii cupiebat Virgo cruoris Par meritum, fieret condigna ut victima, sontes Restaurare potens et caelo reddere, laesus Aeternae sobolis rubeat ne sanguine stipes. Mollia maternis at vero bracchia pannis Constrictus puer et palmis cui tangere plantam Dempta triumphalem libertas, respicit illam Et cupidus dulces metitur lumine ramos. Decerpit frondem genetrix orique puelli Admovet; ille labris oculisque tenacius haeret, Quam blande saxis hederae, vel vitibus ulmi. Prodigii studio sed ne mora longior aequo Susceptum differret iter, post praebita cultus Officia, elato demissas vertice frondes Erigit et primas arbor recta occupat auras.
29.
Non procul hinc Nili ripas sortita superbit Phoebopolis, turres iactans et stantia regum Atque magis semper tenui surgentia saxo Marmora, queis hydri, loti volucresque canesque Sculptaque servabant magicas animalia formas. Nosset ubi necdum Memphis contexere biblos Flumineas vocemque rudi signare figura Mansuram, saxo caesis avibusque ferisque Niliacae signata dabant arcana Minervae. Talibus illustrem monimentis Virgo subivit Phoebopolim, tecto modico suscepta, quod ante Quaesiit externo sollers sermone maritus. Hunc labor indigenis lignique perita secandi Commendare manus rectaeque modestia frontis Evaluit, modicae pretium ne deforet arti: Ne sibi nec puero, aut matri vitale deesset Subsidium, cui nulla magis fortuna placebat, Quâm posset proprio si forte labore vibratâ Et pueri et matris superare incommoda serrâ.
30.
At Virgo Pharii quae non idiomatis expers, (Hoc etiam callere datum caelique solique Prodigio) facilisque loqui quo Coptus et urbes Niliacae sermone orant; et nectare linguae, Et morum caelesti habitu et flexisse sereno Siderei vultus vidit Nilotidas astro. Virgineo pariter tenues si pollice telas Matribus aptaret, varias seu dante figuras Lina feriret acu. Gratus fuit omnibus ille Virginibus nuptisque labor, servata sonoris Coptiadum praebens nuruum velamina sistris. Divinus vero, vultu cui omnis amorum Ludebat Charitumque chorus, qui denique pulchrae Filius Aurorae, roseos a matre colores, Effigiemque trahens (taceo quod lucis habebat A patre splendorisque nitens intrinsecus aurum) Religiosa tulit cunctorum corda puellus. Fecunda hunc matres innuptaque corpora nymphae Naturae dixere decus; sed summa volentes Effari, dixere minus, qui Numinis unà Et decus et lux est caelique aeterna venustas. Phoebopolis, Memphis, Babylon, Aegyptia, Thebae, Hermopolis, Tanais clarumque authoris adepta Nomen Alexandria, puer persaepe penates Hic petiit vestros designabatque futuris Iside contempta patris cultoribus aras. Saepius hunc vultu et palmis fortasse tenella Membra, favente pia vobis genetrice tulistis; Pauperiemque suam donis patriisque levastis Fructibus, ignarae vester quod mysticus esset Ille, Pharo numquam non lamentatus Osiris.
31.
Dixerat una olim Musis certare proterva Pieris immani pavidos pugnare giganti Aegypto latuisse Deos, quorum ipse Typhoeus Corpora mentitis fertur celasse figuris: Duxque gregis, dixit, sit Iuppiter, unde recurvis Fictus erat quondam Lybicus cum cornibus Ammon. Delius in corvo proles Semeleia capro, Fele Diana fuit, Maia satus ibide tectus, Pisce Venus, niveâ Divûm regina iuvencâ. Fatum est, Nile, tuum, Numen quod credidit exul Se mendax verumque tibi: iam, Nile, deorum Te latium dicam, neque enim meliore profectum Tale gerit causa tellus Saturnia nomen. Te profugi novere dii et mentita ferarum Forma tuas coluit ripas, quibus oris imago Tam fallax ac numen erat; novus exul arenas Iam versat quoque, Nile, tuas, humana sed oris Si facies neget esse Deum, meminisse, Canope, Te cupio: si tecta feris peregrina colebas Numina, quid prohibet, Numen sub carne latere Humana? Totum fuit id si fabula mendax, Nec fera, nec numen, nulla hic mendacia: verus Hic puer et Deus est, quem tu lare protegis, exul.
32.
Lustrasset quamvis totam peregrina Canopum Cum puero genetrix, semper praestante marito Tutelae praesentis opem longoque viarum Servitia errori, tamen esse errantibus istis Phoebopolis voluit sedes diuturnior astris. Moenia subiectae duris haec fustibus olim Isaciae struxere tribus: haec saxa levavit Aptavitque gemens, haec Numinis hospita pressus Tecta laboravit Iuda ignarusque futuri Exulis appositos sua fixit ad otia muros[ERROR: no reftable :]858 muros : muras. Et bene stat, summi titulum quod praeferat astri, Phoebopolis: vestrae hanc luci Phoeboque, tribules Oppressi, posuistis; et haec pharaone soluti, Postea praesentem voluistis moenia solem Visere, quo vestros legeret sciretque labores. Et vidit legitque tuorum, Iacobe, nepotum Serviles hac urbe manus tribuumque notavit Duratos lateres; qui non ingratus amatam Ut foret in plebem, rediit sua spargere Iudae Lumin poenalique iugo, manifestior inde Ut fieret, celso fixus de culmine luxit.
33.
At septemgeminum divina invisere Nilum Quod voluit Soboles et Phoebi maius in urbe Indulgere mora spatium, non segnè repensa Accessit tanti adventus clarissima merces. Nam constructa illic regumque labore superba, Sculpta avium formis in acumen euntia saxa, Quatuor obiectu laterum, ferientia quatuor Adversas ventorum acies, sibi sede Latina Sacrata accepit pueri matrisque potestas, Phoebea virtute prior, cui regia primùm Thebaeum pietas posuit pro munere marmor. Harum unam ex imo nunc Vaticana levatam Suspiciunt propylaea petram, quae subdidit huius Alta triumphali pueri fastigia signo. Altera stat matri, quam pridem hierarcha Latinus Surgere Flaminiae voluit pro robore portae. Debita adhuc sponso latet: at fortasse sepultum Marmor adhuc, Iosippe, tuum, semel eruet ardor Romuleus lucique dabit, positurus honori, Nutritor divine, tuo: nam gloria crescet Maior adhuc Iosippe tibi, quod nomine praefers, Filius accrescens: prodet lapis ille figuras Forte novas sculptasque novus leget Oedipus ibes: Hospitiique istis reddatur gratia saxis, Quam fortasse dato misit iam marmore Nilus.
34.
Phoebopoli iam gratus erat prius almus adiret Quam sua tecta infans; cui is praemisit ad oras, Seu certi adventus signum, seu nominis aeque Fragrantis specimen, fuerint seu praevia dignae Praemia mercedis, sudantes balsama virgas. Hos etenim dans iura duci regina Latino Non tulit Hebraeo frutices Cleopatra superbas Engaddi florere solo. Iubet illa marito Non fidei, sed labe thori; iubet ille fideli, Non animi, sed spe regni, qua flectitur omnis Ambitio, Herodi, soli concessus Idumae Ut videat te Nile frutex. Valuitque superbum Pellicis imperium, Engaddi quod colle revulsa Ditavit[ERROR: no reftable :]908 ditavit : didavit radice Pharon; iuvitque propinquam Phoebopolim quaesitus odor, quae crescere parva Stirpe Palaestinas pretiosa ad vulnera frondes Vidit et afflata redolebat suavius aura.
35.
Gleba urbi vicina fuit, quam fonte rigari Perpetuo (verum loquitur si fama superstes) Isidis afflictae fecit sitis, atque loquendi Tota ferè nimio consumpta labore facultas. Amisso, referunt, charo nam coniuge divam Isida, cognatus quem post data vulnera Typhon Inclusum angusta pelago demerserat arca, Membra perempta sui tota tellure vagantem Quaesivisse viri. Quam dum pius attulit error Phoebopolim, consedit humo quae moenibus urbis Ulteriore situ, ditissima Mempheos arva Accedente iacet celsaque sub arbore flevit. Arbor erat palma: umbroso dea stipite flammis Phoebeis protecta, sitim restinguere pura Suspirabat aqua. Neptem miseratus Olympi Rector, in hanc densos fudisset Iuppiter imbres, Sed fatum Aegypti vetuit, cui imbribus arva Nulla madent, Niloque satis fecunda tumente Numquam implorato contemnit Oriona nimbo. Omnipotens visa, quam lympha implere parabat, Non magna scrobe, Pellaea tellure latentis Venam aperit fontis gelidoque humore capaces Isidis ad potum repleri mandat arenas. Nec mora, secretus lympharum immania claustra Permeat hydrophylax, liquidas qui fontibus undas Distribuit; cui mox melioris originis una Iussa salire altùm non viso lympha meatu, Sicca Paraetoniae tetigit vestigia divae. Crevit et in fontem: quem mox arentibus Isis Admovit labris, calor unde sitisque soluta est. Isis opem surgentis aquae mirata, Tonanti Grata fuit votis numenque precata rogavit, Funderet ut liquidas fons ille perenniter undas. Annuit Omnipotens: tunc qui scrobe totus in una Fons fuit, intumuit subito sulcoque receptus Funditur et longo fecundat iugera rivo. Isidis hic fons est gratumque in gentibus illis Tale habuit nomen palmaeque sub arbore manat. Hic locus Isaciae fecundus munere lymphae, Aptus odoratis, quae dant opobalsama, virgis Visus erat: quantum Scythico bis torta lacerto Praepes arundo volat, longum his radicibus hortum Plantat, ubi orbatae spolium deponit Idumae Feminei aeterno luxus Cleopatra trophaeo. Hebraei vero fruticis fons Isidis agrum Intrabat medius; cuius crescentia gratum Marginis adversae sensere fruteta liquorem. Phoebopolitanis quod non ea dissita longè Lympha foret tectis, pro matre et prole maritus Has ipsas pro more undas hausturus adibat. Perpetuum fontis decus est lavisse tenelli Numinis exuvias[ERROR: no reftable :]963 exuvias : exavias et lina tegentia corpus Humoremque manu matris fundente, per ipsum Corporis arcentem maculas fluxisse puellum. Unde sibi fuerat positum quod ab Iside nomen Deposuit, sumpsitque novae sibi vocis honorem Iside despecta et se fontem dicere IEsu Constituit vetuitque suas accedere quemquam Hoc sibi dixisset gratum nisi nomen, ad undas.
36.
Viderat augustum ter crescere coniuga flumen Virginitas tumidumque suo prodire ter alveo, Gurgite turbato, riparum compede stringi Nilum indignantem, crudelis vivere postquam Desiit Ascalides, aliique in fata puelli Immites donec (neque enim rex solus iniquus Infanti) diro periissent funere mystae. Afrorum postquam rabie maiore leonum Pavisset naturae hominum rex degener iras, Quas brutali animo dominandi saeva cupido, Aut male suada Erebo veniens impressit Erinnys, Caede tot infantum desperatique parentum Fletibus et populi lacrymis. Vix caede peracta Infelicem animam carnique haerere negantem, Consumptae innumeris a vermibus, exhalavit. Aequa Dei virtus! Tanta qui strage virilem Saeviit in sexum, qua vir fuit ille, severam Est magis expertus Nemesim, perpessus edaces In sexu, coesi sexus pro crimine vermes. Verme perit modico, numerum cui copia fecit Immodicum; parvos quod iniquas ille secures Torserit in pueros, nec vermis copia vindex Debuit esse minor, fuerit quam barbara prolis Innocuae caedes, nulli numerabile lethum.
37.
Hostibus extinctis odium quibus acre calebat Infantis, pressum somni languore maritum Alloquitur Iosippum Ales demissus Olympo: “Surge, pater, propriosque redux invise penates; Nam fato intentos pueri, fatum abstulit hostes.” Vocibus Aligeri domito Nili advena somno Auditosque sonos vultumque loquentis Ephebi Imperiumque viae, quod se prius ille daturum, Sopito visus reditumque spoponderat Ales, Mente pia versat susceptaque verba per umbras Praeceptum caeleste putat. Votoque pudicae Agnoscentis idem monitum caeleste maritae, Propria deserto meditatur tecta Canopo.
38.
Tempus erat, quo non pridem per rura solutus Segnior admisit riparum vincula Nilus, Phoebus in autumnum cum declinaret et umbras Laxaret Meroe Libraeque in sidere Titan Non foret augmentum sortitis noctibus impar. Composito tandem consuetae margine ripae Flumine, sat madidis visis a gurgite campis Arboribusque satisque gravem spondentibus annum, Turba dies bis quatuor agit Nilotica, laetis Utraque post epulas animosa iuventa choreis: His patrios laudare deos undaeque potentem Frugiferumque Pharo mos est extollere Nilum. Religio tunc caeca suas laxabat habenas: Thura crematuris aperit sacraria mystis Vana superstitio, damnatis ritibus aras Incursare docet donisque implere deorum Atria et effictis in Numina fidere signis. Tunc nulla Isiacae friget sine thure iuvencae Ara, nec amisso deerat suus ignis Osiri. Isi, decus Nili, tua solum altaria maesto Niliades clamore colunt et iusta perempto Unà tecum omnes ululant lamenta marito: Surdus inauditis cumulatur honoribus Apis, Munusque Anubis habet, non est sine ritibus Horus, Indigenae divam celebrant Bubastida nymphae. Et canibus suus est cultus: crocodilon et ibim Vota humana petunt: nullum est sine supplice monstrum.
39.
Haec erat autumni facies, Iessea moneri Cum soboles audit Nilo externaque relictâ Emigrare Pharo Galilaeaque tutus in arua Ire iubebatur pueri securus Ioseph. Nec mora, laetus abit brumaque instante molestum Non accusat iter, sed quas Iordane recedens Deserti pressit, rediens vitavit arenas. Doctus erat siquidem postquam Solymaea reliquit Regna, procelloso deserti pulvere molles Emensus campos, quantum gravioribus acta Surgat arena Notis et siccis occupet auras Planities sabulosa undis imitantibus ipsum Fluctuat Aegaeum, et densis ferit astra procellis. Ille quidem nec flabra graves spirantia ventos, Nec tulit undantes commoti pulveris aestus; Nam Zephyro sabuli campos aequante petebat Aegyptum Iesseus honor, dum nulla furentes Sustinet aura Notos; tamen insurgentibus ipsis Interdum Zephyris poterat comprendere motae Quid fidei faciant ventis hiemalibus aurae. Molle velut vernis crispatum fluctibus aequor Exiles placata ferens ad litora spumas Indicium non molle facit, vehementibus Austris, Vel quas hibernis Aquilonibus excitat undas, Non aliter verno vidit cum surgere flatu Desertum, hibernis Iosippus motibus illud Composuit veritusque viae brumale periclum, Pulvere suspectas alio mutavit arenas.
40.
Phoebopolitana festos celebrante per urbem Plebe iocos (Niloa vocant) dixere salutem Hospitibus gratumque vale; quos, barbara quamvis Pectora Niligenae, votis faustisque secuti Vocibus, implacidi dant tristia signa recessus Et numerant causas et verba morantia gratos Isacidas, brumale auras instante rigentes Obiciunt. Sed nulla fuit quae Numinis esset Imperio suadela prior. Data gratia postquam Est verbis animisque, piis affectibus addunt Niliacae quoque dona nurus, nec simplice peram Farre replent, Nilo sed despumante paratas Sollemnes iungunt medicatis panibus escas. Festivasque dabant, quas tunc Memphitis edebat Terra dapes; moderante pium sed Virgine plebis Obsequium, modicae sumente opsonia caenae Et reliquae annonam, cui felix cura, Tonanti Committente viae, Nilum Iessea reliquit Progenies patriamque redux petit exul Idumen.
41.
Quartus erat mundi hanc lucem qui viderat annus, Astra quaterque suo duodena repleverat igne Delius, aeternum postquam splendescere lumen Aspexit summisque rotis pharetrata premebat Aemonii iam terga senis, cum Virginis infans Figere divinis poterat vestigia plantis. Visque inerat maior quam annis membrisque pusillae Par foret aetati: profugae qui dulce parentis Portabatur onus, rediens hoc pondere matrem Solverat et refugas pedibus versabat arenas. Iam poterat parvus terram calcare viator Materna ducente manu, quo saepe relicto Auxilio propriis firmus quoque viribus ibat. Saepe pater materque sinu componere lassum Expetiit; sed saepe puer matrisque patrisque Non admisit opem, facili, si quando gravabat Semita, contentus dextra; quorum ille coruscus Et medius geminis communis amoribus ignis, Pulvere quot gressus fixit, tot misit utrique In pectus radios et amantum spicula, flammas. Per medium veluti decurrens Phoebus Olympum Aequus utrique polo est, quoniam fulcitur utroque; Sideribus reliquis crebro Phaëtontia lampas Opposita tellure latet; pro cardine nulla Invidia est, cui sol numquam sua lumina celat. Sic Mariam et Iosippum inter dum pergit amoris Flammeus hic Titan, reliquis sua lumina stellis, Saepius abscondit (qui iugiter arserit igne Numinis aethereo, non est, velut ista calebat Coniuga virginitas). Phoebum qui sustinet axis Quique polus medium librat, Titanide numquam Desertum se luce dolet: numquam occidit istud Invisumque latet sponsis librantibus astrum.
42.
Aegypti demum extrema regione profecti Respiciunt litus, quo se Pelusia frangit Thetis et adversa Cyprum mare spumat in area. Praetereunt Casium, clarum Iove praeside montem, Pompeio fatale iugum, Ptolomee iubebas Quo tantum truncare caput; qua fronte piandam Censuit infelix omnem Pharsalia culpam. Succedunt tumulo Magni, quem forte docebat Fama recens, tantis sed fama sonora triumphis, Pulvis erat bibulaeque cinis commixtus arenae. Et titulum ambusto duxit quem stipite Cordus, (‘Hic situs est Magnus’) spumans turbaverat aequor Raptaque erat primo scriptoris gratia fluctu. Hinc decimo emensi totam Casiotida Phoebo Atque plagas quas nunc etiam Hagarena profanat Posteritas, curvo videre in litore turres Ascalis alta tuas, male fortunata nefandum Enixa Herodem; licet tibi regibus apta Tecta daret, sed quae propriis tumulata ruinis Vile iacent nullum positoris habentia nomen; Cum tamen a morum et scelerum feritate profecta Duratura tuis stat adhuc infamia muris.
43.
Inde propinqua petunt humiles stagnantia ripas Torrentis vada, Iudaeae quem montibus ortum, Labentem saxis, vitis Sorecia botris Propitium bibit et grato se gurgite replet. Protinus emenso veniunt torrente sub altas, Fonte suo optatas rupes, quo Virginis alma Et soboles posuisse sitim ferturque beata Inde bibisse parens siccisque labore diurno Surgentem labris laticem admisisse maritum. Mansit honor fonti: siquidem sermone Philippi Hoc pius Aethiopum regina semivir hausit Fonte fidem, formare potens eodemque perustos Marmaridas vero; et fecundae munere lymphae Divino ingentem populum generare puello.
44.
Inde viae spatio non longo errantibus anceps Occurrit bivium: lateri fuit obvia dextro Iudaea et Solyma; ursisset si Nazara, laevus Aequus erat pulvis. Sponsis certabat uterque Iudaeae et Galilaeae ardor: Iudaea vocabat Ad templum, at puerum regni ne perderet heres, Qui patris evasit gladium veritosque paterno Successisse odio, qui successisset et ostro Et quod idem nocte apparens sub luce corusca Ancipiti sponso vetuisset Numinis Ales, Tuta metu infantis flexit Galilaea viaeque Ambiguum laeva recte pro parte diremit.
Vicic, Kajetan (?-ante 1700) [1700]: Jesseidos libri XII, editio electronica, 13523 versus, verborum 84448, ed. Gorana Stepanic [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [vicic-k-jess.xml]. |
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se voditelju projekta.