QUAESTIO DECIMA SEXTA.

Qui, et quot Iudices Tabulae Regiae interesse debent?

Dominus Personalis, qui persona saecularis benemerita, Iurium Regni et literarum perita esse debet, cuive Regia Maiestas sigillum suum Iudiciale, cum consilio

235

Dominorum Assessorum, et Consiliariorum suorum, ad conservandum confert, 6. Vlad. art. 4. et 7. eiusdem art. 55. unus ex Dominis Praelatis, sive is Episcopalis dignitatis fuerit, sive alterius alicuius minoris, unus ex Dominis Baronibus, non tamen ordinarie Consiliariis suae Maiestatis, praefati duo Vice-gerentes, quatuor Magistri Protonotarii, quatuor Nobiles iurati, sive Assessores dicti, Iurisperiti viri, citato art. 34. anni 1545. Item duo homines Domini Archiepiscopi Strigoniensis. art. 13. anni 1557. Et in persona Fisci Suae Maiestatis Regii, Director causarum Regalium. Quorum licet consessus in Tabula fit hoc modo; in prima fronte Dominus Personalis solus sedet; ipsi a parte exteriori assident Domini, Praelatus, Baro, duo homines Domini Archiepiscopi, et quatuor Iurati Nobiles, sive Assessores, ita ut ultimo assumptus praecedat priores. Ab interiori vero parte, sive ad parietem, attingunt ipsum Domini, Vice-Palatinus, Vice-Iudex Curiae, et Magistri Protonotarii, Palatinalis, Iudicis Curiae, et duo eiusdem. Et hoc ideo, ut vel directo intuitu litigantes aspiciant, deliberationesque versa ad eos facie pronuncient, vel ne a frequentia astantium protrudantur; vel vero ne liceat partibus, vel aliis astantibus, literas, vel signaturas, coram ipsis a tergo inspicere. Ubi autem aliquis ex primariis Dominis Iudicibus Regni defuerit, sed solum Locumtenens eiusdem extiterit: tunc talis Locumtenentis Vice-gerens, et Protonotarius, Vice-gerentem et Protonotarium dicti primarii Iudicis sequitur: quia primaria semper digniora secundariis, reputantur. Ac postremo tandem, in altera fronte eiusdem Tabulae, ex opposito Domini Personalis, Director Causarum locum suum habet: Vox tamen ipsorum, primum incipit ab hominibus Domini Archi-Episcopi, postea quatuor Nobilibus iuratis, deinde a Directore, ad Magistros Protonotarios, ab his Vice-gerentes, ab illis, ad Dominos Baronem, et Praelatum, et ultimo pervenit ad Dominum Personalem, servata scilicet cuiuslibet dignitatis praerogativa, incipiendo semper

236

ab inferioribus ad superiores. Ubi vero cum Domino Palatino, sive Locumtenente Regio, et caeteris Dominis Consiliariis consederint, ibi quoque Dominus Personalis ab eodem Domino Locumtenente iussus, a suis Coniudicibus; et Dominus Locumtenens, a Dominis Consiliariis, incipiendo ab eodem Domino Personali, eo quod et is Consiliarius sit, vel quod interrogatus tantum, et non sua sponte respondere debeat, sententias rogant. Quomodo autem sententiae rogabantur apud Romanos, vide Gell. lib. 4. cap. 10. Circa quod NOTA, quod pro eo, quod hic dicitur, dicere vocem, vel votum, latine et eleganter dicitur, dicere sententiam; dicere vero diem, est certam diem Reo constituere, ut accusetur. Ast dicere causam, est cum Reus accusationibus respondere cogitur; et dicere Ius, cum Iudex Iustitiam reddit, vel ministrat; denique dicere legem, est praescribere, quid opus sit facto. Adrianus Cardin. Et si omnium voces, sive sententiae, in duas aequales partes diversae pares fuerint, illa tamen potior erit, cui Dominus Personalis subscribit. Sic et coram Illustrissimo Domino Palatino, cui similiter idem Dominus Palatinus subscripserit; quia illi sunt supremi Iudices.