QUAESTIO DECIMA QUARTA. / Quid est Nota Infidelitatis, et quae circa eam singulariter notanda.

Est perpetua similiter tam capitis, quam universorum bonorum suorum, mobilium et immobilium, proprie et praecise ad portionem suam spectantium, et Fisco Regio applicandorum amissio, per neminem unquam ex familia, vel progenie sua redimendorum, etiamsi ipse capite plecteretur, in perpetuam et sui ipsius, et praefatae familiae suae ignominiam et dedecus. 1. tit. 16. et Styl. Ex qua definitione poena quoque illius facile colligitur. Quanquam olim Felicianus quidam tumultuarie magis, quam Iuridice, cum toto genere suo, hoc est, cum filiis, filiabus, et genero, misere trucidatus comperiatur; eo quod in Regem Carolum, uxoremque et liberos eius, stricto ense exitium molitus fuerat. Bonfinius lib. 9. Decad. 2. Sic et Michaël Kataii anno 1607. 14. Ianuarii gravibus vinctus compedibus, Cassoviae in publicum forum eductus, a militibus Praetorianis in frusta concisus, ob suspicionem veneni, Stephano Bochkai, subministrati. Et novissime

195

Transylvania, interfectores Gabrielis Bathori, ex turri praecipitati, in Meggyes, anno 1614. Secundum Civiles vero est talis, ut Reus Maiestatis non tantum gladio ultore pereat, bonis Fisco addictis, sed etiam quia in Principem machinatus sit, memoria Ipsius post mortem damnetur. Sicut et gens Manlia, ante natum Christum, anno 381. decreto cavisse dicitur, ne quis deinceps ex ea Marcus Manlius vocaretur, posteaquam Marcus Manlius, qui Romae Gallos in obsidione Capitolii, obrepentes per ardua, depulerat, tandem ob affectati Regni crimen, de saxo Tarpeio praecipitatus fuerat. Livius. Et Gellius lib. 17. cap. 21. Quo in casu, ob atrocitatem criminis, etiam famosi milites, mulieresque contra ipsum audiuntur, servi in Dominum torquentur, et qui crimen admiserunt, ac eiusdem criminis socius, contra socium in testem admittuntur. Ut supra quaest. 5. cap. 6. dictum est. Nec quicquam suorum abalienare, neque sibi debitum exigere potest. Et quod severius est, filii eius infames fiunt, omni tam cognatorum, quam extraneorum haereditate perpetuo excluduntur. Filiae tamen accipiunt falcidiam in bonis maternis, quod fere tantundem est, atque apud nos quarta puellaris, de bonis paternis. Quin imo illud quoque singulare est in hoc crimine, ut conscii sceleris, non aliter, quam authores ipsi obligentur, lib. 4. Instit. tit. 18. cui simile est caput 51. lib. 2. S. Stephani Regis. Et quot ibidem, in margine colligitur; si vel sola intentio, per caepta iam aliqua intermedia, sive externa signa, ad conspirandum contra Regem continuata fuerit, aut sola voluntas conspirandi extremo constiterit actu, etiamsi effectus secutus non fuerit, affectus tamen criminalis est, et tam captivari, quam hac poena puniri possunt; quia de omni Iure et ratione, iniuria privatae personae, minoris debet reputari, quam calamitas publici status Cic. Orat. 4. in Catilin. et Portius Latr. in declamat. sua, similiter in eundem Catil. Item Salust. in Coniur. eiusdem Catil. dicit, de confessatis, sicuti de manifestis rerum capitalium,

196

more maiorum supplicium esse sumendum. Sicut et in comminatione sola ignis, quanquam incendium non consumaverint, capitali tamen supplicio feriuntur 3. tit. 23. Quod in aliis criminalibus casibus ita simpliciter non observatur, (nisi forte ex frequentatis similibus actibus de praesenti quoque contra ipsum praesumatur) quia in iis intentio, seu votum, non aeque atque in praemissis duobus, pro facto reputatur, sed facti ratio potior semper haberi et considerari, non tantum solet, sed etiam debet. Quae omnia ideo hic annotavi, ut etiam ex externis Iuribus, huius criminis, (quod proprie in personam Principis committi dicitur) atrocitas magis appareat.

Ubi tamen post haec Nota. Primo; quod si aliquando eam quis abiurare voluerit, non tertio se, sed vigesimo quinto se, ex recepta iam consuetudine id facere debebit. Enchir. fol. 43. Quod tamen a minori ad maius non videtur rationabile, quia si in aliis minoribus causis, in quibus solum caput amittitur, abiurare tenetur cum pleno homagio, multo magis in hac id observari deberet. Secundo: Nota, seu crimine Infidelitatis sine consilio Dominorum Praelatorum, et Baronum Rex neminem condemnat. 1. Vlad. art. 13. et 2. eiusdem art. 3. Item 2. Matth. art. 3. et 6. eiusdem art. 46. Tertio, in casibus Notae infidelitatis, quomodo poena Fisco cedat. Vide 2. tit. 57. et quaest. 10. huius, supra. Quanquam in tertia quoque specie Notae infidelitatis 2. tit. 75. inter partes ex allegationibus et responsionibus pronuncianda multi contendunt, tertiam partem bonorum per eam amissorum Actori provenire debere; quod dicere non congruit: quia cum casus ibi specificati pendeant ex donatione Regia, iam dudum proprietas huiusmodi bonorum, in Sacram Regni Coronam, ac per consequens donationem Regiae Maiestatis, per expositionem donatarii devoluta esse dignoscitur. Ideoque non inter ipsum Actorem sive Donatarium, et Regiam Maiestatem, ac Fiscum suum Regium, res controvertitur;

197

sed solum Donatarium, in quem totaliter iam ius Regium hac in parte translatum est, quive Notam affirmat; et In-causam-attractum, qui contra Notam pernegat, fit disputatio, usque ad evidentiam, vel allegatae praenotatae Notae, vel factae falsae expositionis, per ipsum Donatarium. Ideoque Quarto, in casibus huiusmodi Notae infidelitatis, ex allegationibus et responsionibus, vel etiam per non-venientiam condemnatus, potest uti Repulsione, Novo Iudicio, et Procuratoris revocatione 2. tit. 75. Sed si in Diaeta primo modo fuerit condemnatus, neque Salvus conductus, neque Novum Iudicium ipsi per Regiam Maiestatem conceditur. Neque vero contradictoria Inhibitione, nec violenta Repulsione admittetur ei uti, sed absolute donatio regia, executioni in hac parte demandabitur. 2. tit. 75. Quinto. Nota infidelitatis condemnatus in Curia, amittit bona, non Hungarica tantum, sed etiam in subiectis eidem partibus, existentia, 2. tit. 65. Sexto, Nota condemnato, post factam ei gratiam, nec filii ante sententiam nati, nec adoptivi succedunt. 1. tit. 49. Septimo, qui violentias exercent in illos, qui Comitiis intersunt, aut in bonis eorum, Notam incurrunt: Posonien. art. 39. anni 1567. et 6. Vlad. art. 12. Octavo, turbatores, vulneratores, verberatores, et interfectores ingredientium in sedem Iudiciariam Comitatus, et inde regredientium, Nota convincuntur, 1. Vlad. art. 79. Nono, qui propter querelas factas contra se in Diaeta, querulantes occiderint, Nota, feriri solent. art. 76. anni 1563. Decimo, qui tempore interregni, post decessum Regis, occupationes, spolia, rapinas, et alia mala patraverint, poenae perpetuae Infidelitatis subiiciuntur, 1. Vlad. art. 107. et alios plures vide 2. Vlad. art. 4. tam in corpore, quam in margine annotatos.

Undecimo. Quomodo autem differt, a capitali sententia, et in quibus praeterea casibus currat; vide 1. tit. 14. et 16. Item lib. 2. S. Stephani cap. 51. Colom. lib. 2. cap. 6. Item 1. Matth. art. 2. et 2. Vlad. art. 4.

198