Ut lumen acre frontis ornabat decus!
Ipsa est venustas, quam dii ornant caelites –
Hinc maior illam fastus in deos tenet.
Si quarta, credo, cum tribus quondam foret,
Electa formae quum Venus munus tulit,
Ipso tulisset arbitro munus Pari.
Quid, si videri tam decora mihi ambiens
Occurrit aculeos amoris imprimens?
Placet profecto, nec fefellit fascinum:
Si me amat, amare diis vel invitis velim!
Sed en, peractis pontifex prodit sacris.
Scitandus, extis quid mihi dii praedicent.

Ecquid litatus spondet Apis, pontifex?
Ich: Quod sit sacrum felixque semper Caesari!
Nil non secundum dii deaeque suggerunt, 355 dii] H 362 : om. A. ante 356] Hexia, Flamen A. 330–63] H 328–52, 361–70. 332–46] C 661–73. 342] Ov. epist. 1,4,55 cum coniuge Caesare digna; BM 3,737 tu Caesare digna marito. 352 Placet profecto] Plaut. mil. 210.
Qui non paratum dummodo Romae decus,
Sed universum, quantus est, orbem tua
Sub sceptra promittunt et excelsam manum,
Maximus ut exstet principum Maxentius.
Haec sancta divorum ora nostrorum canunt.
Max: Responsa divûm perplacent caelestium,
Sed inferorum nunc quoque mea numinum
Mens gestit an consentiant oracula.
Ich: Faxo, imperator, ut e profundo Tartari
Lacu evocatas audias manes tibi
Eadem asserentes. Max: Scilicet id est, quod volo.
Ich: Age, flamen, huc Erictho, Dipsas, Hexia
Mox advolent! Fla: Curabo, praesul inclyte.
Heus, heus quibus latitatis antris abditae,
Hecates ministrae interpretesque daemonum?

Prodite mox ad me foras, veneficae,
Egredimini huc Erictho, Dipsas, Hexia!
Hex: Quis nos petit, quorsum vel ad quid evocat?
Fla: Ichthybolus ipse, Caesar et Maxentius
Ad se venire vos iubent celerrime,
Scitentur ut responsa ab inferis diis.
Hex: I prae, viam monstra, sequemur ocyius.
Praesto sumus venerande Praesul, quid placet?
Quidvis iube, nos exsequemur sedulo.
Ich: Scio vos magorum arcana cuncta noscere
Et disciplinis plurimum his excellere,
Quascunque Memphis et alta Babylon tradidit,
Adeo ut deos Acheronte ab imo ducere
Possitis et casus futuros quoslibet
Cuicunque vestris artibus depromere.
Ergo, suam fortunam ut ipsi Caesari
Ediceretis, vos vocandas censui.
Vestras igitur artes periclitamini,

Atque interim, dum fit sacrum Proserpinae
Et inferis litatur hecatombe diis,
Ciete manes, fata et ipsi pandite!
Hex: Votis libenter obsequemur Caesaris.
Eri: O imperator, huc cedo manum dextram!
Per ipsius caput trifaucis Cerberi: 386] deducere A. 396] dexteram A. 367sq.] Sen. Ag. 2 adsum profundo Tartari emissus specu. 372 quibus ... antris] Hor. carm. 3,25,3sq. 380] Terent. Andr. 171 i prae, sequar; Eun. 908 i prae, sequor. 383] Lucan. 6,431sq. detestanda deis saevorum arcana magorum / noverat. 386] Sen. Phaedr. 98 Acheronte in imo; Verg. Aen. 11,23 et Stat. Theb. 1,597 Acheronte sub imo.
Canam senectam, vitae et annos plurimos,
Stabile imperium et orbis monarchiam tibi,
Immo et tuis per secla multa posteris,
Hae lineae transversim recto et ordine
Volam secantes, quas „parallelas“ nuncupant,
Certissime praesagiunt atque indicant.
Dip: Speculum sed hoc, Caesar, micans nunc inspice!
Cedo, cuius hic formam intueri te putas?
Max: Papae, video Diocletianum mortuum
Nuper superstitem vivumque assistere!
Dip: Ipsum roga de his, quae iuvat cognoscere!
Max: Interroga tute ipsamet! Dip: Secundane

Sunt fata nostri Caesaris? Ast: Secunda sunt
Et fausta prorsus, auspicata et omnia.
Hex: An, imperator, diis ab infernalibus
Audire te delectat etiam oraculum?
Max: Quidni iuvet? Hex: Hic ergo, Caesar, sistito,
Et hunc in orbem caeteri vos cogite!
Omnes suis stent firmiter vestigiis,
Nemo pedem prorsus suo moveat loco,
Nemo loquitor, omnes apertis auribus
Animisque adeste, et auscultate sedulo!
Orce pater, qui sceptra regens Acherontia noctis
Arbiter aeternae umbrarum Erebique potenti
Imperium ditione tenes, Minos, Rhadamante,
Aeace, Plutonis coniunx, Proserpina, votis
Aspirate meis, mihi et intra hunc ilicet orbem
Sistite noctigenarum aliquem, qui fata repandat
Caesaris! Aeternam per noctem atque atria nigra,
Per Phlegetontis aquas, per Cerbereos ululatus,

Eumenidesque colubriferas, teterrima monstra,
Per Stygiae adiuro vos livida stagna paludis,
Per vada sulphurei Cocyti, hic sistite, Averni
Indigenam, supplex vos vestraque numina adoro!
Luc: Adsum invocatus. Quid placet resciscere?
Hex: Feliciane futura sint et prospera,
Ob quae diis hecatombe oblata est manibus.
Luc: Secunda sane, fausta et ex voto omnia.
Romam bonis avibus, notisque prosperis
Revertet imperator, salvis navibus
Incolumis ipse et salvis omnibus suis. 429 stagna paludis] Stat. Pun. 3,484. 436 bonis avibus] Ov. fast. 1,513; met. 15,640. 420–31] dact. hexam.
Quin imperium Italiae qui nunc et Africae
Tantum tenet, manu potenti protinus
Terra marique subditis sibi hostibus
Totius orbis imperator praepotens
Evadet et monarcha tremendus omnibus.
Hex: Audin’, ferant quid fata, Caesar, infera?
Ich: Sortes viden’, ut inferae caelestibus,

Minois urna quas movet, consentiant?
Max: Factum nunc est satis mihi per omnia.
Abite, vestras et specus revisite!
Sestertiûm sed heus, Acili, singulis,
Fac mille detur! Aci: Faxo, Caesar optime.
Hex: Grates habemus maximas, quas possumus,
Caesar, tibi pro liberali hoc munere.
Ich: Agite ergo, vos proceres, virique principes,
De tanto honore gratulantes Caesari
Quem dii deaeque caelites atque inferi
Mundi monarcham maximum renunciant!
Paeana laetum concinite et applaudite!
Por: Faustum esto, et alti coelites faxint ratum!
Liv: Eia, sit istud perpes et constans tibi,
Dominator ampli, Caesar, orbis, maxime!
Sat: Auguste, felix imperator praepotens,

Divis amate: tibi sit augustum decus,
Gere, quicquid optas, nos sequemur milites!
Max: Fructum laborum sumo nunc quam maximum:
Nescio quid ipse maius animus imperat
Laudes futurae gloriae etiamnum occupans.
Quid, Porphiri, primum gerendum consulis?
Por: Adice subacto iam rebelles imperio,
Nam sunt, ad istud qui sinistro numine
Tendant tribunal, grandeque solium ambiant.
Adversus istos contrahe armorum manum,
Ne quod faventes dant tibi imperium dii,
Excidat inerti forte negligentia.
Max: Solerter istud. Deligetur hic manus,
Totaque miles scriptus Aegypto brevi
Frequens in hostem Api favente armabitur.
Isthaec tibi, praefecte, res curae siet!
Por: Ad omne, Caesar, promtus obsequium feror,
Quodcunque forti iusseris agendum manu, 445] caelestibus ut inferae A. 457] concinnite A. 446] Verg. 6,432 quaesitor Minos urnam movet. 458–603] H 371–73, 376–405, 407–519. 478–80] B 867–69; C 557, 559.

Eaque, quam tu comprobes merito, fide.
Max: Sed post sacratas Apis epulas, gaudio
Solvenda mens est, nunc graves curae cadant!
Iam tum recordor virginis sophistriae,
Quae nos diserta voce et ore amabili
Delectet. Istuc, miles, hanc deducito!
Spectate mecum! Vos Sibyllam aut Palladem
Putetis esse, sic inaudita occinit,
Nisi mente divos non parum vana notet.

Bar: Sit plusquam atrox, furente tygri saevior,
In hanc ferocem si movet saevitiam,
Haec forma Libycas tygrides sedaverit
Doctusque sermo, si perinde sit integer,
Nec laedat altos lingua mortalis deos.
Naz: Praesagit ergo certus hinc metus mihi,
Offensus ardor ne gravius odium trahat:
Est nempe semper acrior amantis furor.
Cat: Inane tempus trahitis. Istuc ducite!
Bar: Huc, Caesar, istam duximus iussi tibi.

Cat: Manebo constans voce nec animo labans.
Ebriane visa? Sobria, en, eadem assero.
Mustum beati me facit ratam meri,
Non quod propinat Bacchus enormis gulae,
Ad omne sensim quod trahit mentem nefas
Pudore presso et pectoris vertigine,
Radice sed quod pressit ex ima deus
Nati meracis vitis, efficit ebriam.
Cuius liquore guttur allectum semel
Fastidit omnis potionem cupediae,
Humana temnens quaeritat sublimia,
Pectusque purgat efficaci poculo,
Sapiat ut ultra – nomen elatum – sophos.
Max: Aenigma nobis implicas, sophistria,
Et verba citra vel scopum vel rem rotas.
Cohibe ad petita facile responsum mea!
Dic, tibi quod istam dat genus fiduciam,
Patriaeve vel opum, stirpis aut quod sit decus?

Cat: Non fecit istam stirps generis audaciam,
Nec opum superba fecit ambitio levem,
Sed Christus alti nobile genus aetheris
Illustre nobis contulit stirpis decus.
Nemo sub illo vilis aut ignobilis.
Sat mihi quod inde clara sit nativitas,
Quamquam nec huius vile sit genus soli.
Quod cum requiris, non superba proferam
Domus unde nobis ducitur prosapia:
Reges recenset principes Aegyptios
Magni Lagidas sanguine exortos Lagi,
Inde Ptolomaorum diu hoc rexit genus,
Romana donec sustulit reges manus,
Quum turpe nostrae dedecus prosapiae,
Cleopatra, regnum prostituit adultero.
Huic propinquus, noster atavus, Arabiae
Petiit remotas pulsus armis insulas,
Regina Candax quem suis fecit ducem.

Virtute cuius hostium arma contudit
Indisque praedas rettulit victis graves.
Quartus ex illo Costus est parens mihi,
Rebus nec ipse fortiter gestis minor,
Amore verum motus Aegypti suae 528 stirps] H 444 : stirpis A. 520] Sen. Herc. 89f. I nunc, superbe, caelitum sedes pete, / humana temne. 548] BM 2,233 Quartus ab hoc Costus genitor mihi.
Remeavit istuc, Caesarum partes sequens,
Primasque, quoad vixit, habuit Alexandriae.
Hinc, Caesar, illud quod rogas, nomen traho:
Gentis Lagidae sola sum proles super.
Max: Illustris igitur nata quin genus refers,
Colisve cultos olim avitis regibus,
Ne stemma tantum per nefas in te cadat!
Nam tua feroces lingua poenas postulat.
Cat: Potior parenti cura prudenti fuit
Magnas per artes pectus ornandi meum
Quam segne avitum nomen ignavam sequi.
Hortante patre literatis sub sophis
Puella sensus ad graves mentem tuli,

Et alta docilis scripta philosophantium
Didici magistris pectus admirantibus
Solers, cerebrum et vim ingenii acerrimam,
Atque in pusilla tantum acumen virgine.
Sensi iuvari nostra sensa caelitus:
Superba nam non do mihi hancce gloriam,
Quam reddo soli grata concessam deo.
Instructa tantis ergo tandem dogmatis
Primum deorum ficta sensi numina,
Quos stulta partim fecit ignorantia,
Partim scelesti criminis mens conscia
Aliquo nefas mortale praetexens deo.
Hinc orta Venus, hinc est Cupido atque Bromius,
Latrator inde Canis et Apis pascuus
Cum Fele, Porrum, Coepe, monstra daemonum,
Et rex deorum optimus adulter Iuppiter,
Ac mille divûm fana, luci, nomina.
Quorum pudendos fama mores arguit

Divinitatemque occupasse per nefas,
Unde sceleratis esset exemplum dei.
Hic fornicatur – fecit id Saturnius.
Trucidat ille – praeses est Mars bellico.
Pellit parentes impius – uti Iuppiter.
Denique relictum nil scelestum aut impium,
Quod non deorum facinus excuset nefas.
At ille, coeli qui monarchiam regit,
Satis superque solus orbi sufficit.
Nec huic ministris tam pudendis est opus,
Cultu reiecto principis qui se coli 584–86] Aug. in psalm. 61,23 adulterium non faciebat voluntas propria, sed Venus; et homicidium non faciebat voluntas propria, sed Mars; et iustum non faciebat deus, sed Iovis.
Cogant, ut illa summa maiestas cadat,
Quum sit colenda sola maiestas dei,
Qui det beatas caelitus bonis domos:
Non ut colamur, sed colamus ut deum,
Et sempiterna visio felicitet.
Max: Removete Christi garrulam sophistriam,
Suadere quidvis docta lingua futili

In nos deorum numen iratum ciet.
Eam profundo claudite invisam specu,
Cui negetis quod famem allevet aut sitim,
Donec, quid acto sit opus huic, invenero!

Praestare saltem paululum solatii!
Don: Et tu mihi facessis hic negocium?
Amoliare nisi hinc, statim pugnos edes.
The: Decies mori, quam cedere, stat sententia.
Don: Quid fata sponte provocas, stultissima?
Te non vocante satis mature ea aderunt.
Potius cave, frustra gementem ne obruant!
Cat: Abite iam! Sat est operae datum mihi.
Vitae quod est super, deo dependite!
Valete, Christi in gratia et persistite,
Carae mihi et semper fideles virgines!
Agl: Heu omnium mortalium miserrimas,
Quae talem heram nunquam visurae amisimus,
Servire cui forte haud licebit amplius,
A qua abstrahi vel morte telum est durius!
The: O facinus indignum et scelus execrabile, 596] 966. 598–603] C 746–48. 616] Plaut. Amph. 309 pugnos edet. 625] Sen. contr. 10,1,6 omnium mortalium miserrimi.
Tam nobilem et gratam superis virginem,
Regum satu quin editam Ptolemaida,

Foetore tetro et inedia sic confici!

Dii sceptra tam lati imperii tibi auferent
Hosti faventes, Caesar, infenso tibi.
Max: Ah absit istud facinus! Absit hoc nefas!
Peribit illa, pertinax si disserat,
Quamvis amoris vis mihi secus imperat.
Et fors puella mollibus sermonibus
Solvet severam sub sophis sententiam.
Torbele, quotquot sunt sophon gymnasia,
Quos docta studiis ornat Aegyptus, voca!
Tor: Mandata magni Caesaris velox ago. 633–704] H 520–43, 580–627. 633–40] C 750–54. 641] 679. 649] Sen. Med. 931sq. Incognitum istud facinus ac dirum nefas / a me quoque absit. 653] C 764.