Stirpe hinc reiecta Caesaris Constantii.
Tranavi eodem accitus huc oraculo,
Imperii ut altum quod dat occasus decus,
Sic Phoebus oriens sceptra det pari omine,
Totius ut orbis Caesar unus efferar.
Placabo divos mille caesis hostiis,
Qui tam secundos navibus darunt notos,
Ut et tenendi Caesaris donent decus.
Sed et dabunt, nec enim di in altum caelites,
Quem sustulerunt, atque eo colunt modo,
Medio velut suspensum inertes deserunt.
Pergunt favere: ea superis constantia est.
Quos ut benignos dem magis fatis meis,
Litabo per eas, quas prius sensi Iovi
Martive gratas viscera hominum victimas
Tenerumque pueri Christiani corculum.
Ea una diis nostris placebunt sacra, scio.
Istis paravi sceptra nostra ex hostiis,

Servanda eodem haec ergo sunt litamine. 74 Constantii] H 70 : Constatii A. 60–125] H 56–121. 60–64] B 406–10, C 432–35. 66] C 32, 551sq. 67] B 427. 69 exsecta … pueris] C 554. 70] B 428. 78–81] B 411–14. 89] C 812.

Dic, qua sacratas celebritate aras dicem!
Ich: Alius in ista ritus est provincia,
Quam Roma summo servet Italiae Iovi.
Serapis Osiri nomen ablato ferens,
Quem quaerit Isis, postulat secus coli,
Centum per aras bobus hecatomben petens.
Max: Quin mille macta, si parum est centum dare,
Dummodo paretur sedis imperii decus
Sceptrisque vires donet hic Apis meis!
Et mihi deus erit, si meam iuvet manum.
Ich: Fac ergo totus huius urbis ut status,
Seu qui reorum iura iudex vindicat,
Seu qui per artes vile vitae gerit genus,
Aut sacra mystes curat alia quispiam,
Nostris ut omni opere reiecto adsit sacris!
Max: Praeconis istud voce praecipiam palam.
Movenda res est, suscipi ubi coepit semel.

Quidni sit ergo Caesar ipse Aegyptius?
Cyr: Neglectus ante nunc Serapis cornua
Extollet et meliora tondet pascua.
Iam nunc Osiri, Anubidi et sacrae Isidi
Io imperator ipse restaurat sacra!
Aga: Os impium! Blasphema tu libamina
Monstris deûm dicata dictitas „sacra“?
Veniet dies, quando orbis isthaec arbiter
Severus olim vindicabit acriter,
Sibique Christus debitum asseret decus.
Dar: Eheu, mali quantum haec trahent sacrificia
Ter execranda, Stygis et pianda sulphure!
Heu quam cruentam, ut vereor, haec stragem dabunt!
Pis: Pro, magne rector siderum, tantum nefas
Non vindicas, inultum abire et hoc sinis?

Edicta quae sint Caesaris, nutrix, tenes?
Et quos suorum daemonum cultus paret
Superba sculptis sceptra subiciens diis?
Ridendane an deflenda sunt isthaec magis?
Nut: O virgo Christi plena spirans numine, 185] inultum et abire sinis A. 172sq.] BM 1,414sq. Ante ea neglectus meliori pascitur Apis / Gramine. 186–249] H 154–218. 186sq.] C 248sq. 189 Ridendane an deflenda] C 1279.
Merito reprendis coepta vesani ducis,
Sed quo vocat princeps sequendum subditis.
Cat: O absit hoc nefas, sequendum subditis
Quo dux nefandus saxa adorare imperans
Forsan vocabit! Quid, necem ergo si imperet,
Vocet ad scelus, mandet latrocinii nefas,
Patriamque uti prodas, parentes eneces,
Facias, potens sit quamlibet qui hoc imperat?
Vita, patre, patriane Christus carior?
Nut: Tu verba, quam sensi, secus, alumna, excipis,
Nam tale numquam Caesari obsequium probo.
Nec hanc ab ipso lacte perfidiam dedi,
Nec, si quid ille criminis fors imperat,

Censeo patrandum: nulla vis cogat malum!
Sed nos inerme, debile mulierum genus,
Contra furores Caesaris quid possumus?
Tantisper illa sacra dum patrat furor,
Secreta solae inter domus penetralia,
Quod quimus unum, rite fundamus preces!
Cat: Debile repressit foeminae aviditas genus,
Adserpsit in stirpem inde muliebrem lues.
Hinc nos inermes, debiles omnes sumus.
Sed Christus antidoto luem istam sustulit,
Et posse dedit ultra impiorum arma et minas.
Nut: Quid hisce verbis, virgo, praetendis geri?
Cat: Infanda Caesar sacra cum praesens geret,
Certum est parantem voce coram carpere.
Confido, Christus coepta curabit deus.
Nut: Facinus, puella, non puellae dictitas!
Animus tyranni virginis molli sono
Trux non movetur: pone spem vanam, precor!

Cat: Emensa nostris spes foret si viribus,
Spe pulsa dudum coepta posuissem impotens.
Sed cum supremo spes mihi infixa est deo,
Sperare possum quidlibet tali auspice.
Nut: Tentare Christi numen audax non times?
Facinus inauditum tenera virgo paras?
Cat: Sic magna semper Christus ex vili gerit,
Demissa tollit, deprimit sublimia.
Holofernis alti sustulit Iudith caput,
Matrona vilis, magna sed soli deo.
At pectus expugnare, non arma expeto. 192] Sen. Oed. 296 sed quo vocat me patria, quo Phoebus, sequar. 193] Octavia 461 hoc absit nefas. 205–09] C 310sq., 313–15. 217] C 309. 222–40] C 316–25, 329–36.
Nut: Animum domare quam arma saepe est fortius:
Haec qui domat, premit. Animum qui urget, movet.
Si pergis istuc, pectus irati ducis
In te nefandas mortis exquiret cruces,
Flagrisque rectam terror incesset fidem.
Cat: At ferre Christo mortis optandae decus
Sola est voluptas, ardor huc mentis vocat.

Animos virorum suscitet dux foemina,
Quae firma sanctam morte testetur fidem.
Nut: Sed cui relictam deseres nutricem, hera?
Cat: Ne me retentes nostra per solatia!
Excussit ista solus ardor siderum.
Solamen illic nobile, hic conflictus est.
Nec miles alto vertice trophaeum gerit,
Victor priusquam ex hoste suppresso redit.
Agl: Sed en, caterva septus erumpit ferox!
The: Secede, tibi consule, hera, vel tecum abstrahar!
Cat: Nil vos timete! Quicquid est periculi,
Subibo sola, fulta Christi numine.
Istic ad aedis phana tendentem moror:
Hoc, Christe, factum, quod movente te paro,
Felix secundes, et tua ipse dirige!
Pectus paravi, verba, moderator, rege!

Servile saxo subdere caput fictili,
Et tot deorum monstra forma tortili
Lignis dolatis, artificis edita manu
Colere beato pro poli excelso deo,
Placare caesis daemonas centum hostiis,
Tanquam Falerni belluarumque indigos.
An non dii si sint, abunde isthaec parent
Si fors egebunt? At deus sat est potens
Et quisquis eget, hoc se deum casu negat.
An sistra vestros pulsa delectant deos,
Quibus nec auris nec soni sensus capax,
Stupido refinxit aere quos homo artifex?
Prius iacebat fomes hic truncus foco,
Decemve marmor vix movendum vectibus,
Aut aes recocto ter scelestum pulvere.
Accessit istuc sacrilega artifex manu,
Effinxit inde membra mortalis viri,
Caput, lacertos, pectus, os, manus, pedes: 298 auris] H 266 : auri A. 274–89] C 478–90. 303 sacrilega … manu] Hor. carm. 2,13,2.

Nec hanc inertem perspicis formam dei?
Si fictus est tibi, quin magis fictor deus?
Deosne quisquam, qui deus non sit, facit?
Caelestis est mens, fixus uni nec loco,
Delubra, lucos, phana nec petens deus,
Nec aere fusus, corporis nexu carens.
Sibi fecit aedem totius poli ratam
Habitans in altis rector orbis unicus
Qui sit colendus mente, non caeso bove,
Nec thure, fuso nec ter aut quater mero.
Sed si piandum est crimen infestum tibi,
Non hoc boatu belluarum insontium:
Pietate placa numen iratum dei!
Nefas repelle perfidum, iustum cole
Stabile! Parabis hac via sceptrum tibi
Et sempiternae sedis ad superos decus.
Max: Nova, virgo, nobis mente miranda sonas,
Non occupato iudicanda pectore.

Sacris vacandum, post, quid id sit, audiam.
Vos hanc remotas abdite in partes domus,
Donec peracto plura scisciter sacro!
Age, uxor, aras thure divorum cole!
Liv: Deduc, sacerdos, rite in aedem Caesarem,
Sacris faustum et auspicatum nunc lita! 314] Sen. frg. 123 Vultisne vos deum cogitare … non immolationibus et sanguine multo colendum … sed mente pura. – Ps.Cato dist. 1,1sq. Si deus est animus ... Hic tibi praecipue sit pura mente colendus. 322–26] C 499–503. 324 quid id sit] Plaut. Men. 762, Poen. 92.