Enter praesenter Deus hic et ubique potenter. Quare non potest aut debet caelum, cum pro habitatione Dei accipitur, intelligi de loco aliquo certo, reali aut materiali: sed potius est metaphorica significatio, ac significat spirituale illud regnum, gloriam ac felicitatem, in qua Deus cum sanctis angelis et aliis beatis spiritibus vivit et regnat. Sic igitur toties reperitur, Deum habitare aut habere mansionem suam in caelo. Psalm. 103. Sic proculdubio etiam Psal. 115 intelligendus est, Caelum caeli Domino, terram autem dedit filiis hominum: id est, spiritualia bona et cultum Deus sibi ab omnibus requirit aut exigit, sed terrenis bonis ipsos frui patitur: non ille proprie requirit pecunias, vitulos aut hoedos. Hunc locum etiam Christus commode appositeque exponit, dicens: Date Caesari quae sunt Caesaris, et Deo quae sunt Dei: id est, spiritualia. Praedictam significationem Caeli de spirituali regno, manifeste plurima Scripturae loca comprobant: ut 1. Corinth. 15. Homo primus de terra terrenus, secundus de caelo caelestis. ubi de caelo et caelestis spiritualem, non ex aetherea massa confectum significat. Haec sane metaphora manifesta ac palpabilis est. Iohann. 3. Qui de caelo venit. Et 6 Panis de caelo descendens: id est, ex spirituali cohabitatione et favore Dei. Panis enim simul ibi et filium Dei, et eius beneficia complectitur. Luc. 10. dicitur satan veluti fulgur de caelo cecidisse: qui quidem non per locum cecidit, sed per gradus dignitatis: nempe ex illa summa iustitia, favore Dei, spiritualique beatitudine, in summam iniustitiam, et poenas aut calamitates aeternas ac spirituales. Sic impii dicuntur Os ponere in caelo, Psalm. 73, id est, maledicere, ac impia loqui de Deo et eius religione. Sic nostra conversatio dicitur esse in caelis, Phil. 3, non in loco materiali, sed in spirituali regno Dei. Sic et habere dicimur thesaurum in caelis, Lucae 18, nempe non in loco certo, sed in spirituali regno Dei. Sic etiam regnum caelorum inter nos esse, aut ad nos appropinquare dicitur. Huius igitur metaphorici aut spiritualis caeli plurimus usus est in Sacris literis. Atque in hoc sensu credo etiam accipiendum esse ascensum et sessionem Christi in caelo, nempe de illa spirituali gloria ac felicitate caelestis patris, ex qua se quasi exinaniverat aut demiserat, Philip. 2. Ideo orans Ioan. 17, inquit: Glorifica me ea gloria quam habui apud te, ante quam hic mun

137/138 dus existeret. Simul vero in ascensione etiam humanitatis glorificatio comprehenditur. Quaerere autem aliqui solent, cur Deo sedes in caelis tribuatur? Ad quam quaestionem varie respondere solent. Plerique tamen hanc rationem reddunt, quod Scriptura sese ad nostrum captum accommodet, eoque de Deo per ἀνθρωποπαθίαν tanquam de magno quodam rege loquatur, cui cum hac de causa necessario sit aliqua sedes tribuenda (solent enim reges sibi aliquas pulcherrimas civitates deligere atque extruere, ubi feliciter agant, et unde iure ac armis totum suum regnum regant ac tueantur) nec quicquam sit in tota mundi machina pulchrius firmiusque caelo: ideo illam ei quasi regalem quandam sedem, arcem aut palatium adscribit. Aliqui etiam illam rationem addunt, ut inde tanquam ex nobilissimo opere, eius maiestas tanto magis expendatur et magnifiat. Praeterea ut a terrenis istis, fluxis, ac etiam multa peccata secum trahentibus, oculos ac vota cordis nostri sursum erigamus ac extollamus. Posset et ea ratio reddi, quia inde pluviae, color solis, tonitrua, fulmina, et alia tum salutaria, tum etiam terrifica ad nos veniunt, quae proximos eius effectus esse, et a praesentia ipsius prodire existimantur. Verum ista locutio non tantum consilio ac ratione instituta esse videtur, sed etiam naturale quippiam in se habere. Omnes enim homines, etiam ignari Scripturae, ut olim Ethniti, in omnibus suis difficultatibus, et etiam subitaneis periculis ac necessitatibus, in caelum oculos ac manus opem implorantes tendunt. Atque hae similesque rationes recitantur, ac recitari possunt, cur Deo sedes in caelo tribuatur.