Eadem significatio est, usque ad caelos misericordia, et usque ad nubes veritas tua, Psalm. 36 et 86. Sic etiam in Apocalypsi dicuntur peccata meretricis pertigisse usque in caelum. Idem dicitur de turri Babel, Genes. 11. Sic credo accipiendum esse iliud dictum, peccavi in caelum, Luc. 15, id est, vehementissime, ita ut meum scelus pertingat caelum. Sed notae sunt tales loquutiones etiam Latinis. sicut Horatius dicit, se vertice sidera feriturum: de summa gloria. Triticum caeli, est manna, quia eam Deus caelitus pluviae aut roris instar demisit: Psalm. 78 et 105. Iustitiam e caelo prospicere, Psalm 85, pro divinitus propagari et foveri eam: aut Deum efficere largirique iustitiam in terra, tum politicam, tum et spiritualem. Verum de eo dicto infrâ in voce IUSTITIAE, MISERICORDIAE, et VERITATIS. Caelos indui tenebris, et saccum fieri operimentum eorum, Esaiae 50, pro obnubilatione: Dei omnipotentiam declarat, qui tanta efficiat. At Esaiae trigesimo quarto. Tabescet quoque omnis exercitus caelorum, et involventur caeli utliber, et omnis exercitus eorum defluet, sicut folium de ficu et de vite, quoniam inebriatus est in caelis gladius meus: quod aliqui exponunt de clade Iudaeorum, qui ob veram religionem fuerunt exercitus Dei aut caelorum. Aliquando tamen etiam per hyperbolen, aut hominum opinionem talis loquutio proponitur. Homines enim afflicti, et in rebus adversis, etiam ipsam lucidam serenamque diem iudicant esse tenebrosam et tristem, Esaiae 8, et Ierem. 4 de quo genere amplificationis infra saepius dicetur: saepissime enim ea adhibetur in exaggerandis laetis ac tristibus: idque magis secundum hominum opinionem, quam secundum rei veritatem. Nam bene habentibus caelum ipsum congaudere et

139/140 arridere videtur: contra autem infelicibus omnia esse aut in festa, aut tristia et adversa. Caelos novos creari, et caelos plantari Esaiae 65. 66. 51, est Ecclesiam religionemque instaurari gloriosa instauratione per filium Dei. Accipitur et pro illo spirituali Dei regno, ubi pii cum eo aeterna felicitate fruentur. Sic, Caelos novos et terram novam, et promissa ipsis expectamus, in quib. inhabitat iustitia 2. Petr. 3. In eadem significatione Apocalyp. 21, reperitur. Caeli militia et regina, fuit proprium quoddam genus idololatriae, Zoph. 1. Ier. 7 et 44. Caeli aperti, de specie visionis dicitur, quae piis ita apparet tanquam si per apertos caelos mirabilia Dei aspicerent. Ezech. 1. Matth. 3. Mar. 1. Act. 7. Apocal. 19. Aliquando tamen talis loquutio intelligenda est tantum de spirituali cognitione ac patefactione Dei, quae omnibus piis contingit. Sicut Ioan. 1. inquit Christus: Amen dico vobis, posthac videbitis caelos apertos, et angelos Dei ascendentes et descendentes super filium hominis. Haec loquutio longe aliter Gen. 28 intelligenda est, ubi Iacob. in somnio per visionem eam vidit, quam Iohan. 1. ubi de visione fidei omnium piorum agitur.