¶ Novi porro testamenti illi sanctissimi suaeque fidei scriptores, sicut in multis aliis, ita in hac quoque voce LXX sunt sequuti, ubique usurpantes διαθήκην : quod tamen, uti dixi, non tantum testamentum, sed etiam [?: dus ] in singulari numero denotat. Causam sorte [?: ] praebuit, quod hoc nostrum foedus cum Deo. non parum aut simplex quoddam foedus est, sed habens quiddam mixtum ex foedere et testamento, ut postea ostendetur: eoque hic etiam inter patrem ac filios agitur, haereditas donatur, filiorumque commodum potissimum agitur, et denique etiam mors ac sanguis testantis aut legantis nobis ista bona intervenit: ut nec sit merum foedus, nec etiam merum testamentum, sed quiddam mixtum, ut merito testamento foedus composita voce dici appellarique posset: ut mox ostendam. Alias sunt etiam in ipsa Scriptura tractatur ut foedus, alias ut testamentum: hac quidem ratione magis in novo Testamento, praesertim in Galatis et Hebraeis. ¶ Scriptura Veteris ac Novi testamenti plerunque tantum duo testamenta expresse additoque numero nominat, ac inter sese confert: Ezech. 31. 2. Corinth. 3. Gal. 3. 4. et Hebr. 7. 8. 9. 10. Verum diligenter attendenti Scripturas aliquomodo, tria comparebunt: nempe Abrahami, aut etiam Adami, Moysis, et Meschiae. Quorum tamen primum et ultimum idem sunt, ut nihilominus res tota in [?: s- ] duo testamenta reducatur. ¶ Primum foedus aut testamentum est potissimum sancitum, aut saltem illustratum (nam etiam antea cum Adamo sancitum fuerat) cum Abrahamo in hac promissione: Ero Deus tuus, et seminis tui: Ero scutum et merces tua copiosa valde, et in semine tuo benedicentur omnes gentes, Gen. 11. 15. Ei foederi signum circumcisionis additum est, Gen. 17, quod foedus aut testamentum potest dici Testamentum promissionis. ¶ Secundum foedus fuit per Moysen in eductione ex Aegypto cum populo Israelitico ad montem Synai initum ac sancitum: Exod. 24. cui fuit adiuncta promissio terrae Cananeae, et aliorum temporariorum bonorum: sed tamen ita, ut sub illis nihilominus ratione Abrahamici foederis, spiritualia bona [?: ] aliquo modo comprehenderentur, aut subindiceretur: id potest dici foedus legis. ¶ Tertium foedus aut testamentum est, quod Deus per Christum [?: ] nobiscum in Baptismo et Sacra coena init et instaurae quod etiam novum foedus aut testamentum nominetur, quodque proprie sola spiritualia ac aeterna bona affert et offert: quod discriminis gratia vocetur foedus Meschiae et impletionis. ¶ Non autem temere, ac meo tantum iudicio vel arbitrio distinguo duo illa foedus aut testamenta vetera, nempe Abrahami et Moysis. [?: ] et Paulus ipse Gal. 3 et 4 ea distinguit ac confert, [?: ] tria testamenta. primum enim dicit de [?: test- ] foedere cum Abrahamo inito, quod etiam promissionem nominat. Inquit enim: Fratres, etiam hominis testamentum confirmatum nemo reiicit, aut [?: i- ]

1209 Abrahamo vero factae sunt promissiones, et semini eius, quod est Christus. Hoc igitur dico testamentum, ante a Deo confirmatum in Christum, Lex, quae post 430 annos coepit, non fecit irritum, ut aboleat promissionem. Nam si ex lege est haereditas, non iam ex promissione. Abrahamo vero per promissionem gratificatus est Deus. Quid igitur Lex? propter transgressiones tradita est, donec veniat semen, cui facta est promissio.