23. Capitulum de triumpho Venetorum occasione cathenę

37v/38 Quoniam crebrius supereminentia deitatis, que super cunctis celestibus et terrenis gubernat et tenet imperium, obcecatis crimine flagellum dirę asperitatis coniectat, vt

-- 43 --

perfida abiecta calle ad solem iustitię properando festinet. Quia igitur Iadra, que tam alto infecta scelere, ut iam in proemio huius nostri opificii particulam monstrauimus, adhuc quiddam in ipsa maius uel equale florendo viget, scilicet illa iniquissima inuidia fraternę gratię, que ossa desicat et animam occidit. Sed quanto ipsi Iadertini commitunt, tanto altissimus sator eos grauiori confibulat pondere, ut cognita vltione via gradiantur tutissima.

Cum iam hora octaua vigesimę tertię noctis consumasset Ianuarii mensis eodem anno Domini, indictione, quibus superius descripsimus, Veneti, qui cunctas suas vires eructant in hostes, clam due lembulos igne accensos a fretu ecclesię S. Petri fabricati vltra portum 38/38v cum rabioso flatu venti septentrionalis, qui eadem nocte afflauerat, versus classes inimicorum penes vrbem impulerunt.

Quibus aduersarii austerrime aduersantes, cum ipsorum actum detexissent, ut Venetorum delerent intentum, et ipsos lembulos lympha offuscauerunt suosque anquiromagos fortiori ceperunt studio custodire.

Sequenti clarescenti diei polo illa proterua incolarum conceptio, de qua paulisper intonauimus, per quosdam consortes, qui hac radice etiam participabant, illis, qui pręsidebant regimini ciuitatis, sunt promulgata. Nam ipsi sceleratores in aculeo positi proditionem et tam grande facinus sic confessi sunt, ut presentibus instruimus, quod videlicet illam conspirationem, iam superius in pręcedenti capitulo expressam, fini adhęrere non possent commode. Saltem eo die, quo pugna foret mota ad cathenam infringendam per Venetos, studuissent ac procurassent vnam vel plures turres 38v/39 Iadrę prodere ac designare in eorum manibus. Quę si ipsi malefici compleuissent, ut memoratur iuxta eorum spontaneam loquellam, munus dignum ab eis erant percepturi.

Multifarie multisque argumentis Veneti ipsam vrbem conati sunt sub eorum suppetere dominio. Quam si quauis via cępissent, iuxta ipsorum firmatam rationem,

-- 44 --

ordinationem et statutum omnis ciuis, immo quilibet repertus in ipsa, sub crudeli succumberet gladio. Sed Iadertini, in quantum diuina permittebat gratia, potenter contrastabant ipsosque maleficos sub duro detruserunt carcere.

Deficiente quidem sexta hora ipsius vigesimi tertii diei Capitaneus Venetarum gallearum cum nouem galleis mirabiliter pręparatis, quarum sex erant tabulis tectę, prout superius expressimus, ac cum quadam turre lignea operata fabricatione in quodam carabo lato fere cubitorum octo, quam Italici burgum seu plathum vocant Mantuanum, 39/39v pręfixa versus cathenam ad infringendam ipsam se direxit.

Quę quidem turris in ipso platho fabricata huius compositionis extitit confecta, nam ipsa turris a planta eiusdem usque ad cacumen commensurando erat longitudo passuum plurium quatuor et quatuor propugnaculorum cum pauimento, vbi remitores remos protrahebant. Nam in inferiori pauimento, vbi considebant remitores remigando vltra viri XV, super quo erat propugnaculum circumquaque contextum ligneis tabulis distans a primo passibus duobus, sex vel octo probi bellatores manentes a planta pedis usque ad verticem ferro et loricis decorati. Et adhuc sursum istos vltimum erat propugnaculum, in quo erant fabricata męnia eminentis staturę, distans ab alio vnico passu. Sex viri pugnatores et probiores primis ibidem balistantes. Sed in illo pauimento infimo erat hostiolum quoddam, quod secundum libitum in dicto carabo 39v/40 volentium aperiebatur atque claudebatur.

Et cum Iadertini Capitaneum inimicum sic excellenter paratum conspicerent ad dictam accedere cathenam, tubicula equestris clangit per vicos ciuitatis ac intonat nola pro pugna. Et in multo vigore et audacia muniti crucis signaculo ad defensandam cathenam celeriter properabant. Ascendunt in multa animositate mentis sagatiores in illa gallea, que maranum cum eius trabucho situm in valle S.

Iacobi abstractum fuerat, secundum quod narrasse recolimus, ad dictam cathenam ex opposito inimicorum se firmauerunt. Et econtra hostes accedunt, multa misilia ac balistarum sagittas coniectant ut aer lucidus atra putabatur infectus nube. Machinat pars partem, ictus ictum, non parsimonizant, multi partium corruunt vulnerati. Iactant sex trabuchos

-- 45 --

in hostes, Iadertinorum neminem attingere valent. Nititur ille plathus cum turri ad cathenam 40/40v applicare, quem aduersarii crebribus sauciant ictibus. Fit ibidem multa Venetorum strages, quod ipse plathus ex crebra impressione aliquantulum retro secessit. Qui aliquantulum recreatus magna clade se disposuit, audacter omni pauore humanę fragilitatis postposito ad dictam cathenam se adhęsit. Cui Iadertini obiicere nitentes nequaquam valuerunt. Et homines ipsius plathi graue pondus in ipsam iactauerunt et cathenis ferreis ipsam anodauerunt et cum gyraculis dirimerunt et ad fretum S.

Iacobi usque pertraxerunt. Nunc aperitur et fit spatiosus portus.

Quamuis hostes Iadertini gemitu et dolore nimio turbati discurerunt, galleę tectę per ipsum insultando accedunt faces, tiniunt multa genera musicorum instrumentorum. Assummunt audatiam, vilescunt Iadertinorum probitates de tam grandi obtento 40v/41 triumpho. In maximo tumultu per portum remigant.

Denique quędam ex eis ad quandam classem se vertunt et relique ad duas inimicorum galleas, quas Iadertini in mari submergere conabantur, ut tutiores ibidem permanerent, sed illę galleę, quę ad dictam classem se disposuerunt, celeriter cupiunt ipsam cremari. Sed hostes imponunt vires, terribiliter inimicos impellunt.

Multorum saxorum et telorum impressione multi ex Venetorum populo cadunt lętaliter inplagati et ex contrariis fere nullus spiritus defectum passus est, sed plurimi crebra sagittarum iactione percussi. Et tunc eedem galleę reliquis succurendum et ut subsidium preberent transnatarunt. Fit ibi agonia lętalissima.

Ex parte Venetorum grandem defectum gentis patiuntur tam hic quam etiam ex meridionali plaga vrbis. Qui confidentes de illis proditoribus et stipendiariis incolis eorum sponsionem effectui perductam, sub meniis et turribus currebant 41/41' ac cum aduersariis austerrime certantes. Quos Iadertini ita fortissime plaga percusserunt, quod ibi plurimi naturę debitum persoluerent. Quorum maleficorum carcerationes ipsi Veneti penitus ignorabant.

-- 46 --

Tunc quidem omnes Venetorum galleę, que sursum tecte fuerant, versus galleas inimicorum rogum porrigunt, ut consuptę nihil damni patiantur. Extitit tunc ibidem pestifer defectus Venetorum. Opponunt se anquiromagi Venetorum, sępissimis mutatim sauciis, inficiunt Iadertinos. Fit murmur, iactus lapidum, fit etiam vtrarumque partium crebris emmissio spingardorum, spiculorum et aliorum bellicorum instrumentorum. Et ex hac et illa parte conantes Venetiani perficere id, quod cupiebant, cum multa minutione gentis a portu recesserunt.

Adhuc crastino patefaciente die hora nona atque sexto exeunte die Ianuarii 41v/42 ibidem extitit agon occasione angromagorum Iadrę et taliter Venetis solutis, quod materiam pugnandi sanctam non habuerunt vlterius de abstractione clasium et ipsarum crematione. Et cum Veneti ipsas Iadertinorum galleas in sui vsum conuertere non valuerunt, versus quandam classem, de qua superius propalauimus, remigauerunt. Et ibi sponte Iadertini propter discriminosum eorum certamen consentierunt ipsam ab eorum portu auferre.

Amisit itaque idem Capitaneus Petrus Cifranus et alter bastide, Marcus Iustiniano gentis eorum plusquam centum. Ex contrariis minus sex, sed abundabilis copia sauciatorum.