| Croatiae auctores Latini: inventa |
| domum | quaere alia! | qui sumus? | index auctorum | schola et auxilia | scribe nobis, si corrigenda inveneris! |
|
Benesa, Damjan (1476-1539) [1534, Dubrovnik]: De morte Christi, versio electronica, 8402 versus, verborum 61948, ed. Vladimir Rezar [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [benesa-d-dmc.xml]. Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme.
De morte Christi liber septimus Damiani Benessę
85'
7
Pilatus stratis tepido sub uellere lanę
Carpebat dulcem per mollia menbra quietem, Quem rerum species reflantem uisa tenebat. Ante pedes claro stabat sol aureus orbe, Mirantur terras conuexa nitentia mundi Non propria fulgere die; tum lucida contra Cuncta datur uacuo numerari sidera coelo. Paruaque fragosis exire animalia lamis Visa, globos coeni moli collapsa rotatę In solem pedibus Horrendum octipedi medio de uentre sonantis, 86 Lucentesque uiros mox terris instar oriri Astrorum et radiis mortalia cernere coelo. Ecce fores subito irrumpunt, atque atria late Complerant fremituque uirum caua tecta resultant. Excutitur somno, fugit illicet omnis imago. Ingressus thalamum lecto puer astitit aureo Et simul exponit factum, Christumque ferebat Adduci scribis et multo milite uinctum. Exurgens stratis comit simul ora caputque Et paludamentum componit more Quiritum.[ERROR: no reftable :] 1
Postibus[ERROR: no reftable :]
Inde resistenti referebat ad hostia scribę Mortis agi tunc turba reum, quem festa tenebat Lux extra, ne se gentili poluat usu, Instabant quando celebris solennia Heu procul a uero miseris mortalibus ultro, Flagitium postquam conceptum est culpaque sedit, Mens agitur, frustraque nihil mactare nocentem Non pudet, at contra uitant contingere ualuas, Quod sceleri non Lex, non quisquam ascripserit unquam! Hunc oculis Pilatus obit tacitusque pererrat, Et secum repetit memori tunc pectore noctem: Ac quo rem melius percenseat, appetit ultro, Sic uisum, partes pręsentes cernere coram. Hinc mouit, gradiens simul atque tribunal iniuit, Conspectum populi lustrans circumtulit ora. Continuo cunctis indicta silentia uoce Pręconis licuitque oranti surgere demum. Accessum passim postquam data copia fandi, Dehinc cęptum studio contendere protinus acri. Quidam sic medio sermonem occępit et inquit: "Non[ERROR: no reftable :]
Adsumus, et uinctum stipati milite multo Offerimus,
Qui circum populos turbauit et omnia miscet,86' Cuius compesci non unquam audacia Longa quidem series dictis perstringere cuncta, Si repetam quę nostra dies, quę passa parentum est, Dum communem audax reprobat petulantia uitam, Et sapiunt quidam dum captus amplius haustu Humani stultique fugacia mente sequuntur. At nunc non temere
Ambages arcens rerum compendia carpam. Arenti[ERROR: no reftable :]
Herodis thalamo dum uoce resistit aperta, Occubuit nuper media compręhensus in Quid referam, qualis se nostrę Gesius urbi Inuexit, fretus qui libertate loquendi Suadebat ceruice iugum depellere nostros? Quin et dum Gamalas contracto ciue repugnat Romanis, urbem ciuili cęde repleuit. Quorum[ERROR: no reftable :]
Commouit gentes quin hęc exempla secutus Fine pererrato regni, lateque uagatus Vrgebat circum Romana repellere iussa, Atque sibi pariter deposcit regis honorem. Sistimus hunc ideo, ut feriat sententia sontem, Tale impune foret neu factum audacius Hęc fatus siluit, compresso Christus at ore Perstabat tacitus contra, nil protinus hiscens. Interea dictis pulsat Pilatus et inquit: "An
Sceptra armis
Infausto nec te commorunt omine sępe Frustra cępta uirum, quod non conatibus ullis Optatus uoto successus contigit unquam?" Simplicitas poterat sat respondere roganti, Noxa quod obiectum prorsus non arguat ulla, Et qui mortali captu maiora ferebat Prę sese uultus sat honesta luce refulgens. 87 Atque[ERROR: no reftable :]
Hic dictis iterum pulsabat: "Forsitan et rex Tu uerus? Tanto species tua pręstat honore!" "De me fers, animus reputans ut Dictis obticuit non amplius Poenituit cępti pensantem dictaque et actus: Nam ueri patuit mox lumine limes hyulco, Ambitione procul qua uitę simplicis illum Protinus esse uidet, nulloque tumescere fastu. Tunc[ERROR: no reftable :]
"Quam multa obicitis, longe sincęra repellit Pectore quę forti culpę non conscia perstat Simplicitas: quis sontem animum coelauerit unquam, Non labet ut media in causa, neue hęreat Continuo his dictis uoces caua tecta uolutant. Surrexit[ERROR: no reftable :]
"Quin nunquam, tellus nostra est quam longa, docendo Cessauit studio lętus discurrere tali. Montanę incipiens Iudęę a finibus omnem Lustrabat tractum circum lateque iacentem Suadebat peragrans Galilęam, sępe secundas Qua reuocat Iordanus aquas retroque pererrat, Hac legis documenta serens ignota recentis. Non lassabatur populorum cogere Instituisse nouum nec sat sibi dogma, sodales Legerat[ERROR: no reftable :]
Sufficere haud solus uisus conatibus illis, Pergebatque nouos sociis superaddere coetus, Differri credens totum sic posse per orbem." Protinus[ERROR: no reftable :]
Hinc[ERROR: no reftable :]
Illicet Herodem talis sententia spectat, Permissa est cuius Galilęa et subdita sceptris, Si namque, ut fertur uulgo, Galilęus et Ausus Pilati uerbis opponere nemo: Mox hominem regi pariter causamque relegat.87' Nam forte accitum lux illum festa tenebat, Quando frequens populus passim concurrit in urbem, Aede sacrum celebret rite ut Postquam[ERROR: no reftable :]
Cęde, simul fatis rapientibus occidit ipse Herodes; regni solium diuisaque sceptra In partes abiere; simul subscribere Augusto: propriam partem mox iussus adiuit Heres, cui certo pręscripti limite fines. Ante obitus quondam dilectum extremaque fata Antipatrum postquam obtruncat, crudelis amatę Cuius fraude lares Marianę stirpe necata Foedarat, ne forte dolo iactauerit ullus Sese, perfidiam ualeatue ascribere lucro. Ah miserę matri Marianę cędis iniquę, Qui nocuit, sedit nimium dolor ossibus imis, Atque indigna domus iniuria facta paternę! Ille dolor primum mouit, post culpa penates Vertit non cessans, tabo et maduere suorum. Demum foeda lues turpi tentigine regem Corripiens toto serpebat corpore Infoelix[ERROR: no reftable :]
Vberibus quia nata recens erepta parentum Crudelis miles laniarat pignora ferro. Nam regnum fuerant[ERROR: no reftable :]
Quem nimis angebant, quę dudum corde recondit, Si qua iam posset tandem sic perdere regem, Audit quem certo prędici carmine Vatum, Aduentu percussa ducum dum sceptra requirit Vrbs, cum gente noua cum toto affluxit Partitur[ERROR: no reftable :]
Quem regi peperit Samaręi nominis uxor, Regna gubernabat Galilęę, uita perinde Mitior ut morum discens tam tutior esset Fratre suis dudum regnis extorre, Quiritum Illico quo fasces subiise et iura uidebat.88 Illum eadem sed fata manent, et poena merenti Instabat, nunquam segnis punire Hic[ERROR: no reftable :]
Nec sat crudeli tantum scelus ędere, quin et Plus solito quo se mortalis gloria tollit, Cum culpam argueret, ceruicem demetit Vtque scelus fieret tantum maturius, ecce Deuinctum manibus ducunt post terga reductis, Ludibrio[ERROR: no reftable :]
Qui puer elapsus Iudęis finibus enses Subtractus cędi patris uitauerat olim, Quando aruis foelix illatum Ęgyptus opimis Excępit, pueroque diu timuere Post[ERROR: no reftable :]
Extorres natale solum, promissaque uotis Arua patrum; senior cursu dux pręuius anteit, Pondus[ERROR: no reftable :]
Qua carpebat iter, transmittunt aequor Aegypti circum qui pinguia pascua cernunt. Finibus egressos
Mox Arabum deserta siti plaga cępit, harenis Est iter, et celeri pede Cassius agger aditur. Littoribus longis pręcinctus tendit in aequor Mons, circum saxis illata infringitur unda, Qua rapti fertur bustum memorabile Magni. Pulsibus interea gradientum terra sonabat, Spectantumque oculis uelox fuga tollit euntes. Infert uicinę regioni et retro relicta Aspectu pereunt properantibus: illicet arua Vlteriora procul tenui, ceu nubila, primum Apparent uisu, spacii discrimina sensim Decrescunt, currunt Sirbonis littora pręter. Vertice summisso hac palmas flectebat Idume, Vt suaues liceat cariotas carpere lassis. 88' Dextrum iter arripiunt, et te, Iudęa, Hic[ERROR: no reftable :]
Iudęę, monitique alio diuertere pergunt Et Nazareti decernunt sistere tandem,[ERROR: no reftable :] 2
Atque diu certos illic habuere Pauca memor iuuenis quamuis tradantur in ęuum, Nam degebat ibi primis inglorius annis, Verum[ERROR: no reftable :]
Fama uiri passim regno percrebruit omni Ostentis sese insignem facientis et ore. Hinc[ERROR: no reftable :]
Multa rogare uirum et responsa haurire uicissim. Adducto gliscunt per pectus gaudia regi, Alloquiturque uirum confestim, primus et infit: "Vt tot criminibus ualeas euadere liber, Astat qui causam iudex cognosceret aequus. Fare age, quam pandis, quę sunt decreta recentis Doctrinę? Pariter quę fingis, qualia monstra? Sectatorque tuus qua pollet pręditus arte? Omne tui capitis ius cessum et summa potestas Est nobis, modo ne pigeat signum ędere coelo, Ereptum hinc tollam Galilęę in regna patentis." Perstabat contra dictis immobilis Vt scopulus uariis quatitur qui fluctibus alto, Alluitur pelago, saxis illisa reclamat Vnda tamen, nixu nec cautem dimouet ullo. Vt[ERROR: no reftable :]
Continuo pręceps subitam[ERROR: no reftable :]
Abducique uirum iussit medioque locari In ludum turbę petulanti: accurritur illo, Atque ictus resonat certantum uocibus aether. Ille toga residet pura de more Quiritum, Certamen proceres si quando uocabat honorum, Quęsierant demum tunc sic illudere capto. Sed non simplicitas contra moresque colore Innocui poterant uestiri dignius ullo.89 Nil grauius tamen impurę uitęque scelestę Integra est probitate uiri, quę nescia flecti Fortunę cunctos aduersę sustinet ictus, Virtutumque alacri contendit in ardua gressu. Illicet insanis rumpunt clamoribus auras Alternantque uices et inania iurgia iactant. At[ERROR: no reftable :]
Longe aliud, cętus soluunt redduntque cateruę, Ductum ut restituant Pilato: antiqua simultas Hinc stetit et tali rediit mox gratia Ducitur irrisus diuulso crine Magister Et mento pariter, uultum desputus honestum. Namque hęc doctrinę sunt reddita pręmia
Vt[ERROR: no reftable :]
Cardine in occiduo suspensis Cynthia bigis Stabat adhuc dubię peragens spacia ultima noctis. Sibila stridoresque meant gradientibus una, Et qua diuertunt, nocturna silentia frangunt. Postquam incomposito prętoria turba tumultu Percussit, subito commotus Pontius exit; Audit ut est habitus, uinctum una et cernit Iesum. Ingens exoritur subito contentio uocum Poscentis temere
Insontem damnare reum uitantis, et inde Parte tamen vulgi superatus uocibus inquit: "Tollitis[ERROR: no reftable :]
Dignam morte tamen non culpam adducitis ullam. Id demum est odio conquirere iudicis auram. Quin etiam nobis hominem qui reddidit, ipso Ecce modo abstinuit nil prorsus cęde nocentis. Sed pręstat uestro tantum seruire furori: Ast hodie regis fuerimque exempla secutus, Si quantum ualeat robusto hunc milite cędam, Vt[ERROR: no reftable :]
Et discat posthac in uita cautior Vel nullum facinus si solum crimine falso Nouerit ulcisci, tanti nomenque stetisse Delatum, infensus fuerit cuicunque senatus, Oderit aut maior, pars siue potentior urbis. 89' Sic stant iam
Sęuius et spectare licet non uerbere quicquam." Dictis deinde fremit non claro murmure vulgus, Donec voce refert ueri simulator aperta Posse nihil fieri culpa, nil iudice dignum, Prensus si tandem modo lętum euaserit ille, Tollit et antiqua Pharisęum ab origine nomen, Vsque stetisse fidem Iudęa in gente decusque Egregio generi, leuius[ERROR: no reftable :]
Cęsareas partes grata non mente Iniectum dubium prętorem pectore mouit, Romanus cessit pulsus uelut ordine miles, Hostis quando subit pręnsis non impiger armis. Inde abit et secum tacitus tunc multa reuoluit: Fato posse rapi sperat, si corpore plagas Viderit, et casum Iudęus sortis acerbę; Humani demum miseret nos quando doloris, Cum iam mutatam fortunam euersaque cuncta Cernamus, speciem nec rerum agnoscimus ipsam. Ceu[ERROR: no reftable :]
Sed quacunque tamen flatus uiolentior alto Incubuit, frondes et tota cacumina flectit, Impellat donec uertens radicibus imis, Pilatus liquit sic se per lubrica pronum, Qua tracturus erat miseranda labe ruinam, Nec nixu infoelix stabili uestigia firmat: Vertitur ut uariare uidet mutabile vulgus. Continuo[ERROR: no reftable :]
Atque introduci dubius mandauit Iesum. Astitit ut, placido repetens sermone rogabat: "An rex, et nato regali stemmata stirpe Deberi iactas? Liceat modo promere uerum." Hęc[ERROR: no reftable :]
"Sponte petis uel te potius commouerit alter Talia scitari nostrosque inquirere gressus?" Christus ait, dictis atque illico comprimit "Non[ERROR: no reftable :]
Ille refert, "populus seniorum, et detulit omne Tete consilium: quid tantum offenderis Mox[ERROR: no reftable :]
"Quid me de regno scitaris? Pręstitit amplam Res non illa fidem castrensi robore tuta est Regia quod sedes, defensa satellite multo Atque adeo nunquam pro me decernere ferro Abnuerent, regnum modo si terrestre fuisset Nostrum? Nec potius captiuos uindicet ultro Libertati animos, generoso turpia pellens Pectore, si fortes discant superare ferendo Cuncta aduersa simul, uirtus incognita terris Quę remanet longe procul hinc semota "Hoc[ERROR: no reftable :]
Temet", ait, "quamuis degas non milite septus." "Tu me nunc regem testaris, nempe fatebor Ast ego natum ideo, quo ueri redditus", inquit, "Testis nunc adsim, fictum cuicunque peroso Est cordi uerum, nostra hic documenta "At[ERROR: no reftable :]
Iudęosque petit, coramque ut constitit, inquit, Ingenio tentans hominem subducere morti: "Non culpam inuenio, non crimen protinus ullum, Quem tanto studio frustra modo perdere uultis, Defuit haud quicquam quamuis, indagine cuncta Dum uestigo viri curaque inquiro sagaci. Mos tamen ex multo seruatus tempore uitę Ecce reum tenuit dimitti carcere uobis. Delectu iccirco datur optio libera uestro: Barrabas an, dudum quo non uiolentior alter[ERROR: no reftable :] 3
Infestos saltus furtis et cęde tenebat, An Christus potius tam falso teste petitus, Et nullo demum conuictus crimine, festo Paschali uobis lęti defensus Impulit[ERROR: no reftable :]
Barrabas ut potius fato seruetur Heu mentem uesanam hominum moremque sinistrum! Insontem, et quo iam didicisse docente licebat Quid fictum uero, quid recto pectore prauum Dissideat, meritum uel quod comitatur utrumque; Sępe manum cuius fines sensere salubrem Iudęi, Manes dum iussus redderet Orcus. Attamen inuisum frustra illum perdere malle, Saltibus in mediis quam qui siccarius olim90' Obseditque necans, toties et miscuit urbem! Et non erubuit deposcere uoce rogatus Latronem dono, pręnsum modo tollat Iesum. Pilatus, sedeat dum feruor et ira furentum Expectans paulum, sedato pectore fatur: "Dudum non culpam cuius conuincitis ullam, Quid Christo faciam quando dimittere cędis Vrbe reum factę libuit?" Iubet[ERROR: no reftable :]
Expediat Conspectu misero si mouerit effera corda, Vt morte abstineat plebes contenta flagellis. Illico discingunt hominem; dehinc corpore uestem Diripiunt, nudos medio simul exerit artus: Mirantur nitidamque cutem, tum candida menbra. Continuo exertę redolet fragrantia carnis: Nulla erat in toto Christi
Credibile est manibus dimissos illico fustes, Quos tunc pęnituit facti, suaueolentia postquam Percussit, simul et mortali maius in illo Enituit. Notas sese reuocauit ad artes Mox senior, uires cognouit quando supernas, Vtque alias solitus cęlestibus obuius ire, Induxit uernas et fustes expedit ipse. Tunc captum medio statuunt nexumque columnę Astringunt, facies obtutu hęrebat Olympo: Virtus ore uiri fulget diuina pudico. Tunc malus atque feris ipsis crudelior hostis Auersum statuit, cui duros imprimat ictus, Ne uultu motus cęlesti flagra moretur. At tormenta subit constanti pectore ferre, Et coram iugulante stetit uelut hostia Christus, Vt tali redimat mortalia crimina poena, Iniusti tandem si iustus pondera gestet. "Hostia primitias", tacitus tunc mente perorat, "Has delibo tibi, Genitor, de sanguine nostro. Placato fusus fac rite adoleuerit aras, Vt pandant homini sublata repagula coelum, Quique Deus, noscat, rerum moderaris habenis, Et pietas terris nobis altaria ponat." Nulla mora, orantis rigat omnis uena cruorem, 91 Verbera deuincti menbris incussa sonabant, Qua uellent, poterant inferri haud certius ictus. Hic pectus tundit, mox cruribus incidit alter; Nec defit, plagam qui iam per brachia ducat, Percussoque alius liuorem figit in ore, Plurimus et dorso cecidit. Circum undique uersant, Optantes totum lacerari, flagra ministri. Inde cruor manans iam parte erumpit ab omni. Non secus ac pedibus si stet uindemia nudis, Atque lacu pressam si pręlis inferat uuam, Bacchęum ut melius fundat calcata liquorem, Illato si forte iugo deuincta subinde Cedat, parte fluit largus ruber humor ab omni. Hic, mirum dictu, tellus nam uisa moueri, Vsque adeo ad Manes tundentis hiulca fatiscit Ictibus, et nigro rimis lux incidit Orco, Infernę subito turbantur lumine sedes. Est locus, arcano quem dicunt nomine mystę Abrami[ERROR: no reftable :]
Aut fore spe potius uentura in secla beatos, Cum clausos tandem tenebroso eduxerit antro Prędictus, claustra et leges qui[ERROR: no reftable :]
Hic cętus Vatum et gentis ueneranda uetustę Canities miro sub lumine cogitur una: "Sedibus insolitum his tantam splendescere lucem, Atque, animo duco, meliori Tartara causa Lustrantur circum: nostra et uicina propinquat Spes hodie; lęto superato huc uictor adibit, Cuius progeniti cunabula nouimus olim, In caput et sparsos latices Iordanide ripa." Inter selectos quidam sic ore serebat, Cum mox cęlestis dubiis apparuit Ales. "Commoti monstrisque nouis et luce recenti Haud frustra ambigitis, nec iam diuersus aberrat Vsquam animus uobis, aderit namque antea coelum Vndis quam Solymo deponat cardine solem. Quid referam? Vidi confectum, qualiter aula In media, uoces urgentes inter et iras Scribarum, nusquam dum lumina dimouet astris,91' Continuet tum mente preces et pectore toto. Responsat contra qualis clementia uultu Diuino, terram penitus subsidere uisa, Et leges demum pacari ac pristina iura, Dum luit ipse suo mortalem sanguine noxam. Interea hinc superum demanat gratia qualis Sedibus et uestris hodie conspecta tenebris! Nunquam alias aditus, qui nunc, patuere beati, Atque iccirco throni sacro nunc ordine motus Hic adsum uestro solamen ferre labori Iussus et arcani sensus recludere diui. Vicinus uester, nil iam dubitate, receptus Instat, uictorem mox namque uidebitis Orco Demonas edomuisse feros atque addere uinclis. Auspice quo reduces uos hinc remeare licebit, Inuectosque polo sedes implere beatas." Dumque pios uulgo subeunt ea gaudia Manes, Miscentur trepido umbrarum loca territa motu. Hinc metus exagitat Furiarum corda, pauentque Ne poenas subito compręhensi forte dedissent, Atque iugum impositum doleant exemptaque regna. Illicet emicuit Barathri dux ocyor Euro: Iudęam inuisens adiit prętoria nota. Ingressum species tormenti uisa moratur: Percussum media tabescere cernit in aula. Non linguę quicquam, uiui non amplius oris, In lacero demum uultus non pristinus ille, Luridus aspectu foedato corpore plagis Stabat marmoreę deuinctus reste columnę. Nulla quies flagris, resonabant uerbera longe; Terga modo feriunt, uerso modo pectora fuste, Mordacesque sales addunt, Romanaque dicta: "Hęc uia, ne metuas, in regna petita paratur! Macte esto, multo nam stabunt parta cruore Sceptra tibi, modo si lethęo huc amne redibis!" Insolita obstupuit uiso formidine Demon: Miratur subito reddi sibi debile robur, Dehinc[ERROR: no reftable :]
Pilati accelerat. Placida resoluta quiete 92 Molliter hęc dulcem reflabat pectore somnum. Excitat, obiectę simulacra tuentibus olim Qua reprimunt species, formatque hic horrida monstra, Misceri ruptoque aperiri gurgite uisum Tunc pelagus, facies teterrima protinus undis Exire et tales horrendum excludere uoces: "Ni sinitis, quem nunc torqueri iussit in aula, Hauriet hic toto tumefactus gurgite pontus Vos et uestra simul, raptos et deuehet Orco. Ocyus,[ERROR: no reftable :]
Hęc iubeas", additque minas vultuque feroci Terrorem incussit; pulso tremit excita somno, Nec mentem Demon commotam deserit usquam. Infoelix mulier nusquam sibi tuta uidetur, Conuocat huc famulas, trepidans mandata referri Prętoremque iubet somni monuisse Quattuor interea restabant lassa uicissim Cędendo paria, atque una attriuere flagellos. Ecce cruor uenis toto de corpore manat, Liuent menbra, decor nitidi contabuit oris, Horribilis primo speciesque miserrima uisu. Vtque[ERROR: no reftable :]
Posse sacerdotum si demum cernere plagas Contingat totis impressaque uerbera menbris, Produxit coram, dehinc turbis talia fatur: "Ecce hominem uobis, habitum bene nonne putatis? Dimisso liceat, iam si sat cęsus, In uerbo accessit portans mandata minister: Commotum iam pridem animum perterruit, atque Ipse suam tacito repetebat pectore noctem. Hic[ERROR: no reftable :]
Quę subito audita est late uox fracta per auras: "Tolle illum, iam tolle", sonat, "damnatus agatur, Atque animam ligno suffixus brachia Vox ea prętorem loetali perculit ictu, Non ulla facie gentis fera corda retundi Miraturque magis redigi crudelia poenis. Ceu semel in capta rabies si sęuiat urbe Hostilis, nec sat rapienti cuncta ruatque 92' In cędem, ferro direptaque pignora matrum Vberibus mactet furibundaque gaudeat ultro, Insontis multo madeat si sanguine turbę: Non aliter rabidum fertur uesana ruitque Turba sacerdotum, respergi lęta cruore, Et Christi iniustę maculari sanguine cędis. Tunc rursus repetit, cęsum si milite lasso Eximeret lęto Christum: "Conuictus aperti Criminis est multo damnari dignior", inquit, "Eia agite, hunc uobis hac festa luce remittam." Mugitus ueluti, si forte armenta uicissim Cernant, obnixi dum contra cornibus urgent, Impulsu saltus replet clamore remotos, Sic populi retonat late uox rauca per auras: "Tolle hunc, at Barabam populo dimitte petenti!" Vt[ERROR: no reftable :]
Acrius intendi, ac uanos in plebe tumultus, Aduocat huc, manibus laticem qui fundat, et inquit: "Vos mihi nunc testes, insons quia sanguinis huius." His dictis utramque manum simul abluit Illico[ERROR: no reftable :]
"Nil nobis hodie metuendum protinus isto Sanguine foedari: stet nostro hęc noxa nepoti." Nec posthac fremitus cessabat rauca sonantum, Euasit Barabas donec de carcere liber Et missum arbitrio sibi duxit in atria Mox[ERROR: no reftable :]
Tandem latronis mutata morte Magistrum Damnatum, patuit scelus ingens protinus olli, Insontem indigna damnari morte reumque Mortali peragi maiorem
Et se crudelem: precium nam quale rependi Et bene tam merito, sincęri et cordis amanti? Hic non deseruit qui mouerat ordine Demon, Inque scelus motum impulerat iam protinus omne, Maioresque faces uertens sub pectus adegit. Nam simul obriguit deceptus imagine falsa, Inde uices sęuus repetit de crimine lęuo. Cogitat infoelix extrema atque impia lęti, Discurrit, nota seniores aede petebat. Hic coram nummos medio proiecit et infit: "Commisi facinus caput execrabile fato, Cui[ERROR: no reftable :]
Non hic, non Orco tristis uindicta malorum, Tam bene qui meritum periniqua morte necaui, Noctu compręhensum prodens crudelibus ultro, Qui frustra iustum nece nunc damnatis iniqua." "Non ulla tua causa tenus nos attigit", inquit[ERROR: no reftable :] 4
Concio, "nam quamuis fueris nequissimus ipse, Haud nostra quicquam refert, quin iure teneri Quem te par, porro qui proditor esse Abiectis[ERROR: no reftable :]
Infoelix agitur furiata mente per urbem, Donec ei tendens tabulata perarida truncus Occurrit, uisu percussus restitit atro. Hic peragi rem posse putat, quam cogitat olim, Heu miseram laqueo meditatus rumpere uitam. Nec mora, delatum restem de fronde ligauit, Inuadit ramos, et nectit guttura nodo. Quo facto sese deturbat proditor alto, Et pendens laqueo pondus media hęsit in aethra, Horrendum aspectu, mortem suspensus Verum[ERROR: no reftable :]
Censebant, unde est egressa pecunia nuper. Heu hominum
Aurumque et loculos fieri scelerata, nefasque Commiscere simul nobis utcunque libebit, Atque animi uitium corrupti agnoscere nolle. Hinc itum simul et cunctis sententia sedit[ERROR: no reftable :] 5
Hospitibus, uenum posuit quem figulus olim,[ERROR: no reftable :] 6
Posthac humandis mercari protinus 7
Parte alia interea dirupto uiscera uentre Pendentis funduntur humum, tunc omnia circum Aspectu foedo replentur, mansit inanis Aluus et eiectis iam totum pectus hiabat. Constitit[ERROR: no reftable :]
Hic noua tormenti facies exorta: repertus Saltibus incultis, inter uepreta rubosque Et[ERROR: no reftable :]
Obseptus spinis peracuta cuspide ramus, 93' Non acie ferri, armata non histrice peior, Horrentem contis qualem fert Aphrica tellus. Hoc concinnatur capiti diadema superbum, Vt stetit implexus, spacium defendit in orbem, Contactusque seges prohibebat acuta propinquos. Accubuit postquam, passim concurritur illo, Iniciuntque manus, discingitur haud mora raptim, Nudus direpta qui restitit illico ueste. Induitur clamidem posthac et fulsit in ostro. Mox redit ad solium, capiti diadema reponunt, Seruatum studio iam dudum tempus in ipsum Extabat; densis adigunt impulsibus inde, Hęreat ut melius compressum, cuspidis intro Illicet infixę iam spina subiuit ad ossa, Emicuitque scatens circum mox undique sanguis, Hinc riui passim uultu et ceruice ruebant. Taliter affectus solio residebat eburno: Additur huic, instar sceptri regalis, arundo, Et dum sic ageret regem, ludibria surgunt. Optat flexa genu residenti turba salutem. Hic honor est habitus primo, nec uellitur ille Tunc aliter, solium dum cuncti adiere seorsus Alternantque uices, regem illicet omnis Deinde[ERROR: no reftable :]
Incutiunt colaphos et mox residentis in ora Expuitur, uacua fremitus crebrescit in aula. Plaga recumbenti mox crebra illiditur, ictu Ille petit uultus, ast alter arundine pulsat, Vt melius capiti subsidant serta decoro. Luditur et pugnis faciem densissima tundit Dextra, uicem uersat facti sic nuper honoris. Per ludum huc operam miles iam conuocat omnem: Velluntur crines, et barba euellitur omnis. Pro solio cedunt inhonesto uerbere Densior haud tectis hiemali tempore grando Incidit, ut tonitrus coelo stetit, amplius antris Ingeminans uacuis infra nec terra remugit, Quamprimum nubes manante resoluitur imbre Duraturque gelu subito quę desilit unda. Despuitur uultum, colaphis pertunditur ora, Et circum planctus resonant ac perstrepit aula, 94 Atque nihil reliqui permissa licentia fecit. Sic contra affectum fieri uoluere dicaces: "In regnum sic itur enim, persiste ferendo!" O animo species impressa fideliter alto Promere da cantu iam mens quęcunque recondit! Certa fides, dictu absurdum nil debuit inde Damnari, populis Sapientia passa uideri Corpore sustinuit si tanta opprobria uili, Cum non arbitrio sit uisum stare creato Diuę arti, nec, quo iam condidit omnia, Verbo, Cuius ut offensam iam culpa redarguit omnis, Et digito medio cęlo ipsi promicat ultro. Debuit ergo pati, mortalia sumere menbra Si libuit, cuius signant uestigia pressa Mentibus innocuis, foelices degere posse Sola homines uirtute, hoc demum ut facta probarent, Et uires teneras, cuncta aspera ferre doceret. Tolleret ut forti spem, pręmia lęta rependi Post fatum, insinuans sese de more pedentim Insonti et monito, uestigia sistere firma Quo uocat et uirtus pręfert uictricia signa, Nitentem illapsu corroborat illicet ultro. Hęc animi uirtus, opifex ea denique mundi, Quin eadem nostros si demum[ERROR: no reftable :]
Haud humilem decuit subito distringere ferrum, Illud sublimis postquam natura recondit. Hinc fuit humano arbitrio permissa potestas, Christus desputus sedeatque et uapulet ultra, Atque ideo humano pro crimine debuit ara Offerri, et solus poenas hausisse nocentum, Si coelo gremioque patris descenderit ergo, Scilicet hinc tandem ut libans altaria ponat, Et sic relligio mortales imbuat omnes, Quod non, quem primo statuit, dum conderet orbem, Ordo stetit, mollique impulsu machina lapsa est, Et malus humanas res omneis miscuit error. Namque olim fatum quos iam prędestinat astris, Haud fuit, ut captos hostili deserat astu. Quin neque iure rapi potuerunt uiribus hosti, Quotquot sponte sua contraria signa secuti Hostili fuerant iam sub ditione redacti.94' Debuit ergo iugi liber, qui uindicet, omni Exercere modo uirtutem et rite docere, Qua niti ualeant sese
Exemisse iugo ut tandem sic iure liceret. Atque ideo quo pandat iter, cui terra resistat, Debebat populo linquens exempla sequaci Sanguine respergi claustrumque recludere morte, Sic posthac reduci quę semita tuta pateret. Sed nimium o foelix, o terque quaterque beatus, Concessum cuicunque altam pertingere mentem: Qui captus, tum qualis item profectus ab illa Parte, Deus terra qua se depauperat ultro, Mortalique fuit natura, et pręditus haustu Humani sensus par nobis undique factus! Ars atque ingenium generati numinis illud Qua Patris in solio diuino substitit alter, Omnia uir factus secum concernat eadem. Sic immixta Dei maneat natura seorsum, Verus homo ut fieret prorsus tamen et Deus idem, Sic sumpta libare Deo quo carne doceret, Atque refert illo posthac quęcunque creabat. Hinc Pater immenso Gnatum complexus amore Demeritus Gnati obsequio mox cuncta rependit Olim natura domini rerumque potentis. Quodque agit iccirco mortali in corpore Christus, Profit in immensum, quoniam de stipite manat, Promicat[ERROR: no reftable :]
Immensum est quodcunque, Deo sub iudice, Christi: Id nam amor immensus, pietasque immensa mouebat, Demissumque polo menbris mortalibus abdit. Porro opus hoc finis rerumque et summa creatę Totius molis, quicquid, quo pertinet, olli Astruitur iussis coelestibus ordine iunctum, Cuius erat templis aras adolere parenti. Nil ergo hunc latuit, captus mensura creati Namque ea, quin etiam totius regula recti, Atque usu quantum mouet experientia sensum, Examen solidat diuinis legibus haustum. Tunc habitus gliscunt mortali in parte recentes, Quin etiam mediis poenis heroica uirtus Promouit, licuit cumulo superaddere demum; Immensum quamuis quicdam ipsum corpus inumbret, 95 Cuius sunt certi pręscripto limite fines. Vt satis illusum, petulans iniuria, nec iam Restabat prorsus, quo plus excrescere posset, Deponunt solio, turbis ostendere pręses Hunc iterum optauit, coram dehinc talia fatur: "Ecce[ERROR: no reftable :]
Quo nemo ualeat, si poenam deluat insons." In dicto egressus cocco sertisque reuinctus Astitit et medio lustrauerat omnia circum. Pontius hic subitis subiecit talia uerbis: "Ecce hominem uobis, faciesque miserrima casus Quem non mortalem, quęso, commouerit
Nam nullo casu crudelia pectora flecti, Sed contra immanis rabidos magis efferat ira. Vox populi atque senum tenues erumpit in auras, Atque cruci affixus modo debita brachia tendat, Vsque etiam ut specula subeuntes lustret ab alta. Pontius hic breuibus perstringit talia uerbis: "Non causam cerno, perimi cur debeat iste: Sin uisum uobis, iam iam mihi tollite captum; Quin etiam abduci liceat quocunque Instabant[ERROR: no reftable :]
Contendunt
Quod non mortalem sese, sed stirpe ferebat Diuina ante ęuum secreto proditus His ergo auditis subita formidine pręses Perculsus rebus componit uisa diurnis, Cui dubia discors uariat sententia mente: Non secus ac solis si quando liquentibus undis Impressi radii geminant laquearibus altis, Atque uagam lucem passim per tecta refundunt. Multa[ERROR: no reftable :]
Accersit, repetens dehinc ordine singula quęrit Et genus, et patriam, et primę rudimenta Non secus ille tamen quam saxum immobile perstat, Quod pelago alluitur, furibundo et tunditur Euro. Pertesum[ERROR: no reftable :]
Atque ait: "An
Nonne hodie de te nobis concessa potestas Mactare, aut sedeat potius dimittere His[ERROR: no reftable :]
In me ius tibi, permissum nisi Lege superna Hoc foret et certo constarent ordine fata. 95' Et delicta gradu quia sunt et crescere nata, Et rursus longe inter se differre uicissim, Est scelus illorum magis execrabile, meme Qui tibi crediderint faciles innectere fraudem. Exin nil reliqui fecit, si qua arte furori Exemisse uirum ualeat gentique At[ERROR: no reftable :]
Non aliter uisus nisi sola prorsus Iesu Morte satisfieri, quo circa his uocibus infit: "Cęsareas hodie non rite tuebere partes, Hanc ni iudicio causam damnaueris ultro. Namque audet regis quicunque inuadere nomen, Cęsareas temnit leges augustaque Non semel hoc ausum testatur publica fama Hunc referens unctum populi de more uetusto. Commouit sensim dubium turbataque mens est Pręsidis; ingressus secum spaciatur in aula. Plurima uoluenti tandem sententia sedit Pro solio stanti coram cognoscere causam. Interea[ERROR: no reftable :]
Et proprio rursus subito est indutus Credibile est toto renouatas corpore plagas, Dum clamis exuitur, passim et fluxisse cruorem. Casibus heu uatem rerum quibus intulit ordo! Aeternam Legem, quo sunt et condita Verbo Cuncta, foret uisum qua[ERROR: no reftable :]
Sic habitum, meriti carpsisse ea pręmia magni, Quod genus humanum faceret pręlustre capaxque Aetherię lucis, multis de gentibus olim Quod sibi dilectum secerneret Israel ultro! Ast illo
Iusticię coniuncta simul clementia fatis, Vt quia diuinum naturę mobilis esset Exemplar, nostro quicquid de corpore sumptum est, Sic fieret culpę mortalis nobile spectrum, In[ERROR: no reftable :]
Cognosci liceat, dum examine culpa notatur Iusto, dum propriique erroris restat Et quo sat dignum, luitur dum noxa, repensum est. Eia agedum tu mecum animo metire profundum!96 Si mensura boni Deus est, natura reperto Quo contenta manet degens sic usque beata, Vt doleat quanam permissum? Terreus ultro Factus, iter tandem lectis aperiret ad astra, Anne hiat in summo et prorsus quid restat inane? Sed prorsus nostri merces est illa laboris. Mortales adeo quę uires eleuat, omnis Vt torpor simul atque ignaua obliuio cedat. Actu perpetuo quam nostra potentia primum Eluxit, nobis fęlix et uita beata Qua manat, miserasque uices exhaurit adusque. Summum id namque bonum nil usquam ubi restat hiulcum, Vltimus hic rerum finis fructusque laborum. Quo ni pertingat, iam dici nemo beatus Debet, si caueas, ne te sententia fallat Frustra pertuso labentia uase legentem. Hic error multos olim per inania ducit, Nec, qui fortuna tantummodo prępete pendent, Sed quibus est uirtus potius preciumque decusque, Vt sic in numerum fortunę dona receptent Hic uirtute rati fęlices degere posse, Addere fortunam cui quicdam et tollere credunt. Non omnino malos talis sententia ludit, Sed quibus heu fidei lumen, ceu nocte lucerna Defuit incassum tenebris errantibus atris. Reddere nam uirtus non est nos nata beatos, Promouet ast illo, lauat et sudoribus ora Contendens, palmam cernit quo rite repostam, Et sibi curriculo mortale hoc deputat aeuum. Hic fortuna uices uariat mutata, retroque Nitentem studio semper depellere certat. Defunctis contra sedes seposta beatis Sublimis; non interualla aut ocia uitę Illic, quę nunquam mutabilis, acta Ille igitur sumpta deponit carne thyaram Regalem, campumque ferox certator iniuit, Desudans prorsus iam cuncta per ardua nobis. Atque ideo qui finis erat, uia factus, et inde Virtutum numeros absoluere debuit omneis.
Benesa, Damjan (1476-1539) [1534, Dubrovnik]: De morte Christi, versio electronica, 8402 versus, verborum 61948, ed. Vladimir Rezar [genus: poesis - epica] [numerus verborum] [benesa-d-dmc.xml]. |
|||||
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se voditelju projekta.