Iacobi Boni Racusaei Donum Quintum / Pastoralis Tibiae Deo Patri / Dedicatum Consilium.
Panditur interea Coeli inuiolabile regnum
Virginibus, dena quae accaeptis lampade lychnis
Ire parant obiter uenientibus aethere nuptis.
Quarum quinque quidem fatuae, et prudentia quinque
Pectora, diuerso praetendunt lampada motu.
Mox ipsae stultis oleo caruere lucernae.
Non sic euenit prudentibus, ignea non sic
Lumina, nec derat uasis oleaginus humor.
Sed mora dum trahitur sponso tardante, relaxant
Spe uigili, somnoque natantia lumina condunt.
Dum terris mediam nox intempesta per umbram
Incubat, et Coelum fuscis circunuolat alis,
Vox ruit extemplo tonitrus et fulminis instar,
Surgite nuptus adest, exite cubilibus omnes
Huius in occursum, tu protinus excita surgit
Pro se quaeque, suam et concinnat lamapda uirgo.
Tunc ad prudentes fatuae dixere sorores,
O, partem uestri nobis liquescere lampas.
Quin potius referunt, ne forsan desit utrisque,
Ite ad mercatum, praecioque paretis habendum.
Illicet approperant, et deuolat arthere nuptus,
Lampadibus manus illa coit praecincta paratis,
Connubiale sacrum subeunt, hymenaeaque secum
Gaudi, laetitiamque, et ianua clauditur altis
Postibus, emuniunt aeterni limina uectes.
Postremo reliquiae glomerant, ac ralia dicunt.
Ah Domine has aperi nobis a cardine ualuas.
Nescio uos equidem dedit his responsa suprema.
Aduentus igitur memores estote futuri,
Stent oleo flammae, uigilent ardore lucernae,
Est ignota dies et enim latet horaque Nuptae.
Sicut enim patriis Rex ut secessit ab oris,[ERROR: no reftable :]❦
Octo dedit famuli impensa talenta uocatis.
Primus quinque tulit, duo deinde secundus, at unum
Tertius, ut sua cuique capax industria suasit. page
Primus abit lucri studiis intentus honesti,
Hinc data quinque sibi pepererunt altera quinque.
Et duo qui coepit, duplam dedit is quoque fortem.
Ast unum, quia forte fuit contentus in ipsa
Occuluit, Domini et defossum condidit aurum.
Qui simul ac rediit longo post tempore, seruos
Accersit, ratio quibus haec subducta refertur.
Primus enim pondus duplicati protulit auri,
Tradita quina sibi, lucrataque quina recenset.
Macte bona uirtute puer, meus euge fidelis
Pauca super, nunc Sume meo bona plurima regno,
Ingredere huic inquit, laeto te imisce triumpho.
Proximus accessit simili uirtute priori,
Nam duo dupla dedit, Dominus collaudat utrunque,
Prosequitur merces ambos, nec adorea dispar.
Tum prodit defossor hebes et inutilis una
Debitor ille mina, Domino qui talia fatur.
Nescius haud ego sum, quam corda ferocia gestes
Durus homo, nam non tua semina demetis aruis,
Quae tua teque negant sparsisse sub horrea condis,
Id metuens abii, multa simul obruo gleba
Ipse tui seruans argenti pondus et Auri.
Ecce uides, ius summe tuum. Mox aestuat ardens
Pectus heri, et tali conuincit crimine seruum.
Serue male atque piger, non nescius esse fateris,
Me metere id quod non sparsit mea dextera semen,
Et mea non nostram super horrea ponere messem.
Hac ratione meum sed oportuit omne metallum
Commississe uiris campsoribus, unde reuersus
Ipse auri usuras petiissem, et foenora sortis.
Tollite mnam sterilem, quae munere fluxit inerti,
Ignaui e manibus serui, et date dena tenenti,
Quisquis habet, quod adhuc pluri magis auctus abundet.
Atque expers uidetur eo, quod habere uidetur.
Et seruum, uecors et inutile dedecus, illum
Proiicite, exterior quem mox absorbeat ignis,
Fletus ubi, horrendoque alternat frigore torpor.
Quum uero portis Coeli descendat apertis[ERROR: no reftable :]❦
Agminibus plenum stipantibus aethera Christus,
Nubibus ingenti tum maiestate sedebit. page
Omnibus astabunt populi de gentibus omnes
Huius ad aspectum, quos in diuersa gregatim
Seiunget loca, pastor ut abgregat ouibus haedos,
Dextra serus oues, haedos a parte sinistra.
Rex ea tum dicet conuersus in agmina dextrae.
Huc genitore meo beneculti huc tendite ciues,
Regna parata diu uobis ab origine mundi
Percipite, esurie mea nam confecta suprema
Membra refecistis pastu, sitiundaque potu.
Hospes et ignota peregrinus ab urbe uagabar,
Excaeptus tamen, et uestris sum fotus in Aulis.
Me quum nudus eram, uester contexit amictus.
Coeperat omne meum languescere corpus, et aeger
Spiritus, at uestri me tum praesentia fouit,
Et tetro positum sub carcere grata reuisit.
Vnde animae tantae dulcedine laudis ouantes,
Haec responsa dabunt. Quando te maxime regum
Vidimus affligi tantis a cladibus? Usquam?
Anne famescentem te pauimus? Et sitibundo
Pocula praebuimus Domino? teque hospite fulsit
Nostra domus? tanton ornata est corpore uestis?
Te en laborante langore, et carcere clausum
Visimus? his magni dicet regnator Olympi.
Dico equidem uobis (hoc quod meministis) egeno
Vos fecisse meis minimis e fratribus uni,
Id fecisse mihi. Tunc parti obuersa sinistrae
Ora ferens, illis haec uerba nouissima dicet.
Me procul aeternum maledicti abscedite in ignem,
Qui Ditem atque malos in Daemonas usque paratur.
Namque famem passo mihi pabula nulla dedistis,
Pocula nulla sitim, uestrisne penatibus hospes?
Nudus et abiecta fuerim donatus Abolla?
Aut ubi decubui languens, aut carceris antro
Delitui intrusus, uos men uisistis amici?
Ast illi referent. Quando te uidimus ulla
Clade premi? Dominum potuque, ciboque carentem?
Hospes ubi? quonam fueris nudatus amictu?
Quis langor tenuit? Quis carcer abercuit astrum?
Nosque ministerio defecimus ab duce tanto?
Vltima tum responsa ferent a iudice summo. page
Quamlibet haud accaepta habeat non nulla minorum
Vnus ab iis, nec me quicquam caepisse faterbor.
Tunc in supplicium fex illa horrenda gehennae
Corruet aeternum, iusti sine fine uiuent.[ERROR: no reftable :]❦
Nunc age sancte tui genitor me sanguine nati
Imbue, purpureum large mihi funde cruorem,
Omnis terra nouas ferat hinc ad sydera messes,
Ferueat his aestas, seges horrea surgat in alta.
Iam mihi uita tuus faecudi uulneris imber
Impluat, et totum tua me modo purpura tingat,
Verberibus signa mihi uerbera, uulnere uulnus.
Duc uia me tecum tua per ludibria raptim.
Qua communis amor me uester inebriet, ut te
Prosequar, inque tuum tecum traducar agonem.
Hoc consummer ego, si in te per uulnera migrem
Lux mea, si septena mihi signacula pandas.
His super eloquiis fatalibus ore peractis
Ambrosio, haec iterum sociis praedicit Iesus.
Scitis ut has bidui sol postquam euoluerit horas,
Expectata nouum faciat solennia phase,
Sanguine uirgineo prodeturque aedita proles,
Vitaque figatur ligni suspensa gaballo.
Interea capita aedituum coiere nefanda,[ERROR: no reftable :]❦
Atque senatores inimica sub umbra atria Cayphae.
Et consulta ferunt, ut Christum fraude, doloque
Comprensum occidant, ast hoc ubi festa diei
Lumina praetereant, insit ne plebe tumultus,
Tum fera Tisiphone summum de uertice crinem
Vipereo, stygia dirum de gente Marassum
In Scariotei coniecit pectora Iudae,
Vnius e Christi bissenoque ordine caetus.
Concitus hinc abiit in principis atria Cayphae,
Iam penetrat foedi praeceps ante ora senatus.
Munere me quanto o, proceres donare uelitis?
Vt genus hoc hominis tradam, sic improbus inquit.
Hoc ubi peccatum peccato, et crimine crimen
Miscuit, arte ferox infanda, et iunxit Erinnys.
Proh scelus exultant in crimine, uenitur auro
Iustitia, et uili Christus uenalis in aula est.
Argenri argenti nummos dare tot pepigere, quot olim
Iosepho infensi fratres pro fratre tulerunt.
Proditor hinc Iudas quae nam opportuna darentur
Tempora uenatur sceleri sine murmure turbae.
Tertia iam supra denas euoluerat umbra,[ERROR: no reftable :]❦
Martia luna sacrum Pascha, et lux alma parabat,
Azima tum quom prima dies apponit edenda.
Sedulus hinc Christo feruenti pectore Petrus
Mittitur, et grati candoris amabile lumen
Ioannes, sociis optatum ut Pascha pararent.
His ait ante urbem, primaeque ante hostia portae
Quidam humero undanti uobis erit obuius urnam
Inflexa ceruice gerens, uestigia cuius
In quamcunque domum concesserit, ite secuti.
Dicite tunc Domino qui praesidet aedibus illis
Nomine sic nostro, mea nam prope uoluitur hora,
Te penes accumbam celebrando hoc tempore paschae
Cum sociis, uos ille sua in caenacula ducet
Ampla, super tripodes ingens strato aequore mensa
Astat, ibi quascunque dapes aptate necesse est.
His illi auditis actutum iussa facessunt,
Nec quicquam secus euenit, quam dixit Iesus.
Iamque instructa domus fuerat, quom plena cadentem
Luna Sioneo prospexit uertice solem.
Christus oliueti solymos a monte penates
Quom subit, et coetu cinctus discumbit amico.
Qualis olympiacis rutilat sol aureus astris,
Et duodena regit stellanti sydera gyro,
Se totidem caeli portis effundit apertis,
Esse quiem Pascha hoc ardenti mente cupiui
Tunc ait, ante crucem patiar quam morte cruenta.
Talia (fabor enim) non plus libabo, sed illud
Ipse bibam, caeli quod regno implebitur olim.
Deinde manu pateram coepit spumante lyeo,
Grataturque patri, sociisque propinat, et insit.
Accipite hanc, et uos inter partite uicissim.
Nec mihi post usque a uenturi tempora regni
Quis ferat ullius latices e germine uitis.
Conscius extabat quia funeris hora propinquat,[ERROR: no reftable :]❦
Trans mare qua rabidum. saeui et fera marora ponti
Transeat ad patrem, mundo trans aethera uicto. page
Quos habuit, tum fine suo dilexit amantes,
Nam postquam rite est et foedere pascha peractum,
Et concepta furit rabies in pectore Iudae,
Ausi immane nefas, miti lupus accubat agno.
Hic tamen haud ignarus erat se posse paterna
Omnia quae conclusa manu sunt, unde profectus
Quo redeat Deus, exurgit mox ordine coenae,
Comminus atque suos alacer deponit amictus,
Exsinuatque manu quae caepit lintea, tunc his
Cingitur, et tepido latices infundit aheno,
Poplite nixus humi, tum procidit ante lutosos
Sorde pedes, caepitque lauare, et tergere linteo,
Quo praecinctus erat, Mox ut Petreiia iuxta
Astitit ora deus, sic substitit ille locutus.
Tu mihi crura leuas o rex hominumque, deumque?
Id quod ego faxo, modo nescis, scire licebit
Postea, respondet Iesus, simul ora reclinat
Cernuus, immundo lauet ut de puluere Petri
Ipse pedes, ast ille magis, magis ille reclamat.
Non mihi Christe pedes unquam non ipse lauabis.
Ni te Petre tua modo sic a sorde lauaro,
Nulla futura tibi mecum pars inquit Iesus.
Expauitque Simon tonitrus et fulmina Christi,
Laxauitque pedes, Christo se deinde remisit,
Quin caput atque manus, et me quoque prolue totum,
Sic ait, o mundi rector, respondit Iesus.
Sat loto mundare pedes, ut totus ab omni
Labe uacet, sed uos mundi non protinus omnes.
Puluerulenta pedum postquam uestigia lauit,
Induiturque forensia, prorsus et inde resedit.
Incipit, haec scitis que uobis munera faxim.
Prosequitur titulis me uester coetus honestis,
Et bene, fungor enim, quo nomine nuncupor, atsi
Ipse magister eram uester, dominusque uocabar,
Vestraque summissus uobis uestigia laui.
Sic quoque debetis uos inter mutua gratis
Obsequia exercere, pedesque lauare uicissim.
Haec exempla dedi uobis eadem ipsa daturis,
Exercenda meos interque docenda fideles.
Dico equidem, quod seruus hero, quod apostolus ipso est. page
Se mittente minor, quam uos ea nota beatos
Efficient, fatis eadem si nosse probetis.
Non ego uerba loquor de uobis omnibus ista,
Quos pater elegit mecum, probe nomine noui.
Sed me implere decet ueterum praesagia uatum.
Vescitur is qui pane meo, calcanea contra
Me sua dira ferox inimica mente leuabit.
Haec ubi dicta dedit, praecordia concitat ingens[ERROR: no reftable :]❦
Spiritus interior, turbato ac pectore fatur.
En equidem caetus uestri qui tradar ab uno,
Et manus ecce rapax ausa hac accumbere mensa est.
Consternata cadunt sociorum corda futuri
Ancipites, animique pauent, et singula tentant
Ora uirum, quis nam ille foret scrutante tumultu,
Pro se quisque timet, sibi forte instare tremendum,
Dirum imite nefas, alterna et uoce petebant,
Nunquid ego rabbi sim proditor ille cruentus?
Quae manus hoc mecum est intigier ausa Catino,
Illius est inquit scelus id molita nefandum.
Porro ego pro serie scripturae incedo, sed illi
Vae, per quem natum tradetur uirgine germen,
Non nasci satius fuit illi matris ab aluo.
Hic immane tegens in pectore uirus Echidna,
Vt Lupus inter oues simulato uellere profert
Ballatum, mene o, Rabbi, talem esse putabis?
Ore tuo dicis, tua uox te accusat Iuda.
Interea maesti Ioannis amabile Iesu
In gremio Domini caput a ceruice recumbit.
Quale nitet malum foelicis in arbore rami,
Et sese uiridi foliorum protegit umbra.
Innuit huic Petrus, quo posceret, ille quis esset
Proditor? ergo iterum caput ad coeleste reclinat
Pectus, et exquirit quis proditor impius ille est?
Ille est quoi panem mea dextera tradet inunctum,
Dixit et intinctam Cererem porrexit Iudae.
Post ipsam penetrat malus effera pectora Daemon,
Christus ait propere quod iam moliris obito.
Haec ignota fuit toti sententia mensae.
Continuo egreditur Iudas, et pallida noctis
Luna per umbrosas sua lumina texerat alas. page
Purgata hoc mensae perfulserat area monstro,
Electos inter quum talia fatur Iesus,
Qualia lux purum super aera lumina mittit.
Vt proles hominis diuino inclaruit astro,
Veraque in ambrosiae mare magnum fine sine ullo,[ERROR: no reftable :]❦
Tota per immensum dulcescere coepit amorem,
Fecit inefandam sociis epulantibus escam,
Dona quidem miranda suae memorandaque coenae.
Sumpta manu panis sacrauit ut azima frusta,
Fratribus ipse suum corpus porrexit edendum,
In uerbi uirtute, quibus sic totus inesset,
Hocque sacrum fieri celebre et memorabile iussit.
Quo creat ex nihilo mundum, quo semina rerum
Condidit ore deus, generatim et saecla propagat,
Se de pane facit, qui uita est, nosque per ipsum
In se conuertit, sacrae haec dulcedine mannae.
O, pietas o, summa ducis dignatio nostri,
Quippe uiam inuenit, qua nos sibi corpus in unum
Necteret, intrepidus licet huc quis iussus inibit?
O, uita hac rape me illecebra, et de corpore transfer
In te, tum uolucri penitus me interfice mundo.
Mystica deinde manu calicem data pocula sumit,
Sublimesque oculos super aethera sustulit altum,
Grata patri referens libamina, quae dedit illis,
Atque ait, hinc iam quisque ibat, noua nanque per ipsum
Foedera testamur, meus est hoc flumine sanguis,
Qui propter multos expurget inusta profusus
Mentibus humanis stygio peccata ueneno.
Hoc celebrate mei memores, hoc pignus amori
Exemplarque mei per grata piacula sunto.
Salue sancte calix, en ablue nostra precamur
Crimina, nos etiam pro tanto munere munus
Suscipe, quicquid enim sumus, id tibi rite dicamus,
Et licet indigni, tamen haec tua gratia dignos
Efficiat, cupidumque tuos transmittat in artus.
At socios inter contentio laeua cohorta est,
Quis foret inter eos maior, quis denique princeps.
Sceptra ferunt istum uariis dominantia morem
Gentibus inquit eis Iesus, regumque potestas
Has super indulget titulis, et nomine gaudet. page
Non ea sic o, uos agitet tam saeua cupido,
Se qui maior erit, munus gerat ille minoris,
Sitque ministranti similis, qui stemmate praestat.
Nonne suo est maior mensae conuiua ministro?
Cuius ego medius uos inter munus obiui.
Iam iam uos contra nox ingrauat ista tenebras,
Efugietis enim, et mea signa negabitis omnes,
Vt canit, et coelum cui consonat omne canenti
Enthea ueridicus Malachiae carmina uates.
Percusso palantur oues pastore fugaces.
Quum uero exurgam Galilaeam praeuius ibo.
Tunc ait imaptiens ardenti pectore Petrus,
At tua diffugiant omnes, ego signa tenebo.
Tu uero huic Iesus nimirum nocte sub ista
Ante suis bino quam canto applauserit alis
Gallus, ab ore tuo ter me nouisse negabis.
Altius astitit ore Cephas, ac talia fatur.
Quin morerer tecum, nedum te nosse timerem.
Sic quoque tota cohors constanti uoce locuta est.
Rursus ut exarsit diuinum numine pectus,[ERROR: no reftable :]❦
Flammea melifluis haec fudit flumina labris.
Filioli dulces, mecum mora paulula uobis,
Me quaeretis ait, sed quo proficiscor euntem
Nulla sequi uobis data copia, nulla facultas
Stat modo, iamque nouae mandata nouissima legis
Accipite haec animis, dilectio ferueat inter
Vos, et talis amor, quali uos semper amaui
Primus ego, hoc et uos certetis amare uicissim,
Hic insigne meum, et lecti nota candida amoris,
Hoc apprima meus notescat in agmina miles.
Mundus adhuc modicum propria me luce uidebit,
Non ita uos, et enim me luce uidebitis alma.
Nulla pium pectus tristis fera turbet abyssi,
Vlla nec insana formidine terreat umbra,
Sancta fides haerere deo est in nomine Christi.
Stat domus una mei Genetoris, et atria mille
Ampla tenet, multos amplectitur aethere diuos.
Ipse paraturus uobis loca, sydera migro,
Rursus ab aetheria uos uisere sede reuertar.
Tu simul aeterno mecum uos glutine iungam, page
Sic ubi uersor ego, uos hic simul esse necesse est.
Non uos destituam patriis uirtutibus orbos,
Hinc abiens, ad uos iterum mox ipse redibo.
Pacem lego meam, pacem do iuraque pacis,
Non ut mundus edax elargior illa perinde.
In me si uobis amor, et meus ignis inesset,
Gaudia non desset, et ab hoc quod in aethera migro
Ad patrem, aeternis qui sydera torqueat habenis,
Qui me maior adest, hominis qui filius exto.
Expedit alta meus uobis ascensus ad astra,
Spiritus aetherio nec enim paracletus Olympo
Ad uos actus erit, si non ego sydera trano.
Praecipuus est ille potissimus ardor amicis,
His dare se, et dulcem cum sanguine fundere uitam.
Haec mando uobis, ut mutua flagret in omni
Corde accensa Charis, nostrum si numen amatis,
Custodite, tenent ea qui seuare parati,
Quae mandata meo mihi corde medullitus haerent.
Nam quicunque colit, seruat praecepta colendo
Ille meo fit amore ualens, semperque ualebit.
Vos mihi fida cohors, et suaues estis amici,
Si uester prius haec mandata facesserit ardor.
Ne uos mundus amet, me illi scitote priorem
Esse odio, nec enim mecum mala regna cohaerent,
Nec seruos dominis maiores esse fatendum,
Vt me uos etiam ferali Marte lacessent
Me propter, quoniam latet hos quo nomine mittor.
Vda quidem lachrymis ut fonte rigabitis ora,
At mundus contra gaudebit, et anxia mentis
Tristis erit facies aegroto pectore uobis.
Vestra sed anxietas in gaudia uultibus olim
Laeta serenatis omnis conuersa nitescet.
Haud aliter mulier partu concussa propinquo
Quum gemit, et tristi pro corporis angitur aestu.
Sed postquam enixa est foetum, dolor euolat omnis,
Nec meminisse potis pressurae gaudia propter,
Quod nouus aetherias homo luminis exiit oras.
Ac uos moeror habet, uorat, obruit, et premit alte.
Ast ego uos iterum uisam, et iucunda uoluptas
Mecum erit in uobis, hanc nemo tollere possit. page
Haec libuit dixisse, mari quo portus ab alto
Et tranquilla quies uobis in me esse patescat.
Vos quia tempestas instantibus astra procellis
Vrge agens hyemem contra, considite Christo,
Qui domito mundo feror altum uictor Olympum,
Haec ubi dicta dedit, mensa sublimis ab acta
Eleuat, et secum socius chorus astitit omnis.
Tunc oculis coelum, et sublato ad sydera uultu
Incipit, omnipotens genetor uenit hora propinquo
Fine, tuum celebra natum, celebrandus ab ipso,
Cuique potestatem populorum, te iura dedisti.
Vt quicunque mihi datus est te auctore, fruatur
Me, quae coelicolis aeterna est gloria diuis,
Haec autem sanctis aeterna est gloria diuis,
Vt te cognoscant ueraci numine solum,
Me quoque, qui terris tuus est legatus Iesum,
Ipse ego celebrem feci terraque, marique,
Atque opus omne simul, quod te tribuente recaepi
Vt facerem, perfecta dedit tuus omnia Christus.
Lumine nunc igitur quo te pater ante refulsi
Quam mundus fieret, tua iam mihi perfice Templa.
Nam manifesta dedi in populos tua sancta uocatos
Nomina, terrarum mihi qui coiere per orbem
Te donante, tuos et me lactante fideles,
Sermonemque tuum qui seruauere, fidemque.
Omnia quin etiam mihi tu quaecunque dedisti.
Cognouere sinu per me fluxisse paterno,
Per me, qui tua uerba pio sub pectore figunt,
Me nouere tuo ueracem lumine lucem.
Hos cape iam, et defende tuo mucrone tuendos,
Te preco, haec tua nanque duci mihi castra parasti.
Vt mea cuncta quidem tua sunt, tua nostra uicissim,
His quibus infulsi celeberrimus omnibus unus.
Non rogo pro mundo, de quo commigro per altum
Trans tua lucis iter stellati sydera coeli.
Hos quibus instat adhuc statio, et tentoria castris
Nostra colunt alacres, serua pater alme uerendo
Nomine custodi mihi quos in regna dedisti,
Sint (ut nos) unum, tecum quos ipse tuebat.
Nemo ex his periit, nisi tetri filius orci. page
Non precor ut tollas hos orbe, sed hoste maligno
Eripias, et enim gens haecfuit incola terrae,
Sicut ego, sanci hanc igitur uirtute suprema.
Et genus hoc sanctum pater hac uirtute foueto,
Et quaecunque tuo surgent e semine gentes,
Quaeque meo credent in nomine, protege, serua.
Vt sint una domus, coeatque in numine nostro.
Sicut ego sum luce tua, tu lumine Christi es.
Vt credat, coelo quia me demiseris alto
Orbis, et omnis eo clarescat lumine sanctus.
Vt cosumet amor quos glutine copulat uno.
Sicut ego tecum, sic his ego iungar in unum.
Sicut et una sumus nos uirtus, Vna potestas.
Cognoscat mundus quod sim demissus ab alto
Te generante deo, quod et illos diligis omnes,
Sicut in aeterno me diligis ordine natum.
Quos mihi summe pater dederis, uolo sumere mecum
Vt sint, atque tuam uideant in me esse lucernam,
Qua tuus ardet amor caeli prius omnibus astris,
Quam lux ulla sinu magni radiaret Olympi.
Non te iuste pater gentes nouere profanae,
Ast ego te noui, nec non hi te quoque norunt,
Me quoque te missum norunt, his nomine patrem
Tempore te feci notum, faciamque futuro,
His mecum ut sit amor quo te transfusus amabar.
Inde foras abiit diuina laude peracta,
Egressique ducem socii de more sequuntur.
Ille noua uirtute nouis inuictus in armis
Ibat, in audito qui praelia Marte gerebat,
Tartara quo, et totum terrarum uincere orbem.
Iuit et alcides inuictae robore clauae
Terribilis, stygis et terrae fera monstra donauit,
Solus et immensos tenuit ceruicibus axes,
Brachia magna super magnis, et numina diuum.
Nec tamen est magnus Christi per clauiger umbrae.
Iam deus irriguae nemorosa per aequora uallis
Cedrorum, rapido quam interluit impete torrens,
Praedia Gethsemani ad cliuum transmittit oliuae,
Intrauitque ortum, campi qui praeiacet orae.
Non ignara loci fuerat mens impia Iudae, page
Saepe quod hoc Iesus coetum conferre solebat.
Huc iterum mihi sancte pater foelicius adsis,[ERROR: no reftable :]❦
Inque meo confige tuum tibi pectore natum,
Mutua quem mea iam penitus praecordia portent.
Mox alia rescinde mihi, uia sola salutis
Gloria sola mihi sit crux, signacula cordi
Pone meo totum rorantem sanguine Christum,
Quem sit habere satis, nihil extra scire laborem.
Da pater ingentis fluctus euoluere belli,
Qui scopulo hoc fracti, quantaeque umbone procellae,
Exequar, internis et quae assiliere sub antris,
Telaque dira tuam tot, quae stinxere pupillam.
Ah tua quae passa est fraterno turbine proles,
Relligio quae sola meae data, normaque uitae.
Tabescam hac scoria, duram quia crimine mortem
Intulerim Christo, superis et flebile funus,
Puluis humi tanto Domine terraeque, polique.
Sic tua nos superis claementia reddidit astris
Morte dei dignos? Et sydera lapsa refecit?
Sicine complacuit tibi? iam mihi corde liquescat
Sanguis, et ardentes exurant pectora flammae,
Spiritus ut dulcem nil praeter spiret Iesum.
Hoc omnis mihi nacta quies, et uita beata est.
Hic quo prima lues euaserat astitit orto,
Vt uitam nobis, unde est mors orta pararet.
Considite hic inquit, donec pro fratribus orem,
Vosque orate, malae ne per stygis antra labatis.
Tum procul ad iactum lapidis processit, eumque
Subsequitur Petrus, gemii zebedaeaque fratres
Pignora, quos secum comites ductabat Iesus.
Hic iras omenis animo collegit amaro,
I noua ab aeterno pro iusto membra reatu,
Et super ipse suae posuit praecordia mentis.
Vnde dolor tristis coepit percurrere, tanti
Pertaesumque mali, quo protinus ossa pauescunt
Intima, quae tales fudere e pectore uoces.
Assiliunt animam fluctus, agitantque procellae,
Tristis et usque minas ad morte moeror aceruat.
Sustineant animi pondus, uigilentque parati,
Et mecum sic state uiri discrimine tanto. page
Haud procul inde loco cessit, genibusque subactis
Proruit in faciem, corpusque extendit arenae.
Tunc ait, Abba pater mihi talia transige si uis
Pocula, non porro mea sit modo sacra uoluntas,
Sed tua, fusus humi tali est sic uoce precatus.
Vt redit, ac lapsos uidit destertere fratres,
Sic ne Simon inquit te unam uigilare per horam
Non potuisse simul mecum? uigilate precante
Voce uiri, infesto ne uos uoret Orcus hiatu,
Promptus adest animi idem corporis ardor.
Hoc abiit dicto, rursusque precatus eodem
Sermone est, iterumque redit, rursusque profundo
Inuenit somno fratres urgente grauari.
Surgere quos iterum, uigilare, orareque iussit,
Nec tristi responsa dedit mens obruta cura.
Rursus abit, necnon eadem repetita rogabat,
Ore preces alto, prolixaque flamma micabat,
Omnis ea toto sub corpore mysticus humor
Intonuit Christo, terram quoque proluit imber
Sanguineus, roseoque cutis sudore liquatur.
Nam magno apparent in pectore bella gerenda,
Et cruor inuicto Christi pro nomine fusus.
Concertanda premunt ardenti praelia pugna,
Atque metum magnae gemitumque dedere cauernae,
Armato fatalis aequi ceu milite uenter
Foetus, et ingenti belli discrimine uictor,
Quom stetit, et Danaos in Pergama transtulit acres.
Protinus humano uenit ut deus ora Michael,
Pulcher ab arce poli, et dios spirauit odores.
Tum grato aspectu moestum solatur Iesum,
Quo mentem patriae strinxit pietatis imago.
Magnanimumque ducem saeuum exortatur in hostem,
Praelia syderias recolit pugnata per arces,
Desertasque domos, et sydera lapsa recenset.
Vt desolatas homicidae fraude ruinas
Sponte reconcilet uitali fixus in ara,
Regna triumphali statuat suspensa trophaeo,
Cuius in aeterno uictoria regnet Olympo.
Talibus angelica sublimis ab arce Michael
Solatus Christum coeli super astra uolauit, page
Ora leuat Iesus lachrymis abstersa cruentis,
Et redit, ac fratres heus o, dormite quieti
Mulcet (rursus eos. postquam mora facta) uocauit,
Sat iacuisse, uenit magni grauis hora furoris,
Vt rapiat Christum sontis manus impia monstri,
Me tradentis, adest et enim, consurgite, eamus.
Interea luxere faces, et murmur ab umbris
Auditus, magis atque magis clarescit, et horror
Ingruit, excutiunt somnum, rapit arma iuuentus.
Qualis Amathitem pacato gurgite Ionam
Quom ratis euexi flatu spirante secundo.
Fluctibus acta repens euertitque aequora turbo,
Tindarides micuere faces, et spumea ducto
Murmurat una salo, nautas timor excitat ingens,
Incumbunt operi, uorat acrem bellua Ionam
Dux Erebi subiit sceleroso inductus Iuda,
Ceu thorace, duas agitans in bella cohortes,
Praesidi una quidem, sed principis altera mystae.
Sunt his tela sudes, accinctaque comminus enses
Arma, faces quatiunt. inclusaque lumina cornu.
Proditor his Christum mentita per oscula Iudas
Signaque, sacrilego ferus indicat ore Magistrum.
Hic uentura uidens in se est quaecunque profatus,
Exit in occursum, quibus hoc. quem quaeritis inquit?
Nazareth auctorem referunt florentis Iesum.
Lampada has et enim lux Christi et signa fefellit,
Sed se sponte sua manifesto nomine prodit,
His, ego sum dicens, hoc illa ut fulminis ictu
Versa retro fusos fluxerunt arma per hostes,
Nomen ab euentu, res et diuina patescit.
Talis mille uiros arrepta strauit aselli
Mandibula Samson, et uictor uomere Sangar,
Aut uno extinxit fortissimus impete Dauid.
At fecit uitae praesentia surgere lapsos,
Vociferat, magno galilaei a monte Taboris.
Iam pridem uobis ego sum professus, eundem
Me modo profiteor, quem quaeritis, ecce uidetis,
Ergo eos (si me uultis) sinite ire sodales.
Hoc perfecta dedit dicto promissa parenti, page
Iactatusque mari Ionas, fluctuque tumenti.
Signa dedit Iudas, et proditor oscula fixit,
Oscula foeda Ioab, fratri quae dixit Amasae,
Quale Caime tuum crimen decussit Abellem.
Ait ea tum Iesus non aspernatus, amico
Ore uenenatam quin est affatus Echidnam,
Cuius in ore nefas simulato immane retexit.
Framea tum Petri uibrata a uertice summo
Auriculam dextro deiecit tempore Malchi,
Malchi pontificis famulantis in aede uetusta,
Non tali auxilio nobis opus inquit Iesus
Petre, reduc enim uagina, aut siste paternum
Craterem, mihi quem genitor dedit ipse bibendum.
Omnis enim miles, qui iniussus strinxerit ensem,
Ense periturus poenas dabit, arduus Aether
Non mihi bissenis legionibus inferet arma?
Vna si tantum Genetorem uoce rogaro.
Integrat hinc tactu auriculas, et uulnere sanat.
Vincit amore odium, saeuos quo pugnat in hostes,
Iura nouae legis, praedictaque perficit auctor,
Impia tum miti conuersus in agmina uultu,
Siccine ut infestum me contra arma ista latronem?
Mene ait apprendi Synagoga hoc Marte decebat?
Nonne recens templi populos ego sede docebam
Vos apud? inque dies, adeo ut me nemo teneret,
Vestra sed hora uenit, caliginis atra potestas.
Inuadunt, subito conuoluitur agmine Christus.
Ah quid ago? huc atque huc iactor, capite auferor illuc?
Hei mihi dirreptum quo prosequar ordine Iesum?
Quis deus ablato spiret modo numine carmen?
Adsis castalio pro fonte et Apolline, nostris
Funde fluenta genis uberrima passio Christi,
Tu mea musa, tuos heu nunc mihi pande labores.
Corripuere lupi rabidis ut faucibus agnum,[ERROR: no reftable :]❦
Factrices strinxere manus terreque, polique,
Vincla quibus sontes scelerum posuere suorum
Impia, quae nostro deus es pro crimine passus,
Nexibus indignis qui uincula digna piauit,
Aeternumque pii sacrauit foedus amoris.
Ecce deus trahitur, libertas capta ligatur, page
Ducitur optatam pius en Isachus ad aram,
Vinctus ob inuidiam fraternae bilis Ioseph,
Abreptumque sibi fera pessima foedat amictum.
Qualis auara suum uinclis innodat amantem
Dalida, pro fuluo Sansonaque uendidit Auro.
Hostili socii Christo sub fauce relicto
Diffugiunt omnes, en quo moriuntur inulti.
Cum duce iactabant qui uelle occumbere morti
Nuper, at hoc prenso procul ah uaga terga dederunt.
Solus it (heu pietas) ut furcifer actus ad urbem,
Dat poenas insons, alienaque debita soluit.
Proximus omnis abest longe, procul absta amicus.
Pellitur huc, illuc urgetur, et impia uexat
Turba ducem raptim super aspera saxa, uiaeque
Torrentem rapidi bibit Cedronis ad undam.
At procul insequitur lassi uestigia Christi
Sindone nuda leui qui membra tegebat ephaebus.
Hunc inimica cohors tenuit, sed nudus amictu
Euolat abiecto manibus, longeque refugit.
Qualis adulteria diuulsus fauce Iosephus,
Se male amantis herae chlaena diremit omissa.
Quis furor iste nouus leuis o, gens? haeccine pridem
Regi uota dabas undantibus agmine palmis?
Haeccine saeua deo uenienti Osanna canebas?
Vrbs ingrata manus et candida colla reuinctum
Excipis, o, facinus dirum, premit undique sanctum
Tempestas, ille instar ouis tacet hostia uictrix.
Prima domus petitur, falsusque examine iudex,
Anna socer Cayphae, labenti maximus anno
Qui fuerat praesul, tum crimina sanguine iungunt.
At duo deproperant haud longo frigida tractu
Corpora post Christum, quibus anxia corda, metuque
Pectus anhelabat trepido, et sine sanguine uenae.
Alter adit propius, penetratque per atria uictor,
Pontifici notus. post limina restitit alter,
Quem prior inmissum de postibus allicit intro.
At scelerum gurges inhiauerat Anna nefanda[ERROR: no reftable :]❦
Fraude uiam, si quid mentiri examine posset.
Ergo iubet Iesum adduci, poscitque coacti
Iura sodalicii, quae dogmata seminet ultro? page
Qui sic respondit. Mundo mea lingua patenti
Ore palam sonuit, me tum Synagoga docentem
Audiit, et templum, quo uis coit omnis Iudae,
Nec quicquam occulto docui, quid quaeris ab ore
Verba meo? quin posce uiros ea cuncta loquentem
Qui uidere, calent, atque ii mea dogmata pandant.
Talia dicenti manus impia deuolat ori,
Incussoque genam signauit uerbere palmae.
Haeccine pontifici tute responsa dedisti?
Trux ait ingrato sanatus uulnere Malchus.
Vnde dei fuso manauit sanguine nasus.
Diaque syderii, rubuerunt lumina uultus,
Proh dolor an solis par sit, lunaeque labores.
Ad similem sceleri tanto? quum splendidus alto
Deficit ore nitor mutato luminis astro,
Terraque defectum tantae stupet anxia lucis.
En Christi uirtus innotuit alma ferentis,
Et doctrina uiae, et mundi patientia uictrix.
Sustinet hoc ictus umbone, referque uicissim
Ore salutifero sceleri haec responsa proteruo,
Si quid ego fando deliqui, teste nocentis
Argue delictum, sin, me cur coedis acerbe?
Ecce dedit se diua manu maxilla profanae,
Tristibus ut threnis uates Anathonte canebat,
Victima sed trahitur uinclis ad limina Cayphae,
Quo stygii coiere duces, orboque senatu
Excetra tartareis insibilat atra colubris.
It uiduus domino Petrus, maeretque, sed illum
Hinc stimulabat amor, timor hinc retrahebat inertem
Longo interuallo, sequitur tamen, atria tandem
Inuolat. Et mystae feralem principis aulam.
At globus hic capta ueluti Leo diuite praeda
Improbus exultat, sistique ante ora senatus.
Incubuere neci Christi, consulta feruntur,
Prouocat unanimis falsos sententia testes.
Prodibant ultro multi, nec crimine quadrant,
Defecere malo reprobi scrutamine reges,
Deserit, et causam fallax examen iniquam,
Crimine testis herae iustus damnatur Ioseph.
Melchias ad mortem trahitur Susanna malignis page
Iudicibus, Babylon foedis dat testibus aures.
Et duo postrema ueniunt in parte profanis
Testibus in Christum scelerata calumnia surgit.
Quippe uirum insimulant, se demolita daturum
Templa dei, et triduo molita audisse loquentem.
Hoc ui iudicium causae tam debile princeps
Est animaduersus Cayphas, furor, iraque mentem
Praecipitant, haud ille capit se deinde, sed alto
Excutitur solio, saeuoque impellitur aestu,
Prosilit, et Christum sic increpat, ore silenti
Confutare putas hos? qui te comminus urgent.
Ille tacet, nec enim tenebras hac luce capaces
Esse uidet, qua sancta dei constantia uires
Exerit inuictas, et magno robore uallat.
Quoque magis mutit, magis hoc fuit aestus acerbi
Principis, et tectis insibilat hydra uenenis,
Si qua locum fraudi uia det, rimatur, et instat.
Prouocat ergo loqui, ei iurandi iure coegit,
Christus origo dei tu ne es, responit Iesus.
Fatus es anne ego sum, post haec tamen ipse uidendus
Filius est hominis uobis in nubibus ingens
Aetheriis alto ueniens a uertice coeli,
Ad dextram patria tum maiestate sedebit.
Hoc ubi tam purum uiuaci numine lumen
Extulit exosus tenebras, excanduit amens
Pontificis furor, et sacrum lacerauit Ephoton,
Quo cecinit uentura sacris praesagia mystis.
At regalis honos, decus iuiolabile, sanctum
Vsque decus Christi trabeata ueste manebit.
Interea scisso princeps exclamat amictu,
Blasphemauit, atrox scelus, execrabile monstrum,
Testibus haud opus est ultra, patet omnius, ingens
Audistis facinus, quo dignum? quale uidetur
Commeruisse nefas deus hic? tunc hydra trisulcis
Oribus insonuit, reus est hic mortis acerbae.
Nex uitam increpuit, lucem nox atra, diemque,
Illicet impuris Christum spuit hydra uenenis.
Inque obscaena deum foedantibus ora Saliuis
Exonerant, udoque trahunt pulmone cruenta
Sputa cateruatim foecundae Daemone fauces, page
Stat uultus, turpi et facies quasi mersa procella
Excipit obiectum ceu mixta grandine nimbum.
Euge patris supremus honos, et gloria tanto
Expedias iter electis ad regna triumpho.
Crimina multa uirum per multa piacula soluas.
Non satis est muco uultus foedasse serenos.
Ora tegit derisa dei uelamine coeca
Nox, a sole nitor, neu gratia fonte beato
In se uersa fluat, sic obiice duplicat umbras.
Hac ignominia scelerum uelamina tollas,
Emungas animos, et mucida crimine corda,
Exemploque face nos hoc in bella paratos.
Caedebant alii caput, atque eburnea colla,
Est adeo colaphis ceruix onerata profanis,
Primorumque lues in nos euicta parentum.
Ast aliae uultu palmae, utque incude sonanti
Malleus insultant, intentaque brachia pendent
Iactibus alternis, repetitaque uerbera figunt.
Stat facies immota, sedet uelut aequore cautes
Fluctibus in mediis pulsata sonantibus undis.
Tunsa per ora cruor labris et naribus uber
Irrorat, tegmen mixto mucore cruentus
Humectatque manus impuras, impius hostis
Crudescit magis, et liuens tumor in cute surgit.
Mox alia ex aliis instaurant arma ministri.
Insurgunt iterum capiti noua praelia sancto.
Per ludibria dant alapas, o, maxime uates
Cuius hic est efare tuo et cane tempore flictus?
Multaque cornupetae iactabant ore cerastae.
Ingeminant ictus, et uersis uerbera pugnis,
Ii barbam uellunt, aut flauos uertice crines.
Opprobrant illi, fit plebi abiectio Christus,
Haud secus Ascalon delusum Samsona risit.
Ah quis ego saeuos potero memorare labores?
Ne rogo, ne tantum uos o, saeuite ministre,
Hactenus ista satis rabies, et coeca fuerunt
Imperia in Dominum, sat iussa maligna senatus
Insontem laesere, meus meus error, et omnis
Impietas meruere necem per uulnera acerbam,
Nunc mea uos istas in uiscera uertite uires, page
Me me ad sum o, proceres, ego crimina talia gessi.
Deferor hinc scalis, et in atria trudor ab alto,
Hic quia frigus erat, medio qua plurima campo
Turba sedet, crepitatque focis Vulcanus inustis.
Exoriturque aliud miserabile, sydus Olympi
Qui modo Petrus erat, uilem dedit arce ruinam,
Vnius Ancillae deiectus ab ore furentis.
Namque hunc illa uidens obtutu fatur iniquo,
Nazaret hic etiam fuerat cum principe Iesu.
Protinus ille suum negat immemor esse magistrum,
Ore palam cunctis, aut hunc si nosset Iesum.
Conscia mens trepidi stimulis agitata timoris
Stare nequit, tacito sensim fugit atria gressu.
Mox stetit, ut seram plaudentibus excitat alis
Auroram gallus, dum personat aethera cantu.
Tunc alia ut tristem uidet hic ancilla morari,
Atque apud astantes Iesu uocat esse tribulem,
Abnegat hoc iterum, uix unaque fluxerat hora,
Atria rursus init, repetit quoque frigidus ignem.
Inuasere uiri sine robore debile pectus,
Hic in Oliueti uidisse hunc asserit orto
Cum duce deprenso, Petro hoc ait ille neganti,
Quin Galilaeus ades, et te tua dissona prodit
Lingua, sed abiurat, detestaturque Magistrum
Petrus, et insonuit cantu super aethera Gallus.
Ast oculi Domini, conuersaque lumine flamma
Irradiat Petro, tenebrosaque frigora soluit.
Ex templo memori praesagia pectore uoluens
Ternaque cum Galli bino periuria cantu,
Ingemuit, mox et tristem fugit eminus aulam,
Vberibus lachrymis, et fletu pastus amaro. page

Laus et Dedicatio / Doni Quinti / Deo Patri
Sancte pater, quem res hominum, et genus omne fatentur[ERROR: no reftable :]❦
Esse deum, sed non tua mox et lumina credunt,
Aut genuisse putant aequalem numine Christum,
Quem canimus Iesum tibi nos, et rite dicamus,
Vt tua sancta fides in te sic nota fathiscat,
Vtque tuo gentes et regna in sine nouentur.
Da pater, hocque nouum per me tibi perfice carmen,
Veridicosque tui Iesu mihi pande recessus.
A cruce funde deum, et diuini sanguinis imbrem,
Surgentem in populum, et Mundo ostende redempro.