Iacobi Boni Racusaei, Donum Tertium / Pastoralis Tibiae Matri Scientiae / Dedicatum Scientia.
Atqui tyrones a nostro auertere bello
Militiam quicunque meo iam Marte sequuntur,
Ausus erit, (sarmenta nouae diuellere pubis),
Tutius ille daret saxo sua colla molari,
Recte appensa, mari, nigroque uoranda profundo.
Heu miser in tantis terrarum cladibus orbis,
Tot mala deuoluant in te tibi fata necesse est,
Vae tibi tot scelerum gurges, et criminis author.
Si pestis tam tetra tuos afflauerit artus,
Heu fuge, ne penitus contagio serpat, eadem
Sin forte est comprensa manus tua, pesue laboret,
Tolle cito, mutilus neu membro horresce reciso.
Sydera nam melius trunca metabere dextra.
Seu pede, quam manibus, pedibusque sub alta residas
Tartara cum geminis, flammis sine fine cremandus.
Quin tuus hic oculus si recto obliquat, eundem
Tolle, spectaclum procul abs te reiice nefandum.
Nam coelum melius super exaltabere luscus,
Lumine quam duplici tristem trudare per orcum.
Immortalis ubi trepidantia uiscera uermis
Aeternum lacerat, rediuiuaque uulnera rodit.
Quae rotat et phlegeton, flammisque horrenda gehenna
Semper inextinctis in amaro gurgite uoluit.
Ergo nec unius temnenda est gratia lixae,
Cuius ut ante deum summis micat Angelus astris.
Filius ipse dei peperit quem candida sancto
Diua sinu terris, coelo descendit ab alto,
Reddat ut id superis, periit quod ab aethere lapsis.
Alia paeoniis dum pharmaca uiua redundant[ERROR: no reftable :]❦
Artibus aegrotos inter, uitalis origo
Christus, inefandae diues thesaurus Abyssi, page
Attrahit elumbes animae langore cateruas.
Qualis ubi languet terris seges arida siccis,
Sole sub ardenti calamos decuruat inertes,
Et simul omne sitit uacuum, et sine fruge cacumen,
At simul ac uenit optatis nubibus imber,
Tum saturata nouo turgescunt germina succo,
Stant altae segetes, uiridesque ad sydera culmi
Attollunt animos, et lactea semina surgunt,
Carduus at sterilisque interstrepit asper auena.
Talis ubi uitae fons irrigat intima sancto
Corda uirore piis, quibus inuidus obstrepit orcus.
Dixit ad haec ardens hominum Claementia Christus.
Quis centum qui pascit oues iuga montis ad alta?
Qui si ignara uiae, si capta errore maligno
Sola uel una petit, dubio procul ire relictis
Omnibus actus abit, dum te uaga et auia quaerit
Per deserta uocans syluestria, Qualis ad undam
Strymoniae Euridicen deserto in littore ripae
Dum uocat amissam fleuit miserabilis Orpheus,
Ast ubi eam tristis dumeta per aspera syluae
Inuenit laceram, et defletam montibus altis,
Euulsum proprios gaudens imponit in armos,
Atque domum ueniens in ouilia laeta recondit.
Non secus instructis capitolia ad alta trophaeis
Romulidae exhausto belli sudore redibant,
Quum gratabundi late affunduntur amici,
Duxque diem celebrat spoliis, et honore superbus.
Tot uel ab unius sunt gaudia pectore diuis
Crimen ob excussum, conuersaque numina menti,
Quotque minus uno iustorum ex agmine centum.
Nempe et uirgo decem drachmis dominata, uel una
Amissa accensis euerterit atria lychnis
Tota, nec ulla datur requies, nec cura remittit,
Donec ea inuenta, ut uictrix exultet Amazon,
Quum uidet exuuiis hostilibus agmen onustum,
Quum uicina cohors et amica caterua frequentes
Gratatum ueniunt, illa et se tollit ouanti
Milite, talis erit redeuntis ouatio Christi
Ad superas anima inuenta subeunte choreas.
Egregio quodam fuerant duo principe nati, page
Nec simul in patrio uoluerunt uiuere regno.
Alter enim natu iunior compellat honesto
Ore patrem, poscitque dari tum quicquid habere
Iure potest, et utrique pater dat habere semissem.
Nec post multa dati prolapsa est temporis aetas,
Iam minor ire parat, collectaque sarcina secum
Prouehitur, longasque procul secessit in oras.
Dissipat inde suam penitus rem prodigus omnem.
Dillapidata malo postquam res corruit usu,
Ecce inopina fames illas incesserat oras,
Illum pauperies, rerumque oppressit egestas,
Qua cuidam regni illius compulsus adhaesit.
Mittitur hinc in rura sues ut pascat, et idem
Ora sub excussa quaerens inhiantia quercu
Glande uel arenti siliqua, nec habente legumen
Implere, et talis derat sibi copia mensae.
Colligit hinc, miser ipse sua se mente educit,
Atque ait, heu me saeua fames hic conficit aegrum,
At patris alta mei quantis exuberat aula?
Surge, age, et ipse tui propera genetoris ad arcem,
Dicito o, pater alme tibi hac peccauit adulter,
Qui peccans in te colestia numina laesi,
Fex tua, non et enim nati me nomine dignor.
Fac rogo seruorum dignum mercede tuorum.
His ubi se stimulat dictis, et concitat ardens,
Carpit iter dextrum, citus altaque in atria pergit.
Hunc pater ut summa longe speculatus ab arce est,
Sensit et ipse sui nomen miserabile nati,
Continuo commota pii sunt uiscera cordis.
Protinus accurrens extensis irruit ulnis
Languida colla super, chari super oscula nati.
Cui natus, pater alme tibi hic peccauit adulter.
Et peccans in te coelestia numina laesi
Fex tua, non et enim nati me nomine dignor.
At pater ad famulos inquit, stola prima feratur.
Quo meus eniteat puer hic indutus amictu,
Anulus in digito orizo sibi fulgeat auro,
Et soleae plantas, et furas pettasus ornet.
Ducite mox uitulum pinguem, laxata saginis
Victima mactetur, dapibusque epulentur opimis, page
Nam meus hic natus miseranda a morte reuixit.
Et defleta redit mea iam mihi reddita proles.
Exin indulgent epulis, et natus agreste
Exercebat opus senior, qui rure manebat.
Iamque domum ueniens, et proximus interuallo
Audiit a longo, resonantibus atria tectis
Feruere Therpsicore, choreisque canentibus, unde
Aulicus hic patriis accitus ab aedibus hospes
Quid noua musa uelit petitur, nouus arce choraules?
Is ait, aduenit tuus hic germanus, et ipsi
Mactauit uitulum multo pater ubere pinguem,
Huius ob incolumem reditum, miratus abibat
Ille pedes referens animo indignante retrorsum.
Quem pater egressus mitis rogat ore benigno.
Ille ait, en tota famulor tibi mente tot annis,
Nec mandata pater tua filius irrita feci,
Et tamen haud unquam ne haedum mi sponte dedisti,
Vna cum ut semel ipse meis epularer amicis.
At tuus hic postquam laxas emisit habenas
Luxuriae, et totum diffudit filius assem
Scorta nefanda super, super aluum, atque ore uoraci,
En redit, occiso uituloque indulget opimo.
Tu mecum, tu semper ades pater inquit, et omnis
Res mea nate tua est, epulum, musamque sonantem
Concelebrare decet cantu, et gaudente chorea,
Nam tuus hic frater stygii canis ore trifauci
Ereptus, uitae et superis est redditus astris.
In te si frater peccauerit, argue fratrem,[ERROR: no reftable :]❦
Solus adi solum, quod si te mente tenaci
Audierit, ualde hoc fratris laetabere lucro,
Sin, sit adhuc unus fraterno in crimine testis,
Seu duo, constat enim per tota sententia testes.
Nil si proficies, sic et conabere frustra,
Dic speculatori, et causam committe seuero.
Cui nisi parebit, tibi mox ut publicus esto.
Ille quidem quicquid terram super alliget, arces
Aetheriae stringent, et quicquid soluet, in iisdem
Soluetur, rursus si par consenserit unus
Vos inter, fiet uobis quodcunque petetis,
Hoc meus ipse pater summi dabit auctor Olympi. page
Nam quacunque meo par, aut sesqualter inhaerent
Nomine, tunc ibi sum medius, ceu sydus in astris.
Quem fraternus adit princeps, ac talia fatur.
An quoties in me commiserit, impia fratri
Crimina dimittam toties? iuuat, et mage censes,
Figere postremam septeno in crimine metam?
Quoi deus, An nostri precium metabere amoris?
Et libet inde Cephas ullos praescribere fines?
Crimina non inquam septem, se lapsa per orbes
Quae reuoluta ruunt septenos saptuagenos.
Ergo est astriferi regalis curia coeli
Regis habenas instar, qui dum subducere mandat
Rite suos famulos summas ratione patentes.
Et primo decies quem mille talenta premebant
Debitor occurrit, sed quum soluisse nec unum
Posse uidet, subito propria cum coniuge iussit
Et cum prole uirum uendi, lectumque, laremque.
Procidit ille genu duplici, regemque rogabat
Inducias, spatium tanto, requiemque furori,
Omnia quae refero tibi rex accoepta rependam.
Tum pius ipse suo perculsus pectore princeps
Flectitur, et misero iubet effera soluere uincla.
Liberat et toto depressum foenore seruum.
Hic uero ingenti regis se munere postquam
Iam superesse uidet, uelut enatat aequore summo
Naufragus, alta graui quem gurgite merserat unda.
Mox tabula fluitante leuem superhaeserat assem,
Et simul adnantes tactu procul asseris arcet,
Quin proculcat aquis, et ab aequore deprimit alto.
Atque leui ceruice iugo uolat ille soluto.
Mox huic et quidam fit debitor obuius ipsi,
Qui soluisse quidem centena denaria multo
Tempore debebat, prenso cui gutture fixis
Vnguibus, ut capto lepori canis acer inhaesit,
Debita redde mihi, iam iam mihi reddita redde.
Procidit ille genu, miseranda et uoce rogabat
Inducias, spatium tanto requiemque furori,
Omnia quae refero tibi mox accoepta rependam.
Subsilit ille ferox, et durius asper adangit,
Donec carceribus missum detrusit opacis, page
Debita donec eum ad summam soluisse coegit.
Regia quo magni commota est principis ingens,
Omnis enim infremuit facinus super aula nefandum,
Degenerem, ingratum, et crudelem nomine dicunt.
Acciri ex templo rex hunc iubet ante tribunal,
Tunc his increpitat dictis, hacque obruit ira.
Degener obprobrio cui mens imbuta proteruit,
Pessime serue animo magis effere tygride saeua.
Siccine te orantem me condonasse decebat
Aere meo? sic ipse tuo mihi fratre rependis?
Reddite lictori sceleratum in uincula seruum,
Sumat ut immani meritas pro crimine poenas,
Donec ibi omne mei pondus persoluerit aeris.
Sic meus, ex animo nisi fratribus omnia uestris
Debita laxetis prompte, pater ille seuerus
Vos dabit igniuomi tetricis lictoribus orci.
Hisque peroratis sermonibus exit Iesus,[ERROR: no reftable :]❦
E genesaraea iudaeam migrat in oram,
Trans mare, Iordanis turba comitante per aequor,
Multaque tum uariis curauit corpora morbis.
Ecce noua interea pharisaica fraude caterua
Affuit, et tetri uersutia Daemonis audax,
Coeca dolo intentant, et proelia uoce lacessunt,
Et laqueos quaecunque daret responsa parabant.
Sic ergo incipiunt scitari oracula Christi.
An quacunque licet causa suadente marirum
Soluere uincla tori? connubi scindere iura?
Haec laquei fraudisque malae Sapientia uictrix
Dat responsa, locum nec fraus inuenit in ipsis,
Quae diuina docent ea uos an scripta legistis?
Namque opifex hominem primaque ab origine sexus
Fecit utrumque iugem, qui uertice fatus ab alto est.
Teque tuus coniunx uxor dulcissima propter
Linquere non dubitet matrem procul ipse, patremque.
Haereat ut tecum, sint et duo corpore in uno,
Nec duo iam, sunt una caro, sunt sanguis et unus.
Quos diuina ligat, non lex humana resoluat.
Transigit haec arguta malam sententia fraudem,
Ac uelut acta manu mortale phalarica pectus.
Hac sunt mosei diuortia rupta libelli, page
Euersumque nefas, efractum iuris asyllum,
Argumentum ingens scelera ad maiora cauendum.
Permissumque malum, uenerem quod iungat iniquam,
Non quod primaeua fuerit sub origine iussum.
Ergo et sancta piis statuit decreta maritis,
Quid qui uxore sua (fuerit nisi adultera) longe
Dissidet, atque aliam ducit? moechatur, idemque
Dimissam quicunque malo sibi iungit abusu.
Ad noua discipuli Christi mandata reclamant,
Causa hac stante, uiro ducenda haud expedit uxor.
Talia Christus eis enunciat, atque ita fatur.
Haud quaquam id capiunt, nisi quos fouet ardor ab alto.
Sunt quos eunuchat matri natura sub aluo,
Sunt et quos hominum manus euirat, aulaque regum,
Sunt et syderei quos continet aetheris ardor
Candidus, et summi dulcedo et feruor amoris.
Qui ualet hoc capiat, medio stat laurea campo.
Quum multi glomerant agmen puerile parentes,
Factricesque manus, et uerba potetnia poscunt.
Tum Christo astitere, illos auferte molestos
Discipuli increpitare, et Christo arcere labores.
At Iesus, sinite huc, et ne puerile uetate
Agmen ab amplexu nostro, cessate morari,
Talibus astriferum uia lactea pandit Olympum.
Hoc dicto pueros ardentibus applicat ulnis,
Amplexuque fouet, tum uerba potentia coeli
Successu canit ex adytis, mox inde recessit.
Prodierat subeunte uiam quum principe Christus[ERROR: no reftable :]❦
Poscitur a quodam, quae sint noua foedera uitae,
Suppliciter sed enim sic ille rogabat, honesta
Quae bonaperficiam bona perficiam ? mihi tu bone consule Rabbi,
Regna quibus superum, superum quibus astra tenebo,
At Iesus nemo aetherio nisi magnus Olympo
Stat bonus Architens, an tu me hoc nomine poscis?
Si uis sydereos superexaltarier orbes,
Regnaque cum superis aeterna habitare choreis,
Haec mandata tibi custodi, et cognita serua.
Non homicida tui fueris, nec fratris adulter,
Furta, latrocinia, et falsa fuge crimina testis
Ipse, pio cultu proprios uenerate parentes, page
Sicque colas fratrem, ut tibi corpore membra coorta.
His ille auditis respondit talia diues.
Omnia seruaui haec teneris apprimus ab annis.
Quid mihi restat adhuc? (id Christus amabile quamquam
Sit dictu) tamen hoc iuuenem contristat auarum.
Ecquid adhuc? unum tibi dest, age, uende beata
Praedia, rura, domos, est et tibi quicquid in armis,
Quicquid iure tenes, id in aeris pondera confles,
Quae super efundas inopes, haec Arca tenebit
Thesauros tibi iam coelestibus abdita regnis.
Hinc propera mea post uestigia, concidit alta
Spes animo tristi iuuenis, quia principis usui
Diuitis assueto tum formidabilis esset
Pauperies, igitur Christo fugit ille relicto.
Non secus ac fluxis opibus quum nauis onusta
Parua sed immensum pelagi traducere marmur
Audet, et aurigae dociles detractat habenas,
Iussaque praecipiti rapida et secat aequora cauro,
Tum super illis tumidum mare fluctuat undis,
Dumque ratis nec fundit opes, nec sustinet undas,
Dum fugit in praeceps, alto hanc mare uortice sorbet.
Christus ob hunc casum iuuenis sic inquit amari.[ERROR: no reftable :]❦
Ardua, difficilis uiaque aspera, plenaque duris
Panditur obiicibus, quo curit diues auarus.
Quem tam porta caput coeli, quam nautica funis
Transit acum, pressos onerataque bellua postes.
Rara salus, arctuque aperit uia recta foramen.
Haec sociis horrenda suis, et mira uideri,
Nec iam in procinctu spes amplius esse salutis.
Nam quis opum non ui, non fuluo tangitur auro?
Postquam res socios grauis haec peruasit, et horror,
Hosque salutari respexit lumine Iesus.
Sic dea syderei Claementia temperat oris.
Vnus ad aetherium patet uni ascensus Olympum,
Peruius haud ulli, nisi quos data gratia tollit.
Per se qui nequeunt, illuc duce numine tendant.
Quoi pia magnanimi prudentia principis inquit.
O, lux Israel, populi dux inclyte sancti,
Caetera deserimus si te, et tua sola secuti
Castra, quid hinc nobis? quae praemia digna rependes? page
Ille refert, Amen uos me, et mea castra secuti
Progenie surgente noua, quum uirgine natus
Maiestate potens in coeli sede sedebit,
Vestraque subter erunt duodena sedilia iuxta.
Stabit et Israel uobis censoribus omnis,
Et duodena tribus duodeno iudice subter.
Et quicunque lares patrios, agnataque linquent
Germina utroque procul sexu, et quibus illa per auras
Luminis, auctores accoepto semine surgunt.
Et connubia laeta, et dulcia pignora, et agros
Vbere frugiuomo undantes, haec Marte gerentes
Munia pro nostro me propter, centupla cornu
Copia multifluo, diuinaque uita beabit.
Vltima prima futura, nouissima prima futura,
Multa deos inter coeli regione recumbent.
O, spes o, mihi luce fides praeclarior omni,
Te sequor, atque trahor, nostrae es quia firma salutis
Anchora, me totum, ne dum mihi quicquid ubique est
Linquere non dubitem, licet et mihi mille dedisses
Imperia, et uitas, pro te haec tibi cuncta resigno,
Omnia nam longe supra mihi sufficis unus.
Suscipe dona libens, et nostram dirrige mentem.
Est igitur coeli regno similanda facultas[ERROR: no reftable :]❦
Oeconomi, qui luce recens albente diei
Prodiit agrestes operas impendere Baccho,
Et dare mercedem iustam, preciumque labori
Impenso, aera decem nummo conuenit in uno,
Vitibus horrentem sic hos immisit in agrum,
Prodiit ast iterum dum ferueret hora diei
Tertia, et ante cadunt altis qua montibus umbrae.
Tunc alios platea, circoque astare forensi,
Vtque uacare uidet, sic imperat, ite secundi.
Vos quoque cultores cultoribus addite primis,
Iustaque nec merces, nec uobis praemia derunt.
Hinc alacres abeunt accincti agrestibus armis.
Rursus adhuc altas ut sol conscenderat arces,
Et sextam, nonamque fere penetrarat in horam,
Fecit idem, terit atque aliis cultoribus agrum.
At porro undecimam circa, quum uesper ad undas
Tendit, et oceani mersus strepit aequore Titan, page
Exit, et hic uacuos operis inuenit agrestes,
Hisque ait, hoc totum cur tempus inane trahetis?
Ii uero has operas nobis non exigit ullus.
Ite igitur, nostris et uos quoque uitibus addo,
Ne qua uacent per inane meae momenta diei.
Postquam sera rubens accenderat Hesperus astra,
Ecce gubernator domini, cui uinea paret,
Missus adest, operasque suo citus euocat agro,
Mercedemque refert, et praemia pacta repensat.
Vltima prima uocans, et prima nouissima soluens.
Vt uero undecimae primi uenere coloni,
Quilibet aera decem nummo suscoepit in uno.
Mussitat oeconomum contra, quoi talia dicunt.
Hos ne pares, unam qui sole cadente per horam
Sic coluere solum, nobis fecisse decebat?
Aestus inaequalis quibus est, et pondus iniquum
In precio, longae quae nos pressere diei.
Ex iis sic uni dominus respondit, Amice
Nulla tibi per me facta est iniuria, nullum
Dedecus, ex nummo merces est pacta diurno.
Vade, age, carpe tuo quae sunt promissa labori,
Huic quoque par soluisse uolo, me namque decebat
Dona dedisse, meus quae fert thesaurus abunde.
An tuus hinc oculus uisu est obliquus iniquo,
Quod bonus esse uolo, superest Claementia iusto.
Sic caput est cauda, sic iuncta nouissima primis,
Aeternusque suos et circulus exit in axes.
Quum pater aetherii multos arcessat Olympi,
Quattuor humani reuocetque a partibus orbis,
Haud tamen electos inter nisi pauca recenset
Astra, nouo quae sint olim lucentia mundo.
Haec ubi dicta fuit diuina parabola, rursus[ERROR: no reftable :]❦
Coelicus hanc aliam princeps orditur Iesus.
Vir locuples multo praediuitis ubere campi
Vrbe fuit, cui rura super, super aruaque multa
Villicus acer erat, sed auara fraude notatus
In dominum, frugesque omneis decoctor heriles. page
Pectore quae postquam domini sunt acta per aures,
Protinus acciri iubet hunc, ac rure uocari.
Quem petit, et dictis his asperat ore timendo.
Quis tuus hic rumor? quo crimine uerberat aures
Haec tua phama meas? qua nostros auxeris agros,
Fare, age, redde mea quicquid ratione teneris,
Finis adest, mihi namque tuae sat fraudis abunde est.
Ille malo mentis prauae stimulatus ab usu
Consulit, et tacito secum sub corde uolutat,
Quid faciam? si finis adest, iam rura ualete,
Quae mihi tollet herus. Non hoc mihi sanguine uires
Sufficiunt, aut robur adest, ut agrestibus armis
Accingar, ualidis et sim comes ipse colonis.
Aut ego mendicem mihi nota per atria supples?
Heu heu iam roseo manat mihi sanguine uultus,
Mensque inopum fugit horrendos insueta labores.
Nescius haud ego sum, quae sim facturus, abactum
Me decet ire domos, et limina grata meorum,
Munere quae nostro mihi non inuita patescent,
Hoc ubi consilium decreuerat, aduocat omnes
Fruge palam domini obstrictos, atque aere grauatos.
Cuique uiro minuens, et debita cuique recensens.
Primus palladiae centum debebat oliuae
Quos pinguis dat bacca cados, huic ille remittit
Dimidium, et cauto ualidas dat habere tabellas.
At totidem carros regali cereali fruge secundus
Siue choros tritici, quinta quem parte relaxat,
Huic quoque dat tabulam fraudi munimen habendam.
Plurima dona suos sic debita fecit in usus,
Spe tali calidus, re se quoque fulsit herili.
At dominus serui non aspernatus acutum
Consilium, laudat prudenti pectore factum.
Filius est inquit furui prudentior orci,
Sorte sua, aetheriae quam coelica germina lucis.
Si sapitis, uobis inquam, quod amica parare
Pectora profuerit locupletis ab ubere ditis.
Vt quum uester honos labentibus effluet Annis,
In sua coelicolae ueneranda palatia ducant,
In noua uos alimenta uocent aeternaque diui.
Qui mihi fidus erit paruo, simul illeque magno page
Fidus erit, Contra pariter non fidues habetur.
Hic aliena uorans, illi sua quis bona credet?
Nam qui pellaci thesauro perfida ditis
Corda gerit, nil plus illi dabit aetheris auctor.
Talis ab aeterno dum lumine fulgura uibrat[ERROR: no reftable :]❦
Diues inexhausti fontis Sapientia Christus.
Aspera corda ducum populi, quibus improba pectus
Vrit auarities, et hypocrisis inflat inanis,
Derisu Christi decus immortale profanant.
Haud minus hoc Christus sic mente coruscus ab alta
Fulminat, et iaculis his nubibus intonat atris.
Sic te teste tumes? Et iudice magna uideris
O, Babylon? tenebris et inani mersa profundo.
Qua te cunque feras, quacunque tegare latebra.
Et licet informem uariando Prothea uincas,
Ipsa pates, oculisque dei, manibusque teneris.
Et quaecunque tument hominum, quaeque alta uidentur,
Est pater exosus. Trifidi iuga fulguris ictus
Horescunt, altae trepidant a fulmine turres.
Lex autem uatumque furor qui uenit ab alto
Principe, uenturum cecinit quem pagina diues,
Vsque cruentatum scelerata caede Iohannem.
Quidam diues erat, quoi purpura mollis amictu
Desuper ardebat tyriis saturata saliuis,
Mollibatque leuem circundata bissina tactum.
Inque dies epulum lautis adolere coquinis
Semper erat studium, mensamque nitescere gaza.
Nec distabat inops procul, et rerum omnium egenus
Lazarus a ualuis, et limine diuitis aulae.
Quoi quamquam sanie squallenbant ulcera toto
Corpore, nulla tamen misero fomenta iacenti,
Et uentrem saturare fame cupiebat hiantem,
Vel micas libare Naballis ab ore cadentes.
Sed non infoelix ullum solamen habebat,
Hoc praeter, nam membra canes non sola sinebant,
Quin aderant putrem lambentes ulcere tabem.
Tum pater omnipotens sortem miseratus amaram,
Debita maturis immisit funera fatis.
Lazarus emicuit difracto carcere liber,
Excoeptus superis fertur super alta maniplis page
Lumina, foelicique sinu circundatur Abrae.
Occupat et finis, diuersaque fata Naballem
Praecipitant, ruit infoelix in tristia ditis
Tartara, terribili quem deuorat Orcus hiatu.
Interea poenis ultrix accincta gehena
Dum furit aeternis, illumque exercet abunde.
Dumque aeterna bibit puteo tormenta profundo,
Vertitur, ex imoque oculos attollit abysso.
Et procul elisiis Abramum uidit in oris,
Tuta sinu largo, et peramoena uireta tenentem,
Foelices animas, fortunatosque recessus.
Te quoque se quanto mutatum lazare uidit,
Et sero agnouit transacto tempore frustra.
Tum cruda exclamat, uocemque emittit inanem.
Abra pater precor o, tanti miserere furoris,
Mitte tuum, neue hic nostras horrescat Erines
Lazarus, extremum digiti tenus alluat unguem,
Frigida quo nostro distillet gutta palato.
Namque nimis crucior flammis, et torqueor igni.
Quoi pater o, fili bona te coepisse memento,
Dum tibi uita comes, contra mala plurima coepit.
Qui modo laetus agit foelicem Lazarus annum.
Tu uero tormenta bibis, quibus igneus ardes.
Nos hanc (anne uides) quos separat ardua moles,
Quod stat utrinque chaos, et robore funditus haeret.
Non hinc fas nobis, nec copia transfera monstra
Ire datur, uos inde loca haec nec adire piorum.
Haec super infoelix euoluit, et irrita iactat.
Te precor ergo pater, mitte hunc ad syderis oras,
Vt male nota mei genetoris in atria pergat,
Nuncius, his et enim fratres mihi quinque supersunt.
Arceat heu miseros Acherontis ab ore uoraci,
Haec quoque ne sub dira ruant incendia coeci.
At pater, est Moses, sunt illis lumina uatum,
Audiat hos, quicunque petit se uera doceri.
Non sic non pater Abra, sed huic qui nuncius ibit,
Aut illi ad superos dubio procul omnia credent.
Nam quae audita tepent animis, ea uisa calescunt.
Visa fidem faciunt, experto credere fas est.
Haec simul et tormenta sonant ex ore, lacuque page
Tartareo, simul haec habuit responsa suprema.
Mosea si et uates, qui sunt oracula coeli
Audita aerii discerpunt irrita uenti,
Haud alia euenerint his qui de morte redibunt.
Talia diuersis ultro citoque ferebant
Verba locis, Abram superis arrisit in oris,
Te quoque ridentem uiderunt Lazare campi
Elisii, laetumque deo Poeana canentem.
At fera derisum laniarunt monstra Naballem,
Aeternum et laniant suffragia uana petentem.
Vox ea dum Christi diuinitus ore tonaret,[ERROR: no reftable :]❦
Trans uada Iordanis baptisma sonantia sacrum,
Manantem Ambrosiam coelesti fonte bibebant
Discipuli, ardebat Bethania diua cupito
Igne sitis Christi, qua Lazarus aeger hiabat,
Assiduam patiens iuuenili in corpore febrem.
Instabant circum geminae pia cura sorores,
Et dominum quo tota salus et uita recumbit
Vocibus assiduis ardenti corde petebant.
Notaque per missum faciunt haec pauca Magistro.
Lazarus ecce tuus (quem diligis) accubat aeger.
Haec responsa dedit Christus deus auctor amoris.
Huic quod utraque soror, quod frater amabilis esset.
Aeger ab interitu fatis inhibetur amicis,
Gloria quo celebrisque dei uolitabit in ora.
Post hic adhuc binis uoluit superesse diebus.
Rursus idumaeas socios uocat ire per arces
Inuiti sed iussa ferunt, et frena retractant.
Hoc animis timida in praecordia calcar adegit.
Nonne dies horas bis sex agit aethere in alto?
Tunc illesa suo uestigia tramite tendunt,
Quum mundi nitidam cernunt a lampade lucem.
At quum nox atra tellurem inuoluerit umbra,
Quum coelum densas intexerit omne per alas,
Quae uia non coecas multo tenet obiice fossas?
Quis non incautus terram teret? ille ruina
Tum duce tendit iter, quum celsi est luminis expers,
Haec ubi, tunc alio dubias agit ordine mentes,
Et reuocat sermone uiam, sic deinde locutus. page
Cultor amicitiae nostrae modo Lazare dormis;
Te peto, ut euigiles, ut te meus excitet ardor.
Hoc socii audito referunt uno ore uiritim.
Ergo erit incolumis, si dormit Lazarus. illis
Tunc manifesta facit fata, et quibus occubet umbris.
Se gaudere uiri quod funere destitit absens,
Ob fidei testanda suae monimenta futurae.
Te Simul hinc funesta petit Bethania Christus.
Didymus hortatur socios in funera Thomas.
Iamque suo coetu Christus comitante per arces
Venit, oliuetis et quae iuga cincta uirescunt.
Ah miser hic uita functum te Lazare flenbant,
Te tua maesta domus. planctuque ululante sorores,
Te fluuii, et uiridis flebat palmeta Norine,
Saxaque, coerulei sol et uaga sydera coeli.
Teque per elisium uenientem Lazare lucum
Lazarus alter ubi, manes arsere piorum.
Sed corpus gelidum, spoliataque lumine membra
Funere quatriduo nigra iacuere sub urna.
At domus interior subeunte miserrima luctu
Excipit assiduos funesta tristis in aula.
Et tristes noti, et solamina moesta parentes,
Nec non e solymis multi uenere propinquis.
At primam te Martha soror spectatus adiuit
Et desolatas tibi nuncius excitat aures.
Ipsa uelut neruo quum missa uolauit arundo
Prosilis occursum Christo, et sic fata repente es.
O, utinam hic Iesu uita, et meus ardor adesses,
Non hinc fata meum rapuissent impia fratrem,
Nunc uero mihi nota fides, quia quicquid ab alto
Iusseris ore dei, fiet tibi protinus, illi
Christus ait, frater tuus hac a morte resurget.
Illa refert, et enim cuncti ueniente futuro
Fine renascentis mundi in sua membra redibunt.
Ipse resurgentis quia fons ego, uitaque mundi,
Pectora qui mihi fida gerunt, a funere uitam
Suscipient, et morte carent sine fine secunda.
Credis ait, credo illa refert, quia numine numen
Nasceris, et Christus superi regnator Olympi.
Haec ubi dicta dedit, spe concita, libera luctu page
Fertur in arua uolans, ut flammeus ignea Typhon.
Mox haec et mariae tacitas scintillat in aures,
Christus adest en noster amor, quo arcesseris, ardens
Illa uolat, gelidos ut quum petit ignea fontes
Cerua sitim patiens, it amanti haec obuia Christo.
Non hanc lugubri domus ah circundata pompa,
Consessusque frequens, aspectu coetus honesto
Funerea tenuit moerentem sede sub aula,
Ne non tota sui per lumina profluat ignis.
Non secus ac dorso seu uertice montis ab alto
Praecipitat rapidus per saxea concaua torrens,
Nec mora, nec requies, donec uada littore, montis
In pede nactus adit, tranquillaque influit unda.
Illam tota simul sequitur conuulsa caterua,
Donec oliuiferae prae moenibus arcis euntes
Procidit ante pedes Christi sitibunda uirago,
Tunc ait o, summo dominator ab aethere Iesu,
Lazarus esset adhuc, hic si mea uita fuisses,
Et lachrymis miseranda genas implebat honoras.
Et fletum fletus, dolor elicit ipse dolorem.
Complorant alii, lachrymarum efunditur imber.
Haec satus aspiciens ab amore et uirgine Christus,
Se ciet, et turbat, tum spiritus infremit alto
Pectore, uoce petens in quo iacet ille sepulchro?
Huc dicunt intende pedes, et cerne sepultum.
Sanctaque syderio manarunt lumina fletu
Ore dei, lachrymae uerum testantur amorem,
Vnus ait, sic Christus amat, nec defuit alter
Tela uenenato qui perfida tenderet arcu.
Non facere hic potuit referat qui lumina coecis,
Ne bonus occumbat, sed quod peruiuat amicus.
Rursus et ex imo fremitum mouet ore secundum,
Rore madent oculi, monimenti saxa uidebant.
Quo caua te lapidem subter spelunca tegebat
Deplorate tuis extinctum Lazare corpus.
Iesus ait lapide hanc ingentem tollite molem.
Cui sic Martha, tument obolenta uiscera tabo,
Nam lux quarta graues spelaeo hoc decoquit artus.
Nonne ego Christus ait dixi tibi Martha uirago,
Te credente dei quia gloria magna uidenda est. page
Hoc dicto, lapidis iuuenili robore molem
Deuoluunt, patuit tetri grauis oris hiatus.
Tunc oculis altum sublatus in aethera patri
Gratatur, patri auditum se scire fatetur.
Se uero populo pro circunstante precari,
Vt credant, quia patre deo sit ab aethere missus.
Posthaec ingenti claram dat pectore uocem,
Et magno tonat ore deus, quo promicat omnis
Ex nihilo mundus, cui paret cuncta potenti
Imperio rerum series, et magnus Olympus.
Lazare tu ipse foras prodi, iam Lazare prodi.
Vox ea cerbereas longe penetrauit in aures,
Quo canis ore triceps allatrat hostia Ditis,
Contonat Elysium, et stygiae intremuere lacunae.
Quod nisi te solum reuocasset Lazare, manes
Fuderat emissos Acherontis aperta uorago.
Verum ubi se solum nominatum Lazarus audit,
Euolat extemplo superas emissus ad auras.
Robora quoi solitae rediere in pristina uires.
Ibat, adhuc nudas inhibebat et instita plantas,
Implicitasque manus arcebant lintea, uultus
Et facies obtenso haerebat tegmine taelae.
Exsinuate uirum glomero hoc, et soluite nodis
Rex ait, et reducem solis sinite ire sub astro.
Haec ubi turba frequens, et Iudae clara propago
Traxerat ad moestas quos huc pia cura sorores
Conspexere, dei quae ui patrarat Iesus,
Creditus esse fuit multis diuina potestas,
Conuentus alii, pharisaeaque tecta petebant.
Rumpitur inuidia sceleratum pectus auerni,[ERROR: no reftable :]❦
Conciliumque uocat, fit aperto milite bellum.
Indignata ruunt inferni monstra, tumultum
Concitat Alecto stygiae pice noctis opaca
In lucem, mors in uitam, confusio rectam
Coeca uiam contra, sapientem insania Christum
Conspirat Synagoga simul succincta nefando
Conuentu, furit in pacem Mars impius armis,
Diuino flagrans odium concurrit amori,
Quae fera pontificum, pharisaeaque pectora cogunt.
Consedere duces procerum, populique rebelles, page
Consilium uani fremitumque dedere furoris.
Moseos in regem, legumque edicta ferentem.
Haec nam prima fuit dubiae sententia mentis.
Consulite in medium, quid nunc incumbat agendum,
Quanta hic signa tacit? quali uirtute coruscat?
Quem si impune licet, si tanta intenditur aura,
Nec ratio obstandi datur, ullaue causa nocendi,
Huic populus simplex, huic gens allecta profecto
Haerescet, signis mundo credente secutis.
Tum romana phalanx iusto mauortia bello
Huc aderunt, et nostra prement loca gente subacta.
Altera pontificis fuit haec sententia Cayphae.
Non animaduerso hoc pudeat nescire, quod unam
Expedit ob populos animam dare morte necandam,
Ne gens tota simul pereat. Ventura futuro.
Tempore praedixit, sacra quod in aede Sacerdos
Summus erat, tanti diae fuit infula uittae.
Namque erat in fatis diuino ex ore profectis,
Hac pro gente pati, laetoque occumbere Iesum.
Nec sola pro gente, pios sed ut undique fratres
Mystica membra suos in corpore cogeret uno.
Haec rata Pontificis sententia crimine pondus
Obtinuit, Christo insonti decretaque mors est.
Non hinc ergo palam Iesus fora turbida adibat,
Sed scelerata feri uitat commertia Iudae.
Moenia tunc Effrem propter loca sola petiuit,
Fertilis Efraim quae dicta est nomine uilla.
Iamque propinquabat Phase, iam fluxerat ingens
Vis Iudae solymas ut se mundaret ad Arces.
Quaeritur hic, Iesum insidiis et fraude petebant.
Iam phase uerum, iam Christo transitus ardens,[ERROR: no reftable :]❦
Vltima purpureo properabant stamina fuso.
Quum uultu obnixo solymam decreuit in urbem
Pergere, Samariam et Galileam intersecat oras
Iam medias, et aperta uiae castella subibat.
Ecce mala hic scabies agit obuia dena uirorum
Corpora, sed quorum, uox una iuuamen amicum
Implorat Iesu, quibus hic ait, ite sub alta
Templa dei, mystis et uos ostendite sacris.
Dumque irent, his lepra repens elabitur omnis, page
Et ualidos purae facies nituere per artus.
Ex illis unus postquam se corpore toto
Eualuisse uidet, munda cute prior auro,
Versa pedum (dum flectit iter) uestigia duxit,
Numina magna uocans, et munera debita soluens,
Cernuus ante pedes Christi procumbit adorans.
Hic erat a puteo Iacob de monte Garizi.
Nonne decem tecum fuerant, huic inquit Iesus.
Ast ubi sunt reliqui? non est nisi sola Sebasten
Grata parens? unus uestigia nostra reuisit
Hic alienus, humo sed nunc heus eripe uultum,
Vade, age, parta salus tibi debita marte fideli.
Porro autem praemissa uiri duo fulgura fratres[ERROR: no reftable :]❦
Nuncia, Samariae qui intrarunt arcis in urbem
Tecta paraturi uenientibus hospita Christis.
Postquam iudaeos habitus gens aemula uidit,
Templa petituros diuino inuidit honori,
Relligione loci, et cultu ambitiosa Garizi,
Hospitio Iesum, Christos ex urbe repellunt.
Exarsere uiri, duo fulmina, et ignibus alti
Intonuere poli, quos optimus increpat, et sic
Altitonans fatur, flagrantesque opprimit iras.
Spiritus intendat qui uos, et dextera uibret
Nescitis, non exitium, quin illa salutem
Fert animis, ergo hinc aliam diuertit ad arcem.
Inde uiam mensi scandunt Hiericonta supinum[ERROR: no reftable :]❦
Ibat prae Iesus, socii data signa sequuntur,
Et pauet attonitus trepido tum pectore miles.
Bissenam interea secreta in ualle cohortem
Euocat, his pridem inculcat memorata seorsis.
Ecce in templa deo solymas ascendimus arces,
Et mea fatidici memorant quae oracula uates
Perficiam, quaecunque canit facundia uerax.
Principibus templi precio tradetur Iesus,
Damnatusque fures inter luet aspera fata.
Proditus obprobriis gentilibus offeret armos
Verberibus, pandisque genas et tempora palmis.
Et spurcis facies foedabitur alma saliuis,
Nec dabit in cineres artus a morte fluentes
Immortale caput, sed post sua fata resurget, page
Tertius Auroram quum luce afflabit Eous.
Haec obscura quidem sub opaca nube latebant.
At duo nubigenae proles Zebedeya fratres
Appetiere nouum falsae ambitionis honorem,
Praetextu Salomaea tuo sic ausa precari.
O, rex Israel, pietas me magna coegit
Poscere pro natis, quod tu bonus annue matri.
Quid petis ille refert, Mulier, dic protinus inquit,
Vt duo fulminei tecum mea pignora fratres
Te regnante simul dextra leuaque recumbant.
Suggestum Iesus sic telum hostile retudit.
Nescitis quid tam puerili mente petatis.
An pateram fortem (mihi quae pleno ore bibenda est)
Haurire, aut quitis quo tingor fonte lauari?
Quimus aiunt, illis iterum respondit Iesus.
Proluet ipse calix et uos, aque unda lauabit,
Dextra autem laeuaque frui me regna tenente,
Non est hoc dare iure meum, seu munere uobis,
Sed qua lege meo, et quibus est genetore paratum.
Hinc irae non felle decem caruere sodales,
Nec fraus obliquo sociis liuore pepercit.
Hos ad se medius cunctae uirtutis origo
Aduocat, et tales efudit pectore uoces.
Terrai dominis populi, gentesque subactae
Principibus subsunt, premit hos et iniqua tyrannis,
Quisquis et hos inter magis eminet, ille superbit,
Et uanis inhiat praestare potentius auris.
Non ita uos interfuerit, sed quo magis extat
Altior hic aliis, hoc ipse remissius illis
Se gerat, et maior deseruiat ipse minori.
Vtque fatore deo, niuea quoque uirgine cretus
Haud hic deuenit sibi quo subseruiat ullus,
Sed quo sic aliis famuletur, et ipse ministret,
Det quoque se multis, animamque efundat amicis.
Hinc hiericonteis procul haud a moenibus ibant,[ERROR: no reftable :]❦
Fons Elyseis ubi, paries ubi nobile quondam
Crimen erat, scortumque, et mystica crimine Raab.
Obtulit haec tellus oculorum lumine captum,
Ille sedens obiter, quum te Nasarene subire
Audiit, inclamat Iesu sate sanguine Dauid page
Respice, neu nostri misereri obsiste precanti.
Audiit hunc Christus, sua tum uestigia pressit,
Adducique iubet, uenienti comminus inquit.
Quid tibi uis faciam? da lux ut lumina cernam,
Coecus ait. lux illa refert, en aspice lucem,
Namque fides animo quam concipis, ipsa salutem
Ecce parit, mox ille uidet, gressuque sequaci
Agglomerat, gratesque pio soluebat Iesu.
Consonat omne simul quod circunfluxerat agmen.
Compita dum Hierico Christus populosa peragrat,[ERROR: no reftable :]❦
Per foraque ingreditur multa glomerante caterua.
Hic fraudum princeps, et publica cura Zachaeus
Diues opum, curto sed corpore, subsilit alta
Sede sycomori, populosque supernatat omneis,
Vt Iesum uiridis rami speculetur ab umbra,
Hac ubi transiret, quo uiso huic insit Iesus,
Tollezachae moras, heus o, descende Zachaee,
Namque tuis opus est meus ut sis in aedibus hospes.
Deuolat ille, sua Christumque excoepit in Aula
Laetus, et hoc uiso gens illa obmurmurat aspra.
Ast ubi sole domus fulsit Zacheya pulsa
Nocte, iubarque animo coeleste illuxit opaco,
Stans ait, o rerum domine, et dominator Olympi,
Vsibus ecce inopum modo largior ipse semissem,
Est quaecunque mihi rei, tu si quid ab ullo
Fraude tuli, pondo reddens en addo trilibrem.
Namque salus his est hac luce sub aedibus orta.
Hic quoque Christus ait genus est, et filius Abrae.
Ast hominis proles ea quae periere requirit,
Atque salutiferum lucet super aequora sydus.
Postquam digressus roseo Hiericonte refuso
Agmine, et inde globis populo comitante secutis,
Voce tonat coelum, pedibus sola pulsa resultant.
Ecce uitam iuxta capti duo lumine sidunt.
Ad sonitum, magnique auditum nomen Iesu.
Quorum Thimeides nomen Barthimeus uni.
Ambo Dauitidis pia numina poscere Iesu,
Et magna sic uoce uocare, o, regia proles
Huc ades, et nostri miserebere, supprimit illos
Vulgus iners, eadem magi, ac magis ore tonabant. page
Astitit omne bonum, fons quo nitor efluit omnis,
Accersitque uiros miseranda uoce sonantes.
Hisque ait, ah quae uos urget tam saeua cupido?
Quid faciam uobis? o, magni splendor Olympi
Fac oculi nostri uideant tua lumina sancta.
Sic referunt, ast ille manu factrice tetendit
Lumine coelesti digitos et melle fluentes,
His caecas aperit acies, At lumine uiso
Illicet hi Christi uestigia sancta sequuntur.

Dedicatio Doni Tertii ad / Matrem Scientiae.
Quam mari magno fluuii minores,
Tam uiros omneis Sophia supestas,
Mentis et uentris ueneranda mater,
Quam paris aluo.
Sole quam longe est minus omne lumen,
Tam dea te sunt superi minores
Luce, nam lucem Sophon et deorum
Gignis Olympo.
Ergo diuinae decus hoc Sophiiae
Tertio dono tibi consecramus.
Huc ades, flatu et mea tende fortis
Vela secundo.