Welcome to PhiloLogic |
home | the ARTFL project | download | documentation | sample databases | |
Roschmann, Anton; 1694–1760 (1694–1760) [1743], Iter Bulsanense 1740 confectum, integre descriptum 1743, versio electronica (), 5 folia, Ed. Schaffenrath, Florian [word count] [roschmann-a-iter].
Surrexit non est hic aiebat nuper angelus ad foeminas sepulchrum Christi invisentes. Liceat mihi eadem verba de binis litterariae Societatis nostrae membris repetere, quos per elapsas ultimas Christi surgentis festivas luces, nescio an utilis curiositas, an terras nondum visas lustrandi cu- piditas ex musaeo suo surgere et alio abire coegit. Unus equidem horum, laborum suorum Academicorum ac praecipue sincerae illius ad Caesarem submissae in- formationis et laetus et fessus liberi- ores auras serio aspirare coepit, cumque has in Oenipontano climate diu iam cum taedio suspirasset et frustra hac- tenus exspectasset, ad temperatam magis huius veris tempori [ERROR: no reftable :]convenientem melius regionem anhelabat hominem igitur serendis sermonibus, ut sibi videbatur, aptiorem et qui velut facundus comes in via pro baculo esset aversiri iubet, expositoque itineris de- siderio socium expetit et vel inscia etiam coniuge impetrat. Ambo igitur equis cursoriis vecti praeteritâ Veldidena montem Schönbergium superant, dein Matreium nobile ac perantiquum tabulae Theodosianae oppidum per transenna salutantes Stainacum devehuntur, ubi lautiori caena comitem suum nondum bene ad iter compositum, et tacite non- nihil invitum, vir ille nobilis exce- perat et utrumque contra hybernas Euri Notique in celebri monte Pyren. iniurias utili plane, imo necessario consilio munierat, conscenso igitur rursum curru ad secundum a Stainaco lapidem tabulam illam aeneam, quae occurrentium sibi Caroli V, Imp. et Ferdinandi I. Rom. Reg. fratrum memoriam hac inscriptione servat, quantum per ten-
Exscripsit autem viae comes ante oc- tennium circiter haec verba:
Ad tertium dein lapidem deducti in la- pidem milliarium in via hac regia olim a Romanis positum offendimus, sed merito illud ex Petronio Arbitro „sub hoc noctis conticinium“ repetent (...), cum ob noctis tenebras ad notatos, ut Rutilius in itinerario ait: Tum per telonium seu claustrum Lueg dictum, quod antiquissima Germanorum lingua speculam significat, veteres autem litte- rae antrum et speluncam compellant ad pedem montis Pyrenaei Graecis Roma- nisque scriptoribus Aristoteli, Straboni, Senecae et Plinio iuniori ad Traianum commemorati, deferuntur, quem ubi ala- cres superarunt, intensum in pedibus frigus sensere, mons ipse totus recenti nive et ab incumbenti ventorum turbis ne agglomerata rigide horrebat, totusque quod sperabamus viae delicium infaustis praesagiis foedabat, et fortuna fuit, quod praecedenti sole aurigae complures curribus graviter onustis hanc viam triverint, quibus, ut mos est, operarii illi ad hunc finem omne tempus conducti semitam sive stratam, ut antiquitus etiam vocarunt, multâ industria apertam reddidere. Verum quod nega- bat temporis austeritas, in hoc loco non tam refrigerium quam contra frigus remedium, naturae benignitates prodigi- ose indulsit, dum calidos latices sua sponte in ipso Brenneri vertice erum- pentes tum nobis tum accolis, quos ab ipso
monte Horatius Brennos, Venantius Fortunatus Breones et erronee Fer- nandes Ibirones compellat, largiter affudit. [ERROR: no reftable :]Frontis originem ac tempus imo potius
restaurataelatebrae
beneficium, exsculptae ibidem in
tabula marmorea litterae his
docent:
Paululum igitur refotos tertio dein lapide Vipitenum excepit oppidum, quod hodie Sterzingam vocamus. Anto- nini Itinerario notum, cuius nominis reliquias totus hic districtus, qui vulgo vallis Vipitina seu das Aintl usculo hypocausto recreati ulteriori nos accinximus itineri. [ERROR: no reftable :]Occurrebat extra oppidum Altero dein a Vipiteno milliari in celebrem illam Solis Mythrae tabulam illucescente iam iam crepusculo incidimus, singularem in paucis et qualem praeter Italiam forte Europa omnis non exhibitura est, eo quippe rarior censetur, cum Solis Mythrae iurant bello iam Pompeii pyratico Romam de- lata et Aureliani praecipue aevo frequentiori cultu invaluerint, contra quem ex SS. Patribus verba fe- cerunt Tertullianus, S. Iustinus Mart. S. Epiphanius, Macrobius, Iulius Fir- mus, Lactantius Firmianus S. Ioan. Chrys. S. Ambros. S. Augustinus. Nonus in Nazian. Elias Cret. in Greg. Commudianus Poet. Nicet. Ep. ad Nazianz S. Paulinus S. Hieroni. Ex scriptoribus autem profanis hi praecipue de his mentionem fecere [ERROR: no reftable :]Herodotus, Xenophon, Pausanias Athenaeus, Hesichius Gram., Por- phyrius, Strabo, Phetrarchus L. Apuleius, Curtius, Mart. Capella Statius, Luctatius Plaud. ad Stat. Lampridius in Commod. Iulianus Imp. Claudianus Suidas Quae omnia singulari libro inter annos viginti quatuor iam ter recusi eruditissime complexus est Joannes Philippus a Turre Adriae episcopus et inter principes sui saeculi eruditos Ro- mae omni atque eruditionis praecipue oraculo Clementi XI. P. M. merito pretiosus charusque. Operi huic anaglypho in alio [ERROR: no reftable :]lapide iunctum est sequens epi- taphium: D II M AURELIAE RUFFINAE MATRI AELIUS QUARTINUS Duodecimum demum lapidem emensis Brixina sede episcopi et principis imperii regia no- bilis civitas occurrebat. Quae me-
dio quidem aevo suos natales debet nominis autem originem iam in Ptolo- maeo servat, qui hos Rhaetiae po- pulos Brixantes appellat. In hoc igitur loco ne profanis indagationibus nostris sacra diei solemnitatem tur- baremus, cumque aliunde praeter struc- turam regiae satis eleganter ac sepul- chra per pauca quaedam praesulum no- tumque illud semper limpida abundan- tem [ERROR: no reftable :]Sic dictum fontem virginum seu Aqua virginis Nihil admodum notatu dignum no suppeditaretur, eo ardentiori deside- rio veterum illam antistitum Sabionen- sium urbem Sabionam, Antonini Iti- nerario tabulae Peutingerianae, Paulo Diacono et actis conciliab li Mariani memoratam, petebamus huc igitur, felicibus avibus et multipli- catis sociis religiosis ac doctis delati arduum montis clivum verticemque non sine gravi molestia conscendimus primumque antiquissimi sacelli perpauca quae supersunt vestigia subtus al- tare consideramus notatoque certae antiquitatis signo, unica nimi- rum fenestra oblonga sed angusta nimis templum hoc esse intelligimus quod Sabionensium fasti et prop- rium Brixinense divum Cassianum Dei parenti virgini exstruxisse fe- runt, altius posthac profecti anti- quam cathedralem basilicam nescio quid antiquitatum exspectantes venerabundi subimus, sed incuria temporum fuit hominumque, quae orna- tam pessime basilicam omni anti- quitatis testimonio infeliciter prorsus orbavit, lapides omnes ab- straxit et ex his unum, licet primum, 1628 signando loculo, qui ad
partem evangelii conditis eporum reli- quiis destinatus, et ex illo, quem dixi, loco remotus arae propinquae pro men- sa inservit, reliquias autem ossium epis- copalium arca quaedam lignea, intus autem cuprea, supra portas templi custodire haud ita pridem iussa est, aedes autem haec sacra Christo e cruce pendenti de- dicata est. Ex templo hoc cathedrali dux nos religiosus antiquam praecesserat, in qua ut con- stans traditio est, sanctum Cassianum per secritionis Diocletiani tempore vincu- lis detentum fuisse asserunt, quae vin- cula cum Patrum nostrum aevo superfuiss. certo natus suus, cum non tantum haec male custodi- ta furto fuerint subtracta, sed etiam signa, cruces nempe adpictae, locum ob vinculorum muris infixorum notantes pene iam tota perierint, nobileque illud, quod fugiens Divus petrae im- pressit vestigium, supina prorsus ac fla- gitiosa negligentia fere deletum seu ablatum triste nobis desiderium re- liquerit, iamque maesti abitum inter recurrentes identidem antiquorum mu- rorum et unius alteriusve castelli reliquias non ingrato adm. nuntio reficimus. Cassidem nuper ferream et sceptrum ex calibe Longabardico haud multum absimile in his rude esse repertum, spectavimus utrumque av et sceptrum hoc, quod vulgo Pusio- num compellant, perelegans necrum sed limato artificio elaboratum mo- rabamus, delinabatam utriusque effigie proxime exspectantes
ad pedem montis oppidulum ad Clusa sive Clusina (quae vox medii aevi teste Ducangio locum angustum loqui- tur) situm est, nulla quidem re nisi paupercula casa patrum Capuci- norum. Nobilis imo nobilissima haec enim thesaurum custodit non comite dumtaxat Tyrolis sed vel magno rege dignissimum; sive enim sacram ex auro et gemmis suppel- lectilem consideres, sive artis statu- aria sive pictoriae prodigia atten- das, omnia in his omnibus summa sunt, iuvat rem ordine et compendio dicere. Supra fores sacrae aediculae D. Felix Cantalitius ex pario marmore Neapolitani artificis opus, viri magnitudine spectabilis est. ad sinistram ante has fores Christus in sepulchro eadem magnitudine quiescit tam stupendo artificio, ut membra, musculi et nervi omnes omnibus statuis emendatiores sint. Temp- lum intrantibus arae occurrunt qua- tuor, ex quibus tabulas tres Paulo Paganio Mediolanensi, quartam, quae Divam Annam refert, Cygnianio Bononiensi, summis PPrum nostrorum aetate artificibus debemus interius Christus e cruce depositus et divinae matri acclinis praestantem Josephi Riberae vulgo Espagnoleti manum commendat, parietes tabulae oc- to gesta taumaturgi Paduani lo- quentes Petri Forenzii penicillum dilaudant, sacri oratoris cathedram idem Ribera Divis Andre et Jaco- bo exornat, ad aram maiorem Petrum et Magdalenam poenitentem, D. An- tonium Paduanum, uti et Franciscum Assisiatem celeberrimi Jordani manus animavit. E templo in chorum
progredimur, ubi mediam praegran- dis se tabula offert, quae plane divi- nos virginis S.L.C. vultus vultus a Jor- dano expressos commendat, ex utroque latere sancti tres leges, Christus in hor- to, idemque spinis coronatus, crucem ba- julans et a morte in gremio matris depositus admirabili iterum Jordani peni- cillo comparent. Et ne servator in tu- mulo conditus eiusdem patientis deesset historia, viva eundem Hannibalis Car- rarii dextera feliciter sociavit. Addi- dit his D. Sebastianum Appelles Venet. Titianus, D. Teresiam Cygnianus, beatissimam denique virginem cum dormien- te filiolo suo, pictorum sui saeculi princeps Leonardus Vincius. E choro in proximam sacrae suppellectilis custodiam pedem feramus, et in hoc nascen- tis Domini e coelo nuntios artificiosi Bassani manu nocte concubia illustres miramus, tum beatissimam virginem, Divos Bar- tholomaeum et Dorotheam Bellini, Geor- gium et Hieronymum Titiani, divinam matrem cum puero Cygnani, Christi par- vuli in cruce dormientis elegantiam opus Rubenii stupemus. Dein in refectorium nos conferimus, ibidemque Christi e cruce pendentis imaginem a Palma elaboratam tacita venerati- one una cum D. virgine et Assisia- te Patre a praeclaro illo rerum sacrarum proteo Barrotio effigi- ata locus duodecim tabulas vitam beati Fe- licis Cantalitii eximia Belgae pic- toris arte depictam. Ex ipso coeno- bio in adiacentem denique virginis Laurentanae aediculam nos conferebamus.
et imprimis quidem altare castrense regum Hispaniae solido ex auro conflatum, inque huius medio Christi cruci suffixi ac divinae matris cum filio adoptivo immagines divini Michaelis angeli Bonarotae caelo ac toreumate exsculptas ad- miremur. In conclavi demum alte- ro praeter vestes etiam ex asbesto seu lino inconsumptibili vasa sacra pre- tiosissima, codices aliquot elegantis- sime pictos, varios iterum stupen- dosque artis pictoriae partus con- sideremus, merito quippe oculos nostros percellit divinissimae matris illibata conceptio ab omni naevo etiam pictorio citra controversiam immunis invicta magni Jordani manu asserta, aliam deiparae tabulam magnus ille Mariani vultus arti- fex Carolus Dulcis pallio obtectam modestissime finxerat. Praeter hos Christum a Magis adoratum Ger- maniae prodigium Durerus, fugam in Aegyptum abstractum e cruce suspensum Franckius Bel- ga, et virtutes theologicas ad hanc arborem salutis congregatas Rottenhamerus, Ioannem Baptistam in eremo disserentem Franckius, Ioannem Baptistam cum agno ludentem Leonardus Vincius incredibili omnes artificio produxerant. Lubet his ludos puerorum super glaciem et et Brugeli iocos addere, totamque hanc scenam cum servatore crucifixo Rottenhameri, Scipionis in Hispa- nia de se ipso victoria Franckii et tribus demum Petri Pauli Ru- benii tabellis claudere, quarum pris- (...) in veteri lege
altera Dei hominis nativitatem et tertia demum omnium facile princeps Christi cum cruce ad Calvariae montem rap- tati comitatum admirabili prorsus exhibet artificio, ut adeo paupe- rem hanc religiosae simplicitatis casam omnis artificii ac pretiosissimae sacrae suppellectilis pinacothecam merito dicere possimus, neminemque omnino perditi turpis aut expen- sarum incusare, qui etiam longiori itinere huc deflexerit, cum incre- dibilis sit eorum omnium voluptas, quo meliori mente et oculo provida illa divini numinis clementia beavit. A |
Previous Section
|
Roschmann, Anton; 1694–1760 (1694–1760) [1743], Iter Bulsanense 1740 confectum, integre descriptum 1743, versio electronica (), 5 folia, Ed. Schaffenrath, Florian [word count] [roschmann-a-iter].