In eos qui beatum Hieronymum Italum fuisse contendunt

Quum hęc scriberem, attulit mihi quidam librum nuper ęditum, Supplementum Chronicarum appellant. In eo scriptum erat Hieronymum non Delmatam esse, sed Italicum. Vehementer admiratus quęsiui autoris nomen. Vbi et ipsum Italum esse conspexi (Bergomensem enim se profitetur), Zelum, inquam, habuit iste (ut Apostolus ait), sed non secundum scientiam. Hieronymum quippe studiosus, quanuis Delmatam fuisse sciret, sancta quadam inuidia delinitus non indignum monacho putauit de alieno facere si posset suum.

Hieronymus, inquit, uir sanctissimus et doctor celeberrimus, Sanctę Romanę Ecclesię cardinalis pręsbiter, natione Italicus ex oppido Stridonis in Istria prouincia constituto, quod quidem a Gothis euersum fuerat Pannonię quondam Delmatięque confinium.

Quomodo, quęso, ista simul stare possunt, ut oppidum aliquod Pannoniam Delmatiamque disterminet, et in Istria sit, cum post Istriam Liburniam esse constet, Liburnię autem iunctam esse Delmatiam? Nisi forte aliquis de stirpe Aeneę Troiani inuentus sit Ilium in Italiam portans uictosque penates,aut tantam habens fidem, ut non solum montes, sed etiam cum montibus prouincias transtulerit, atque ita Delmatiam cum Stridone oppido de loco suo auulsam ultra Liburniam in Istriam usque iusserit euolare, ut Stridon (sicut Hieronymus ipse dixit) et prius in Delmatię Pannonięque finibus fuerit, et nunc (ut Bergomensis ait) in Istrię agro consistat. Equidem ista consyderans curiosius quęrere coepi, unde homini religioso ueritatisque professori hic error irrepserit, ut etiam pugnantia inter se asserere non dubitet, et inueni, ubi Longobardorum regni principium ostendere nititur, Blondum quendam Forliuiensem in medium produxisse; qui, cum Italię regiones describeret, tertiam decimam dixit Istriam esse, in qua,inquit, Iustinopolis Ciuitas et Pola et Stridon oppidum, Sanctissimi Hieronymi patria, quod hodie Sdrigna appellatur.

Hęc Blondi uerba cum legissem, monachi Bergomensis pium simplicemque affectum mecum excusare coepi, et Discipuli, inquam, error magistri culpa est. Magister autem parum (ut mihi uidetur) scrutandę antiquitatis curiosus, nominis similitudine decęptus, Stridonem olim fuisse putauit quod nunc Sdrigna dicitur. Et tamen hoc saltem secum animaduertere debuerat: si Sdrigna Stridon est, quomodo Hieronymus dixit oppidum hoc inter Pannoniam et Delmatiam esse, et non potius inter Pannoniam et Istriam? Quęnam igitur ista nouitij autoris audacia, ut putauerit sibi magis quam Hieronymo de se loquenti homines credituros? Sibi, inquam, in Italia, et quidem post mille et ducentos annos genito, plus fidei habituros quam illi ipsi, qui patrię suę fines multo plenius exactiusque et uerius nosse potuit, tum a parentibus tum ab indigenis edoctus, quam quisquam alius externorum etiam illa sua ętate uiuens?

Videamus ergo, Bergomensis frater, Blondus iste pręceptor tuus talia asserens quam procul a uero sit. Italię fines Pomponius Mella, antiquissimus autor, qui ad mare Adriaticum spectant, ad Tergestum usque produxit, Strabo ad Polam, Plinius ad Arsiam fluuium, Ptolomeus quoque Istriam Italię finibus uidetur concedere; Pomponij libro Geographię suę secundo uerba hęc sunt: Illyricis usque Tergestum, cętera Gallicis Italisque gentibus cinguntur. Strabonis autem lib. VII. hęc: usque ad Polam ciuitatem Istrię, huius temporis Imperatores Italię terminos extendere. Plinij uero Naturalis hist. lib. III. hęc: Et nunc finis Italię fluuius Arsia. Ptolomei denique lib. III. hęc: Post Istriam Italię ora, inde Liburnię, aut Illyrici. Patet igitur ad Arsiam usque siue Polam Istrię esse finem, et inde primam Illyrici partem, quę Liburnia dicitur, incipere. Plinio quoque ita dicente: Arsię gens Liburnorum iungitur usque ad flumen Titium. Pars eius, inquit, fuere Mentores, Hymani, Encheleę, Dudini, et quos Callimachus Peucetias appellat, nunc totum uno nomine Illyricum uocatur. Idem ait: Liburnię finis et initium Delmatię Scardona. Tantum igitur ab Istria distat Delmatia, quanta est Liburnię totius longitudo. Quod si Delmatia nostra tam inde procul abesse noscitur, quo pacto Stridon oppidum non aberit? Quod Delmatiam cum Pannonia disterminare a Hieronymo, ibidem nato, ibidem adulto, et conuersato dictum est, ut igitur cognoscas Stridonem non illud oppidum esse, quod nunc (ut Blondus ait) Sdrigna dicitur, sed longe ab eo diuersum, et quod nunc ab accolis Strigoum uocatur, et a Ptolomeo Sidrona olim nuncupatum sit; quanuis ipse Ptolomeus Liburnię illud annumeret, ita tunc angustiores Delmatię fines erant, qui postea latius se effuderunt. Nisi enim Stridon Delmatiam attingeret, nequaquam Hieronymus Delmatię potius quam Liburnię mentionem fecisset. Porro Ptolomeus lib. III. ita ait: Ciuitates Liburnię mediterraneę hę sunt: Tediastum, Aruncia, Adrotium, Stulpsi, Curum, Ausancali, Varuaria, Saluia, Adra, Aruona, Assesia, Burnum, Sidrona, Blanona, Ouporum, Nedinum, deinde commemorat Delmatię mediterranea. Sidronam ergo oppidum, postea Stridonem dictum, in Liburnia posuit, non, ut Blondus somniauit, in Istria. Quod autem Sidrona et Stridon idem sit, uide Ptolomei expositorem, qui ait: Sidrona siue Stridon; hinc Sanctus Hieronymus de quattuor Doctoribus ecclesię originem ducit. Hęc ille. Itaque cum Sidrona, siue Stridon, siue (ut nunc appellant) Strigoum, non Istrię sed Liburnię oppidum fuerit, Hieronymus Italicus dici nullo modo debuit.

Quod ut clarius tibi constet, qui uera nosse cupis, inspice apud eundem autorem tabulam quintam Europę. Ibi, si a Scardona, quam Liburnię finem et initium Delmatię esse Plinius deffiniuit, septentrionem uersus lineam intenderis, in radicibus montis, qui Illyricum cum Pannonia diuidit, Sidronam inuenies; hoc oppidum tametsi Ptolomei tempore, qui multo ante Hieronymum fuit, in Liburnię finibus erat, postea tamen longius productis finibus, quibus Iaderam, Enonam Arbamque Liburnię quondam oppida compręhendimus, Delmatię dictum fuit: iccirco in eo deffiniendo Hieronymus Delmatię non Liburnię fecit mentionem; iuxta quod oppidum Pannoniam incipere, et ad septentrionem Danubio finiri scriptores testantur. Huc accedit quod ab illis quoque, qui nunc de locis ei oppido proximis ad nos commeant, sępe audimus, in medijs Strigoi ruinis adhuc sacellum stare Hieronymo dedicatum, ab accolis quidem conditum, ut ibi eius permaneret memoria, ubi nouerant natum; ędium etiam partem aliquam superesse, quas parentum ipsius fuisse affirmant. Quis ergo tam impudens, tam frontis perfricatę, ut contra tot, taliumque testimonia quicquam diuersum asseueret? Aut cur tandem aliquis Italorum non permittet nobis hunc apud nos natum esse gloriari, si nos illis non interdicimus, ut sibi plaudant eundem apud ipsos bonarum artium disciplinam percepisse, licet et in Gręcia Gręcis litteris excultus sit, et in Syria Hebraicis eruditus?