Miracula eius post obitum

Post felicem uiri obitum Cyrillus Hierosolymitanus episcopus per epistolam quę nota est omnibus Augustino sciscitanti miracula eius longo admodum sermone studuit recensere. Ea ego in summam redacta breuiorem hoc loco subiungam.

Heresim quandam inquit iam inualescentem, quod nec sanctorum animę beatitudine fruerentur nec damnatorum poenas sentirent, donec in die iudicij suis iterum corporibus iungi illas contigisset, beatus Hieronymus Eusebio discipulo apparens repressit. Trium hominum cadauera die uno ad ecclesiam delata et sacco eius contacta (sicuti ipse pręmonuerat) populo spectante reuixerunt narraueruntque uidisse se et sanctorum gaudia in paradiso et supplicia reorum in inferno, tum demum, qua die una cum Eusebio iterum sibi migrandum esset e corpore, prędixerunt. Hoc uiso miraculo heretici credidere ac tam perniciosus error eodem die interijt, quo hi tres ad uitam redierunt. Eusebius deinde, quo die sibi prędictum fuerat, una cum ipsis tribus qui surrexerant feliciter obijt, hoc est uigesimo post die quam miraculum istud euenisset. Sed interim multa a Cyrillo priuatim interrogati reuelarunt, quotidie tamen ubertim flentes ex eorum recordatione quae uiderant in inferno.

Sabinianus heresiarcha duas in Christo uoluntates ita fuisse asserebat ut pleraque perficere nequiuerit quę uoluerit. Idque persuadere alijs uolens opusculum nomine Hieronymi confecerat, quo illum quoque ita quondam sensisse probaret. Eam heretici fallaciam ęgre ferens Siluanus Nazarethi episcopus, dum cum illo contenderet, paciscitur ut, si die crastini Hieronymus libellum illum minime suum esse miraculo aliquo non ostenderet, sibi moriendum esset, sin autem indicaret, Sabinianus eandem subire poenam cogeretur. Adueniente hora et necdum apparente miraculo Siluanus morti addicitur. Fit hominum conuentus ad spectaculum; exultat hereticus quasi qui iam uicisset. Sed Hieronymus, qui ueritatem semper Domino adiuuante tutatus fuerat, tunc quoque mendacio obuiam iuit. Spiculatoris gladium, ut Siluani ceruicem feriret elatum, illico apparens retinuit, cumque coram affirmasset, nequaquam esse illud a se scriptum, disparuit. Maiusque secutum est miraculum: Sabiniani caput nemine feriente ad terram delabitur. Eo sic miserabiliter corruente tremefacti discipuli errore deposito Siluanum episcopum sequi et ecclesię adhęrere coepere.

Idem Siluanus diaboli pręstigijs, qui sumpta eius forma uim cuidam honestę mulieri inferre conatus depręhendi se fecerat, infamatur, persecutionem patitur, in publicum apparere non audet. Cęterum cum se orationibus beato Hieronymo commendasset, quendam, qui sibi necem inferre uoluit, conuerso in semet gladio mortuum concidisse uidit. Tale facinus et alij nonnulli frustra conati idem passi sunt. Commota ciuitas episcopum, quasi ipse eos peremisset qui perierant, ad poenam deposcit. Sed pręsto illi affuit Hieronymus, manifesto plebi apparens acerrimeque increpans coercuit eorum temeritatem. Conterriti episcopum illesum dimisere. Tunc Sancti iussu diabolus omnibus uisibilem se ostendit, ea forma qua ipsis illuserat, et confessus dolos euanuit. Hieronymus ad Siluanum conuersus laudata eius patientia siquid se uellet interrogat. Petijt ut iam uita decedens ipsum sequeretur. Quo impetrato post horam expirauit uictisque tentationibus beatitudinis pręmia recępit.

Duo nobiles ac diuites uiri Alexandrini, licet gentiles, audita miraculorum fama quę Dominus per sanctum Hieronymum operabatur, pergunt Bethleem uisendi reliquias eius gratia. Incidunt in latronum insidias. Qui dum illos taciti persequerentur, ecce non paruam cum ijsdem armatorum manum incedere uident et territi retro abeunt. Iterum non plures quam duo apparent. Rem mirantur, depositisque armis quid hoc esset sciscitatum post eos rursum currunt. Discunt tandem Sancti meritis, ad cuius corpus uisendum ipsi iter habebant, id sibi contigisse. Hi propere reuersi duci ac reliquis socijs a quibus missi fuerant, miraculum deferunt. Et cum irriderentur opprobarenturque, ne ludibrio quidem habiti tenere se queunt quin omnes palam hortentur ut sceleri et latrocinijs finem statuentes ad inuisendum Sancti corpus Bethleem simul ire festinent. At illi iam ex risu in furorem uersi gladios stringunt. Sed cum stupescentibus membris ferire eos, a quibus se illudi putabant, nequaquam ualerent, uim suis uiribus maiorem aduersum se experti penitentiam agunt. Sanitatem recuperant, ad uisendas Sancti reliquias ire maturant. Deinde ad optatum locum peruenientes credunt, peccata confitentur, baptizantur. Erant numero fere trecenti. Tot igitur saluati sunt, dum duorum salus Hieronymi ope defenditur.

Duo iuuenes Romani ab urbe Syriam uersus reliquias huius Sancti uisendi gratia tendunt. Iam Bizantium aduentantes ab apparitoribus capiuntur. Coram Bizantij pręside homicidij accusati (duo autem ruri occisi inuenti fuerant cędis autore incerto) crimen negant, ut qui eiusce rei nihil omnino conscij essent. Sed dum torquerentur, dolore compulsi fatentur se reos esse mali illius quod non commiserant. Damnati ergo cum se precibus beato Hieronymo commendassent, percussi colla gladio lędi nequeunt, in ignem proiecti ardorem non sentiunt, laqueo suspensi ueluti in solo stantes uiuunt. Die octauo depositi liberantur et Bethleem adeuntes uitam monasticam simul professi Deo in monasterio seruire coeperunt, qui per Sancti sui merita ipsos tam pręsenti periculo toties ac tam mirabiliter eripuisset.

Apud superiorem Thebaidam foeminarum monasterium fuit, satis opulentum, si plus quam satis est non concupissent. His enim quę ibi degebant moris erat nullam admittere in consortium nisi certum pecunię pondus secum afferret. Apparens cuidam ex illis beatus Hieronymus mandat ut reliquis nunciet sororibus, nisi ab auaritię scelere cito desisterent, diuinam in se ultionem propediem expectarent. Admonitę irrident, contemnunt, ludibrio habent nunciantem. Iterum atque iterum per uisum illius, cuius animus a crimine aberat, frustra redargutę corrigere se omnino noluerunt magis pecuniam diligentes quam Deum timentes. Ea una, sicuti monita erat, foras exeunte monasterium protinus collapsum cęteras omnes oppressit ruina. Atque hunc finem habuit pertinax illiciti quęstus cupiditas. Quo tamen exitio per beatum Hieronymum fuissent liberatę, si ei obtemperare uoluissent.

Hereticus quidam Hierosolymis publice disputans, cum sibi beati Hieronymi sententia opponeretur, eum mentitum fuisse respondit, nec ultra quicquam effari potuit, mutus illico et elinguis factus.

Alius Arrianę perfidię hereticus, in eandem incidens calumnię culpam, dolore, quem uisceribus concepit, coactus in clamorem prorupit, se a Hieronymo torqueri dicens atque in eodem clamore perseuerans ad uesperum expirauit.

Alius eiusdem insanię hereticus imaginem Sancti in tabella depictam conspicatus, gutturi illius gladium furibundus infixit. Sed neque manum inde neque gladium auellere potuit, donec iudicis iussu, cui per quietem Hieronymus cum uulnere illo apparuerat, compręhensus poenas daret. Cum autem ad supplicium duceretur (ea perfidi hominis ferocia erat): Penitet me, inquit, quod non ita uiuum ut pictum iugularim!. Quam ob rem, ante quam ad damnatorum locum deductus esset, lapidibus a plebe obrutus interijt et ab imagine illa in testimonium perpetrati sceleris cruor effluxit.

Ioannes ipsius Cyrilli, qui ista quę recitamus miracula memorię prodidit, nepos ac forma ęgregius iuuenis a Persis captus Persarum regi annum seruiuit. Tedio tandem seruitutis affectus beato Hieronymo identidem se commendare coepit. Sed a rege deprehensus quod reditum in patriam desyderaret, carceri traditur. Nocte dormienti Hieronymus apparet qui manu appręhensum atque eductum Bethleemi in domo episcopi patrui sui sistit. Iuuenis a somno excitus uix agnouit se de carcere domum translatum. Mirantibus cunctis et re sicuti contigerat comperta, post Deum beato Hieronymo gratię actę, qui se inuocantibus tam efficaciter adesse soleret.

Quędam monialis iuuencula et forma pręstans uirgo, sed non minus uitę sanctitate insignis, atque secundum Deum Deique Genitricem beato Hieronymo imprimis deuota, cum a iuuene quodam uisa adamaretur, magi incantationibus misso demone frustra tentatur: Demon quippe uiso ibi beati Hieronymi simulachro territus fugit. Magum reuersus uerberat; re autem cognita magus conuertitur. Iuuenis uero propositi sui desperans laqueo sibi uitam eripit.

Ruffus Cyrilli nepos adolescens duo de uiginti annos natus diem obijt. Cyrillus, quia sibi charus erat, quid de anima eius contigisset nosse cupidus, cum beatum Hieronymum pręcaretur, uidit iuuenem igneis cathenis terribiliter colligatum, qui propterea poenam illam se pati dixit quod de aleę crimine, cuius lusu libenter utebatur, nunquam neque penitere neque confiteri sibi curę fuerit; abhorreant ab hac culpa qui tale euadere cupiunt supplicium et ipsum, qui hoc ad aliorum correctionem reuelare dignatus est, obsecrent, ne tale aliquid committant, ac de ante commissis ut penitentiam agant.

Alius aleę lusu amissa grandi pecunia ex animi indignatione maledicta beato Hieronymo irrogare ausus repentino fulminis ictu interijt.

Tres iuuenes apud Tyrum aleę studiosi procaci ausu se etiam inuito beato Hieronymo lusum suum et incepturos et finituros dixerunt. Mox multis cernentibus terrę hiatu absorpti pręstare nequiuerunt quod promiserant.

Erat militi cuidam Hierosolymis filius duodecim annos natus, qui ob nimiam patris indulgentiam licenter talorum lusum tesserarumque sectabatur. Cumque cum ipso patre luderet nec sibi iactus ad uotum succederent, ait: A lusione ista nisi uictor non exurgam, uel inuito Hieronymo, qui aleam prohibet! Vix uerba finierat, cum a demone formam ęthiopis assimulato raptus nusquam comparuit nihilque fuit patri relictum pręter lachrimas moeroremque orbitatis, ne et ipse poena careret, qui suum sic educauerat filium. Crudelis est pater qui delinquentes non castigat liberos.

Hoc quod sequitur, Cyrillus Nicolao Cretense archiepiscopo referente, qui ad uisendas beati Hieronymi reliquias Bethleem aduenerat, se didicisse ait. Cum apud Candidam Cretę ciuitatem sacerdos quidam perditissimis moribus famęque detestandę uita decedens in ecclesia fuisset sepultus, magni atque horrendi strepitus prima et secunda nocte auditi populum terruere. Die tandem illucescente conueniunt ad ecclesiam orantque sibi reuelari quid hoc esset. Iam crassari in plebem pestilentia coeperat. Apparuit ante altare beatus Hieronymus. Iubet scelesti hominis cadauer exhumari et de ecclesia eiectum ignibus tradi; sic enim pestilentiam desituram. Quo dicto ex oculis euanuit. Re autem sicuti iussum fuerat peracta morbus cum fragore illo simul cessauit. Exinde apud Cretenses beatus Hieronymus in magna ueneratione haberi coeptus.

Idem Nicolaus retulit in eadem ciuitate fuisse iuuenem quendam, Tito nomen erat, beati Hieronymi deuotissimum castitatisque amatorem. Qui cum ad uicesimum usque ętatis suę annum seruasset uirginitatem, puellam tandem forma insignem deperire coepit duxitque uxorem. Omnem denique quem in Deum habebat affectum in illam transfudit. Deum ergo deserens a Deo deseritur: fratrem suum cum uxore in lecto depręhendens ambos interimit. Inde fugiens latrocinia per annos decem exercuit. Cum tamen beato Hieronymo orationem facere, sicuti solitus erat, non omitteret, Hieronymus tandem sub mercatoris habitu iuxta iter agens apparuit. At eum ille cum socijs inuadens, ut perimat et spoliet, ubi audiuit non esse mercatorem sed Hieronymum doctorem, cui ipse quotidie preces offerret, simul cum socijs repenti stupore correpti subsistunt. Et ille sui unius causa se uenisse dicens, ut a flagitio desisteret penitentiamque ageret hortabatur; hactenus enim Dei ultionem, ne in eum sęuiret, a se inhibitam fuisse; ultra si peccare pergeret, iram Dei sensurum. Post monita disparuit. Iuuenis autem cum socijs ad penitentiam conuersi et beato Hieronymo se commendantes eremi loca petiere, Deo deinceps seruiendo, cum ante seruissent diabolo. Vno igitur per gratiam beati Hieronymi requisito multi a perditione liberati salutem adepti sunt.

Monachus quidam iuuenis in superioribus ęgypti partibus manens patre ęgrotante et filium suum uidere cupiente, perrexit astititque patri. Et cum eidem simul cum domesticis ministrando forte accidisset, ut sororis manum manu tangeret, diu inuiolata castitas concupiscentię flammam concępit. Longe alius quam recesserat ad monasterium redijt. Iam neque comedere potest, neque dormire, dum cogitationibus ęstuat. Dum ergo reliquos occupat sopor, nocte intempesta ipse exurgens uoluit de monasterio exire, sed claues quibus claustra aperiret non inuenit. Miratur et posthac multo diligentius notat locum ubi repositę sunt, frustra tamen, cum rursum non repertis clauibus ad cęllam redire coactus sit. Sic plures transeunt noctes, nec tamen ille miser a tam foedo proposito conquiescit. Habebat autem secum in cęlla pictam beati Hieronymi imaginem, quam semper adueniens genuflexus reuerenter salutabat. Beatus ergo Hieronymus alteri monacho apparens iussit fratrem moneret ut ab impura turpique cogitatione iam tandem desistere uellet. Se namque ob ipsum salutandi cultum sibi quotidie impensum procurasse ne cogitatum scelus perficeret. Admonitus frater dissimulauit neque se correxit.

Quin immo, quo citius quod iam disposuerat perageret, cessauit ante Sancti imaginem genuflectere. Sancti igitur auxilio ad tempus destitutus claues reperit, reseratis claustris exit, paternas ędis noctu clam ingreditur, seque in lectulo sororis dormientis tacitus collocat. Illa expergefacta et hominem iuxta se sentiens pauida exclamat. Concurrit ad clamorem familia, et priusquam concupitum nefas perpetraret, frater depręhenditur. Quid autem facturus uenerat non confitendo prodit. Abijt animi confusus, et tandem diaboli insidias secum consyderans in se reuertitur, penitentiam suscipit ac beato Hieronymo gratias agit, quod ne in pertinacia quidem sua se perire permiserit. Nam si facto etiam sicuti uoluntate peccasset, haud ita facile ad penitentiam fuisse rediturum. Igitur uigilantior posthac sui custos factus et submissior pręsbiteri nostri cultor, pie ac religiose uitam finiuit.

Ait Cyrillus nuper sibi Damasi Portuensis episcopi litteras redditas, quibus hoc quoque scriptum legit, quod Romę cardinalis quidam nomine Cęlestinus, dum ineffrenis linguę procacitate in coetu Cardinalium publice famam beati Hieronymi laceraret, dolore uiscerum correptus intestinis per inferiora egestis expirarit.

Andreas cardinalis dum sanus in conuentu multorum consisteret fabulareturque, repente concidit exanimis. Postremo cum peractis exequijs iam in eo esset ut sepeliretur, exurexit uiuus. Dixit ob uestium pompam lautitiamque ciborum se fuisse damnandum, nisi beato Hieronymo pro se deprecante impetrasset ut corpori redderetur. Itaque Sancti huius beneficio non tantum reuixit, sed etiam poenas euasit ęternas: uitam enim correxit, ac bene deinde finiuit.

In superioribus ęgypti partibus Helię monacho in solitudine degenti ac sanctitatis fama omnibus noto beatique Hieronymi quondam familiarissimo, post orationem obdormienti uisum est uenisse se in regiam quandam amplitudinis eximię ineffabilisque decoris, tribunal in medio positum et coram iudice ibi sedente ac diuinę cuiusdam maiestatis radijs late refulgente adductam episcopi Anconitani animam, quę clamore et eiulatu sententiam illius pręueniens dignam se poena ęterna fatebatur, ob uitę luxuriem et immodicam indumentorum pompam nimiumque epularum apparatum. Iubente igitur iudice inde ab immundis spiritibus auersam fuisse et ad inferos relegatam supplicijsque addictam sempiternis. Post hęc Theodonij senatoris animam coram sisti et a demonibus quidem acriter accusari, sed a beato Hieronymo defendi, qui eidem impetrauit ut poenis ęternis libera purgatorio traderetur, post delictorum emundationem beata futura, eo quod Theodonius nomen Sancti huius reuerenter in uita habuisset.

Eodem tempore idem monachus uidit adolescentem pulcherrimum ad beatum Hieronymum accurrisse, uotumque Petri patricij eius deuotissimi retulisse, ut uidelicet a Domino sibi filium impetraret generandum; diu enim cum uxore uixerat a patris nomine alienus. Dominus igitur Petri desyderio et sancti precibus annuens prolis futurę gratiam fecit. Et monachus Helias discusso sopore quę uiderat memoriter tenuit fideliterque enarrauit. Denique nato filio Petrus gratias egit quod beati Hieronymi meritis ipse diutinę sterilitatis ignominiam iam pater factus deleuisset.

Sequitur illa Cyrilli uisio, qua Ioanni Baptistę Hieronymus noscitur comparandus. Quam quoniam supra suo loco descripsimus, hic repetere superuacaneum foret. Reliqua ergo uideamus.

Peracto, inquit, mense post depositionem, postridie ab octaua Pentecostes plurimis adunatis episcopis ingentique hominum coetu corpus beati Hieronymi exhumatum, ut in sepulchro marmoreo quod parauerant poneretur. Sed prius in altari collocatum, ut ab omnibus uideri posset, et hęc interim miracula secuta: sexdecim cęci tactu eius uisum recuperarunt; tres a demonum uexatione soluti; filius unicus uiduę cuiusdam, cum exanimis allatus esset, reuixit. Quod alius cernens filium suum, qui iam triduum iacuerat in sepultura, protinus extumulat. Cumque illum in scrobe, de qua corpus Sancti leuatum fuerat, deposuisset, mox uiuum recępit.

Porro soluta funeralis pompę celebritate, cum iam diei uesper esset, beati Hieronymi corpus (ut ait) in illo marmoreo monumento condidere; sed mane rursum in sua pristina fouea iacere inuentum. Nocte sequenti ipsi Cyrillo in quiete Hieronymus apparens dixit, corpus suum humi, ubi primum sepultum fuerat, recubiturum, donec ab infidelibus Hierosolyma capta seruire coeperit; inde ad Italiam translatum Romę diu permansurum. Et hęc quidem Cyrillus partim uidisse se, partim audisse ad Augustinum scribens testatus est.