[ERROR: no reftable :]9 Charter about the augmentation of coat of arms for István Brodarics Buda, 25 March 1517 Manuscript used: MOL R 64 – item II. – Nr. 48. 1 Published: Kujáni Gábor, Brodarics István levelezése 1508–1538, Történelmi Tár, 1908, 342–344. For the part of the charter describing the coat of arms, see: ldásy Antal, A MNM könyvtárának címerjegyzéke II. Címereslevelek, Budapest, 1904, 28–29. István Brodarics and his family received coat of arms augmentation from King Louis II. The document discusses the earlier image of the coat of arms received for military merit in detail. Then it proceeds to describe the nature of augmentation and gives explanation. Commissio propria domini regis.

Ludovicus Dei gratia rex Hungariae et Bohemiae etc. Tibi fideli nostro venerabili et egregio Stephano Brodarich de Ierosyn 2 decretorum doctori, comiti capellae sancti Andreae apostoli 3 et canonico Quinqueecclesiensi salutem et gratiae nostrae regiae assiduum incrementum.

Quemadmodum variae sunt et multiplices mortalium voluntates atque appetitus, ita videmus varia ac multum inter se diversa esse studia, et diversas ad varias artes ab ipsis paene incunabulis animorum applicationes, prout cuique vel natura, vel conditio, vel animi libido suadet. Quo sit, ut alii protinus, ut in lucem sunt editi, agricolationi animum intendant, alios mercium ex diverso orbe terra marique convehendarum studium teneat, aliis in opificio quopiam et vel pingendi vel fingendi aut sculpendi arte excellere pulchrum ac decorum videbatur, alii postremo alias vitae humanae necessarias artes et studia sequantur. Qui vero nobiliorem a natura vim sortiti sunt, et reliquum [ERROR: no reftable :]3 Brodarich: Brodarych MOL R 64 1  The original of the document severely damaged already was in the possession of the Tallián family. The copy that is presently in the MOL was made after this in 1897. The Tallián archive was incorporated into the National Museum in 1899, but by this time the original of Brodarics’ coat of arms had disappeared. Compare: Laczlavik György, Brodarics István címereslevele, Turul, 2011/1, 28. 2  Jerosin or Jarosin, Kőrös county (today: Herešin, Croatia). Relevant literature disputes that Brodarics really used the name of Jerosin, because, apart from the charter, it is never seen in his letters that survived. In a letter dated 1 October 1532., he names Polyana in Kőrös County as his ancestral estate. On the issue of title of nobility see: Kujáni Gábor, A Brodaricsok, Századok, 1913, 755–756; on Jerosin–Herešin the authority is Ranko Pavleš, who uses recent Croatian literature too. Compare: Ranko Pavleš, Koprivničko i đurđevečko vlastelinstvo. Povijest, topografija, organizacija, Koprivnica, 2001, 110–111. 3  This, in fact, is a title of chapel rector. The St. Andrew’s chapel might have been built next to the south-western part of cathedral. Sources mention one of its altars already in the early 14th century. Tamás Bakócz was one of the chapel rectors before 1487; all his known successors were clerics with a university degree. Compare Timár György, A szenttisztelet Pécsett a középkorban (patrocinium, titulus, ecclesiae) = Font Márta (ed.), Pécs szerepe a Mohács előtti Magyarországon. Tanulmányok Pécs történetéből 9., Pécs, 2001, 69–103.

-- 55 --

humani generis vulgum gloria et nominis amplitudine antecellere conantur, eorum duo genera esse videmus, aut enim rem militarem sequuntur, aut ab ipso aetatis principio bonarum artium studiis animum dedunt. Quae quidem duae res solae propemodum sunt, quae mirabile dictu est, quantum et ornamenti et emolumenti humano generi asserant, alterum enim, si bello quatimur, ex bello nobis victoriam, ac demum pacem parat, alterum in pace quietos nos ac legibus et iure aequabili viventes continet. Itaque haud temere ullum tam ferum, tam barbarum, tamque ab omni humano cultu alienum atque aborientem populum reperias, ubi non his geminis artibus summus sit semper honor habitus. Verum quod ad litteras attinet, quantum [...] splendoris et claritudinis, tantum etiam commodi et emolumenti facile inesse apparet. Nam si quis [...] perpendiculum revocare voluerit et aequa lance metiri, procul dubio reperiet nobis parum profuisse ratione et intellectu a ceteris animantibus distinctos fuisset [...] divinationem vocamus, exculta atque elimata fuisset. Quid enim inter nos et cetera animalia [...] adminiculo et nobis et tam multiplices rerum cognitiones et Dei ipsius Optimi Maximi ac naturae omnium parentis abstrusissima arcana [...] monumentiore eo iam [...] penetratum, quo vim naturare, humanare, penetrare posse nemo unquam credidisset. Litterae igitur sunt et [...] omnium nationum absolutissimam [...] cognitionem tribuunt, litterae denique, quae [...] sempiternam, immensam, ineffabilem, incomprehensibilem [...] Quid igitur [...] elegantius? Quid laudabilius, quam in ea re vel mediocriter excellere, quae tantum rebus humanae omnibus antistiti et tantum divina humanaque omnia [...] Nosque, qui de benignitate ad hoc tam amplum atque excelsum regni fastigium sumus evecti, semper ab initio maximae curae habuimus, ut tam armorum quam litterarum studiosi praecipuis [...] et pari quodammodo atque aequali existimatione ac dignitate haberentur.

Hac igitur de causa neque te praeterire libuit, quippe qui ab ipsis paene incunabulis omnem aetatem in hoc honestissimum [...] prima adhuc pueritia ad omnium artium altricem Italiam missisti, eam ibi per multos annos variis disciplinis operam impendisti, ut adhuc adolescens et vir, dum pubertatem egressus 4 non solum Graecis ac Latinis litteris non mediocriter eruditus habereris, sed etiam iuris pontificii eam peritiam consequeris, ut te nobilissima orbis terrarum gymnasia ea adhuc aetate eius disciplinae insignibus et ornamentis dignum iudicarunt. 5 Porro inde egressus non socordiae neque ignaviae animum dedisti, sed ne bonum otium inerti desidia [...] primum reverendissimi domini Thomae cardinalis Strigoniensis ac patriarchae Constantinopolitani 6 etc. aulam es secutus, succedente deinde tempore in obsequia reverendissimi in Christo [ERROR: no reftable :]22 claritudinis correxi ex: claritudine The multitude of expressions denoting age, which show that Brodarics got to Italy at a very early age, provide the strongest proofs that his date of birth should be put around 1480 instead of 1470–71. More on this: Kasza Péter, Egy karrier hajnala... 1198–1202. 5  Brodarics first studied in Padua from around 1498–99, then, after his master Giovanni Calphurnio died, he continued in Bologna with Filippo Beroaldo from 1503. Still, he obtained doctorate of canon law in Padua in 1505–1506. More on the chronology of Brodarics’ studies in Italy: Kasza Péter, Egy karrier hajnala... 1194–1198. 6  Tamás Bakócz, Archbishop of Esztergom, Patriarch of Constantinople.

-- 56 --

patris domini Georgii episcopi Quinqueecclesiensis, 7 summi et secretarii cancellarii nostri, fidelis nostri, nobis sincere dilecti asciri voluisti, apud quos et maxime apud ipsum dominum episcopum Quinqueecclesiensem, qua fide, integritate, constantia, qua praeterea industria ac sollicitudine sis versatus, quantum deinde nobisque et huic inclyto regno nostro per plures annos serviveris, adeo in propatulo est, ut litterarum nostrarum praedicatione et testimonio non indigeat. His igitur virtutibus et obsequiis tuis inducti imperpetuum nostrae erga te benevolentiae incrementum ex speciali gratia nostra et de regiae nostrae potestatis plenitudine tibi ac per te Mathiae, fratri tuo carnali, necnon Francisco et Alexio filiis eiusdem Mathiae, et eorum haeredibus et posteritatibus universis ad arma familiae vestrae avita, quae in scuto coelestini coloris hominem armatum ab hostibus insecutum in cymbam transfretatoriam compulsum et in navicula ipsa concitatissimo cursu in aliam fluminis ripam tendentem gestare conspiciebantur, hoc fecimus additamentum: corvum videlicet de sublimi advolantem, coronam lauri semper virentis quasi capiti illius bellatoris imponendam, rostro afferentem ad denotanda te familiae tuae, quae non temere, sed ex eventu bellico et ex illo transfretandi casu priora illa insignia sortita fuerat, hoc novum decus addidisse, ut illius sive navigationem, seu potius bellicam virtutem eruditione tua et doctrina ornaveris. Quo enim alio insignii id significari atque exprimi aptius potuit, quam corvo laureum sertum gestante, cum et corvus avis sit Phoebo dicata, et lauri ramis doctorum hominum ipsa cingi soleant. Quae quidem arma sive nobilitatis insignia in capite seu principio praesentium litterarum nostrarum suis appropriatis coloribus artificiosa manu depicta tibi ac praefatis fratri nepotibusque tuis ipsorumque haeredibus et posteritatibus universis, animo deliberato et ex certa nostrae maiestatis scientia dedimus, donavimus et contulimus, immo damus ac concedimus et praesentibus elargimur, ut tu iidemque frater et nepotes tui praenominati, ac haeredes et posteritates eorum universae praetacta arma seu nobilitatis indicia, de more aliorum nobilium armis utentium, a modo imposterum, ubique in proeliis, hastitudiis hastiludiis , tornamentiis, duellis, bellis, omnibusque exercitiis nobilitaribus et militaribus, necnon sigillis, velis, cortinis, anulis, et generaliter in quarumlibet rerum et expeditionum generibus, sub merae et sincerae nobilitatis titulo ferre, gestare omnibusque et singulis privilegiis, praerogativis, immunitatibus, gratiis, honoribus et libertatibus, quibus ceteri nobiles armis utentes, quomodolibet de iure vel consuetudine utuntur et gaudent, uti, frui et gaudere possitis et valeatis, de talismodique singularis et specialis gratiae nostrae antidoto merito excultetis, et tanto ampliore studio ad honorem nostrae regiae maiestatis tua et eorundem de cetero solidetur intentio, quanto vos largiore favore et gratiarum munere dotatos, condecoratosque esse conspicitis.

In cuius rei memoriam, firmitatemque perpetuam praesentes litteras nostras secreto sigillo nostro, quo ut rex Hungariae utimur, impendenti communitas nobis duximus concedendas.

Datum Budae, feria quarta proxima post Dominicam laetare, anno Domini millesimo [ERROR: no reftable :]66 avis correxi ex: alis 7 György Szatmári, Bishop of Pécs, major patron of Brodarics.

-- 57 --

quingentesimo decimoseptimo, regnorum nostrorum Hungariae et Bohemiae etc. anno primo. Iacobus Piso 8 secretarius.