ing peace. Supposedly, the French King’s envoy is also on his way. – 3. He works day and night to obtain aid to King Louis; he hopes to squeeze out something after the lengthy procrastination. – 4. Cardinal Soderini is suspected of wanting to induce a riot in Sicily. He has been locked up in the Saint Angel Castle. Three cardinals investigate the case; no decision has been made yet. – 5. He says sorry to Sigismund for daring to interfere in matters that are perhaps beyond his scope, however, he does this for Sigismund and Hungary. – 6. It is said in Rome that Sigismund advised his cousin to consider signing peace or at least armistice with the Turks, since he is left on his own by Christian rulers. Brodarics feels Sigismund could not have given better or more beneficial advice, since he has been working on obtaining aid to Hungary sideby-side with Francesco Marsupino, and with the envoy of Archduke Ferdinand, for a whole year now, and received nothing but empty promises. Neither the Holy Seat nor other rulers can be counted upon, so Hungary and Poland themselves have to reach agreement with the Turks. Serenissime Princeps et Domine, Domine mihi Gratiosissime. Post servitutis meae perpetuae in gratiam Maiestatis Vestrae humillimam commendationem.

[1.] Iam tandem tot difficultatibus superatis in proximo consistorio expedita est libere ecclesia Plocensis et simul etiam Premisliensis. Qua in re iuxta desiderium Vestrae Maiestatis conficienda enituit profecto illa diligens et accurata opera reverendissimi domini cardinalis protectoris, 1 ut addi nihil potuerit. Ego etiam pro virili mea non defui, idem in posterum quoque facturus in omnibus rebus, in quibus Vestrae Maiestati servire potero et illa servitiis meis uti dignabitur. Quod ut facere velit, meque inter suos postremos servulos numerare, eidem humillime supplico.

[2.] Nova hinc nescio, quae Vestrae Maiestati scribam. De pace sive induciis inter principes Christianos adhuc superest aliqua particula spei. His diebus venit novus orator a serenissimo rege Angliae, episcopus Bathonensis, 2 vir insignis et non parvae auctoritatis. Quid de pace attulerit – eius enim rei gratia venisse dicitur – nondum satis intelligere potui. Dicuntur et oratores Christianissimi regis adventare. Utinam pro salute totius Christianitatis boni aliquid concludi posset!

[3.] De subsidio serenissimo nepoti Maiestatis Vestrae, domino meo gratiosissimo, hic a Sede Apostolica subministrando, quae altera fuit pars meae legationis, multa quidem saepius deliberata et decreta, sed nondum aliquid ad effectum deductum. Dies et noctes laboro in pecuniis extricandis et legato, quoniam ita regiae etiam maiestati placuit, expediendo, fortasse iam tandem post tot et tam varias dilationes brevi extrudetur.

[4.] Cardinalem Volteranum ob suspicionem Siciliae ad defectionem sollicitatae et rerum novarum motus in custodiam atque adeo in arcem Sancti Angeli coniectum puto Maiestatem Vestram iam pridem intellexisse. De eo adhuc nihil est aliud decretum. 1 Lorenzo Pucci (1458–1531), Bishop of Melf, Cardinal from 1513. Offspring of an influential prelatic family, protonotary apostolic. 2  John Clerk (?–1541), Bishop of Bath. Carried out diplomatic missions in the service of Cardinal Wolsey several times.

Cardinales tres, quibus cognitio huius causae demandata fuerat, fere quotidie per multas horas hanc rem in arce ventilant. Quid futurum sit, ignoro. 3

[5.] Ceterum, Clementissime Princeps, oro supplex humillime Vestram Maiestatem, dignabitur mihi ignoscere, si de rebus forte supra conditionem meam exsistentibus pauca ad Vestram Maiestatem scribam. Non proficiscentur haec, nisi ex sincero et tam gloriae Maiestatis Vestrae, quam salutis regni Hungariae cupido et studioso animo, neque accipiat haec Maiestas Vestra perinde, quasi ego consulere aliquid audeam Vestrae Maiestati, alioquin sapientissimo et omnia per se prudentissimo consideranti, sed volui proponere tantum rem in conspectu Vestrae Maiestatis illius sapientissimo consilio et prudentia trutinandum.

[6.] Venerant his diebus certa nova ex aula serenissimi nepotis Maiestatis Vestrae, domini mei gratiosissimi ad pontificem scripta Maiestatem Vestram suadere nepoti suo serenissimo, ut cum videat se ab omnibus fere Christianis principibus destitutum, cogitaret de aliquibus induciis cum hoste faciendis. Quae quidem res licet et pontificem et reverendissimos dominos cardinales multum turbaverit, tamen in rei veritate, Serenissime Princeps, ego nihil potuissem audire, quod me inter tot metus magis recreare potuisset et quod existimassem ad praesentem rerum nostrarum statum esse magis accomodatum. Video principes Christianos partim inter se digladiari, partim otio domestico torpere et nihil penitus de re Christiana pensi habere. In Sede autem Apostolica, vel quod sit mala Leonis pontificis 4 administratione, quod multi queruntur, penitus exhausta, vel quod in excusationem suam hoc utatur praetextu, parvam admodum spem nobis esse ponendam. Fui ego hic per annum integrum et amplius dies et noctes sollicitando aliquod subsidium pro nepote Maiestatis Vestrae, promissa sunt mihi maria et montes, 5 declarati cardinales in Hungariam mittendi, multi menses in his consultationibus et legatorum expeditionibus frustra consumpti, actum non solum per me et collegam meum Franciscum Marsupinum, 6 sed etiam per oratorem serenissimi principis Ferdinandi 7 diligentissime atque acerrime toto isto tempore maximo labore et 3  Cardinal Francesco Soderini, Bishop of Volterra, was arrested on 27 April 1523 for encouraging the French King to occupy Sicily. Soderini was locked up in the Saint Angel Castle and a legal procedure started. Only the death of Hadrian VI brought it to an end. He was released after 14 September 1523, what’s more, he was allowed to participate in the conclave. More on his life: K. J. P. Lowe, Church and Politics in Renaissance Italy. The Life and Career of Cardinal Francesco Sodarini (1453–1524), Cambridge, 1993. (Cambridge Studies in Italian History and Culture) 4  Pope Leo X (1513–1521) 5  glorians maria montisque polliceri coepit: Sallustius: Cat. 23, 3, 4. Only Sallustius uses this combination of words in classical literature. 6  Francesco Marsupino, one-time Secretary of Archbishop Bakócz, stayed in Rome from 1518 as a permanent Hungarian envoy. 7  Starting with 7 February 1523, Ferdinand had two envoys in Rome, Pedro de Cordoba (Pedro Salamanca) and Girolamo Balbi. Pedro de Cordoba left Rome at the end of April, while Balbi stayed until about mid-June. Since Brodarics speaks about an envoy, it is unclear whom he refers to, but the date of the letter (10 June) makes Balbi more probable. Brodarics had known him longer anyway. Compare: Gerhard Rill, Fürst und Hof in Österreich. Von den habsburgischen Teilungsverträgen bis zur Schlacht Mohács (1521/22 bis 1526). Bd. 1. Außenpolitik und Diplomatie, Wien–Köln–Weimar, 1993, 241.

diuturna ac nocturna sollicitudine ac discursatione non video, quid adhuc sim consecutus, nisi nudas spes et promissiones, factum autem penitus nullum. In tanta igitur rerum omnium desperatione ac principum Christianorum vel discordia vel negligentia, Sedis etiam Apostolicae vel paupertate vel tarditate, quid posset per immortalem Deum Vestra Maiestas melius suo serenissimo nepoti consulere, quam ut iam tandem tentatis omnibus, quae tentari potuerunt, de salute regnorum suorum aliter cogitaret? Si tamen haec consilia non essent iam nimium sera.

Vestra Maiestas non me temeritatis accuset. Existimavi officium meum esse ex his, quae hic et in tota Christianitate agi video, Vestram Maiestatem, quae magis pater quam patruus est serenissimi domini mei, quid sentirem, facere certiorem. Quod si hac aestate salvi permanere possemus, existimarem, Clementissime Princeps, nihil esse salutarius, quam ut Vestra Maiestas mitteret quamprimum oratores suos expeditos oratoribus domini mei et serenissimi principis Ferdinandi iunctos, qui agerent apud omnes principes primum de pace aut treuga, si ea aliquo modo impetrari posset, si vero id nullo pacto effici posset, saltem pro subsidio competenti ab omnibus regibus et a Sede Apostolica pro proximo vere Vestris Maiestatibus suppeditando. Dandi autem subsidii et a Sede Apostolica et a ceteris principibus, maxime a rege Angliae 8 et Portugaliae, 9 duobus opulentissimis et pecuniosissimis principibus, multi essent modi, de quibus nunc plura non scribam.

Quod si neque de pace sive induciis, neque de sufficienti subsidio spem aliquam superesse Maiestates Vestrae viderent, veniendum esset omnino ad illum extremum, de quo superius scripsi. Quod ubi per Maiestates Vestras tractari intelligeretur, fortasse isti, quibus nunc tam submisse supplicamus, ultro nobis supplicatum venirent. Parcat mihi, rursus oro supplex, Maiestas Vestra, quod de his rebus ad eam scribere audeo, et nepoti suo carissimo, domino meo gratiosissimo ita consulat, ne inter tot spes pacis et exspectationis subsidiorum regnum, quod Deus avertat, amittat. Me et meam servitutem humillimam Vestrae Maiestati devotissime commendo. Quam Deus felicissimam et victoriosissimam conservet.