Et capita involvens Teucrorum, incensaque late
Arma urat. claro tu ripas igne per omnes
Grassare, arboribus densis nec parce, Scamandrum
Quantus et est, involve igni; nec dira furenti
Vel blandis flectat verbis, vel terreat ullis
Corda minis; nec vimque tuam furiasque remitte
Ante ego quam jubeam monitum clamore, coerce
Tum demum indomitae parcens incendia flammae.
Sic ait: immensum jaculari at Mulciber ignem
Continuo coepit, campum qui protinus omnem 420
Corripuit; passimque solo prostrata virorum
Corpora, quos leto fortis demisit Achilles,
Urebat late gliscens. exaruit omnis
Subter humus: ripis exundans constitit humor.
Autumno veluti Boreas undantia lymphis
Arva superfusis arenti flamine siccat
Confestim adveniens; spectat gaudetque colonus:
Sic late campus siccatis aruit undis
Omnis, et exanimem turbam celer abstulit ignis.
Vulcanus claro fulgentem lumine flammam 430
Protinus in fluvium vertit. furit incitus ignis;
Urunturque ulmi, salicesque humilesque myricae,
Lotosque, humentesque ulvae, mollisque cyperus,
Quae virides passim vestibant plurima ripas.
Quin et, vorticibus mediis quicunque natabant
Hac illac varii pulchro sub flumine pisces,
Torrentur, solers quem spirat Mulciber, igni.
Uritur ipse alto latitans jam Xanthus in alveo:
Compellatque dolens Vulcanum, ac talia fatur.
Vulcane, haus quisquam tibi divum par fuat: ausim 440
Nec tibi ego pugnare, uris qui tam gravis hostem
Igne tuo. irarum precor o jam desine: Troas
At vel confestim Pelides exigat urbe.
Quid mihi opus certare? urbi quid ferre caducae
Auxilium? Haec ardens medio jactabat ab alveo.
Interea multo fervebant igne fluenta:
Igne lebes multo ceu cum fervescit opimum
Pingue liquefaciens magni suis, undique lentum.
Aestu adipem assiduo subjectans. arida subtus
Ligna jacent, gliscitque ingenti flamma sonore: 450
Sic tum pulchra aestu miscebat flammeus ardor
Flumina, nec solito se cursu evolvere lymphae
Audebant; inhibet saevus vapor; ac domat igni
Mulciber. Inclamans Junonem denique Xanthus
Suppliciter tales effudit pectore voces:
Juno, tuus cur nam mea gnatus flumina torret
Praecipue, ac diro saevus furit igne? quid unus
Commerui? non ipse obsto tibi, diva, deorum
Quantum alii, quotquot soliti succurrere Teucris.
Nunc, tibi si placitum, desistam: desinat una 460
Ille tamen. verax juro insuper, o dea, nunquam
Venturum auxilio Teucris, nec tempore cladem
Aversurum ullo: non, igni tota supremo
Troja ubi flagrabit, laetique incendia Graji
Miscebunt. Xanthum fari cum talia Juno
Audiit, his, gnatum compellans, vocibus infit:
Desine jam, Vulcane, meum genus, inclyte: divum
Mortales propter non fas torquerier isto
Nanque modo. Haec paucis Juno. dicto ocyus ille
Exstinxit flammam gliscentem ac dira furentem: 470
Unda redux pronum sese dejecit in alveum.
Xanthus ut est domitus Vulcano, pugna quievit
Amborum: Juno, quamvis irata, diremit.
Ast aliis animo divis furor incidit ingens,
385.
Horrendus; mentesque odiis discordibus actae
Exarsere: ruunt vesano in bella tumultu.
Ampla pedum pulsu tellus immugiit, aether
Insonuit circum vasto clangore. deorum
Audiit in summo residens quem rector Olympo;
Atque animi laetus risit, simul atque ruentes 480
Saeva deos animo discordi in praelia vidit.
Jamque adeo haud longe distant. Mars scuta virorum
Frangere cui ludus, pugnam orsus, cuspide ahena
Praefixum robur dextra quatit, atque Minervam
Aggreditur princeps, dictisque incessit acerbis:
Improba, cur acuis dira in certamina divos,
Confidens, audax, animis elata superbis.
Anne oblita malum es facinus, cum scilicet, hortans
Tydiden hasta ut peteret me saevus, adactum
Ipsa manu telum ursisti, mihi corpus acuto 490
Dilacerans ferro? poenas, ut digna, vicissim
Nunc dabis atque lues tandem commissa. profatus
Haec ubi sic; villis horrentem perculit hasta
Aegida; quae frangi nec magni fulmine quiret
Icta Jovis. divam telo sic ille trabali
Appetiit frustra. cedens Tritonia paullum
At retro, saxum, campo quod forte jacebat,
Sustulit arreptum dextra, ingens mole, nigrumque,
Et facie scabrum informi, quod, limes ut esset
Certus agri, positum prisci statuere coloni. 500
Hoc Marti validam cervicem diva cruento
Percussit, solvitque artus: per jugera septem
Ille cadens jacuit porrecto corpore, et atro
Pulvere foedavit crines: circum arma dedere
Ingentem flictu sonitum. dea risit, et altum
Exclamans, fudit laetanti has pectore voces:
Demens, nondum etiam sensisti, robore et armis
Quanto ego sim melior, quam tu, mecum, improbe, qui te
Haud metuis conferre tamen? sic strate, dolensque,
Maternas luito Diras, quae irata merentem 510
Devovet, Argivūm pravus quod gente relicta
Foedifragam haud dubitas Troum defendere gentem.
Haec ait, atque oculos avertit diva nitentes.
Ast illum Jove nata Venus dextraque prehensum
Erexit, duxitque manu, vix mente recepta,
Immanes gemitus rumpentem pectore ab imo.
Quam simulac vidit Juno, dea candida, tali,
Haud mora, compellans affatur voce Minervam.
O Jovis aegisoni proles Tritonia, rursus
Effrons illa (vides?) Martem per tela cruentum 540
Ex acie ducit; celeri super ingrue cursu.
Sic hortata deam Juno est: ruit illa volucri
Laeta pede; ac Venerem assequitur. pectusque sub ipsum
Perculit ingenti dextra. collapsa solutis
Concidit haec genibus, languens, animisque, Virenti
Ambos vidit ubi pariter tellure jacentes,
Effudit gaudens virgo has Tritonia voces:
Tales o utinam sint omnes, quotquot Achivam
Rem contra pugnant, Priamo Phrygibusque ferentes
Auxilium; fortes aeque, validique; jacenti 550
Venit ut adjutrix Marti Venus, et mihi sese
Contulit adversis invicto pectore telis.
Nae, longo functis bello Phrygiaque potitis
Urbe, frui placida jamdudum pace liceret.
Talia jactabat: risit Saturnia Juno.
Sic Phoebum interea Neptunus voce lacessit:
Phoebe, quid abstamus? tempus concurrere, pugnam
Sunt alii quando exorsi. nam turpe reverti est

Vade retro

Vade porro