| Croatiae auctores Latini: inventa |
| domum | quaere alia! | qui sumus? | index auctorum | schola et auxilia | scribe nobis, si corrigenda inveneris! |
|
Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1749]: Operum omnium tomus I, versio electronica, Verborum 68552, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - dialogus] [numerus verborum] [skrl-1.xml]. Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme.
convenit. Quodsi id hactenus praestitum fuisset, e continuis quae superioribus annis vigebant portoriorum mutationibus forte vix vigesima earum pars locum habuisset. Nunc proponebantur mutationes hae per homines aut intrinsecarum Regni circumstantiarum minus gnaros, aut subordinandi Germanicis Provinciis commercii Hungarici principiis imbutos, et postquam eas Princeps, saepe minus recte informatus, decrevit, Consilio Locumtenentiali tantum pro publicatione transmittebantur, quin vel ratio mutationis ejusmodi indicata, adeoque hanc expendendi suasque, si res exegisset, in obversum reflexiones proponendi modus eidem praebitus fuerit. Naturalis secus in omnibus politicis negotiis haec manipulatio ideo tantum per eos, quorum interfuit, impedita fuisse videtur, quia pleraeque hae mutationes unice ad deprimendum commercium Hungaricum dirigebatur, prouti id civitas Soproniensis specificis duobus exemplis edocuit. Nimirum refert illa quod ut primum globos et stratagemata in Hungaria fabricari Directio Tricesimalis Viennensis observavit, statim inductionem plumbi uno floreno per centenarium gravaverit. Ita etiam quod ad suffocandas, quae in Hungaria pullulare coeperant, argillaceas fabricas centenario glutinis unius floreni 18 xrorum vectigal imposuerit. Jam vero frustra audietur Consilium, si Camera omnem talem mutationem per officia tricesimalia statim publicare possit; cum enim huic promotio commercii ex officio non incumbat, illa tricesimas tantum qua canalem regis proventus considerare, et modo hic augeatur, in adoptanda ejusmodi mutatione facilis esse solet, et respective etiam debet. Quamprimum autem mutatio ejusmodi tricesimalibus officiis intimatur, haec illam utique statim ad effectum deducent; et cum perductam jam in effectum ordinationem revocare difficilius sit, justissimae licet Consilii repraesentationes inoperosae plerumque evadent, nisi illa, quam proposuimus, cautela stabiliatur.
§ 92.
Si notabilis aliqua portorii mutatio decernatur, aut exigendo ejusmodi portorio talis terminus praefigatur, intra quem mercatores initos jam antea contractus facile explere possunt, aut si novum portorium ocius in effectum perducere interest, a contractualibus ejusmodi mercibus vetus tantum portorium exigatur.
Motiva.
Alterum, quod in frequentibus his portoriorum mutationibus mercatores adeoque ipsum etiam commercium afflixit, illud fuit: quod hactenus nimium breve, post quod nova ejusmodi ordinatio obligare debeat, tempus praefigi consueverit; si exigua tantum portorii mutatio intercedat, id quidem rationibus mercatorum parum officere potest. Verum minutae ejusmodi mutationes plerumque non ex solidis 1222 dirigendi commercii principiis, sed e theoreticis tantum speculationibus, aut praepostero augendi proventus tricesimalis studio proponuntur, et nullum ferme realem in cursu commercii effectum producunt; quodsi vero notabilis portorii mutatio decernatur, neque tamen sufficiens, quo ordinatio haec obligare debeat, terminus praefiniatur, id jam complures mercatores, qui sub confidentia prioris portorii de notabili talis mercis quantitate contractus iniverunt, non tantum affligere, sed plane prosternere potest. Itaque hac in re, notabilis portorii mutatio cum prohibitione eandem plane subit considerationem, adeoque sicut relate ad prohibitionem provisionem hanc necessariam esse §-pho 80. Projecti hujus ostendimus: ita eam etiam quoad notabilem portorii mutationem locum habere suapte apparet.
§ 93.
Inductorum e Germanicis Provinciis in Hungariam productorum pars illa, quae e venditione residua manserit, si revehatur, tricesimae denuo subjaceat.
Motivum.
Adjacentes Styriae jurisdictiones referunt, quod illatum huic provinciae Hungaricum frumentum, si non vendatur, in reditu tricesimam denuo dependere debeat, et quod molitores et pistores Pettovienses, Marburgenses, et Graecenses, praetendendo jus praeemtionis , arbitrarium eidem pretium constituere soleant. Posterius est excessus evidens, qui via politica corrigi potest. Quod primum attinet, id quidem in vectigali Germanico nullibi praecipitur; cum tamen tricesimatores peculiares saepius instructiones accipere soleant, videtur id tardius inter principia vectigalis Germanici relatum fuisse: interest itaque ut legislatio Hungarica per reciprocum commercio Regni consulat.
§ 94.
Favores illi, qui inductis per Tergestum exoticis articulis in Germanico vectigali concedentur, iisdem per Hungaricum etiam vectigal attribuantur, si per Littorale Hungaricum importentur.
Motiva.
Ostendimus in Elaborato Status Actualis §-pho 54. 56. 57. et 60. quod principio, dum Portus Tergestinus et Fluminensis pro liberis declarati sunt, pares utrique favores concessi: restituto tamen Anno 1776. Hungaricae jurisdictioni littorali Croatico, favores hi quoad Portum Fluminensem revocati; sed per vectigal 1784. eidem restituti fuerint, quodve iisdem hodiedum perfruatur: quare ne favores hi 1224 littorali Hungarico iterum adimi possint, principium hoc in legem referendum esse videbatur. Caeterum possunt quidem circumstantiae commercii aliquam in ipsis his favoribus seu quoad speciem articulorum , seu quoad quottam portorii mutationem deposcere; cum tamen Tergestum et littorale Hungaricum ita situentur, ut nulla localis differentia inter utrumque possit subversari, nihil obstat, quominus duo haec emporia iisdem vectigalis favoribus perfruantur.
§ 95.
Pro ea littoralis Hungarici parte, quae adhuc militari jurisdictioni subjacet, idem vectigal, quod pro toto Regno elaboratum fuerit, stabiliatur. Tricesimae ejates ab Hungarica Tricesimali directione dependeant, et proventus earum non bancali Viennensi, sed Camerali Hungaricae cassae inferantur.
Motiva.
Ostendimus in Elaborato Status Actualis §-pho 57. et 59. quod per vectigal A. 1784. et 1788. confinio Carlostadiensi, et illi Comitatus Zagrabiensis parti, quae Comitatum Severinensem aliquo tempore efficiebat, favores aliqui, militaribus tamen longe majores quam provincialibus, concessi fuerint. Causa favoris hujus in sterilitate partium illarum, et incolarum paupertate collocabatur. Et vero tanta est partium illarum miseria, ut ratio conservationis incolarum horum aliquem a legislatione succursum omnino deposcat. Quaestio tantum in eo versatur: an id per favores vectigalis, vel vero per aliquam onerum publicorum relaxationem opportunius praestari possit; jam vero constat, quod favores vectigalis praecipue ad eos, qui quaestum exercent, relaxatio vero alicujus onerum publicorum partis ad omnes ex aequo dimanaret. Accedit quod quo major est vectigalis diversitas, eo difficilior evadat manipulatio tricesimalis, quodve per ejusmodi varietates facilior praevaricationibus via aperiatur. Interest itaque, ut partium illarum incolis per aequanimem potius aliquorum onerum publicorum relaxationem prospiciatur. Quoad provinciales posset fortasse iis dimidia contributio relaxari; quoad militares cum hi variis oneribus subjaceant, ad praefecturam confinii illius attineret determinare onera illa quae ipsis relaxare expediens videretur. Quodsi tamen Consilio huic gravius fortasse aliquod momentum obstaret, deberent adminus provincialibus incolis iidem favores per vectigal Hungaricum attribui, qui militaribus concedentur. Caeterum ostendimus etiam in provocato Elaborato §-pho 56. quod occasione incorporati littoralis pars illa, quae post Novi usque Venetum Obrovacz protenditur, militari confinii Carlostadiensis jurisdictioni addicta fuerit; quod Bancalis Deputatio Viennensis retenta tricesimarum illarum directionem vetus Trentesimo , idest 1226 generale illud 5 pro 100 ab omnibus indiscriminatim mercibus portorium retinuerit; denique quod proventus tricesimarum illarum in cassam Bancalem influxerint. An haec per posteriora 1784. et 1788. vectigalia mutata sint, ex iis elici non potest. Utcunque sit: si praejudiciosum hoc independentiae Regni (ut in projecti hujus §§-phis 58. et 61. jam ostensum est) institutum adhuc viget, expedit, ut corrigatur; sin, justum est, ut lege publica praecaveatur, ne praejudicium hoc iterum aliquando induci possit.
§ 96.
Quodsi tamen pro defigendo inter duo haec Monarchiae membra justo commercii aequilibrio mutuum potius tractatum suscipere expediens videatur, denominentur in Diaeta totidem deputati, quot Sua Majestas a parte Germanicarum Provinciarum benigne delectura est, et hi tale reciproci vectigalis systema concertent, ut nec Hungaricum Germanico commercio nec vicissim subordinetur, sed ut concedendi in respectivo vectigali uni parti favores, in alio per aequipollentes favores mutuo compensentur.
Motiva.
Ut constitutionalis Regni Hungariae independentia salva maneat, nullum superest medium, quam aut perfectum reciprocum , aut mutuus de aequabili commercii aequilibrio tractatus , ad quem jam Carolus VI. in Articulo 119. 1715, Maria vero Theresia in Articulo 27. 1741. provocarunt. Si legislatio Hungarica viam reciproci inire debuerit, a propositis
superius principiis vix poterit declinare. Si tractatus suscipiatur, ante
omnia complananda videntur illa puncta in quibus reciprocum et uni et alteri
parti noceret. Talia sunt, uti in motivis sparsim jam indicavimus: 1-mo. Si retentis
Germanicis Provincialibus
impositionibus , quibus Hungarica producta, dum illis Provinciis inferuntur,
actu subjacent, legislatio Hungarica vicissim producta Germanica, dum Hungariae invehuntur,
iisdem impositionibus, uti projecti hujus §-pho74. proposuimus, subjiceret. –
2-do. Si retento pro artefactis Hungaricis, dum Germanicas ditiones subeunt, dimidio
exotico portorio artefacta Germanica vicissim, dum in Hungariam inducuntur, eidem
portorio, uti projecti hujus §-pho 76. projectaveramus, per vectigal Hungaricum
subjicerentur. – 3-tio. Si retento pro quaestoribus Germanicis naturalisationis
exoticarum, non prohibitarum mercium beneficio, idem in vectigali Hungarico pro
quaestoribus Hungaris vicissim, uti §-pho 87. proposueramus, stabiliretur. –
4-to. Si nec Hungaricum vinum in Germanicas ditiones, nec vicissim, ut §-pho 75.
proposuimus, nisi per axem devehi posset. – 5-to. Si retento in Germanico
vectigali gravi illo, quibus boves Hungarici, si per Germanicas Provincias in
exteras oras depellantur, Complanatis his punctis excutiendi venirent illi articuli in quibus mutua compensatio locum habere potest. Qua quidem in re generale fortasse illud principium posset adoptari ut, cum Hungaria naturae productis , Germanicae vero Provinciae artefactis praevaleant, in vectigali Hungarico tales Germanicis artefactis favores concedantur, qui aequipolleant illis, quos Germanicum vectigal Hungaricis productis est concessurum. In particulari quoad importationem exoticam : 1-mo. Possent fortasse seu prohibitiones, seu gravia illa, quibus exotica artefacta modo subjacent, portoria pro favore Germanicorum artefactorum in Hungarico vectigali (praeter mox specificandos articulos) retineri, si vicissim talia exotica naturae producta , quibus hae Provinciae ex Hungaria provideri possunt, uti sunt cineres clavellati , gallae quercinae , pelles leporinae , et cutes bovinae, vitulinae, ovinae, et hircinae in Germanico vectigali eidem prohibitioni aut iisdem portoriis vicissim subjiciantur. 2-do. Cum in Germanico vectigali exotica, quae pro fabricis illarum Provinciarum necessaria sunt, materialia in consumtionali portorio alleviata sint, possent vicissim in Hungarico vectigali subtiliorum adminus pannorum , telae item Silesiacae et Polonicae , pro quibus populi hi copiosiora vina Hungarica eveherent, portoria ab eadem proportione alleviari. Quoadinductionem haereditariam : posset Germanicis artefactis levius tantisper portorium in vectigali Hungarico defigi, quam vicissim: ita tamen, ut e contra Hungaricis productis in Germanico vectigali levius ab eadem proportione portorium defigatur, quam vicissim. Quoad eductionem ad extra : in casu illo, quo Germanicae Provinciae necessariorum pro fabricis suis crudorum materialium, quae Hungaria suppeditare potest, defectum re ipsa paterentur, posset horum eductio ad extra per administrationem Hungaricam ad certum aequanimem terminum prohiberi, ita ut vicissim, si aliquorum Germanicorum artefactorum, v. gr. ferreorum instrumentorum, quibus Hungaria eget, pretium nimis assurgeret, horum eductio ad extra per administrationem Germanicam perinde prohibeatur. 1230Quoad eductionem haereditariam : posset illorum materialium Hungaricorum, quibus Germanicae fabricae praecipue indigent, essituale portorium in Hungarico vectigali minus defigi, ita ut vicissim in Germanico vectigali, illis fabricatis Germanicis, quibus Hungaria plurimum eget, v. gr. ferreis artefactis, levius perinde essituale portorium defigatur. Quoad transitum : pro casu illo, quo merces exoticae in aliam iterum exoticam Provinciam seu per Hungariam, seu per Germanicas Provincias transponuntur, nullus potest esse mutuae compensationi locus. Quare pro hoc casu interest, ut aequale quoad omnes articulos transitus portorium pro utroque hoc Monarchiae membro stabiliatur. Dum vero exoticae merces seu per Germanicas Provincias in Hungariam, seu vicissim pro consumtione inferuntur, expediret fortasse, ut liber ab utrinque transitus admittatur. Quodsi tamen id rationibus Aerarii Regii obstare videretur, posset hic quoque mutua compensatio ita institui, ut septemtrionalibus et occidentalibus mercibus, quae per Germanicas Provincias Hungariae pro consumtione inferuntur, in vectigali Germanico idem transituale portorium imponatur, quod Hungaricum vectigal orientalibus mercibus, quae vicissim per Hungariam in Germanicas Provincias invehuntur, v. gr. lanae macedonicae, gosypio, aliisque turcicis articulis imponet. His quoque punctis complanatis, posset deinde principium illud adoptari, ut quoad reliquos indifferentes tam exoticos, quam et haereditarios articulos, qui sub mutuam compensationem cadere non possunt, aequalia tam consumtionis, quam et eductionis portoria in utroque vectigali defigantur, una vero proposita superius in §§-phis projecti hujus 67. 79. 80. 89. 90. 92. et 94. principia veluti utrique parti applicabilia in utroque vectigali adoptentur. Principia vero in §§-phis 69. 77. 80. 91. et 95. veluti Hungariae particularia pro Hungarico tantum vectigali retineantur. Fieret hac ratione ut Hungaricum Germanico commercio non subordinetur, sed salva constitutionali Hungariae independentia justum inter utrumque Monarchiae membrum commercii aequilibrium inducatur; fieret etiam ut utraque Monarchiae parte ad naturalem suum statum reposita solutum modernis vinculis commercium Hungaricum tantisper efflorescat; Germanicum vero loco factitii, quo nunc gaudet, floris naturalem et longe solidiorem ex ipsa Hungariae prosperitate basim accipiat; fieret denique ut ipsa Monarchia, si loco unius florentis , alterius vero languidi membri utrumque a proportione validum efficiatur, majores in complexu vires acquirat. 1232
Articulus XXX.
Quoad objectum viarum. De viarum instauratione et conservatione.
§ 97.
Singulus comitatus et civitas principales , quas in gremio sui habet, commerciales vias praeferenter instaurare et postquam instauratae sunt conservare obligatur. Post has aliis collateralibus commercialibus , postalibus , item et militaribus viis curam impendere debet. In privatas , quae majorem tantum itinerationis commoditatem pro objecto habent, nonnisi postremo loco laborem impendere liceat. Vias autem tales quae unice in beneficium adjacentis alicujus Germanicae Provinciae, Regno vero in detrimentum cederent, contigui comitatus per sui gremium continuare non obligantur.
Motiva.
Hactenus nulla quoad objectum viarum legis provisio exstitit, et ideo negotium hoc per administrationem publicam tantum pro re nata curabatur. Expedit itaque ut legislatio circa hoc quoque objectum aliqua principia defigat, juxta quae opus hoc per totum Regnum aequaliter procuretur. Quod nulla amplior tantisper regio viis commercialibus carere possit, jam in Elaborato status actualis §-pho 68. ostendimus. Et vero non potest commercium fortuito exsiccandarum per temperiem aëris viarum casui committi. Saepe in vere et autumno, quo illae, ni instauratae sint, plurimum impeditae esse solent; maxima eductionis occasio se offert, idque tempore vigentis in Italia aut Gallia frumenti caristiae plerumque evenire consuevit. Non raro media aestate pluviae et exundationes vias ita corrumpunt, ut constitutae jam sub transportu merces pro stipulato termino ad locum destinationis suae pertingere non possint; id quod mercatoris creditum uno ictu prosternere potest. Et ideo viarum reparatio, quamquam nulla adhuc lex obligatoria exstiterit, hactenus etiam sponte curabatur. Verum cum nulla jurisdictio omnes, quas curare sua interest, vias simul perficere potuerit, circa ipsum laboris hujus ordinem magna hactenus in Regno varietas viguit. Urgebantur potissimum postales viae, tamquam commeatui publico deservientes; status militaris quandoque pervicit ut aliquae suscipiendis tantum per intervalla transennis deserviturae viae, cum neglectu aliarum, ingenti laboratorum impendio construi debuerint. Evenit etiam aliquando, ut illae, quae ad privatam 1234 internae tantum itinerationis commoditatem pertinent, aliis postpositis, elaboratae fuerint. Interest itaque, ut ipsarum viarum praeferentia lege definiatur. Sicut commerciales , ut in jam provocato Elaborato et §-pho ostendimus, ita etiam postales viae in capitales et collaterales dividuntur. Capitales Hungarici commercii ductus, utpote Vienna, et respective Posonio ad littorale, nec non in Transilvaniam; item e littorali ad limites Galliciae, alioquin una capitalem postae cursum efficiunt; adeoque de his vix dubitari potest, quod prae militaribus viis, utpote quae transennis et transportando bellico commeatui per intervalla tantum deserviunt, perfici et conservari debeant. Dantur tamen adjacentes Germanicis Provinciis comitatus, quos nullos capitalium illorum ductuum contingit, sed qui potissimum cum aliquo adjacentis Germanicae Provinciae emporio commercium exercent. Respectu horum, ut ducens ad tale emporium via, etiamsi nullus in illa postalis cursus existat, pro principali reputetur, et prae alia seu collaterali postali , seu etiam militari via praeferenter curetur, justum videtur. Et hoc sensu accipi debet prima propositae legis pars, ut principales commerciales viae praeferenter curentur. Pro collateralibus commercialibus viis, ut in provocato Elaborato et §-pho explicatum est, illae reputantur, quae ex emporio aliquo seu ad capitalem ductum, seu ad aliquam fluvialis navigationis stationem ducunt. Inter has item postales et militares vias, quasnam praeferenter elaborari expediat, nonnisi locales circumstantiae determinare possunt. Quare hic secunda classis promiscue assignanda videbatur. Reliquae omnes nonnisi internam ipsius comitatus communicationem majoremque itinerationis commoditatem respiciunt, et pro privatis considerantur, quibus nonnisi postrema series assignari potest. Caeterum ordinarie quidem facilis inter advicinantes provincias communicatio in reciprocum beneficium cedere solet. Sunt tamen casus in quibus via aliqua uni tantum parti utilis, alteri noxia est. In ejusmodi casu justum non est, ut posterior haec jurisdictio ad continuandam in sui gremio talem viam cogatur. Recens ejus exemplum est in via Metlicensi; incolae enim Carnioliae videntes, quod reserata jam per littorale Hungaricum directa exotica importatione exoticorum articulorum inductio per Carolinam Carlostadium cursum accipere incipiat, tantum ut id efficiant, ne per littorale Hungaricum quidquam Carlostadium promoveri possit, conflarunt Labaci societatem, quae eosdem articulos Tergesto per Labacum, et viam Metlicensem Carlostadium devehere sibi praefixit. Cum via haec majori ex parte per Comitatum Zagrabiensem decurrat, ille vero nullum prorsus beneficium ex illa habere possit, imo a contrario, si societati illi propositum suum succedat, tota via Carolina, et copiosus, qui se juxta eam sub unica procurandae sibi e 1236 beneficio vecturisationis subsistentiae confidentia defixit, populus uno ictu ruinaretur, non videtur comitatus ille ad viam hanc in proprium suum detrimentum conservandam cogi posse.
§ 98.
Quae viae ad quam harum classium in singula jurisdictione pertineant, adeoque specificum in conformitate jam praestabilitae praeferentiae laboris viarum ordinem, uti et accomodam respectivis localibus situationibus constructionis earum normam sua Majestas Sacratissima auditis praevie sufficienter localibus jurisdictionibus, via Consilii Locumtenentialis determinabit, haeque emanandae eadem via decisioni Regiae se ultro conformare tenebuntur.
Motiva.
Capitales commercii Hungarici ductus, qui ad tres praecipuos externae eductionis passus, Poloniam , Valachiam , et Moldaviam ; nec non Littorale ducunt, res ipsa jam stabilivit. In his parum jam ad perfectionem desiderari, conservationique tantum viarum harum intendendum esse, in jam provocato Elaborato et §-pho ostendimus. Circa illas etiam, quae ex adjacentibus Germanicis Provinciis comitatibus in vicina harum emporia ducunt, vias, quas perinde pro principalibus declaravimus, vix aliqua subversari potest difficultas; verum quoad collaterales , quae ex aliquo emporio in capitales ductus vergunt, uti et postales , et militares , vias, plures jam quaestiones exoriri possunt, veluti an emanaturum inde beneficium necessarias in ejusmodi labores impensas compensaturum sit? Qua viam ejusmodi ducere expediat? et similia. Haec decidere utique ad executivam pertinet potestatem; haec autem, ut id praestet, circumstantialem de singula ejusmodi via informationem capere debet. Norma etiam constructionis viarum non eadem ubique esse potest, adeoque ad potestatem executivam pertinet hanc etiam auditis localibus jurisdictionibus determinare. Caeterum omnia quidem haec ad usque etiam eodem tramite procedebant, cum tamen id nulla hactenus lege constitutum fuerit, rationibus publici conducere videtur, ut id quoque in legem diserte referatur.
§ 99.
Omnes hae viae interea, donec fundus publicus constabilitus fuerit, gratuitis, uti hactenus usus invaluit, laboratoribus perficiantur. Ne tamen id in sensibile plebis aggravium vergat, una domus non plures quam 24 manuales, aut 12 jugales operas ita praestare teneatur, ut in quantum opus hoc minus populosis domibus onerosum foret, comitatus partem ejus aliis magis populosis adjicere, resultaturam tamen per hanc quottam clavim nunquam transgredi possit. Labor etiam viarum tempore messis, falcaturae, et vindemiae nonnisi in extrema forte necessitate suscipiatur. 1238
Motiva.
Gratuiti pro viis publicis laboratores hactenus usu tantum invaluerunt. Nemo piorum patriae civium est, qui non ardenter optaret, ut plebs onere hoc nunc statim sublevari possit. Verum cum indispensabilis haec status necessitas ante constabiliendum fundum publicum nulla alia ratione expleri possit, nihil reliqui videtur, quam ut certi oneri huic limites per legem defigantur. Hactenus enim illud arbitrarie, adeoque diversimode imponebatur. Proposita clavis pro domibus populosis sat moderata esse videbatur; si enim duos manuales mittat spatio duarum, si duos jugales spatio unius hebdomadae totum laborem absolvet. Verum domus minus populosae onus hoc magis jam resentirent. Et ideo comitatus auctorisandi censebantur ut obventuram sibi quottam a ratione populositatis repartiri possint. Minor quotta vix stabiliri posse videtur, cum Deputatio quottae huic illos etiam laboratores imputandos esse infra propositura sit, qui ad removenda navigationis impedimenta necessarii erunt; caeterum plebs onus hoc minus sentiet, si messis , falcatura et vindemia a labore excipiatur. In aliquibus comitatibus usus hic jam invaluit, ut duo sint laboris viarum termini, quorum singulus per sex hebdomadas durat. Primus in Majo et Junio , alter in Augusto et Septembri . Cum hac ratione singula domus quottam suam in duabus ratis depurare possit, experientia ipsa docet onus hoc plebi sensibile non evenire, et tamen notabilem viarum quantitatem cum quotta hac perfici posse.
§ 100.
Necessaria in viis non teloniatis pro pontibus ligna adjacentia dominia juxta aequanimem comitatus repartitionem subministrabunt.
Motivum.
Viae publicae non tantum plebis, sed nobilium etiam usui perinde deserviunt. Cum hi insuper immunitate a teloniis gaudeant, non dubitavit Deputatio quod exiguum hoc bono publico sacrificium ultro facturi sint, praesertim cum usus hic in nonnullis comitatibus alioquin sponte invaluerit. Quodsi enim necessaria pro omnibus, qui in viis publicis situantur, pontibus ligna, e Cassa Domestica comparari deberent, plebem totum et laboris, et expensarum onus maneret, cui sustinendo in comitatibus illis, qui longos et commercialium, et postalium et militarium viarum tractus habent, eadem minime sufficeret.
§ 101.
Pontes in capitalibus ductibus super fluviis Danubio, Tibisco, Mura, Dravo, Savo,
Skrlec Lomnicki, Nikola (1729-1799) [1749]: Operum omnium tomus I, versio electronica, Verborum 68552, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa oratio - dialogus] [numerus verborum] [skrl-1.xml]. |
|||||
Zbirka Croatiae auctores Latini, rezultat Znanstvenog projekta "Digitalizacija hrvatskih latinista", dostupna je pod licencom Creative Commons Imenovanje-Nekomercijalno-Dijeli pod istim uvjetima 3.0 Hrvatska.
Za uporabe koje prelaze okvire ove licence obratite se voditelju projekta.