(Chasmenses praecedunt Paulinos.)

Superius facta est mentio de mota quaestione inter Chasmenses et Paulinos ratione praecedentiae in congregationibus regni; fuisse impositum, ut partes motiva sua exhiberent, quibus visis determinaretur; Chasmenses dum causam suam commendarent protonotario, videretque is ruditatem horum, ut ad me Balthasarem Kerchelich supplicarent, eatenus svasor exstitit, cum sine motivis majoribus usus praecedentiac Paulinorum difficulter speraretur superandus, et banus partes tueretur Paulinorum, episcopus exosus foret singulis. Itaque Chasmenses medio Josephi Vitnich | 644 ac Balthasaris Matakovich implorant opem, praecipue ne emaneant fabula. Ego misertus horum et domini protonotarii motus amicitia, dissertationem super quaestione compilavi, cujus exordio ostendi, haud esse frivolam quaestionem, sed divini eam esse juris et cunctarum gentium, atque hoc ob banum, qui ut Paulinis faveat, quaestionem praecedentiae esse foeminarum, publice et privatim edicebat; tum §-pho I. positis regulis, quae in praecedentiis servari solent, essentque jure canonico et divino et gentium firmatae. §-pho 2 ea, quae ex municipali jure nostro clarerent, deduxi, potissimum usus sum decreto II. s. Stephani, ubi gradus et praecedentiae singulorum exprimerentur. §-pho 3 probavi, ecclesiasticum statum intra regni status censeri, et e regni statu monachos exclusos esse, neque pro statu regni posse eos accipi, hinc ad diaetas pure ex privilegio vocari; membra autem constituentia regni statum anteferri debere privilegiatis, ex decreto Stephani sancti edocui. §-pho 4. Rationes speciales pro capitulo Chasmensi posui, nempe praeter regulas canonici juris generales, capituli hujus antiquitatem ex diplomatibus s. regis Ladislai, sub quo ut status regni considerabantur et publicis interfuere congressibus, quo tempore Paulinorum nec erat mentio, qui sui primam nativitatem ad annum 1215. faterentur aliis et hanc epocham negantibus; proinde in integrum esse restituendos, cum ideo tum ob archivii publici conservationem et publicam fidei dignitatem sigillique authentiam, quae ipsa publica fides ipsis attributa ex ratione decoris publici exigit, ut privatis anteponantur. §-pho 5. Paulinorum, quae dicere possent, enervavi, videlicet usum, qui tamen ob defectum rationabilitatis abusus esset et plane discrepans; nam in publica diaeta Hungaricae coronae nunc etiam Chasmenses Paulinos praecederent, ubi tamen per nuncios suos status regni Sclavoniae adessent; praecedentiam Chasmensium agnoscerent, domi autem contrarium, quare cum usus ille, qui in diaeta esset, sit potior, ut leges communes quibusvis privatis statutis, quae ipso jure nulla sunt, quando adversus leges communes sunt; ita Sclavoniae status totius coronae judicio et per ablegatos etiam suo non potest non videre, abusum esse, dum Paulini Chasmenses in his Sclavoniae congressibus antecedunt. §pho 6. Ex actis et regni Sclavoniae articulis mentorum fidem demonstravi, nempe status Sclavoniae anno 1593. per articulum conditum supplicuisse, ut qua innutiles et sine omni cultu divino et publici commodo viventes Paulini tollantur; pro Chasmensibus contra dum hi sigillum restituissent ob paupertatem, supplicuisse regiae Majestati, alia item plurima. Tandem abusus originem sub episcopo nempe monacho Simone Bratulich, qui simul erat locumtenens banalis, episcopus Zagrabiensis et generalis Paulinorum, tam ex cleri odio ob habitas cum capitulis lites, quam et ob factam per Chasmenses sigilli resignationem, esto non acceptatam, coegit eosdem Paulinos sequi. Obtendebant Paulini sui vicarii, | 645 quem nec nominare poterant, annotationem, qua notabatur, ipsis Martinum Borkovich Paulinum et episcopum Zagrabiensem 1684 occasione obsidionis Viennensis a Turca pro felici armorum successu praecedentiam deliberavisse, sed hujus deliberationis nulla sunt in actis publicis vestigia, quare scarteca illa, nesciretur cujus monachi tamen et pro monachis praecipue incredibili fundamento innixa, eridenda veniret. Haec in summa continebat fusior dissersatio plena eruditionibus, hanc comiti Joanni Patachich legendam praebueram, iste descriptam tradidit episcopo; episcopus Galliuffio Viennam mense Majo proficiscenti, ut describatur a Chasmensibus eisque dicatur, quam ille curam eorum gereret, et bano per Galliuffium traderetur cum commendatione et indicatione, esse opus viri magni, optime de patria et principe meriti. Facta haec sunt, ut mandârat episcopus; banus lecto opere desperatam esse Paulinorum causam cantabat. Comitis Joannis Patachich (cujus opus esse Galliuff edixerat) eruditionem in tam jejuna materia depraedicabat. Comes, dum a bano interrogaretur, asseruit, omnino traditum esse a se opus episcopo. Banus illud Paulinis communicat, ipsi ut tempus habentes generali suo, sollicitique erant pro responso; demum responderi nil posse obtinentes, ad me quoque fecêre recursum, ipseque prior Lepoglaviensis et vicarius provincialis p. Emericus Szmolko eatenus bis me adiit, multum adversus Patachichium lamentando, quem tamen Paulini nunquam offendissent. Ego usu dempto, quid respondere possent, me ignorare dixi, hoc autem procuratorem quemvis deducere ipsis posse. Offerebant 50 aureos, si Patachichianum opus refutem; reposui, me nec velle, nec posse adversus Chasmenses scribere, praeterea supponi non posse, tot intra monachos deesse virum, qui non validus sit ad congrediendum cum Patachich. Itaque Varasdini Augusto mense in congregatione regni habita, cum Chasmenses dissertationem illam a primoribus antea perlegi procurassent et copias plures distribuissent, quaestione enata, suprafatus Lepoglaviensis prior assurgens, enunciat: humilia religiosos sequi, neque opus esse, ut eatenus ultro moveatur quaestio, se nomine omnium, cum scitu totius ordinis Chasmensibus praecedentiam cedere, statimque una cum socio, ut eorum occupent locum, rogavit; supplicare nihilominus, nomine totius ordinis, ut status et ordines per suum articulum in sessione et voto eosdem confirment et quidem statum post Chasmenses, et hoc ob Jesuitas, ne eos sequi debeant. Ab omnibus priori acclamatum est: vivat, Chasmenses praecedentia potiti sunt, datus priori optatus articulus et partium

Vade retro

Vade porro

---

Krcelic, Baltazar Adam (1715-1778) [1748, Zagreb]: Annuae 1748-1767,versio electronica, Verborum 244601, ed. Tadija Smiciklas [genus: prosa oratio - historia] [numerus verborum] [krcelic-b-ann.xml].

---