Boskovic, Ruder (1711-1787) [1734]: Elegiae II et carmen, versio electronica, 456 versus, verborum 3103, ed. Tomislav Duric [genus: poesis - elegia; poesis - carmen] [numerus verborum] [boskovic-r-el-2-carm.xml].
Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme.
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc xml:id="boskovic-r-el-2-carm">
<titleStmt>
<title>Elegiae II et carmen, versio electronica</title>
<author key="bosk02">
<name xml:lang="hr" xml:id="RB">Bošković, Ruđer</name>
<date>1711-1787</date>
</author>
<editor>
<name xml:id="TDJ">Tomislav Đurić</name>
</editor>
<respStmt>
<resp>Editionem electronicam curavit</resp>
<name xml:id="NJ">
<ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
</name>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition>
Digitalna verzija iz prvog znanstvenog izdanja (2012).
</edition>
</editionStmt>
<extent ana="C">Mg:C 456 versus, verborum 3103</extent>
<publicationStmt>
<p>Rad nastao u okviru znanstvenog projekta Profil hrvatskog latinizma,
(Filozofski fakultet Sveučilišta u Zagrebu, Hrvatska). <date>Svibnja
2013</date>.</p>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<bibl type="repo" ana="digital">Digitalna verzija: CroALa</bibl>
<bibl>Đurić, Tomislav. (2012). Tri pjesme Ruđera Boškovića iz rukopisne ostavštine u Bancroft library. Ocjenski rad. Filozofski fakultet u Zagrebu, Department of Classical Philology. </bibl>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<abstract>
<p/>
</abstract>
<settingDesc>
<p/>
</settingDesc>
<particDesc>
<p/>
</particDesc>
<langUsage>
<language ident="lat" xml:lang="hrv">latinski</language>
</langUsage>
<creation>
<date notBefore="1734" period="17xx_2_third">post 1734</date>
</creation>
<textClass>
<keywords scheme="typus">
<term>poesis</term>
</keywords>
<keywords scheme="aetas">
<term>Litterae recentiores (1600-1850)</term>
<term>Saeculum 18 (1701-1800)</term>
<term>1701-1750</term>
</keywords>
<keywords scheme="genre">
<term>poesis - elegia</term>
<term>poesis - carmen</term>
</keywords>
</textClass>
</profileDesc>
<revisionDesc>
<change>
<name>
<ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
</name>
<date>2013-05-11T20:47:32</date>
Prva TEI verzija
</change>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text>
<body>
<div type="poesis-elegia" met="elegiacum">
<head>Vota ad Divum Aloysium Gonzagam pro pace Italiae. Elegia</head>
<l n="1.1">O Lodoix, toti nomen venerabile mundo, </l>
<l n="1.2"> Care Deo iuvenis, te mea vota petunt.</l>
<l n="1.3">Quotquot et Italiam incolimus, te poscimus omnes:</l>
<l n="1.4"> Huc ades, o Lodoix, et mala nostra leves.</l>
<l n="1.5">Auspice te ponant irati proelia reges, 5 </l>
<l n="1.6"> Et fugiat nostro Mars ferus orbe procul.</l>
<l n="1.7">Extrema, heu, patimur, quae nec percurrere possim,</l>
<l n="1.8"> Ferrea si mihi vox, ferrea lingua foret.</l>
<l n="1.9">Quis referat quanto glomerentur milite campi,</l>
<l n="1.10"> Quantae acies vastos depopulentur agros? 10 </l>
<l n="1.11">Diffugiunt maesti turbaea per arva coloni,</l>
<l n="1.12"> Heu, dulces iussi deseruisse casas.</l>
<l n="1.13">Ah, quoties <add resp="#RB">carmen</add> pastor modulatus agreste,</l>
<l n="1.14"> Dum pecudes avido gramine dente terunt,</l>
<l n="1.15">Agmina per campos properare hostilia cernens, 15</l>
<l n="1.16"> Sic fugit, a rabido ceu fugit agna lupo!</l>
<l n="1.17">Pars gregis in tacitas properat se condere silvas,</l>
<l n="1.18"> Insperata avidis esca futura lupis.</l>
<l n="1.19">Parte alia miles potitur, tenerasque capellas</l>
<l n="1.20"> Cumque ovibus tauros in sua castra rapit. 20</l>
<l n="1.21">Ah, quoties gravidis albet dum campus aristis,</l>
<l n="1.22"> Et iam vicina messe colonus ovat,</l>
<l n="1.23">Hostis adest, totis spargens incendia campis.</l>
<l n="1.24"> Tollitur aethereas fumus adusque plagas.</l>
<l n="1.25">Ille suos celso spectans de culmine luctus, 25</l>
<l n="1.26"> Iam cito tam longam spem periisse dolet.</l>
<l n="1.27">Irrigat et lacrymis proscindit et unguibus ora,</l>
<l n="1.28"> Et quatit agresti pectora nuda manu.</l>
<l n="1.29">Quid dicam eversas imis e sedibus urbes,</l>
<l n="1.30"> Tectaque celsa hominum, templaque sancta Deum? 30</l>
<l n="1.31">Magnorum monumenta ducum, multosque per annos</l>
<l n="1.32"> Servata, heu, frustra fortia signa cadunt.</l>
<l n="1.33">Atque triumphales arcus, atque alta theatra</l>
<l n="1.34"> Fracta iacent turpi semisepulta solo.</l>
<l n="1.35">Nec disrupta cadunt sublimia moenia tantum. 35</l>
<l n="1.36"> Quam multa, heu, muris obruta turba perit!</l>
<l n="1.37">Ille pedes, truncusque manus, iacet ille cerebro</l>
<l n="1.38"> Ossa rigans, fracto pectore at ille iacet</l>
<l n="1.39">Hic immaturo praereptum funere natum,</l>
<l n="1.40"> Hic patrem, exanimum quaerit at illa virum. 40</l>
<l n="1.41">Non tantas adit strages, tot funera tellus,</l>
<l n="1.42">
<choice>
<orig resp="#RB">Si quando internis</orig>
<reg resp="#RB">(Cum subitis olim)</reg>
</choice> moribus acta tremit,
</l>
<l n="1.43">Seu vasto cum se pandens diducit hiatu,</l>
<l n="1.44"> Cum dominisque rapit subruta tecta suis.</l>
<l n="1.45">Ceu furit emisso feralis machina plumbo, 45</l>
<l n="1.46"> Sternit et imbelli cum populo armigeros.</l>
<l n="1.47">Conceptos gremio ceu saepe cuniculus ignes</l>
<l n="1.48"> Evomit, ac turres sidera in alta iacit.</l>
<l n="1.49">Non homines dicas bello decernere, at imo</l>
<l n="1.50"> Ex Erebo inferna spargere monstra faces. 50</l>
<l n="1.51">Tam teter superas fumus glomeratur ad auras,</l>
<l n="1.52"> Tam procul horrisono murmure cuncta strepunt.</l>
<l n="1.53">Quem Superum, nisi te, tam saevam avertere pestem</l>
<l n="1.54"> Velle rear, nostris pellere et arma plagis?</l>
<l n="1.55">Te, te nempe tuae, fas est, succurrere genti, 55</l>
<l n="1.56"> Patriaque auxilio <del resp="#RB">
<unclear/>
</del> regna fovere tuo.</l>
<l n="1.57">Te decet et patriamque tuam et servare cadentem</l>
<l n="1.58"> Italiam, ac tantis consuluisse malis.</l>
<l n="1.59">Nonne vides caeli summo de vertice terras</l>
<l n="1.60"> Et maria, atque ipsos despicis unde polos, 60</l>
<l n="1.61">Quam duro infelix agitetur Mantua bello,</l>
<l n="1.62"> Tot proavis quondam Mantua clara tuis?</l>
<l n="1.63">Tota armis regio late circumsonat, ipsis</l>
<l n="1.64"> Hostis adest muris et parat excidium.</l>
<l n="1.65">Quin etiam externo qui miles ab hoste tuetur, 65</l>
<l n="1.66"> Heu, dirus miseram non minus ipse premit.</l>
<l n="1.67">Quid dicam Eridani spumantes sanguine lymphas?</l>
<l n="1.68"> Arva quid exanimis strata cadaveribus?</l>
<l n="1.69">Quid Parmam geminas acies gemina arma timentem?</l>
<l n="1.70"> Hinc Germanus agros, Gallus at inde premit. 70</l>
<l n="1.71">Hostis uterque, alter quamvis se dicat amicum. </l>
<l n="1.72"> Pugnant ut miseram subdat uterque sibi.</l>
<l n="1.73">Quid tandem Italiam reliquam, postremaque regna,</l>
<l n="1.74"> Terras, Parthenope quas regit alta, loquar?</l>
<l n="1.75">Ipsam etenim, flammas vicini imitata Vesevi 75</l>
<l n="1.76"> Dum Bombarda furit, contremuisse putem.</l>
<l n="1.77">Et Bitontinis procul edita funera campis</l>
<l n="1.78"> Haud equidem siccis praeteriisse oculis.</l>
<l n="1.79">Strata cadaveribus nam quis non ingemat arva,</l>
<l n="1.80"> Quin gerat Hircanis aemula corda feris? 80</l>
<l n="1.81">Adde quod et reliquas quae late incendia partes,</l>
<l n="1.82"> Si nondum Siculas corripuere plagas.</l>
<l n="1.83">At quatiens rigidum Bellona irata flagellum,</l>
<l n="1.84"> Incutit ingentes ore fremente minas.</l>
<l n="1.85">Proxima iamque ferox complevit littora miles, 85</l>
<l n="1.86"> Hostica vicinis classis oberrat aquis.</l>
<l n="1.87">Transmittique ardet furiis agitata iuventus</l>
<l n="1.88"> Atque avidas bello conseruisse manus.</l>
<l n="1.89">Italia, heu, totum late regnare per orbem</l>
<l n="1.90"> Assueta et gentes comprimere indomitas, 90</l>
<l n="1.91">Quas Phoebus primas, cum surgit ab aequore, cernit,</l>
<l n="1.92"> Quas fessis sero vespere cernit equis,</l>
<l n="1.93">Quas sibi subiectas torret celsissimus et quas</l>
<l n="1.94"> Aveso obliquus vix procul ore videt,</l>
<l n="1.95">Arma inimica modo et dominos admittere iussa, 95</l>
<l n="1.96"> Quos armis quondam vicerat ipsa suis,</l>
<l n="1.97">Ingemit, at frustra. Captas popularier urbes,</l>
<l n="1.98"> Turrita everti moenia spectat iners.</l>
<l n="1.99">Nec quidquam, heu, nimium miserae iam denique restat.</l>
<l n="1.100"> Spes est auxilii sola relicta tui. 100</l>
<l n="1.101">Tu potes iratos revocare in foedera reges,</l>
<l n="1.102"> Tu potes ardentes conciliare duces.</l>
<l n="1.103">Nota tibi ratio est qua belli crimina tollas,</l>
<l n="1.104"> Alecto afflatu quae serit atra suo.</l>
<l n="1.105">Et via qua cohibere iras, sedare furore 105</l>
<l n="1.106"> Percita qua possis pectora nota tibi est.</l>
<l n="1.107">Talem te quondam, tibi cum certaret iniquis</l>
<l n="1.108"> Frater Mantuo cum duce dissidiis,</l>
<l n="1.109">Mantua mirata est, nam quos mulcere furentes</l>
<l n="1.110"> Solicitae haud poterant ullius ante preces, 110</l>
<l n="1.111">Ut primum ingressus, et coram, ut data copia fandi,</l>
<l n="1.112"> Diceris alloquio conciliasse tuo.</l>
<l n="1.113">Sic modo sic etiam totus te sentiat orbis,</l>
<l n="1.114"> Infestas regum consociare manus.</l>
<l n="1.115">Has certe gentes, hos, te non aptior alter, 115</l>
<l n="1.116"> Aeterna quisquam iungere pace duces.</l>
<l n="1.117">Haud ignota tibi Germania. Caesaris arma</l>
<l n="1.118"> Gessisti castris parvulus in patriis.</l>
<l n="1.119">Cum te, sulphurei dum bellica pulveris imples</l>
<l n="1.120"> Tormenta, et flammas evomuisse iubes, 120</l>
<l n="1.121">Nec tamen ante ingens properas vitare periclum,</l>
<l n="1.122"> Paene recurrentes enecuere rotae.</l>
<l n="1.123">At subito aethereis iuvenis demissus ab oris,</l>
<l n="1.124"> Summovitque pedes continuitque rotas.</l>
<l n="1.125">Nec minus ipsa tibi nota est Hispanica tellus, 125</l>
<l n="1.126"> Cum patre hanc olim es iussus adire tuo.</l>
<l n="1.127">Dumque ibi regali versaris ephoebus in aula,</l>
<l n="1.128"> Mirata est mores aula vel ipsa tuos,</l>
<l n="1.129">Quae prima has acies, haec tam fera proelia movit, </l>
<l n="1.130"> Si nunquam est oculis Gallia visa tuis. 130</l>
<l n="1.131">Regnantem at cernas iuvenem; te nomine, teque</l>
<l n="1.132"> Aetate, et niveis moribus ille refert.</l>
<l n="1.133">
<del resp="#RB">
<unclear/>
</del> Ergo trium, quarum haec pendent a nutibus</l>
<l n="1.134"> Gens devincta tibi est nomine quaeque suo.</l>
<l n="1.135">Quas ubi perpetua tentabis iungere pace, 135</l>
<l n="1.136"> Corde iram aspicies efluere arma manu.</l>
<l n="1.137">Nec tantum Italiam servaveris. Abdet in imam</l>
<l n="1.138"> Belona et Mavors improbus ora Stygem.</l>
<l n="1.139">Pacem orbi referes, ponet Moscovia bellum</l>
<l n="1.140"> Aspera, Sardoi sistet et ira ducis. 140</l>
<l n="1.141">Vel potius si bella placent, fera bella movebunt</l>
<l n="1.142"> Hinc procul in rabidas, barbara corda, Getas.</l>
<l n="1.143">Turca ferox vincendus adest; frangenda bicornis</l>
<l n="1.144"> Luna; in Treicias arma movenda plagas.</l>
<l n="1.145">Gallorum turmis Germana adiuta iuventus 145</l>
<l n="1.146"> Invicto invadet robore Bulgariam.</l>
<l n="1.147">Nec iam se Aenus spumantem sanguine cernet,</l>
<l n="1.148"> Ister sanguineas in mare ducet aquas.</l>
<l n="1.149">Convertet totas illuc Moscovia vires,</l>
<l n="1.150"> Arctooque furens inferet arma solo. 150</l>
<l n="1.151">Eoas dum Persa plagas populatus et urbes</l>
<l n="1.152"> Ismario certat subtrahere imperio.</l>
<l n="1.153">Gallia fera armis Hispanaque classis ab Austro</l>
<l n="1.154"> Irruet et raptis coget abire plagis.</l>
<l n="1.155">Arma feret pubesque ducis generosa Sabaudi, 155</l>
<l n="1.156"> Dives et aurato quos rigat amne Tagus.</l>
<l n="1.157">Adiungent Venetique suamque Hetruria classem,</l>
<l n="1.158"> Romanusque suam relligione potens.</l>
<l n="1.159">Graecia prima, altis evulsis ut mille carinis,</l>
<l n="1.160"> Aequora de celso vertice prospiciet. 160</l>
<l n="1.161">Sentiet advenisse diem qua libera colla</l>
<l n="1.162"> Vindicet inviso surripiatque iugo.</l>
<l n="1.163">Sentiet et nova Roma et sentiet Ilia tellus</l>
<l n="1.164"> Concipietque imo gaudia quanta sinu!</l>
<l n="1.165">Et Solime caesi servans monumenta Tonantis 165</l>
<l n="1.166"> Dediscet tandem barbara iura pati.</l>
<l n="1.167">Ultra Caucaseos vel se gens improba montes</l>
<l n="1.168"> Abdet vel ferro colla cruenta dabit.</l>
<l n="1.169">Nos tibi de solido ponemus marmore templa,</l>
<l n="1.170"> Uremus meritis et pia thura focis. 170</l>
<l n="1.171">Hic<del resp="#RB">
<unclear/>
</del> Caesar notusque aderit pietate Philippus,</l>
<l n="1.172"> Hic regem aspiciet Gallica turba suum.</l>
<l n="1.173">Credo equidem. Interea communia vota secundes,</l>
<l n="1.174"> Et fausto, o Lodoix, omine dexter ades.</l>
</div>
<div type="poesis-elegia-epistula" met="elegiacum">
<head>Ad Patrem Bartholomeum Boscovich Societate Iessu male erga patriam affectum Patriae ipsius epistola</head>
<l n="2.1">Illa ego quam nimium rabidis agitatus ab Austris</l>
<l n="2.2"> Distinet Hesperiis Adria littoribus.</l>
<l n="2.3">Alloquor absentem tua te dulcissima quondam,</l>
<l n="2.4"> Nunc invisa animo Patria maesta tuo.</l>
<l n="2.5">Fas foret irarumque omnes effundere habenas, 5</l>
<l n="2.6"> Incutere et iustas ore fremente minas,</l>
<l n="2.7">Ingratumque caput furiali carmine, quali</l>
<l n="2.8"> Battiades Ibin devovet, impetere.</l>
<l n="2.9">Haec mihi pro meritis referenda est gratia tantis,</l>
<l n="2.10"> Ut vultum horescas, nomen ut ipse meum? 10</l>
<l n="2.11">Ipsa tibi primas venienti lucis in auras</l>
<l n="2.12"> Excepi molli membra tenella sinu.</l>
<l n="2.13">Nutricemque dedi, quae prima alimenta pararet,</l>
<l n="2.14"> Illusit curis spes nisi vana meis.</l>
<l n="2.15">Nec tibi plena dedit quae debuit ubera nutrix, 15</l>
<l n="2.16"> Nec te lacte suo nutriit ipsa tigris.</l>
<l n="2.17">Nonne ego sermonis Latii morumque magistros,</l>
<l n="2.18"> Quique tibi Pindum panderet, ipsa dedi?</l>
<l n="2.19">Nonne tibi silvisque tuas campisque paravi</l>
<l n="2.20"> Ac medio toties aequore delicias? 20</l>
<l n="2.21">Tot merita atque ipsum Patriae venerabile nomen,</l>
<l n="2.22"> Improbe, sunt animo despicienda tuo?</l>
<l n="2.23">Quin etiam promissa fides, iurata voluntas</l>
<l n="2.24"> Commovet haud sensus irrita facta tuos.</l>
<l n="2.25">Mente tenes nostra cum discedentis ab urbe 25</l>
<l n="2.26"> Ex oculis caderet plurima gutta tuis?</l>
<l n="2.27">Vestibas teneras prima lanuguine malas</l>
<l n="2.28"> Ingenuusque aderat tunc tibi in ore robur.</l>
<l n="2.29">Ah, quoties: „Vale – dixisti - vale, Patria tellus,</l>
<l n="2.30"> O, tellus iterum nostro adeunda pede! 30</l>
<l n="2.31">Tempus erit; bis nona olim cum advenerit aestas</l>
<l n="2.32"> Cum reducem aspicies meque meamque ratem.</l>
<l n="2.33">Tum vero aut iterum nunquam tua littora linquam,</l>
<l n="2.34"> Vel si Italas rursum cogar adire plagas,</l>
<l n="2.35">Excidet haud unquam ex animo dulcissima nostro 35</l>
<l n="2.36"> Patria et Illyrici littora grata maris.</l>
<l n="2.37">Tunc etenim adnitar, si forte redire licebit,</l>
<l n="2.38"> Sedibus ut nunquam cogar abire tuis.</l>
<l n="2.39">Per mare, per ventos, per omnia numina ponti</l>
<l n="2.40"> Adriaci iuro quae mihi fausta precor.“ 40</l>
<l n="2.41">Venisti. <FONT COLOR="#CC3300"><b>Hesperias</b></FONT> cito sed revocatus ad oras.</l>
<l n="2.42"> Me fugit, ut Getici littora saeva Maris.</l>
<l n="2.43">Cur non et mortale genus caelique potentis</l>
<l n="2.44"> Poscimus iratos in tua damna Deos?</l>
<l n="2.45">Cur Ventos, sceleris cur non bene conscia tanti 45</l>
<l n="2.46"> Imploro Adriaci Numina laesa Maris?</l>
<l n="2.47">Picenas olim si quando missus ad urbes</l>
<l n="2.48"> Tentabis facilem per vada salsa viam,</l>
<l n="2.49">Ut feriat subito stridens Aquilone procella,</l>
<l n="2.50"> Sponte irata tuam mergat ut unda ratem. 50</l>
<l n="2.51">Quo tamen abripior? Quid inani concitor ira?</l>
<l n="2.52"> Ipse minas, iram temnis et ipse meam.</l>
<l n="2.53">Non ea sum meritas quae possim sumere poenas.</l>
<l n="2.54"> Ira nec heu quidquam nostra timoris habet.</l>
<l n="2.55">Effusi satius cohibere furoris habenas 55</l>
<l n="2.56"> Nec formidandas deposuisse minas.</l>
<l n="2.57">Proque minis lacrimas et vota adhibere precesque</l>
<l n="2.58"> Si modo te lacrimae si modo vota movent.</l>
<l n="2.59">Haec <add resp="#RB">saltem</add> patriae <add resp="#RB">facies</add> miseranda movebit <del resp="#RB">
<unclear/>
</del>
</l>
<l n="2.60"> Corda tibi, nisi sint aemula tigridibus. 60</l>
<l n="2.61">Non me bella premunt. Italisque tot urbibus ardens</l>
<l n="2.62"> Qui furor extremum iam parat excidium.</l>
<l n="2.63">Fusa iacent cunctis dum tetra cadavera campis,</l>
<l n="2.64"> Unda cruentati dum rubet Eridani,</l>
<l n="2.65">Armis dum totus late circumstrepit orbis, 65</l>
<l n="2.66"> Nulla premunt campos arma inimica meas.</l>
<l n="2.67">Bella tamen graviora mihi Styx atra minatur,</l>
<l n="2.68"> Iam me iam telis imperit illa suis.</l>
<l n="2.69">Iam prope pulsa meis Pietas procul exulat oris.</l>
<l n="2.70"> Una prope Improbitas regnat et omne scelus. 70</l>
<l n="2.71">Tu quoque, sancte Pudor, iam nostras deseris arces,</l>
<l n="2.72"> Quo tam iam dudum conspicienda fui.</l>
<l n="2.73">Quae quondam patrios servare assueta penates,</l>
<l n="2.74"> Nec nisi nosse suam casta puella domum,</l>
<l n="2.75">Heu, nunc ignotos quam saepe impune pererrat 75</l>
<l n="2.76"> Illa lares telis icta Cupidineis?</l>
<l n="2.77">Est mihi quae vires Erebi, quae comprimat arma,</l>
<l n="2.78"> Quae gerat impavidas in pia bella manus,</l>
<l n="2.79">Loiolidum sacrata cohors, assueta triumphis,</l>
<l n="2.80"> Auspiciis cuius tu quoque bella geris. 80</l>
<l n="2.81">Saepe mihi haec alias infernos reppulit hostes,</l>
<l n="2.82"> Iussit et ad Stygios saepe redire lacus.</l>
<l n="2.83">At modo quid prosit? Sermonis conscius huius</l>
<l n="2.84"> Vix inter multos unus et alter adest.</l>
<l n="2.85">Alter et Illyricas longe digressus ad urbes, 85</l>
<l n="2.86"> Nunc procul, ut solet, hinc se suaque arma tulit.</l>
<l n="2.87">Caetera turba regit proceres. Quem femina poscat,</l>
<l n="2.88"> Qui populum data dirigat arte rudem,</l>
<l n="2.89">Vix unus superest. Sed et ipse laboribus impar</l>
<l n="2.90"> Immodicis operam postulat usque tuam. 90</l>
<l n="2.91">Postulat ille tuam. Nam te non aptior alter,</l>
<l n="2.92"> Vel si quis tota quaereret Italia.</l>
<l n="2.93">Sive Italo, seu sit patrio sermone loquendum,</l>
<l n="2.94"> Artem nemo sua vinceret arte tuam.</l>
<l n="2.95">Illyricos omnes Loiolae castra secutos 95</l>
<l n="2.96"> Doctrina ipse unus vincis et ingenio.</l>
<l n="2.97">Nec tamen haec periisse putes te Patria quamvis</l>
<l n="2.98"> Ut populo possis consuluisse vocem.</l>
<l n="2.99">Spondeo non populus tantum dicentis ab ore</l>
<l n="2.100"> Plurima pendebit docta caterva tuo. 100</l>
<l n="2.101">Namque mihi haud desunt seu qui vaga sidera norint,</l>
<l n="2.102"> Seu rerum causas, seu bene posse loqui.</l>
<l n="2.103">Adsunt, qui Musis et Apolline <del resp="#RB">
<unclear/>
</del>
<add resp="#RB">dicta</add> favente</l>
<l n="2.104"> Verba ligent Latiis Illyricisque modis.</l>
<l n="2.105">Ingeniis ego terra ferax, hic te quoque digna 105</l>
<l n="2.106"> Ergo manet dotes scaena parata tuas.</l>
<l n="2.107">Quod si forte meis potius te distinet oris,</l>
<l n="2.108"> Quae mihi vis auri, quae mihi pompa deest,</l>
<l n="2.109">Quodque peregrino careant palatia luxu,</l>
<l n="2.110"> Ornatu careant quod mea templa suo. 110</l>
<l n="2.111">Ista licet desint, alias tamen usque parare</l>
<l n="2.112"> Delicias animo sum potis ipsa tuo.</l>
<l n="2.113">Utque tibi puero placui, placuique canenti</l>
<l n="2.114">
<del resp="#RB">
<unclear/>
</del>
<add resp="#RB">Facundo</add> laudes carmine saepe meas,</l>
<l n="2.115">Seu terris dum te Mavortia Roma Latinis 115</l>
<l n="2.116"> Abstractum a dulci detinet Illyria,</l>
<l n="2.117">Seu dum Turrigeris augusta Perusia muris</l>
<l n="2.118"> Te tenet ad Tuscae nobile murmur aquae.</l>
<l n="2.119">Ipsa ego nunc etiam potero placuisse nec illis</l>
<l n="2.120"> Quas tum laudaras, sum sine deliciis. 120</l>
<l n="2.121">Servat adhuc solitas et Montovierna volucres,</l>
<l n="2.122"> Servat adhuc pisces pulchra Gravosa suas.</l>
<l n="2.123">Et manet ille inter geminae confinia lymphae</l>
<l n="2.124"> Quo te detineat nobilis Umbla, sinus.</l>
<l n="2.125">Adriaci decus Umbla maris, qua nulla per omnem 125</l>
<l n="2.126"> Nymphas inter adest pulchrior Illyricum.</l>
<l n="2.127">Quam mater genitam sinuoso in litore tellus</l>
<l n="2.128"> Haud tenui ditat fonte perennis aquae.</l>
<l n="2.129">Illa mare haud ullo defessa labore viarum</l>
<l n="2.130"> Intrat, se nymphis miscet et Adriacis. 130</l>
<l n="2.131">Quid mea quae Melite donat chonchilia iactem?</l>
<l n="2.132"> Quid memorem plenis ostrea grata vadis?</l>
<l n="2.133">Quae si cuncta olim fecere ut dulcior essem </l>
<l n="2.134"> Ipsa tibi rutilis Patria sideribus,</l>
<l n="2.135">Nunc quoque cum maneant, poterunt placuisse animoque 135</l>
<l n="2.136"> Efficient ut sint nunc quoque grata tuo.</l>
<l n="2.137">
<note xml:id="ftn40" place="foot" n="9"> Sljedeća četiri stiha se nalaze na kraju pjesme. Pjesnik sugerira da se ta četiri stiha umetnu umjesto dva precr- tana</note>
<add resp="#RB">At venisse vetant, quos si modo linquis amicos</add>
</l>
<l n="2.138">
<add resp="#RB">Adria vix iterum posse videre sinet.</add>
</l>
<l n="2.139">
<add resp="#RB">Quis? Tibi in Hesperiis tantum numerantur amici</add>
</l>
<l n="2.140">
<add resp="#RB">Urbibus, in nostra nullus amicus adest?</add>
</l>
<l n="2.141">Hoc etiam invenies <del resp="#RB">
<unclear/>
</del>
<add resp="#RB">veteres</add> in littore amicos.</l>
<l n="2.142"> Hic germanus adest, hic tibi trina soror.</l>
<l n="2.143">Hic tua cara parens, hic plurima turba tuorum.</l>
<l n="2.144"> His etiam certe semper abesse nefas. </l>
<l n="2.145">Ergo, veni! Facilem iam spondent aequora cursum. 145</l>
<l n="2.146"> Iamque leves Zephiri lintea plena vocant.</l>
<l n="2.147">Auguror. Advenies. Laetis micat ignibus aether.</l>
<l n="2.148"> Ipse mihi laevum Iuppiter intonuit.</l>
<l n="2.149">Ergo, meas navis quae prima accedet ad oras, </l>
<l n="2.150"> Me laetam puppo cernet adesse suae. 150</l>
<l n="2.151">Namque aderis. Vixque egressus dulcissima mille</l>
<l n="2.152"> Ore feres patriis oscula littoribus.</l>
</div>
<div type="poesis-carmen" met="hexameter">
<head>Adria Neptuni iussu, marium omnium, fluviorumque applaudente concilio, in Anconitano portu regiam collocat. Carmen</head>
<l n="3.1">Aequoreis quae festa diis celebrata, quid omnis</l>
<l n="3.2">Adriaci nuper tractus maris, omnia late</l>
<l n="3.3">Littora festivis resonarint plausibus, altum</l>
<l n="3.4">Ardua qua caelo tollit caput ipsaque pulsans</l>
<l n="3.5">Nubila, ferratis assurgit turribus Ancon, 5</l>
<l n="3.6">Musa, cane! Atque tuo divina attingere vati</l>
<l n="3.7">Nil verito aequam operi tanto tu suffice venam.</l>
<l n="3.8">Tuque adeo, caelo, tu, qui sublimis ab alto</l>
<l n="3.9">Singula perlustrans oculis, vix diceris ipsum,</l>
<l n="3.10">Dum pompam attoniti aequoream mirantur, et haerent 10</l>
<l n="3.11">Quadriugi, ignivomum vexisse per aethera currum,</l>
<l n="3.12">Phoebe, ades! Et causas rerum resque ordine pande.</l>
<l n="3.13"> Qua sese aequoreas immittens Tybris in undas</l>
<l n="3.14">Circaeum montem Solis prospectat ad ortum,</l>
<l n="3.15">Nobilis in medio portus Neptunia sedes 15</l>
<l n="3.16">Erigitur. Vasto rex hic Neptunus in antro</l>
<l n="3.17">Sceptra tenet fluviosque omnes, maria omnia nutu</l>
<l n="3.18">Temperat. Huc, ceu saepe solet, sibi subdita ponti</l>
<l n="3.19">Numina ab extremis, edixerat, omnia mundi</l>
<l n="3.20">Finibus ad sese, propria statione relicta, 20</l>
<l n="3.21">Mox iter arriperent. Summis de rebus agendum.</l>
<l n="3.22"> Ergo omnes plebesque deum regesque marini</l>
<l n="3.23">Expediunt sese et Neptunia iussa facessunt.</l>
<l n="3.24">Iamque aderant ambo Oceani. De finibus alter</l>
<l n="3.25">Occiduis vasta Genitor se mole ferebat, 25</l>
<l n="3.26">Mille trahens secum fluvios quos Gallia gignit,</l>
<l n="3.27">Quos Belga, et toto divisus ab orbe Britannus,</l>
<l n="3.28">Hispanusve bibit, quos Africa littore tellus</l>
<l n="3.29">Australi, sive Occiduo, seu quos America</l>
<l n="3.30">Dives alit. Te, Mosa pater, te, Sequana, teque, 30</l>
<l n="3.31">O, Thamasis! Nec flaventi Tagus abfuit aureus</l>
<l n="3.32">Gurgite, fluviorum nec rex <note xml:id="ftn43" place="foot" n="12" resp="#RB">
<placeName xml:lang="it">Rio della Plata</placeName>
</note> Argenteus Amnis </l>
<l n="3.33">Undarum mole aequoreis haud regibus impar.</l>
<l n="3.34">Queis comitem sese glaciali frigore torpens</l>
<l n="3.35">Balticus addiderat sinus atque algentia ponti 35</l>
<l n="3.36">Numina Sarmatici. Aurorae de finibus alter</l>
<l n="3.37">Iapponieis dives, dives Sinensibus undis,</l>
<l n="3.38">Ipse quoque ingentes immensa per aequora turbas</l>
<l n="3.39">Duxerat Euphratem Gangemque et Persica tellus</l>
<l n="3.40">Quotquot alit, quotquot fluvios bibit Indus adustus, 40</l>
<l n="3.41">Quotquot Arabs, quorumque nigrantia corpora in undis</l>
<l n="3.42">Saepe solet frustra Aetiopum lavisse iuventus.</l>
<l n="3.43"> Ad Rubri extremos fines maris, Africa <del resp="#RB">
<unclear/>
</del>
<add resp="#RB">sese</add>
</l>
<l n="3.44">Exiguo qua tractu Asiae cum littora iungit,</l>
<l n="3.45">Ingentem subter tellus curvatur in arcum 45</l>
<l n="3.46">Atque viam occiduas Eois pandit ad oras</l>
<l n="3.47">Pervia Numinibus. Qua sese ubi turba deorum</l>
<l n="3.48">Effudit Nilo occurens, mox omnia <del resp="#RB">
<unclear/>
</del> ponti</l>
<l n="3.49">Aegaeique Euxinique et Maeotidos orae</l>
<l n="3.50">Numina procedunt et se venientibus addunt. 50</l>
<l n="3.51">Urget iter numerosa phalanx ac praepete cursu</l>
<l n="3.52">Italiae in medio Neptuni sistitur antro.</l>
<l n="3.53"> Ecce autem et lento tandem Pater Adria gressu</l>
<l n="3.54">Succedit tectis. Illum Padus atque Timavus</l>
<l n="3.55">Subsequitur. Post hos fluviorum nomina mille, 55</l>
<l n="3.56">Quotquot et Italiae superum latus Illiricosque</l>
<l n="3.57">Pertexunt campos, subeunt. Nec defuit Umbla,</l>
<l n="3.58">Illiricaeque atque Adriaci decus Aequoris ingens.</l>
<l n="3.59">Quam medio genitam vernantis flore iuvente,</l>
<l n="3.60">Exponit mater sinuoso in littore tellus. 60</l>
<l n="3.61">Illa mare haud ullo defessa labore viarum</l>
<l n="3.62">Ingreditur longoque secans placida aequora tractu,</l>
<l n="3.63">Propellit fluctus dum se pulcherrima nymphis</l>
<l n="3.64">Misceat Adriacis qua turribus ardua cinctam</l>
<l n="3.65">Marmoreis Ragusa attolit ad aethera frontem. 65</l>
<l n="3.66"> Ergo ubi quisque aderat, solio Neptunus ab alto:</l>
<l n="3.67">„O, fidi heroes, regi gratissima vestro</l>
<l n="3.68">Numina! – ait - Propriis quae causae e sedibus omnes</l>
<l n="3.69">Ut vos accirem impulerint advertire mentem,</l>
<l n="3.70">Exponam. Adriacis Italum qua littus ab undis 70</l>
<l n="3.71">Illiriam contra alluitur, se collibus Ancon</l>
<l n="3.72">Attolens geminis caput inter nubila condit.</l>
<l n="3.73">Regalem, ut cuncti nostris, Rex Adria sedem</l>
<l n="3.74">Fixerat hic olim, quam succedentibus annis</l>
<l n="3.75">Ob varios casus mutare coactus in imas 75</l>
<l n="3.76">Aequoris ipse sui discedens transtulit oras.</l>
<l n="3.77">Ut redeat dudum multorum vota requirunt.</l>
<l n="3.78">Hoc petit Eridanusque Tybrisque. Hoc ipsa rubenti</l>
<l n="3.79">Ore, licet sileat, magis omnibus expetit Umbla,</l>
<l n="3.80">Aequoreas inter longe pulcherrima nymphas. 80</l>
<l n="3.81">Misimus ex nostris illuc qui visa referret.</l>
<l n="3.82">Ipse quoque id suadet. Communibus Adria votis</l>
<l n="3.83">Annuit, hac nostra sed nutum expectat ab aula.</l>
<l n="3.84">Ergo nos etiam, nisi si sententia vestra</l>
<l n="3.85">Discrepet, annuimus. Regni sed cura tuendi 85</l>
<l n="3.86">Cum nos hic teneat, nos, o, nos ire novamque</l>
<l n="3.87">Fas maris Adriaci sedem celebrare faventes.</l>
<l n="3.88">Ite omnes! Nexis et foedera iungite dextris.</l>
<l n="3.89">Tum proprias fuerit cum quisque regressus ad oras,</l>
<l n="3.90">Illuc legatos atque annua munera mittat. 90</l>
<l n="3.91">Mittat opes. Aderit, quod et inde referre licebit.“</l>
<l n="3.92">Dixerat. Ingenti sonuerunt omnia plausu.</l>
<l n="3.93">
<note xml:id="ftn46" place="foot" n="15">
<p xml:lang="hr"> Pjesnik sugerira da se pogleda u zabilješku na kraju pjesme. Tamo, na talijanskom jeziku, objašnjava da se sljedeća tri stiha mogu zamijeniti drugima (<q xml:lang="la">
<l n="3.93">Dixerat. Assensere omnes. Plausuque secundo</l>
<l n="3.93">Ipsa etiam longe Tyrrhenae littora gentis</l>
<l n="3.93">Ipsi etiam Siculi montes reboasse feruntur.</l>
</q>) „ako bi se Venecijanci njima uvrijedili.“</p>
</note>Totque inter solus fertur doluisse Timavus,</l>
<l n="3.94">Attamen ingentem quamvis concepit, omnem</l>
<l n="3.95">Tot Divos veritus pressit sub corde dolorem. 95</l>
<l n="3.96"> Iamque omnis Divum se turba ferebat aperto</l>
<l n="3.97">Aequore. Praecedunt alii longo ordine. Primus</l>
<l n="3.98">Agmen agit Padus. Hinc reliqui quos Adria secum</l>
<l n="3.99">Duxerat incedunt. Post hos ipsa Adria utrique</l>
<l n="3.100">Occeano medius. Sequitur quos cetera turba. 100</l>
<l n="3.101">Ac veluti sudo cum signifer Hesperus axe</l>
<l n="3.102">Emicuit, subeunt rutilantiaque astra suoque</l>
<l n="3.103">Sidera quaeque loco, stupet inscia turba, repente</l>
<l n="3.104">Tot divum facies medio super aethere natas,</l>
<l n="3.105">Sic ibi tot divum tantam tanto ordine pompam 105</l>
<l n="3.106">Mirantur Driadesque procul nymphaeque locorum</l>
<l n="3.107">Et circum fusi longum delphines in orbem.</l>
<l n="3.108">Finibus illi autem Siculis Aethnaque relicta</l>
<l n="3.109">Irata, securi Scyllae diraeque Harybdis,</l>
<l n="3.110">Littora circumeunt Picenis donec in oris 110</l>
<l n="3.111">Anconae sesse sinuoso in littore sistunt.</l>
<l n="3.112"> Regali hic Divos ornata palatia luxu</l>
<l n="3.113">Excipiunt centumque nitens gemmata collumnis</l>
<l n="3.114">Aula et purpureis longa atria pulchra corallis.</l>
<l n="3.115">At domus interior reges adamante corusca 115</l>
<l n="3.116">Excipit. Hic dextras iungunt et foedera firmant.</l>
<l n="3.117">Cetera turba deum festivos aequore aperto</l>
<l n="3.118">Exercet ludos. Tritonum longa canoro</l>
<l n="3.119">Agmina dant sonitum lituo nymphaeque choreas</l>
<l n="3.120">Implicitae dextram celebrant et carmina dicunt. 120</l>
<l n="3.121">Omne sonat late plausu mare. Littoris ora</l>
<l n="3.122">Adriaci ipsa etenim voces percusa remittit.</l>
<l n="3.123">Montibus e summis mirantur Oreades, alto</l>
<l n="3.124">Ipse etenim insuetam cernens ex aethere Phoebus</l>
<l n="3.125">Miratur pompam. Interea stridentibus alis 125</l>
<l n="3.126">Fama loquax toto sese diffundit <del resp="#RB">
<unclear/>
</del>
<corr resp="#TDJ">in orbe</corr>,
</l>
<l n="3.127">Orbis in extremis celebratur finibus Ancon.</l>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
Boskovic, Ruder (1711-1787) [1734]: Elegiae II et carmen, versio electronica, 456 versus, verborum 3103, ed. Tomislav Duric [genus: poesis - elegia; poesis - carmen] [numerus verborum] [boskovic-r-el-2-carm.xml].
|
