In CroALa inventa

Veteris autem simul et Novi proprietatem sic Iunilius exponit: Veteris Testamenti intentio est, Novum figuris praedictionibusque monstrare: Novi vero, ad aeternae beatitudinis gloriam mentes humanas accendere.

IUNILII LIBER SECUNDUS DE MATERIA SACRARUM LITERARUM.
INDEX CAPITUM. Quot rationibus Scriptura de Deo loquatur. Cap. 1. De significationibus divinae essentiae. Cap. 2. De significationibus Trinitatis. Cap. 3. Quot modis pater significetur. Cap. 4. Quot modis filius significetur. Cap. 5. Quot modis significetur persona Spiritus sancti. Cap. 6. Quid habeant commune vel proprium personae Trinitatis. Cap. 7. Per quot species divinitatis operatio designetur. Cap. 8. Quibus modis ex collatione ad creaturas Deus significetur. Ca. 9. Quid de praesenti seculo Scriptura significet. Cap. 10. Quot modos et differentias in operatione creaturarum Scriptura posuerit. Cap. 11. De bis quae ad gubernationem mundi pertinent. Cap. 12. Quot modis fiat generalis gubernatio. Cap. 13. Quibus modis fiat gubernatio specialis. Cap. 14. De legislatione et differentiis eius. Cap. 15. De lege per opera. Cap. 16. De lege per verba. Cap. 17. De angelica gubernatione. Cap. 18. De humana gubernatione per homines. Cap. 19. De accidentibus naturae. Cap. 20. De accidentibus voluntatis. Cap. 21. De consequentibus eventum voluntatis. Cap. 22. De his quae ad futurum seculum pertinent. Cap. 23. De acceptationibus. Cap. 24. De typis. Cap. 25. De differentiis typorum. Cap. 26. De praedictionibus. Cap. 27. De praedictionibus ante legem, quot modis factae sint. Cap. 28. Quot modis sub lege praedictiones factae sint. Cap. 29. Pro rebus sub lege factis, quot sint praedictiones. Cap. 30. De praedictionibus sub lege in Christo. Cap. 31. De predictionibus ad vocationem gentium pertinentibus sub lege. C. 32. De speciebus praedictionum, quae ingratia factae sunt. Cap. 33. De effectibus praedictionum. Cap. 34. Quae causa fuerit praesentis seculi faciendi. Cap. 35. De doctrina rationalium in hoc seculo. Cap. 36. Quae servanda sint in Scripturarum intelligentia. Cap. 37. Unde libri religionis Catholicae asserantur. Cap. 38. Ubi sit fides religionis necessaria. Cap. 39.

Quoniam satis dictum est de iis quae ad ipsam superficiem Scripturae proprie pertinent, nunc agetur de rebus ipsis, quas nos sacra Scriptura docet.

Visum vero mihi est, non habita ratione veteris partitionis, nec vel brevitatis primi libri, vel prolixitatis secundi, totam hanc partem operis uno libro concludere: quando quidem res aut subiectum, de quo disseritur, idem est, et a praecedentibus plane diversum.

Sunt ergo tria quaedam in genere, quae sacrae Literae genus humanum docent. Nam 1 aut de Deo, 2 aut de praesenti seculo, 3 aut denique de futuro disserunt.

Quot rationibus Scriptura de Deo loquatur. Cap. 1.

Quatuor significationibus Scriptura de Deo loquitur. 1 Aut enim essentiam eius significat, quam Latine et Substantiam nuncupamus, ut est: Ego sum qui sum. 2 Aut personas, vel secundum Graecos substentias, ut est: Ite docete omnes gentes, baptizantes eos in nomine patris, et filii, et Spiritus sancti. 3 Aut operationem, ut scriptum est: Secundum operationem potentiae virtutis eius, quam operatus est in Christo, suscitans eum a mortuis, et sedere faciens ad dextram suam. 4 Aut collationem eius ad creaturas, ut est: Regi autem seculorum incorrupto, invisibili, soli Deo honor et gloria, in secula seculorum.

De significationibus divinae essentiae. Cap. II.

Duobus modis divina significatur essentia: principaliter, et consequenter.

Principaliter octo nominibus vocatur. Dicitur enim aut Deus, aut Dominus, aut simul Dominus Deus, aut Adonai, aut Sabaoth, aut Heli, aut Heloim, aut Est.

Ex hisce octo vocibus duae tantum nonnunquam et de aliis abusive dicuntur, Deus et Dominus, teste Paulo: Quia Dii multi, et domini multi, et, Dii estis, et filii excelsi omnes. Reliqua vero sex, nunquam nisi de Deo. dicuntur

De Deo haec verba significant, non quod est, sed quia est. Quid enim sit Deus, comprehendi non potest.

Quibus modis Deus consequenter significetur. Cum personas, aut operationem, aut collationem eius ad creaturas Scriptura exponit. Nam et cum nominat patrem. licet primus auditus generantem significet: consequenter tamen intelligimus Deum: similiter et quando nominat Filium, vel Spiritum sanctum. Et cum dicit, Omnipotens, licet operationem eius primus sermo denunciet: consequenter tamen intelligimus Deum. Et cum dicit, Invisibilem, licet eum qui videri a mortalibus nequeat; principaliter sonet, et ex collatione nostra, id quod non sumus, ei qui nos fecit, adsignet: consequenter tamen intelligimus Deum.

De significationibus Trinitatis. Cap. III.

Duobus modis personas sive subsistentias divinitatis Scriptura significat: principaliter et consequenter. Principaliter, ut cum dicitur: Pater, Filius, Spiritus S. Consequenter per ea, quibus significatur essentia, aut operatio, aut ad creaturas collatio. Nam et cum dico, Deus, quod ad essentiam: et cum dieo, Omnipotens, quod ad operationem pertinet: et cum dico, Immutabilis, quod ex collatione ad creaturas dicitur, licet aliud primus auditus sentiat: tamen patrem, et filium, et Spiritum sanctum, vel simul, vel singulos, consequenter Deum intelligo.

Quot modis Pater significetur. Cap. IIII.

Patris nomine, unam personam intelligis, sed non uno modo. Ad filium enim proprie dicitur, ad creaturam communiter. Ibi naturae veritate, hic gratiae bonitate.

Principaliter hoc uno modo Pater significatur. Nam consequenter, et ex his quae essent iam deitatis,

Vade retro

Vade porro

Vlacic Ilirik, Matija (1520-1575) [1581]: Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica, 600000 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [flacius-m-clavis-2.xml].