362 expressum, mirum plane non est ob duas causas. Primum, quod haec litera ne apud Hebraeos quidem habet satis exaudibilem sonum, ut mirum non sit, quod in Graeca iam voce, seu ad Graecos traducta, nulla propria litera sit expressa. Deinde quod in terminationibus nominum peregrinorum mutandis, linguae in primis sint liberrimae. Eadem etiam terminationis causa est, cur cum Iehosua sit quadrisyllabum, Graecum ἰησοῦς sit trisyllabum solum.

Ultima: Duo potissimum viri virtute, pietate et officio seu functione praestantes hoc nomine Iehosua vel Iesus appellati fuisse leguntur, Iehosua filius Nun, et alius post reditum ex captivitate summus Sacerdos: quorum uterque fuit velutitypus quidam et praefigurator Christi. Iehosua filius Num in eo typum Christi gessit, quod quemadmodum Iehosua populum Dei in terram promissam induxit, quo eos Moyses legislator perducere non quivit: ita noster Iehosua nos in regnum caelorum perduxit, quod lex facere non potuit.

Iehosua porro sacerdos in eo Christum expressit, quod fuit summus Sacerdos, sicut et Iesus. Item, sicut ille fuit titio ereptus de incendio, sordidisque pannis primum indutus, cuique satan initio se opposuit, postea vero est glorificatus: sic et noster Iesus post ignominiam passionis et sepulturae est glorificatus. Item, sicut ille templum Deo extruxit: sic et Christus Ecclesiam Deo collegit, quae eius vivum templum est: omnino ipsa subiunctio prophetiae de adventu Christi, postquam descriptus est ille Iehosua, id videtur indicare, quod Spiritus S. studio primum a typo dicere coeperit, postea vero in rem ipsam significatam desiverit.

Quare duplex huic loco probatio inest. Prior, quod verisimile est illos viros Iesum praefigurantes, ut rebus, ita et nominibus praefigurasse. Posterior, quod cum illi in translatione Septuaginta, quae et Apostolis familiaris fuit, ἰησοῦς Iesus appellantur, cum Hebraice vocati sint Iehosua: consequitur et Apostolos eorumque discipulos in nomine proprio Christi ad imitationem illius versionis fecisse ἰησοῦν Graecum ex Hebraeo. Atque ita usitatam sacris Literis eo tempore nomen Iehosua in Graecum sermonem transferendi rationem sequutos esse.

Hactenus ope Dei recitavi rationes multas, alias manifeste veras, alias verisimiles, indicantes, quod nomen nostri salvatoris ἰησοῦς ex Hebraeo יהשוע factum sit: iam eiusdem auxilio et Osiandri rationes contrarium asserentes, destruam. Primum dicit Osiander, in vetustissimis Hebraeorum monumentis nomen ἰησοῦς Iesus scribi sic ישו , Ieschu. Quae abbreviatio fieri non potest, ut ipse censet, ex Iehosua, sed potius ex יהשוה , nisi in contumeliam Christi studio Iudaei id fecissent: id autem non permissuros fuisse Christianos, sed contradicturos, imo ne in ipsum Deum.

At quae sunt obsecro ista monumenta tam antiqua? Nam Thalmud partim ccc, partim et cccc annis eoque amplius post Christum consarcinatum est. Quo tempore Christiani parum Hebraice calluerunt, et si quid sciverunt, in Bibliis permanserunt, nec Iudaeorum nugas curarunt.

Ad haec unde constat Osiandro sic initio in illis ipsis monumentis scriptum fuisse, et non a posteris sic scribendo detortum et depravatum? Sed Iudaei semper diabolico odio contra Christum flagrarunt, eumque sine intermissione maledictis, etiam de trivio sumptis, incessiverunt. Quid ergo mirum, si et nomen Iesu sic corruperunt contumeliae causa, sicut et nomen divae Virginis?

Atqui dicit Osiander, id Christiani non fuissent passi. Christiani nec docuerunt Hebraice, sed Graece, eoque contenti suo ἰησοῦς , non multum solliciti fuerunt de ישו Rabinico. Satis etiam contradixerunt, cum constanter suam etymologiam, quod a salvando veniat, retinuerunt. Praeterea, ut dictum est, non ita multum calluerunt Hebraiae Christiani ccc post Christum annis, quo praecipue tempore Thalmud consarcinatum est: et si qui aliquid noverunt, Bibliis fuerunt contenti. Quam etiam periculosum fuerit Heb. si doceat Christianum tantum linguam, ne dicam mysteria eorum, satis Hieronymus testatur. Quin etiam, ut maxime voluissent plura Hebraea scripta cognoscere, non quiverunt. Hieronymus homo diligentissimus, nihil ferme praeter Biblia vidit.

Quare rectiûs nos sic opponeremus in hoc loco: Si Iudaei ad Christum conversi, aut omnino quisquam Christianus Hebraeae linguae gnarus, aliam veriorem etymologiam ista quam semper Ecclesia tenuit, scivisset, certe aliquando monuisset, et errantibus contradixisset, extarentque aliqua eius monitionis seu disputationis monumenta: scivisset aliquid de ea re et Hieronymus tam doctus Hebraeus, qui hanc nostram etymologiam sequitur, illam vero Osiandri ignorat.

At dicit Osiander, quod Deus restitisset Iudaeis, nec permisisset obtinere apud eos hanc nominis Filii sui corruptelam: cur ergo passus est ipsum eorum errorem contra Christum, quod aliquanto maius est ipso nomine: ita apud eos invalere et obtinere?

Rectius ergo et in hac parte, sic Osiandro obiiciemus: Si nomen Iesus non veniret a salvando, non passus fuisset Deus hanc opinionem inde ab initio hactenus ita obtinere, ut nemo Christianus ei contradiceret, praesertim cum non de puro nomine disputatio sit, sed etiam tam diversae doctrinae in illis diversis nominibus contineantur, et aliquanto magis curet Deus, quid eius dilecta Ecclesia de filio suo, eiusque sponso credat ac doceat, quam quibus nominibus impia Synagoga eundem vocet.

A Iudaeis porro Arabes corruptelas rerum et nominum Christi in suum Alcoranum transtulerunt, ut et hoc argumentum Osiandri breviter attingam.

Secundo, inquitille, dicere Matthaeum, Salvatorem nostrum ideo vocatum esse Iesum, ut satisfieret prophetiae de puero vocando Emanuel: quare oportere nomen Iesu, significare Deum, sicut et Emanuel. Ad quod primum respondeo, Matthaeum nequaquam dicere, ideo eum sic vocatum, ut satisfaceret nomini Emanuel, sed dicit: Totum hoc ideo factum, ut impleatur prophetia Esaiae, etc. Quid est illud totum? nempe totus sermo Angeli, quod affirmat Mariam esse virginem, concepisse ex Spiritu S. parituram Servatorem mundi, etc. Id ut confirmetur, affertur prophetia de puero Emanuele ex Virgine nascituro. Ad haec revera Deum esse cum aliquo, significat ei esse adiutorem et servatorem, ut recte dici possit: Iste puer erit servator a peccatis, idem esse, quod Iste puer erit Deus nobiscum.

Vade retro

Vade porro