In CroALa inventa

29 caput. Sic dicit Christus Matth. 25, Nudus fui, esurivi, etc. Item, Saule Saule, cur me persequeris? Sic Piulus in quit, 1. Cor. 12. Sicut corpus unum est, membra autem multa: ita et Christus. ubi necessario Christus Ecclesiam, seu mysticum Christi corpus notat. Vicissim aliqua dicuntur de Christo, quae ad Ecclesiam referri est necesse. sic Psal. 69 proprie de Christo disserit: sed cum dicitur ibidem, Deus tu nosti stulticiam meam, et delicta mea a te non sunt abscondita: stulticia proprie ad Ecclesiam pertinet, nisi quis malit de imputata Christo stulticia accipere. Atque haec est una ex 7 Regulis Ticonii, quas Augustinus celebrat ac exponit, de quibus alibi in hoc Opere agetur.

Consimilis praecedenti Regula Ticonii est, quod quae de diabolo dicuntur, saepe eius membra aut impios complectantur: et vicissim quae de impiis leguntur, non raro simul etiam patrem eorum diabolam concernant. Augustinus profert pro exemplo illud Isa. 14. Quomodo cecidisti de caelo lucifer, fili sororae? quae videntur proprie dici de tyranno Babylonico, et tamen complectuntur etiam ipsum principem regni tenebrarum, cum suis angelis.

DE ECCLESIA.

1 De Ecclesiae quoque variis appellationibus et acceptionibus foret operaeprecium aliquid monere: sed quae ad nostrum hoc quasi forum pertinent, sunt in vocabulo Ecclesiae exposita. Hoc tantum adiicimus, quod saepe sub nominibus Syon, aut Ierosolymae, Iudae, Israelis, aut terrae Canaan notetur Ecclesia: ubi nihil ominus suum aliquem locum et tractationem etiam illae ipsae res proprie illis vocabulis significatae obtinere necessario debent. Sic David saepe praedicatur, aut eius filius Salomon, qui sit templum Domino conditurus: et tamen intelligitur potissimum Meschias verum cultum ac templum Domino extructurus, verumque Israelem recturus ac beaturus. Talia sunt passim innumera.

2 Utilis est et illa multorum etiam veterum admonitio de Ecclesia, quod cum sit in genere coetus omnium per verbum vocatorum, et doctrinam ac sacramenta Christi profitentium, inter quas sunt aliqui quasi perfectiores, aliqui imbecilli, aliqui etiam improbi: diligenter attendendum sit, ubi Scriptumin genere de toto coetu loquatur, ubi de illis quasi perfectioribus, ubi de imbecillis, et denique ubi de illis occultis hypocritis, seu putribus piscibus, et infrugiferis palmitibus, ut eos Christus pingit.

Usitatum enim est in omnibus linguis, ut generales loquutiones aliquando tantum in aliquas partes aut species illius totius de quo sermo fit, respieiant. Huc referatur, quod alia sit ratio Ecclesiae militantis, et alia triumphantis: et tamen non raro aliqua dicuntur de hac militante, et multum adhuc sordum habente turba, quae proprie in altera vita perfectae Ecclesiae convenient. Huc referantur omnia dicta quae pronunciant praesentem Ecclesiam esse mundatam, esse sine rugis ac macula, esse columnam veritatis, et quod errare non possit, etc. quae in hac quidem vita aliquatenus ad perfectiores referri queunt, de reliquo vero coetu hic inchoantur, in altera vero vita perficientur, aut vere implebuntur.

4 Aliquando, teste Augustino, subito fit transitus a bonis ad mala Ecclesiae membra: ut Cant. 1. Nigra sum, sed decora. Et Esa. 42, Ducam caecos perviam quam nescierunt, etc. Et mox: Acti sunt retrorsum, confundentur confusione, etc.

DE LEGE ET EVANGELIO.

1 Interalia ingentia extremeque salutaria mysteria, hoc tempore instauratae doctrinae illustrata, est etiam discrimen Legis et Evangelii: quod omnino totius verae religionis clavis, aut etiam lux est. In hasce quoque duas partes recte tota Scriptura dividi potest. Diligentissime igitur ea in istas duas partes secanda est.

2 Religiosissime autem observandum est quid ad legem, quidve ad Evangelium simpliciter pertinens dicatur. Saepe in libris sacris cernuntur aliqua iuxta invicem posita, quae ex parte quidem congruunt legi, ex parte Evangelio. Tertio loco posita est haec Regula inter Tyconianas, quam Augustino placet potius nuncupandam De spiritu et litera, aut de gratia et mandato, quam de promissis et lege, uti visum erat Tyconio. Verum Tyconii appellatio Paulina est in Galatis, multoque melius rem ipsam exprimit.

3 Scire igitur decet, aliud esse officium legis, aliud Evangelii Lex enim terret atque incutit anim is meram irae Dei: Evangelium consolatur, iubetque bene sperare de Dei misericordia. Lex docet agnoscere peccata, nec non excitat ad poenitentiam: Evangelium iubet respicere ad personam Christi, et promissiones factas de remissione peccatorum in Christi nomine. Lex urget officia charitatis: Evangelium inculcat fidem in Christum. Lex proponit umbras et typos ad Christum deducentes: Evangelium exhibet corpus ac veritatem ipsumque Christum aperte spectandum. Quid multa? Diversissima sunt legis atque Evangelii officia: eaque ubi occurrunt, necessum est prudenter distinguere.

4 Admodum vero frequenter coniunctim describuntur, ita ut post orationes comminatorias ponantur consolatoriae: et sermones de poenitentia sequantur alii de expectanda misericordia: ac vicissim ubi multa dicta fuerunt de gratia, statim subiiciantur nonnulla de Dei ira. Id autem receptum est ita fieri, tum quia Evangelii dignitas nusquam magis elucet, quam ubi legis doctrina ei ad latus opponitur: tum quia fragilis conditio et varietas animorum in hominibus omnino postulat Evangelium ac legem simul tradi. Cum enim in quacunque hominum societate permixti sint boni et mali, lex in culcanda est propter malos, Evangelium propter bonos: imo vero propter utrosque ex aequo debent lex et Evangelium omni tempore pariter praedicari. Siquidem boni cum audiunt Evangelium, confirmantur, ne remissiores fiant in fide: cum audiunt legem, excitantur, ne frigescant in bonis operibus. Caeterum mali cum audiunt legem, ad ducuntur ad suorum peccatorum agnitionem, incipiunt de poenitentia nogitare, confitentur se propter scelera reos aeternae damnationis. Cum deinde iidem audiunt Evangelium: iterum, ne desperent, eriguntur, animis fidem de misericordia propter Christum

Vade retro

Vade porro

Vlacic Ilirik, Matija (1520-1575) [1581]: Clavis scripturae sacrae, pars secunda, versio electronica, 600000 verborum, ed. Neven Jovanovic [genus: prosa - tractatus; prosa - vocabularium; poesis - elegia; poesis - epigramma] [numerus verborum] [flacius-m-clavis-2.xml].