322 quandoquidem Deus praecipit, ut ei perfectissime obediamus: et obedientibus iustitiam vitamque pollicetur, istam esse unicam salutis viam, nosque omnino posse legi Dei plene obedire. Verum Paulus et Augustinus docent, ideo Deum impossibilia flagitare, ut nos agnoscentes nostram iniustitiam et infirmitatem, ad Dei gratiam ac misericordiam in filio ipsius propositam confugiamus.

22 Scriptura plurimum utitur communis vitae phrasibus in omnibus materiis, adeo ut etiam Deo membra et plurimas hominum actiones adscribat. At humana vita legibus regitur, praecepta, obedientia, merces et praemia ubique inculcantur. Illi dicuntur in ista vita iusti et omnibus commodis digni, qui suis dominis, eorumque praeceptis recte obediunt. Non admodum curat, ac ferme etiam ignorat ista vita imputativam iustitiam, quae ex gratuito favore ac misericordia proficiscatur. Non possunt homines nullum vere iniustum facere iustum: Dei tantum hoc opus est. Hinc fit, ut plurimum utatur Scriptura humanis formulis operum obedientiae ac praemiorum, etiam cum Evangelicam iustitiam gratiamque praedicat.

23 Pleni sunt Prophetae politicis descriptionibus Meschiae, ac eius regni: quod nemo ignorat, qui vel a limine eos salutarit. Hinc fit, ut etiam gratuita eius iustitia beneficiaque saepe politicis verbis ac formulis describantur: ut, Faciet iudicium ac iustitiam: tuebitur ac fovebit bonos et obedientes, puniet rebelles, iustos sub eo florituros esse: cum tamen nemo sit sub hoc rege iustus ac bonus, nisi quem ipse solus iustum bonumque effecit. Isa. 26, politice depingitur Ecclesia per civitatem munitam, et dicitur, quod intrabit in eam gens iusta: cum non foris, sed intus primum fiamus iusti. Qui igitur tales descriptiones Meschiae et eius regni legit et audit, venire regem iustum (ut inquit Zacharias et Isaias,) mox incidit in eam opinionem, ut putet iustum tantum propter iustos, et non propter peccatores venire. Imperiti igitur istis politicis phrasibus a gratia ad opera traducuntur.

24 Plurimas locutiones a ceremoniis Leviticis ad Christi expiationem peccatorum ttansferri passim in Scriptura, notissimum est. Sic Psalmo quinquagesim oprimo dicitur: Asperges me Domine hyssopo, et mundabor: lavabis me, et super nivem dealbabor. Ubi sine dubio non de hyssopi aspersione, sed de mundatione per sanguinem aut passionem Christi agitur. Sic Paulus dicit, Pascha nostrum immolatum esse: et Apocalypsis, piorum vestimenta esse lota. Sicut autem a lege ceremoniali multae locutiones sumuntur ad Christi sacrificium expiationemque: ita etiam a lege morali multae transferuntur ad iustificationem gratiae. ut cum Christus Iohann. sexto dicit, Hoc est opus Dei, ut agnoscatis eum, quem misit IESUM, etc. Isaiae quadragesimo: Accepit duplicia pro omnibus peccatis suis, etc. quasi remissio sit veluti praemium quoddam pro peccatorum merito. Videndum igitur valde est studioso veritatis, ne cum sacrificium expiationemque Christi ceremonialibus phrasibus, aut gratuitam iustificationem legalibus tecta legunt, illa dicta inepte de ipsis ceremonialibus expiationibus aut legis operibus accipiant.

25 Facere legem, facere voluntatem patris, saepe tantum de bono conatu, ac studio obediendi accipi: non autem de perfectissima legis obedientia, qua coram Deo iustificemur ac salvemur, abunde. superius ostendi in verbo Facere. Quare videndum est, ne cum quoquo modo piorum studium pie vivendi celebrari audimus, nos id mox de iustitia operum meritoque aeternae salutis accipiamus.

25 Valde usitate accipitur per Metonymiam causa pro suo effectu, vocabula culpe pro vocabulis poenae, et vocabula meriti, aut operum, aut iustitiae pro suis praemiis: quinetiam simpliciter malum culpae pro malo poenae, et bonum meriti aut iustitiae pro bono praemii, etiamsi nec illud malum, nec hoc bonum alicui contingat ob aliquam praecedentem vel culpam vel meritum: ut Apocalyp. 14, Opera morientium sequentur illos: id est, praemia aut poenae operum. Ephes. 6, Quod quis fecerit, reportabit sive bonum, sive malum: id est, praemia factorum. Sic Iud. 9, Violentia 70 filiorum Gedeon veniet super Abimelech: id est, poena violentiae. Sic Propheta dicit, Peccata nostra sicut venti dissipaverunt nos: id est, poenae peccatorum. Sic sanguines saepissime pro poenis ob effusum sanguinem ponuntur: ut, Sanguis eius super nos et super filios nostros: id est, poene pro effuso sanguine. Sic verbum נקה naka, innocens fuit, saepissime pro impunito ponitur. Sic iustitia saepissime pro aliquo bono praemii aut commodi ponitur: ut Psal. 4, Cum clamavero, exaudi me Deus iustitiae meae: id est, liberator meus, qui mihi benefacis, ut sequitur. Sic Isa. 54. bis ponitur iustitia pro bono aut commodo. In iustitia praeparaberis, et longe eris a calumnia, nec illam timebis, sicut nec pavorem, etc. ubi iustitia benignitatem aut beneficium denotat. Sic mox Deus promittens piis liberationem ab omnibus malis, tandem concludit ac inquit: Haec est haereditas servorum Domini, et iustitia eorum a me, dicit Dominus. Ubi manifeste iustitia significat tantum bonum aut commodum vitae, seu plane gratuitam liberationem. Hoc igitur sensu proculdubio saepe vocabula bonorum iuvantium celebrantur vocibus operum aut meritorum, quae cum de gratuitis Dei beneficiis dicantur, pharisaici homines ea de nostris iustitiis aut meritis intelligunt. Atque secundum hunc Hebraismum recte dicitur Danielis quarto, peccata redimi eleemosyna: id est, poenas mitigari aut etiam tolli, de quibus ibi agitur, non autem de ipsa proprie iustificatione aut remissione peccatorum. Sic facere iudicium ac iustitiam significat benefacere, aut bonum praestare hominibus.

27 Illa quoque observatio non parvi momenti esti quod non raro misericordiae alicuius dicuntur, non de eius (ut ita dicam) activis virtutibus aut operibus: sed de passivis beneficiis illi a Deo praestitis. Sic Salomon orat, 2 Paral. 6, Domine ne avertas faciem Messiae tui, memento misericordiarum David servi tui. Ubi non petit Salomon, ut Deus sit propitius Meschiae propter Davidis bona opera, sed propter gratuitas promissiones ex mera misericordia ipsi factas, quibus suam misericordiam Davidi et eius posteris obstrinxit. Sic Psal. 132 hanc locutionem exponit: Propter David servum tuum, ne avertas faciem Messiae tui. Iuravit Dominus Davidi veritatem, nec deflectet ab ea. ubi audis non propter propriam Davidis sanctitatem Deum esse propitium Meschiae, sed propter promissiones Davidi datas. Sic eadem locutio accipitur, Isaiae quinquagesimo quinto, Percutiam vobiscum foedus aeternum, misericordias

Vade retro

Vade porro