xx facile est divinare, quid boni sperandum, aut potius mali metuendum fuerit a sophistis, Sacrum sermonem ac voces interpretantibus: cum omnis linguae etiam maternae imperitissimi fuerint, et tantum quod in buccam venit, audacissime balbutierint, effutiverintque.

Quare contra pii doctores omni studio in eo elaborare debent, ut istas male sanas, aut vitio admixti pravae intelligentiae veneni insalubres Scripturae locutiones sanent, removendo ab eis afflatum infusumque filiorum serpentis venenum, et restituendo eis suum nativum ac salubrem sensum, notionemque, ut sint maneantque salutaria verba vitae. Quod quidem etiam ego in toto hoc opere CLAVIS, omni conatu, collatis quanta potui diligentia Scripturae locis, consultisque linguarum fontibus, Dei ope perficere contendi, dum et singulis vocibus ac locutionibus, suum pristinum ac nativum vigorem sensumque, et toti contextui in unoquoque Scripturae loco, reddere sedulo conatus sum.

Etsi autem in singulis verbis, ac etiam locutionibus, multae huiusmodi difficultates exoriri queant: multo tamen magis eaedem existunt in integris sententiis ac paragraphis, atque adeo etiam totis concionibus, si non bene intelligantur. Quapropter, sicut in priore parte, de singulorum, praesertim difficilium vocabulorum; indeque orientium phrasium significationibus disserui: ita iam in hac parte, ordinem Syntheticum sequendo, de variis Hebraismis, secundum partes orationis, troposque ac figuras, et denique secundum totas sententias, varias Regulas, ac etiam integros Tractatus proponendo, disputavi.

Grandis sane, ac cum primis ardua mihi haec materia fuit, ut quae cum per sese sit difficilima, tum etiam a nullo hactenus vel mediocri diligentia tractata. In priori quidem parte non parum sum ab aliis adiutus, qui vel in Commentationibus, aut etiam Annotationibus suis, vetus aut novum Testamentum illustrarunt: vel phrases quoque Biblicas collegerunt, tractaruntque. At hic non perinde habui, quos vel ut duces sequerer, vel saltem ut adiutores consiliariosque consulerem, eorumque ope sublevarer.

Non dubito autem obiecturum mihi aliquem esse illud Aristotelis: Imperitos facile quidem, sed inepte sententias fabricare: eoque et me temere de tantis rebus audere; novas Regulas cudendo, pronunciare. Cui respondeo: Me haec studio publici boni, ac obedientiae Deo praestandae causa molitum esse, cum nemo eruditior id tentare vellet: licere vero per me cuivis, longe hisce meliora praestare. Neque enim hoc labore mihi privata gloria, sed tantum publica Ecclesiae Dei utilitas quaesita est: quam si vel tenuiter promovero, aut saltem occasionem eius promovendae alteri dedero, satis me meo voto potitum, optatosque laboris fructus percepisse statuam.

Non fuit autem tractatio haec vel differenda, vel in nonum usque annum, secundum Horatianum praeceptum, premenda: ut ii solent, qui non tam publicam utilitatem ex matura suorum scriptorum editione, quam propriam gloriam ex accuratissima perpolitione eruditionisque ostentatione captant. quandoquidem expositionem Troporum et aliorum Hebraismorum, eximiam utilitatem habere ad cognitionem Scripturae, cum per sese constat, tum etiam ipse D. Augustinus lib. 3. de Doctrina Christiana, cap. 29. hisce verbis testatur:

Sciant, inquit, literati, modis omnibus locutioni, quos Grammatici Graeco nomine Tropos vocant, authores nostros usos fuisse: et multiplicatius atque copiosius, quam possunt existimare vel credere, qui nesciunt eos, et in aliis ista didicerunt. Quos tamen Tropos qui noverunt, agnoscunt in literis Sanctis: eorumque scientia, ad eas intelligendas, aliquantum adiuvantur. Sed hic eos ignaris tradere non decet, ne artem Grammaticam docere videamur. Extra sane ut discantur admoneo: quamvis iam superius id admonuerim, in secundo libro, ubi de Linguarum necessaria cognitione disserui. Nam literae, a quibus ipsa Grammatica nomen accepit ( γράμματα enim Graeci literas vocant) signa utique sonorum sunt, ad articulatam vocem, qua loquimur, pertinentium. Istorum autem Troporum non solum exempla sicut omnium, sed quorundam etiam nomina in divinis libris leguntur: sicut Allegoria, Aenigma, Parabola.

Verum non libet nunc in encomion doctrinae Hebraismorum ac Troporum digredi,

Vade retro

Vade porro