125/126 Qui cibat aut satiat te bono: id est, omni beneficentia replet. Arbor cibi Deut. 20. Ezech. 47. pro arbore frugifera. Cibum facere ascendere. Levit. 11, pro ruminare, ut solent oves ac boves: quia cibum semel in ventriculum coniectum, denuo in os revocant. Cibum facere declinare. Hos. 11: id est, alicui commeatum advehere. Cibasti nos pane lachrymarum, Psal. 80. pro, onerasti multis doloribus. de quo in voce LACHRYMAE.

CICATRICES computruerunt. Psal. 38. aliqui intelligunt de peccato originalis corruptionis, quod crescit, invalescit et regnat, si ei non resistatur, sique non perpetuo salutaribus medicaminibus curetur ac sanetur: sicut vulnera neglecta putrescunt, et deteriora fiunt.

CICONIA, nota avis est. Sumitur ab ea parabolica ratiocinatio, aut a contrario amplificatio. Ierem 8. Etiam ciconia novit tempus suum, populus meus non novit iudicium Iehovae. ut ostendatur ingens impietas ac ignorantia Dei in Israelitis, qui infra ipsa bruta fuêre. Quale est et illud Esaiae 1. Cognovit bos possessorem, et asinus praesaepe domini sui, populus autem meus non novit.

CIDARIS, est mitra pontificalis. Metonymice ponitur Ezech. 21. pro ipsa dignitate pontificali, tanquam signum pro re signata. inquit enim: Auferam cidarim.

CILICIUM, postea in SACCO exponetur.

CINGULUM, Baltheus, aut Zona, varias habet in Sacra literis figuratas significationes, sicut et varius est ipsius rei usus. Nam cingulum militare tum ideo gestabatur, ut inde gladius alligatus dependeret: tum etiam, ut vires corporis sua latitudine et constrictione uniret ac confirmaret sicut et hodie est eius usus. Inde igitur fit, ut (sicut modo audivimus) Cingens se cingulo, 2. Reg 3, pro militari aetate, seu adolescentibus iam gladium gestantibus accipiatur. Cingi etiam cingulo significat, armatum et paratum esse ad pugnam, esse strenuum bellatorem. Sic Esaiae 11 dicitur, cingulum lumborum Christi fore iustitiam, quasi ille hoc gladio potissimum vincat suos adversarios: quod et fecit. nam praestita persolutaque Deo pro nobis debita iustitia obedientiae ac passionis, legem, iram Dei et satanam expugnavit: qui ob peccatum aut iniustitiam nostram contra nos grassabantur. Contra Resolvere baltheum, est deponere gladium, aut etiam imbellem fieri. ut Esaiae 25. Ego discingam coram te reges: id est, inermes et imbelles efficiam. Hinc dicitur 1. Reg. 20, Ne glorietur accinctus sicut discinctus: id est, qui primum gladium assumit, vadens ad incertum eventum praelii, sicut is qui iam victor factus discingit gladium: quomodo Livius refert, quendam Gallum in bello contra Romanos accinxisse se gladio, et dixisse, se illum non esse discincturum, donec Capitolium inscenderit, quod etiam factum sit: quia captus, eoque perductus, sit armis exutus. Erat etiam usus balthei, ut dixi, ad confirmandas vires aut robur corporis: qua de causa etiam hodie multae gentes lata et praevalida cingula, vel coriacea, vel etiam instar peplorum facta gestant, quo quasi unitum constrictumque corpus sit eo fortius. Inde Accingi fortitudine: de qua loquutione et vicinis, in verbo ACCINGO dictum est, et mox aliquid dicetur.

CINGERE verbum varia significata habet, quae percurram. Nam primum per metaphoram Psalm. 139. pro perpetua Dei praesentia accipitur, Semitam meam et accubitum meum cingis: id est, ubique ades quiescenti, et iter facienti, sicut cingulum totum corpus ambit. Cingens se, 2. Reg. 3, pro militari aetate ponitur: Congregaverunt sese ab omni accingente se cingulo. cingulum pro gladio ponit, qui ex cingulo dependet. Unde est illa phrasis crebra, Accingi fortitudine, Psal. 18. Deus accingit me fortitudine. Dicitur et Deus ipse accinctus fortitudine, Psalm. 65. Sic de muliere strenua, Proverb. 31. Accingit fortitudine lumbos suos, et roborat brachia sua. Et 1. Sam. 2. Debiles accincti sunt robore, fiunt fortiores et victores. Sic Psalm. 76. Quanto magis irascentur, tanto magis accingeris aut armaberis. Sic accingi lumbos, est corroborari et praeparari ad aliquod opus aut negotium peragendum: 1 Regum. 19. 2. Reg. 4. Iob. 38. Ierem. 1. Lucae 12. Ephes. 6. Sic enim Dominus suos Apostolos ablegabat. Discinctus igitur contra, dicitur imbecillus: ut Esaiae 23. Non est cingulum ultra Iudaeis. Sic Iob. cap. 12 ait, quod Deus baltheum regum dissoluat: id est, eos exanimet ac debilitet. Cingulum fuit etiam ornamentum viris et feminis, Esaiae 3. et hodierna die est in multis locis. Inde fit per metaphoram Ioel. 1. Et accingi gaudio ac laeticia. Exultatione colles accingentur, Psalm. 65. pro, ornati erunt proventu, et laetis aut secundis rebus. Sic Psalm. 30. Soluisti saccum meum, et accinxisti me laeticia. Contraria locutio est, ACCINGI SACCO, id est, lugubri veste indui. Sed de hac phrasi etiam in SACCO dicetur. Sic cingere bysso, Ezech. 16. pro ornare praeclaris vestimentis. Sic dicitur Iob 29. Cinxit me flagellis suis. In cingulo aut zona gestabant veteres pecunias. ideo Matth. 10. Dominus ablegans suos, iubensque eos sibi fidere, vetat ne quid argenti in zona ferant. In zona aut baltheo et calceis ponere cruorem belli, est contaminare sese iniusta caede. De Ioabo id dicit David 1. Regum 2, qui duos duces Israelitarum publica fide venientes interfecerat. Exposita est haec locutio supra in CALCEIS. Idem ferme valent latinae phrases, Accinctus, id est praeparatus. Discingi aliquem, id est, privari iure militiae. Discinctus item, aut male praecinctus, pro dissoluto. sicut Sylla de Iulio ad amicos et alios senatores dictitabat: Cavete vobis a male praecincto iuvene.

CINIS, res vilis et fragilis est, quae ex re meliori, ligno, aut alia, iam absumpta, restat. Inde fit, ut homines ob extremam vilitatem se vel pulverem, vel cinerem vocent ut Genes. 18. dicit de se Abrahamus ad Deum: Cum sim pulvis et cinis, vel terra et cinis. Sic Eccl. 10. 17 et 40. Declaratur et aliarum rerum vilitas eadem metaphora: ut Iob. 13. Comparabitur memoria vestra cineri. Malach. 4. Et diruetis impios, cum fuerint ut cinis, sub plantis pedum vestrorum. Dolentes ac lugentes in cinere iacere, eoque se aspergere solebant. Fuit hic mos non tantum apud Iudaeos, sed et apud gentiles, praesertim Asianos: ut Homerus de Priamo, lugente mortem Hectoris, scribit. Ierem. 6. Filia populi mei accingere cilicio, et conspergere cinere. Hinc apud Papistas, Iudaismi simias, mos est initio Quadragesimae, cinere aspergi, cum epiphonemate: Memento quod cinis es, et in cinerem revertêris. Eodem modo et 25. cap. eiusdem, ac Esaiae 58 et 61 accipitur. Ezech. 27. dicitur: Et ascendere facient pulverem super capita sua, in cinere volutabuntur. Sic rex Ninivae, Ionae 3, se det in cinere, poenitentiam agens. Et Iob. [42.6 ] Sic Christus dicit Matthaei undecimo: Quod si ea miracula fuissent facta in Sodomis, iam olim in cinere et cilicio poenitentiam egissent. Cinerem manducare, etiam de lugentibus et afflictis dicitur: ut Psalm. 102 Cinerem tanquam panem manducavi. Et Thren 3. Cibavit me cinere. Dubium autem est, unde haec phrasis orta sit: an, quia lugentibus etiam optimus cibus insipidus est, ut cinis: vel ob copiam cineris, in quo lugentes versabantur, et quo se conspergebant: vel denique, quod aliqui nimium lugentes, revera cinere soliti sunt vesci.

Cinerem pascere, Esaiae 44, est, in vanum laborate, inquit enim: Pascit cinerem cor seductum. Oseae 12, est pascere ventum.

CIRCUITUS. In circuitu aliquid esse, aut fieri, saepe in Scriptura tum vicinitatem, tum et copiam significat. ut Psalm. 89. Terribilis est Deus in congregatione sanctorum

Vade retro

Vade porro