<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
   <teiHeader>
      <fileDesc xml:id="marul-mar-epist-adr">
   
         <titleStmt>
            <title>Epistola ad Adrianum VI Pontificem Maximum, versio electronica</title>
            <author key="marul01">
               <name xml:lang="hr">Marulić, Marko</name>
               <date>1450-1524</date>
            </author>
            <editor>Darko Novaković</editor>
            <respStmt>
               <resp>Hanc editionem electronicam curavit</resp>
               <name>
                  <ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
               </name>
            </respStmt>
         </titleStmt>
         <editionStmt>
            <p>Digitalizat modernog kritičkog izdanja, bez aparata (2007).</p>
         </editionStmt>
         <extent ana="C">Mg:C Verborum 2644</extent>
  
         <publicationStmt>
            <p>elektronska verzija: Digitalizacija hrvatskih latinista, znanstveni
           projekt na Filozofskom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu,
           Hrvatska.  <date>lipnja 2009</date>
            </p>
	        </publicationStmt>
         <sourceDesc>
            <bibl type="repo" ana="digital">Digitalna verzija: CroALa</bibl>
            <bibl>Marulić, Marko. Epistola domini Marci Marvli Spalatensis ad Adrianvm VI. Pontificem maximvm. Zagreb: Nacionalna i sveučilišna biblioteka, 1994.
          </bibl>
         </sourceDesc>
      </fileDesc>
      <profileDesc>
         <abstract>
            <p/>
         </abstract>
         <settingDesc>
            <p/>
         </settingDesc>
         <particDesc>
            <p/>
         </particDesc>
         <langUsage>
            <language ident="lat" xml:lang="hrv">latinski</language>
         </langUsage>
         <creation>
            <date when="1522" period="15xx_1_third">ante 30.5.1522.</date>
         </creation>
         <textClass>
            <keywords scheme="typus">
               <term>prosa</term>
            </keywords>
            <keywords scheme="aetas">
               <term>Litterae renatae (1400-1600)</term>
               <term>Saeculum 16 (1501-1600)</term>
               <term>1501-1550</term>
            </keywords>
            <keywords scheme="genre">
               <term>prosa oratio - epistula</term>
            </keywords>
         </textClass>
      </profileDesc>
      <revisionDesc>
         <change>
            <name>
               <ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
            </name>
            <name>Luka Špoljarić</name>
            <date>2012-03-09</date>
    Novo, unificirano zaglavlje.
   </change>
      </revisionDesc>
   </teiHeader>

   <text type="prorsa">
      <front>
         <titlePage>
            <docTitle>
               <titlePart type="titulus">Epistola</titlePart>
               <titlePart type="auctor">domini Marci Maruli Spalatensis</titlePart>
               <titlePart type="titulus">ad Adrianum VI. Pont. Max. de calamitatibus occurrentibus et exhortatio ad communem omnium Christianorum unionem et pacem. </titlePart>
            </docTitle>
         </titlePage>


         <div type="dedicatio">

            <opener> Reuerendo patri Dominico Buchiae Catharensi ordinis
     praedicatorum, theologiae professori, M. Marulus in Domino
     salutem. </opener>

            <p>Cum tuis ad populum sermonibus, Dominice pater, frequenter
interfuissem (delectabant enim me plurimum), postulasti a me,
et quidem enixe, ut Pontifici Maximo per litteras exponerem
Christianorum suorum calamitates, quae ab infidelibus quotidie
inferuntur, eique tanquam totius ecclesiae praesidi
supplicarem ne saltem reliquias ab iisdem inimicis opprimi
patiatur, sed apostolica authoritate reges atque principes
nostros ab armis ad concordiam reuocatos ad expeditionem
aduersum infideles parandam compellat.</p>
            <p>Cum hoc a me exigeres, non parum suspenso animo steti,
dubius praestarene id tibi debeam an negare.  Rerum
necessitas ut praestarem, scribendi difficultas ut negarem
jubebat.  Lachrimae multorum et miserabilis uicinorum ad
nos confugientium aspectus ut scriberem compellebant,
conscientia autem paruitatis meae a scribendo animum
retrahebat.  Temerarium quippe uidebatur ut ego, qui neque
dicendi ui neque authoritate ualeo, supremae dignitatis uiro
quicquam persuadere ausim, nedum talia quae olim saepius ab
aliis tentata in cassum cesserant.  Porro cum mecum tacitus
considerassem nequaquam absque nutu diuino id te deposcere
quod ego praestare posse diffiderem, recepi tandem me quod
rogabas facturum, non meis uiribus, sed Dei fretus auxilio.
 Igitur a Spiritu Sancto adiutus opus peregi; peractum tibi
mitto ut, si probaueris, continuo Romam mittendum cures. 
Quod si res ista, quam orditi sumus, tam prospere quam optamus
successerit, nihil scriptis meis tribuas uelim sed Ei soli
gratias age qui, ut nos seruaret, et te inspirauit ut rogares
et me adiuuit ut rogata perficerem.</p>  
            <closer>Vale et pro me ora.
    Tertio Nonas Apriles, Anno Salutis MDXXII.</closer>
         </div>
      </front>
      <body>
         <div type="epistula">
            <opener>MAXIMO PONTIFICI ADRIANO VI. M. MARVLVS SPALATENSIS HVMILIS AC
SVPPLEX</opener>

            <p> Quum me, Sanctissime pater, uel exiguae admodum uel
nullius omnino authoritatis esse scirem, te autem in summo
omnium quae in terra sunt dignitatum honorumque fastigio
sedere non ignorarem, uerebar profecto ad tantae maiestatis
uirum mearum quicquam dare litterarum.  Porro hesitantem ac
diu dubium ad scribendum et ipsa tandem rerum ingruentium
necessitas impulit et animi tui ubique uulgata mansuetudo
persuasit.</p>

            <p> Atque ita mecum ipse tacitus ratiocinari coepi: si
muliercula illa Samaritana cum Christo, Dei filio, colloqui
non timuit, cur ego eius uicarium humiliter ac submisse affari
formidabo?  An non etiam Deum patrem quotidie ut nostri
misereatur inuocamus et aduersa quibus praemimur ueluti
praesenti atque audienti exponimus et explicamus?  Decreui
igitur hac epistola, etsi minus auribus tuis digna, nobis
tamen necessaria, declarare primum mala quae patimur ipsi,
deinde imminens omnibus qui fidei tuae commissi sunt
periculum, non magis nobis qui prope sumus quam illis qui
procul extimescendum.  Hoc autem ne accidat per te unum
praestari posse confidimus, si studium curamque omnem, sicuti
debes, adhibere non destiteris.</p>

            <p> Mala quae nos premunt haec sunt.  Quotidianis
infidelium Turcarum incursionibus infestamur, sine
intermissione carpimur; alii trucidantur, alii in captiuitatem
abeunt; res diripiuntur, pecus abducitur, uillae uicique igni
comburuntur; agri, quibus cultis uitam sustentabamus, partim
uastantur, partim sublatis cultoribus deserti obsitique
spinis, non frugibus germinant; muris tantum defendimus
salutem satisque habemus quod nondum oppida ipsa Delmatiae
nostrae obsideantur atque oppugnentur, intercedente nescio quo
adumbratae pacis foedere.  Solis ergo urbibus parcitur;
cetera omnia predae rapinisque exposita sunt.  Tunc autem
et urbes ipsas perfidus ille procul dubio inuasurus est et
dominis nostris Venetis, quibus nunc se amicum simulat, bellum
aperte indicturus cum aliorum regna oppresserit. <note>Pax Maumetana cum Christianis</note>  Quomodo enim ullius Christiani
amicus esse potest qui Christo aduersatur,  qui  neque
religione neque legibus neque moribus nobiscum conuenit? 
Profecto  ubi  tanta  rerum  dissimilitudo  est,  ibi  nulla
unquam intercedere amicitia potest nisi simulata.  Foedus
ergo, quod cum illo nos modo habere fatemur, metus ne
acerbiora his quae diximus pati contingat fouet, non ratio
approbat.  Sustinemus enim mala et dissimulamus ne peiora
subire cogamur.  Praesentes nostras erumnas breuiter
recensuimus; iam aliorum quoque calamitates cursim
perstringemus.
</p>
            <p> Omitto superioribus temporibus ista omnium
Antichristorum impiissima natio quot regna Christianis
abstulerit, quot prouincias, quot oppida sibi subdiderit,
ecclesias euerterit, aras prophanauerit.  Quae, quoniam
plus quam satis nota sunt omnibus, non est necesse nunc
repetere.  Olim fleuimus, olim lamentis lachrymisque
prosecuti sumus monasteria desolata, uirgines constupratas,
pueros baptismate sacro dudum purificatos deinde uero
Maumethanae perfidiae more circumcisos  et  ex fidelibus 
infideles  factos.   Sed praeteritorum malorum pene
obliuisci compellimur praesentibus oppressi angustiis, non
quia grauiores sint sed quia recentiores.  Vix enim ullo
die cessant immanes infidaeque bestiae quamcunque possunt
iniuriam Christi inferre cultoribus.  Templa in quibus
iugiter Deo sacrificabatur stabula iumentorum fiunt; sanctorum
corpora, quae fidelibus uenerationi erant, infidelium pedibus
conculcantur. Pictae ficteque beatorum imagines, ipsius etiam
Saluatoris nostri et Mariae uirginis, eius matris, aut
dissipantur aut in sterquilinium proiiciuntur.  Denique
nihil praetermittere impii pium putant quod religioni nostrae
ludibrio fore arbitrantur.  Atque talia quidem et quondam
passi sumus et nunc patimur.</p>

            <p> Post haec commune periculum exponam etiam illis qui
nihil horum experti sunt imminens atque timendum. <note>Periculum</note>
 Unum quippe insatiabilis lupi huius propositum est nunquam
conquiescere donec quicquid adhuc reliquum Christianae
ditionis esse nouit suo subdat imperio cogatque omnes suae
obedire legi, Christum negare, Maumethum adorare, nolentes
neci tradere si praeualuerit. <note>Pannoniae regnum</note>  Cumque
uires suas tantae exequendae rei satis iam sufficere putet,
unum Pannoniae regnum sibi maxime impedimento esse ratus ad
perficiendum quod cogitat, ingenti coacto exercitu illud
nuperrime inuasit.  Et se primo quidem impetu castella
quaedam ad Danubium posita caepit, mox inter Sauum et Drauum
castrametatus omnem regionem illam depopulatus est, captiuos
ad unum interfici iussit.  Nec multo post Belgradum, et
natura loci et armorum ui munitum oppidum, quod olim proauus
eius capere nequiuerat, ipse expugnauit.  Inde ibidem
relicto praesidio, quoniam hyems appetebat, in hyberna
recessit primo uere rediturus ut totum regnum illud, si
possit, armis occupet.  Quo ipso amisso quid, quaeso,
reliquum spei Christianis erit se suaque tuendi aut quae
fiducia cum tam ualido hoste manum conserendi?  Actum est,
mihi crede, de Re publica Christiana nisi omnes pari animo,
equali fide, concordi proposito, opes uiresque coniungant et
sociis agminibus Christique nomine inuocato simul ad bellum
procedant morique magis optent quam barbaricae perfidiae
unquam seruire.  Auxilia igitur quamprimum ab omnibus
mittenda censeo illi regno quo, si hostis (Deus hoc auertat!)
potitus fuerit, aperta erit ei uia Germaniam Italiamque
inuadendi, Illyriam omnem opprimendi, reliquum denique
Christianorum orbem sibi subiugandi.</p>

            <p> Hic ergo obsistendum, hic omni ui atque conatu
repugnandum, ne forte aperto ostio hic tam immanium minarum
cataclysmus longe lateque sese effundat et quod residuum est
terrarum occupet.  Commune periculum communibus armis
propulsandum est.  Nemo in eo se tutum arbitretur quod ab
impiorum finibus multa distet locorum intercapedine. 
Incendium quod timemus, nisi mature extinguatur, cum proxima
quaeque exhauserit, ad extrema quoque proserpendo penetrabit.
 Nemo praeterea propriis uiribus confidat nisi fratri ab
inimicis circumuento opem tulerit: et ipse similiter peribit.
 Potentissimus omnium est si cum singulis conferas.  Ad
unum illum debellandum tot regum, tot principum uiribus opus
est quot ipse quondam regna <FONT COLOR="#CC3300"><b>Christianis</b></FONT> et nuper Syris
Medisque erepta possidet ac regit.  Parum hoc praesides
regesque nostri attendunt: si attendissent, nequaquam inter
se, sed cum solo illo digladiarentur atque certarent.  Nunc
autem Hyspani cum Gallis miscent praelia: Itali inter se
diuisi sunt, alii aliis fauent; mutuis itaque odiis flagrantes
Dei aduersum se iram prouocant.  Ecce non multo ante in
Italia bellatum est; adhuc Ausoniae campi externorum
domesticorumque cruore madent, nunc iterum inundandi nisi
praesentis furoris motus opportuno pacis interuentu
compescatur.  Quod si paulo anteacti temporis, quando in
Italia pugnatum est, caesorum cadauera numeremus, nonne
exclamare licebit:
<quote>
                  <l>Heu, quantum terrae potuit pelagique parari</l>  
                  <l>Hoc quem ciuiles hauserunt sanguine dextrae!</l>
               </quote>
 Poterant quippe Turcarum potentiae esse pares si, dum
uixere, ita uniti contra impios irruissent sicut separati
inter se certauerant.  Et tamen -- proh nefas, proh
facinus! -- indignum hoc idem scelus perpetraturi nunc mihi
uidentur quod tunc commissum est.  Stant in procinctu
armatae acies tam infestis animis conflicturae ut nisi
plurimis utrinque interemptis praelium dirimi non posse
plerique opinentur.  Nonne igitur praeda impiorum fient
Deo ipsos ulciscente, qui tam nequiter inuicem dissident
tamque capitali odio alii alios persequuntur?  Quid enim
magis iniquum quam in eos hostiliter agere quibus in omni
necessitate adiumento esse deberemus?  In eos, inquam,
caedibus grassari pro quorum salute Christus mori non
dubitauit?  Resipiscite tandem, resipiscite insipientes!
 Quousque ratio uos fugiet, quousque perniciem uestram
ignorabitis?  Non uobis pugnatis, non uobis uincitis, sed
uni illi, qui uos omnes deuorare parat, futurae de uobis
uictoriae praestatis occasionem!  Nam cum uos inuicem alii
alios consumpseritis, ille omni iam ope destitutos aggrediens
facile in suam rediget potestatem et non educto (ut dicitur)
gladio superatos legi suae seruire coget, suae obtemperare
impietati.  Desinite iam tandem, Christiani, aduersus
Christianos bella gerere!  Desinite caedibus inter uos
desaeuire!  Eodem nomine censemini, eiusdem religionis
professionem tenetis; concordi ore unum patrem qui in coelis
est confitemini, unum inuocate.  Si per omnia igitur
fratres estis, ut quid fraternitatis, immo etiam humanitatis
obliti, discordibus animis inuicem confligitis? <note>Ratio Deum
placandi</note>  Nonne ob hoc maxime irascitur uobis Deus atque
ut criminis huius a uobis poenas exigat infidelibus fauet
atque opitulatur? Ex quo nulla sane mihi uidetur alia
efficatior ratio placandi eum nisi ut indignationem istam,
quam alius in alium concepistis, in placabilitatem et
beniuolentiam conuertatis et iam unanimes atque concordes pro
fide, pro religione, aduersum Christi Dei ac Domini nostri
inimicos perstetis.  Atque ita demum ille, qui nunc uobis
dissidentibus aduersatur, reconciliatis placabitur et de
Maumetanis infidelibus palmam triumphumque praestabit.  Vt
ergo Deo iuuante hoc fiat et sequatur, tuae partes erunt,
Pater sancte, qui Christianorum omnium caput es, discordes
componere, inter se praeliantes ad aequanimitatem mutuamque
beniuolentiam reducere.  Age igitur, nihil cunctatus tolle
ab his quibus praesides funesta dissidia, tumultuantes mitiga,
furentes placa, in gratiam reuocatos hortare ut societate
inita coniunctisque copiis barbaricae gentis uim orbi minantem
reprimant, fessis periclitantibusque Christicolis adsint et
uniuersae Dei ecclesiae, quam Maumethana perfidia destruere
molitur, simul opem ferant. <note>Poena reorum differenda</note>  Sed
et tu, Sanctissime domine, si quos in Christianis principibus
ecclesiae Dei dicto minus audientes eiusque statui ulla in
parte iniurias habes, differ ultionem, obsecro, et iustam
aduersus delinquentes poenam in aliud tempus reserua
inferendam, sicuti egisse prudentissimum quondam regem Dauidem
sacra testatur historia. <note>Rex Dauid</note>  Ioabum enim ducem et
Semeum Gerrae filium noluit tunc punire cum peccauerunt: et
quidem alter duos sibi pares gloriae emulatione per dolum
interfecerat, alter ipsi maledixerat regi.  At postquam
ingruentibus bellis eorum opera diu usus fuisset, domitis iam
inimicis filio suo Salomoni, cum sibi in regnum successisset,
puniendos mandauit.  Eius tu exemplo, Sanctissime pater,
mulctam, quam illi qui ecclesiam offenderunt merentur,
supprime parumper et cum Deo fauente communem Christianitatis
nostrae inimicum a ceruicibus nostris repuleris, tunc demum in
illos animaduertere poteris et quo digni erunt afficere
supplicio.  Nunc autem maxime expedit ut omnes pariter ad
concordiam reuocare studeas, ad ineunda pacis foedera
compellas, ut ipsi illa odia, illum furorem, quem in
professionis suae consortes conceperant, in Maumetanam
belluam, toti ecclesiae formidabilem, simul effundant. 
Non est huius temporis (mihi crede) domesticarum iniuriarum
meminisse nec inter se depugnare uelle, ne forte apologo detur
locus muris et ranae. <note>Apologus muris et ranae</note>  Dum enim
medio in lacu rana murem sibi alligatum in ima trahit ut
mergat et mus in sublime nititur ut euadat, miluus illis
altior in superficie aquae uolutantes conspicatus repente
directo in illos uolatu ambos unguibus comprehendit rostroque
dilaniauit.  Sic, reor, istis fiet qui nunc inter se
dissident, nisi dissidere iam desierint.  Nam dum alii
aliis perniciem meditantur, dum mutuo mordentur, diuisos ac
debilitatos barbarus captata occasione inuadens facile
superabit.  At uero si iunctis exercitibus communicatisque
auxiliis ab imminenti periculo sese (ut ante diximus)
tuebuntur, perire non poterunt, uincere poterunt.  Sicut
enim modo seditione alienatos Deus odit ac detestatur, ita
deinde amice copulatos adiuuabit ut uincant potius quam
uincantur et de illo, qui omnibus nobis pariter infensus est,
tandem superato triumphent. <note>Pax</note>  Suscipiant igitur te
hortatore, te duce, pacem et, sicut Apostolus ait: <q>Deus pacis
erit cum illis.</q>  Quis est iste deus pacis nisi Iesus
Christus Dominus noster, qui de caelo descendens pacem
attulit, quia in se credentes Deo patri reconciliauit? 
Per peccatum enim eramus filii irae, per crucem autem Christi
facti fuimus filii Dei.  Idem tunc in carne nasci uoluit
cum orbis terrarum positis armis in pace quiesceret.  Tunc
et angelos suos nostra omnium salute gaudentes concinere
iussit: <q>Gloria in excelsis Deo et in terra pax hominibus bonae
uoluntatis</q>.  Ad haec, quoties discipulos suos salutaret,
dicere solebat: <q>Pax uobis</q>.  Ipsis etiam, quotiens
hospitium aliquod ingrederentur, ut pacem ei domui dicerent
mandauit.  Postremo ad caelum iturus unde descenderat,
pacem illis tanquam thesaurum omnis iocunditatis et dulcedinis
plenum legauit dicens: <q>Pacem meam do uobis, pacem meam
relinquo uobis</q>.  Cum ergo Deo et Domino nostro pacem ueram
tam gratam esse apparet, tam acceptam, nonne manifestum est
quanto eidem odio sint discordiae simultates, irae rixae,
bella, inter illos praesertim qui de caelestibus unum credunt,
unum sentiunt, eodem renati sunt baptismate, <note>Christianos
inter se fratres esse</note> qui denique inter se fratres esse
ipsimet non negant, dum orando unum patrem suum qui in caelis
est confitentur.  Quando igitur per Spiritus Sancti
communicationem fratres sunt, fraterne fac uiuant et in illum
dumtaxat, qui fraternitatem eorum abolere molitur, unanimiter
armentur, concorditer irruant, quorumlibet fidelium damnum
suum esse deputent.  Alioquin si fratrum suorum
calamitatis ac stragis tantum spectatores futuri sunt et non
ultores, actum est de omnibus.  Unus hodie, cras alter,
perindie alius, communis inimici iugum tandem subibunt. 
Cumque simpliciter uniti Deo adiuuante superiores esse
potuissent, disseparati atque ob hoc Deo inuisi singulatim
conterentur.  Veritatis uox est illa in Euangelio: <q>Omne
regnum diuisum contra se desolabitur et omnis ciuitas uel
domus diuisa contra se non stabit</q>.  In Christo credentium
unum est regnum, una ecclesia.  Si ergo diuisi esse
perseruerauerint, profecto regnum illorum euerteretur. 
Fieri enim non potest quin uerum sit quicquid a ueritate est
dictum.  Id futurum siquis Euangelio minus credulus
dubitat, audiat etiam gentilem illum, qui ait: <q>Concordia
paruae res crescunt, discordia maximae dilabuntur</q>.  Audiat
alium quoque ethnicum nomine Scilurum idem sentientem.
<note>Scilurus</note>  Hic octoginta (ut Plutarcus refert) filiorum
erat pater.  Quibus conuocatis hastilium fascem colligatum
ut singuli confringerent iubebat.  Non ualentibus ipse
soluto fasce unumquodque hastile separatim assumens facile
cuncta perfregit et ad illos conuersus: <q>Videte</q>, inquit,
<q>quod donec simul uniti eritis, inuicti permanebitis; sin uero
diuisi, omnium offensis uos ipsos exponetis.</q>  Ne igitur
singula Christianorum regna, dum inter se pertinaciter
dimicant, ab infideli tyranno oppressa pereant, tuae
sapientiae est, Pater sacrosancte, tuaeque dignitatis
prospicere ut, qui secum dissident, sine cunctatione in
gratiam redeant, iniurias remittant, pacem quam bellum malint
et simul uniti a lupo illo luporum omnium rapacissimo, qui
nullo sanguinis nostri haustu satiatur, se suaque defendant,
laborantibus magno atque alacri animo succurrant, amissa
repetant, recepta Deo propicio tueantur et conseruent.
</p>
            <p>Ac ne ego pluribus utens uel prudentiae uel uirtuti tuae
diffidere uidear, finem faciam, si tamen adhuc pauca quaedam
subiecero non tui adhortandi causa, quem in omnia paratum esse
confido, sed desiderio meo quo uror obsequendi.</p>

            <p>Rogo igitur ostendas te tot populorum praesidem quot
tuae fidei a Domino habes commendatos, id est omnium
Christianorum.  Omnes ad pacem mutuamque beniuolentiam
hortare ut parens, compelle ut dominus. <note>Liberalitas
Pontificis</note>  Decet certe res ista Pontificem optimum
excelsique animi Adrianum magis (ut equidem uideo) aduersus
infideles lupos  animatum  quam  a  me  dici  queat.   Non
desinas, Pater sanctissime,  illos,  qui  in  finibus  sunt, 
armis,  pecunia, rebus necessariis iuuare, quo facilius in
proposito persistere queant non dedendi se prophanis neque
loco suo decedendi.  Tuam ea in re liberalitatem
praedicabunt Croatiae quae adhuc supersunt oppida Liburniaeque
dynastae omnes arciumque prefecti.  Sed multo gloriosius in
caelesti regno coram Domino, cuius in terra uices geris,
praedicabunt angelici spiritus, si Christianos principes ad
sanctiendum pacis foedus coges et omnes pro orthodoxae fidei
gloria ad expeditionem aduersus infideles assumendam
solicitaueris atque interim periclitanti Pannoniae opportunum
auxilium extemplo mittendum curaueris.  Nihil ecclesiae
tuae salubrius, nihil tibi laudabilius, nihil Deo gratius hoc
tempore efficere potes.</p>  
            <closer>Vale in Domino semper.  Quem,
ut tibi gregique tuo uolens propiciusque sit, obsecrare die
noctuque non cessamus.</closer>

         </div>
      </body>
      <back>
         <div type="elegia">
            <head> Pro Adriano VI. Pontifice Maximo ad Christum oratio </head> 
            <l>
               <ptr target="080923marulus-latstihovi.xml#C94"/>
            </l>
         </div>
         <div type="colophon">
            <p>Epistola eloquentissima nobilis uiri domini Marci Maruli Spalatensis ad S. dominum nostrum dominum Adrianum VI. Pont. Max. Exhortatoria ad unionem et pacem omnium 
    christianorum procurandam. 
    Impressa Romae Per B. V. 
    Anno D. 
    M. D. XXII.
    pridie kalendas maii feliciter explicit.</p>
         </div>
      </back>
   </text>
</TEI>