<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
    <teiHeader>
        <fileDesc xml:id="marul-mar-dial">
            <titleStmt>
                <title>Dialogvs de Hercule a Christicolis superato, versio electronica</title>
                <author key="marul01">
                    <name xml:lang="hr">Marulić, Marko</name>
                    <date>1450-1524</date>
                </author>
                <editor>Branimir Glavičić</editor>
                <respStmt>
                    <resp>Hanc editionem electronicam curavit</resp>
                    <name xml:id="NJ">
                  <ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
               </name>
                </respStmt>
            </titleStmt>
            <editionStmt>
                <p>Digitalizat modernog znanstvenog izdanja (1992).
                </p>
            </editionStmt>
            <extent ana="C">Mg:C Verborum 8236</extent>
            <publicationStmt>
                <p>Elektronska verzija: Digitalizacija hrvatskih latinista, znanstveni
                    projekt na Filozofskom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu,
                    Hrvatska.  <date when-iso="2009-07">Srpanj 2009</date>.</p>
            </publicationStmt>
            <sourceDesc>
            <bibl type="repo" ana="digital">Digitalna verzija: CroALa</bibl>
            <bibl>
               <title level="a">M. MARVLI DIALOGVS DE HERCVLE 
                A CHRISTICOLIS SVPERATO</title> 
                    <author>Marulić, Marko </author> 
               <date>1450–1524</date>
                    <respStmt>
                  <resp>Edidit</resp> 
                  <name>Branimir Glavičić</name>
               </respStmt>, 
                    <title level="m">Latinska manja djela I</title>
                    <respStmt>
                        <resp>Preveo, komentirao, priredio latinski tekst i dodao
                            kazala 
                        </resp>
                        <name>Branimir Glavičić</name>
                    </respStmt>
                    <title level="s">Sabrana djela Marka Marulića = Opera omnia</title>
                    <biblScope>knj. 8</biblScope>
                    <pubPlace>Split</pubPlace>
                    <publisher>Književni krug</publisher> 
                    <date>1992</date>
                    <edition>2, dotjerano i dopunjeno izdanje.</edition>
                    <extent>p. 19–138</extent>
                </bibl>
         </sourceDesc>
        </fileDesc>
        <profileDesc>
         <abstract>
            <p/>
         </abstract>
         <settingDesc>
            <p/>
         </settingDesc>
         <particDesc>
            <p/>
         </particDesc>
         <langUsage>
            <language ident="lat" xml:lang="hrv">latinski</language>
         </langUsage>
         <creation>
                <date when="1519" period="15xx_1_third">1519-1520</date>
            </creation>
         <textClass>
                <keywords scheme="typus">
                    <term>prosa</term>
                </keywords>
                <keywords scheme="aetas">
                    <term>Litterae renatae (1400-1600)</term>
                    <term>Saeculum 16 (1501-1600)</term>
                    <term>1501-1550</term>
                </keywords>
                <keywords scheme="genre">
                    <term>prosa oratio - dialogus</term>
                </keywords>
            </textClass>
      </profileDesc>
        
        <revisionDesc>
            <change>
                <name>
               <ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
            </name>
                <name>Luka Špoljarić</name>
                <date>2012-04-30</date>
                Novo, unificirano zaglavlje.
            </change>
            <change>
                <date>2011-11-29</date>
                <name>
               <ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
            </name>
                recitaucris > recitaueris.
                "Herculis acta nunc mihi..." preoblikovano u novu repliku
            </change>
            <change>
                <date>2010-12-02</date>
                <name>
               <ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
            </name>
                perfosspque ispravljeno.
            </change>
            <change>
                <date>2009-07-03</date>
                <name>
               <ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
            </name>
                TEI zaglavlje uređeno prema PhiloLogic obrascu. 
                Ukonjene suvišne oznake.
            </change>
            
        </revisionDesc>
        
        
    </teiHeader>
   <text>
      <front>
         <div type="prosa-dedicatio"> 

            <milestone unit="page"/>
            <opener>MARCVS MARVLVS THOMAE NIGRO, SCARDONENSI EPISCOPO, 
SALVTEM PLVRIMAM DICIT</opener> 

            <p>Audio Te ad episcopalis dignitatis culmen ascendisse. Gaudeo quidem de honore, sed nisi Te 
satis in omnibus circumspectum nossem, timerem de periculo. Grauius enim elidi necesse est, cui 
de ęditiore loco ruere contigerit. Te tamen ita officio isto perfuncturum confido, ut adhuc sublimius 
prouehendus uideri poteris. Interim, ut fauor et gratia Domini nostri, quę Te hactenus comitata est, 
usque in finem non deserat, opto, et ęternę beatitudinis, quam uotis omnibus concupiscis, faciat 
participem. 
</p>
            <p>
Erasmi Roterodami libellos, quos misisti, accepi, pietatis eruditionisque plenos nec eloquentię 
minus. Magna me afficiunt uoluptate legentem. Etenim post diui Hieronymi tempora ad nostram 
usque ętatem abfuit a theologis nostris excultę orationis lepos. Laudabamus multorum in 
syllogismis enthimematisque argutias, quorum tamen scripta nemo lectione antiquiorum uel parum 
delectatus absque tedio legere poterat. At nunc Erasmo autore ipsa ecclesię sanctę structura, quę per 
istorum simpliciter philosophantium negligentiam pene nuda erat, pristinis reclarescit pigmentis 
rhetoricisque coloribus linita illustratur. Gaudere igitur et exultare maxime nos decet, quod iam Deo 
propicio res restitui in integrum coepit. Rursum sacrarum litterarum schola suos habitura est 
Hieronymos, suos Ambrosios, si modo, qui Erasmum emulari uoluerint, reperientur. Cuius uenustas 
admodum conscriptiones cum abs Te nuper acceperim, ne omnino ingratus uidear, Herculem, Ioue 
quondam natum, sed iterum proxima foetura apud nos ęditum, ad Te destinauimus. Quid frontem 
contrahis? Quid timidus pallescis? Non est, mihi crede, quod timeas. Olim ille multorum uictor fuit, 
nunc a nostris uictus est. Abs Te etiam uictum intelliges, cum ista, quę mittimus, perlegeris; uictum, 
inquam, non corporis robore, sed, quod multo magnificentius est, animi uirtute. Porro, ne putes me 
meas nugas tam expolitis Erasmi opusculis conferri uelle, ingenue fatebor: quoties ea lego, toties, 
quam multa mihi desunt, disco.</p> 
         </div>
      </front>
      <body>
        <div type="prosa-dialogus">
            <milestone unit="page"/>
            <head>M. MARVLI DIALOGVS DE HERCVLE A CHRISTICOLIS SVPERATO 
CONLOCVTORES THEOLOGVS ET POETA</head> 


            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker> 
               <p>Salue, poeta, Musarum alumne, laurea corona insignite, lyre carminumque cantu 
Celeberrime!</p> 

            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Et tu salue atque uale, mysteriorum contemplator atque interpres, optime theologe! 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Quid tu hic solus? 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Solos esse oportet, qui egregium aliquid altumque meditantur. Nam in secessu cogitata 
purius exeunt. Sed te oro, tu quoque huc concędas, ut simul sub umbra platani huius 
considentes ratiocinemur, donec ęstiuus hic calor mediusque deferuescat dies. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Morem tibi geram, non tam uitandi caloris gratia, quam ut de tua te aliquid 
interrogem poesi. Quando igitur sub arbore hac consederimus, quęro abs te, quos ex 
mortalibus prisci poetę tui praecipuis extollunt laudibus quosue maxime mirantur? 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Viros illos cantatissimos habent, quos heroas appellant. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Quinam sunt heroes isti? 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> 
                  <note place="margin">(Heroes)</note> Nunc, ut reor, nulli, sed multis ante sęculis aliqui fuisse memorantur, ut Hercules, 
Iason, Perseus, Diomedes Argiuus, Aiax <sic>Thelemonius</sic>, Meleager Calydonius, Vlixes, 
Theseus, Achilles, Aeneas et his alii similes. Heroas enim nominarunt uiros fortissimos et 
supra humanam uim euectos ac semideos. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Quis ergo tibi illorum cęteris omnibus uidetur pręferendus? 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> 
                  <note place="margin">(Hercules)</note> Absque ulla controuersia Hercules ipse, utpote ob res pręclare gestas in deos 
relatus, opinione eorum, qui olim ante nos in terra uixere. Et quidem plura magisque 
admiratione digna de illo narrantur quam de ullo alio ex iis, quorum tibi retuli nomina. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Vellem certe abs te audire, quid ille in uita egerit quibusue rebus gestis prę omnibus 
apparuit commendabilis, ut tantum uirum et ipse admirari discam. Quare rogo, ne sit tibi 
molestum eas recensere, donec hora magis opportuna aderit hinc abeundi, ut sicut corpus 
quiete ita et animum relaxemus aliqua non inutili confabulatione neque iniocunda. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Longa est historia, longę ambages, sed summa sequar fastigia rerum, et quę plenius 
explicare angustia temporis non patitur, summatim perstringam. Hercules, Iouis ex Alcmena 
filius, Iunoni quidem inuisus, quia de pellice genitus, sed Ioue patre nequaquam indignus, 
siqua fides habenda est hiis, quę de illo memorantur. <note place="margin">(Dracones)</note> Puer adhuc duos dracones, 
cuiuis hominum horrendos atque graues, a Iunone ad se perdendum missos, per collum 

<milestone unit="page"/>
manibus apprehendit fortiusque ac pressius stringendo, quam posse putabatur, strangulauit. 
<note place="margin">(Eriginus rex)</note> Cum autem adoleuisset, patriam suam Thebas ab Erigini, Myniorum regis, 
tyrannide liberauit et ipsum pręlio uictum interfecit. Hinc Creon, Thebanorum rex, uirtutem 
eius atque audaciam demiratus Megaram filiam ei uxorem dedit. Post hęc cum a diis 
responsum accepisset, si se Euristei, Argiuorum regis, imperio subiicere uellet, quod post 
multos labores consecuturus esset immortalitatem, tantę pollicitationis perficiendę desyderio 
flagrans, facturum se recępit, quicquid rex Euristeus sibi faciundum imperasset. Igitur iubente 
rege duodecim labores maximos fertur exanclasse, pręter illa, quę interim sua sponte, non istis 
minora neque minus factu ardua difficiliaque cum sua uirtute tum Iouis fauore peregit. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Quo magis memoriter dicta tua teneam, memora, quęso, prius, quę ille iussus egerit, 
postea, quę iniussus uolensque perpetrasse dicitur. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> 
                  <note place="margin">(Leo Nemęus I)</note> Euristei mandata sequens, ut Diodorus Siculus, haud parum grauis autor, 
scriptum nobis rehiquit, Nemęum leonem, qui neque ferro neque ęre neque saxo interfici 
poterat, brachiorum amplexu grauiter admodum rugientem ad pectus constringens atque anxie 
coarctans collidensque expirare coegit. Lerneę paludis hydram quinquaginta capitum ac 
totidem sibillis perstrepentem audacter inuasit. <note place="margin">(Hydra II)</note> Cumque uidisset, quod uno exciso 
capite duo alia repulularent, face admota urendo illam extinxit. <note place="margin">(Aper <num value="3">III</num>)</note> In Archadia aprum 
Erymantheum, qui agri illius fructus deuastabat, cum afferre iuberetur, captum humerisque 
impositum ad Euristeum tulit. In quo deferendo ea difficultas fuit, ut nec supramodum 
stringendus esset, ne suffocaretur, nec ita laxandus, ut mordere posset. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> O monstrosę robustitatis uirum! 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> 
                  <note place="margin">(Cerua IV)</note> Audi reliqua, fortasse magis obstupesces. Aeripedem ceruam, pulchritudine 
conspicuam, aureis cornibus insignem, uiuacissima pernicitate fugacem et quam nulla 
uelocium canum uis consequi poterat, ingeniosi laquei cuiusdam uenatu captam, ut iussus 
fuerat, adduxit Euristeo. <note place="margin">(Stymphalides V)</note> Idem Stymphalidas aues in Achaia, quę neque telis 
neque clamoribus multorum abigi poterant, et cum uolarent, ueluti nubes late effusa cęlum 
obscurabant, ipse ęreę tabulę graui sonoroque tinnitu perterritas fugauit. Qua quidem in re 
illum, qui corporis uiribus omnes antecesserat, sagacitate quoque ingenii, quod rarissimum 
est, pręstare apparuit. <note place="margin">(Augei stabulum VI)</note> Huc accedit, quod Augei, Epiorum siue 
Elidensium regis, plenum sordium spurciciarumque stabulum purgare iussus, excogitauit, 
quemadmodum facinus istud non ignominię sibi, sed glorię foret. Pignionis, propinqui 
fluminis, ut Diodorus ait, aquas ad stabulum illud deriuauit et fluentis lymphę impetu 

<milestone unit="page"/>
purgatum totum reddidit quodque manibus efficere humile ac seruile erat, aquę ductu 
peregisse laudi fuit. <note place="margin">(Taurus VII)</note> Taurum, a Pasiphe, Minois coniuge, ob insignem formam 
adamatum, a Creta ad Peloponessum aduexit Euristeoque obtulit. Sed inter uehendum plurima 
immensi cuiusdam roboris animique inuicti ędidit argumenta, de quibus postea dicemus, si te 
iuuabit etiam illa audire. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Tametsi cuncta hęc quidem fabulosa et a priscis uatibus conficta esse rear, patienter 
tamen te et attente audiam. 

PQETA: Sicut scripta <sic>reperi</sic>, ita narro. Si ficta sunt, illis, quęso, uitio uertas, qui scripsere, non 
mihi. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Immo etiam tibi, si uera fuisse censes. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Omitte quęrere, sed tantum, si talis fuerit uir ille, qualem ueterum testantur monumenta, 
quanti ab omnibus ęstimari debuit, perpende. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Age iam cetera suo ordine prosequere! 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Accipe his quidem, quę modo diximus, magis fortia magisque miranda. (Diomedis equi 
VIII) Vt satis Euristei faceret imperio, Diomedis, Thracum regis, equos, quos ille hospitum 
carnibus alebat — neque enim minor tyranno sęuitia quam armentis eius ferocitas inerat — 
captos abduxit, cum iam illum inuadens interemisset proiecissetque iisdem equis laniandum. 
Aequum est enim, ut, qui aliis mala iniuste inferunt, eadem et ipsi patiantur. Eos autem equos 
Euristeus, cum sibi pręsentati essent, Iunoni consecrauit. <note place="margin">(Baltheus Hippolites IX)</note> Post hęc 
iubente rege, ut baltheum, quo Hippolite, Amazonum regina, pręcingebatur, afferret, in 
Thraciam profectus petiit illum. Et cum negaretur, parua stipatorum manu comitatus ingentem 
Amazonum exercitum ad Thermodontem fudit plurimisque earum cęsis baltheo est potitus. 
<note place="margin">(Gerionis boues X)</note> Cum Gerione quoque tergemino senis manibus acriter pugnante in 
Hyberia conflixit; et uicto atque interempto boum eius greges, quemadmodum iussus fuerat, 
abegit prędamque omnem suo cęssit regi, nihil sibi reseruans, ut uirum fortem decet, pręter 
bellicę uirtutis decus atque gloriam. <note place="margin">(Cerberus XI)</note> Aiunt pręterea, si credere dignum est, 
eundem ad inferos descendisse canemque tricipitem, quem Cerberum uocant, raptum ad 
superos tulisse, umbris hominibusque terribilem, cuncta Cociti loca latratu replere solitum et 
tunc quidem magis quam unquam antea in rabiem uersum atque ringentem. Quis facere hoc 
auderet aut, si auderet, posset, nisi cui diuina inesset uirtus firmitasque animi humana maior? 
<note place="margin">(Mala Hesperidum XII)</note> Postremus labor fuit, ab Euristeo illi iniunctus, quando in Lybiam 
profectus adiit fulgentes auro Hesperidum hortos. Hę sorores tres erant Athlantis filię uel, ut 

<milestone unit="page"/>
alii aiunt, Hesperi, eius fratris. Nemini locum adire tutum erat, peruigili dracone et supra 
quam quisquam credere potest immani aditum horti seruante. At iste Iouis filius nullius 
unquam monstri feritate conterritus, interempto dracone mala inde aurea de tam felici silua 
decerpta secum asportauit et ad Argiuos usque delata donauit Euristeo. Laudis enim, non auri 
cupidum esse oportet, qui ad immortalitatem aspirat. Hęc sunt, quę gessisse fertur Hercules, 
heroum pręcipuus, Euristei mandatis parens. Quę autem nemine iubente uir ad ęternitatem 
genitus peregerit, his etiam plura sunt neque fama minus celebrata. Ea sane, nisi te audire 
piget, me non pigebit referre. Cum enim poetam me profitear, mea interest heroum gesta 
concinere. Suos alii cantent amores et impudicis eloquiis paginas impleant, me magis delectat 
ducum regumque facta suspicere, quorum gloriam nulla tacebit posteritas, nulla delebit 
obliuio. Sed te nescio cui cogitationi intentum admodum uideo; ita suspensa fronte nihil 
adhuc respondes. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> De his profecto, quę abs te hactenus dicta sunt, meditabar. Ea mihi quidem, ut 
concedam uera fuisse, mira prętermodum stupendaque uidentur, non tamen tam multi neque 
tam magni, ut tu censes, ęstimanda. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Serione an ioco istud abs te audio? 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Scies postea. Interim his, quę dixisti, addas oro et illa, quę 
restant. Nam ubi cuncta 
herois huius gesta recitaueris, quid de ipsis ego sentiam, disces. Coeptum ergo sermonem 
prosequere! 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Prosequar certe, et eo quidem lubentius, quod sciam te non nisi de omnibus recte 
sensurum. Quando quidem illam profiteris doctrinam, quę de rebus pertractat diuinis et 
cęlestis arcani abdita rimatur, nisi frustra theologum te uocant. Theologi enim proprium est 
uerum uestigare et, cum inuestigauerit, docere. Hic igitur Ioue natus, haud contentus 
tantummodo imperata facere, fecit etiam quę non imperabantur, ut magis cęlo dignus 
appareret. Cęterum, ne tempus terendo iter nostrum remoremur, quę a poetis latissime 
digeruntur, quam breuius potero, perstringam. <note place="margin">(Ludi Olympici)</note> Hercules cum tauro Pasiphes 
ad Euristeum reuersus ludos Olympicos instituit, ne suę prouincię homines ocio torperent, sed 
potius in uirtutis certamine uarie exercerentur. Vtque ubique inuictus esset, a diis dona fertur 
accepisse: a Pallade peplum, <note place="margin">(Arma)</note> a Vulcano clauam et thoracem, a Neptuno equos, a 
Mercurio ensem, ab Apolline <sic>sagitas</sic> atque arcum. <note place="margin">(Gygantes)</note> His armis munitus cum 
Gygantibus, uasta atque ardua proceritate uiris ad Palenen certauit, cum illi aduersus Iouem 
pręliarentur. <note place="margin">(Prometheus)</note> Prometheum in Caucaso ferreis nexibus uinctum et aquilę iecur 

<milestone unit="page"/>
eius lacerantis feritati subiectum, eo quod ignem de cęlo furto sublatum hominibus in terra 
detulisset, miseratus utraque calamitate liberauit, quasi hominum benefactorem. In Lybiam 
aduersus Geryonem profectus, <note place="margin">(Antheus)</note> Antheum Gygantem ad palestrę certamen 
prouocatus cum deiectum humi afflixisset et ex eo fortiorem fuisset expertus, terra matre uires 
ei suppeditante, medium arripuit et neruosis fortibusque ulnis in sublime elatum non permisit 
solum contingere, donec inter brachia ui multa compressum languescente paulatim anhelitu 
deficere compulit. <note place="margin">(Busyris)</note> In Aegypto atrocissimum Busyridem tyrannum, hospites 
interficere solitum, cęde mulctauit, ut alios a periculo liberos redderet. <note place="margin">(Columnę)</note> Ad Gades 
duas columnas posuit direptisque rupibus Oceanum in mediam terram ad usum induxit 
hominum nauigantiumque maximum emolumentum. <note place="margin">(Chrysauri filii)</note> In Hispania Chrysauri 
regis tris filios pręlio superatos sua manu interfecit. Inde uicto Geryone cum armentis eius 
rediens ad Cumas cum Gygantibus congressus uicit. <note place="margin">(Sicani)</note> In Sicilia Ericem, Butę filium, 
Sicilię regem, multorum ante uictorem cestibus pugnantem superauit Sicanosque bellando do 
muit. Per Latium cum Geryonaceo grege transiens, <note place="margin">(Cacus)</note> Cacum, Vulcani filium, qui 
aliquot de illius armento boues furto auerterat, in specu uasto atque horrendo montis Auentini 
latentem reperit. Et cum ille flammis ab ore profusis, longe promicantibus scintillantibusque 
et horrificum spirantibus stridorem se defenderet, saxis molaribus ter quaterque petitum 
interemit. Ita et quod amiserat recuperauit et regionem illam a latrociniis rapacissimi hominis 
reddidit securam. In Gallia cum Labione et Bergione, <note place="margin">(Neptunni filii)</note> Neptunni liberis, 
<sic>dimicaut</sic>. Vbi autem inter pugnandum tela sibi deficere uidit, Ioue patre inuocato adiutus 
est. Continuo enim lapidum imber ex alto ruens descendit, quibus lapidibus strenue, acriter 
alacriterque dimicans uictoria est potitus. Etiamnum lapidum littus appellant, ubi hoc 
contigisse ferunt, uereque illic lapidibus pluisse cernentibus apparet; adeo multi lapidum 
acerui passim iacent. <note place="margin">(Centauri)</note> In Thessalia Centauros, Ixionis et Nubis prolem, uiros 
semiequos inuadens uicit, manibus calcibusque frustra repugnantes. Pro Deianirę, Oenei filię, 
<note place="margin">(Achelous)</note> coniugio cum Acheloo, Acharnanię flumine, primo in serpentem, deinde in 
taurum mutato luctatus uicit. Eo humi prostrato alterum cornu dexterę ui auulsit. Quod 
Naiades nymphę uariis agrestium fructuum diuitiis repletum Copię deę dedicarunt. Ille uictor 
Deianiram formę uenustate imprimis decoram sibi copulauit. Cum illa profectus, postquam 
fluuium traiicere necesse esset, <note place="margin">(Nessus)</note> Nesso Centauro ferendam commisit. Nessus autem 
translatę puellę uim inferre uolens, Herculis sagitta confixus periit. Atque ita uir omnium 
strenuissimus coniugem suam ab <sic>iniuira</sic> Centauri nihil cunctatus erruit, illęsamque 

<milestone unit="page"/>
seruauit. <note place="margin">(Neleus)</note> Neleum, Pyliorum regem, regno fortunisque omnibus expulit, ita ut de 
duodecim fratribus, quos occidit, Neleus unus superesset. 
<note place="margin">(Euritus)</note> Euritus Oechalię rex fuit. Oechalia Laconię prouincię pars est Thessalię proxima, ab 
Oechalio fluuio, qui eam pręterfluit, sic denominata. Is, cum Iolen filiam Herculi 
despondisset, a filiis dissuasus tradere noluit. Hoc Hercules indigne iracundeque <corr resp="#NJ">ferens</corr>, 
ipsum et liberos eius internicione deleuit et Iolen raptam atque ablatam ardenter medulitusque 
amauit. <note place="margin">(Troia)</note> Troiam quoque quondam fertur expugnasse, quod testatus est poetarum 
princeps Vergilius dicens: Vt bello egregias olim euerterit urbes, Troiam Oechaliamque. 
Nescio an quicquam aliud a poetis de illo relatum habeamus, nisi quod Nessi dolis tunicam 
<note place="margin">(Herculis mors)</note> Lerneo ueneno infectam induerit et, cum se moriturum cerneret, Lycam 
puerum, qui eam mali nescius attulerat, in mare et se ipsum in ardentem rogum iactarit atque 
ita consumpto corpore ad deos profectus sit. Habes igitur et quod iussus ille et quod iniussus 
egregie, prudenter, strenue, fortiter, alacriter ac supra quam cuiquam credibile sit, prospere 
feliciterque gessisse memoratur. Tuę nunc partes sunt docere, ut pollicitus es, ista omnia non 
tam multi neque magni facienda esse, quanti a me ęstimantur. Pręclara enim et miraculorum 
plena arbitror neque adduci queo, ut rear contraria cuiusquam dissertatione extenuari posse ac 
diminui, ne tanta uideantur. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Non eo inficias ea quidem hominum admiratione digna esse et omnium heroicorum 
gestorum maxima. Sed quid dices, quid respondebis, si tibi nostris temporibus fortiora, 
excelentiora, magnificentiora his omnibus agi gerique ostendere? 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Fama hoc profecto prius quam tu ostenderet, si res ita, ut dicis, sese haberet. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Quid, si tu ipse, cum me audieris, ita esse fateri incipies? 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Tum omni monstro res ista monstrosior mihi uidebitur, ut, quod a nemine unquam 
audierim, abs te nunc auditurus sim. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Quid multis opus est? Iam uerba ad rem conferamus! Tantum, ut interrogatus 
rationi consentanea respondeas, uolo. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Stulti est et non mentis compotis a ratione dissentire uelle. Itaque, quicquid rationabiliter 
abs te dictum edissertumque perspexero, certum est annuere atque approbare et apertę 
cognitęque ueritati nullo modo contradicere. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Gaudeo certe et exulto, quod ita habeas in animo tuo constitutum. Sic enim spero 
tibi facile persuasum iri, quod proposui. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Age iam quod uis dicere incipe! Ego quidem et dicta excipere paratus sum et tibi 

<milestone unit="page"/>
interroganti ingenue respondere nihilque, quod nosse potero, dissimulare. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Decet sane ita paratum esse eum, qui uera cupit discere. Primum quęro abs te, Dei 
an hominum iudicia pluris sint habenda. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Dei profecto. Cui enim istud dubium esse potest, nisi quis Diagorę, qui atheos est dictus, 
errorem sequens Deum omnino esse neget. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Nempe, quia homines errare possunt, in sole Deo cadere error non potest. Nunc 
uidendum, quęnam hominum facta laudabiliora tibi uideantur, quę Deus probat, cuius iudicia 
non errant, an quę homines, qui persępe falluntur? Nonne illa quę probat Deus? 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Certe, quę Deus. Primo quippe concesso, necessarie id sequitur. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Sed ex his, quę Deo teste probantur, nonne alia magis, alia minus laudanda? 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Ita mihi quidem uidetur. Neque enim illis assentior, qui omnes uirtutes pares esse dixerunt. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Qua autem ratione discrimen istud nobis constabit? Nonne dicendum illis plus 
laudis deberi, quibus plus proponitur pręmii ab ipso bonorum omnium ęstimatore ac 
remuneratore, Deo? 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Neque id plane negari ullo modo potest. Iniquus enim arbiter munerumque dispensator 
esset ille, qui minus merenti plus concederet. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Videtur tamen illa Euangelii autoritas huic assertioni nostrę nonnihil obstare, ubi 
singuli operarii unum <sic>denerium</sic> accipiunt, tam primi qui tota die in uinea patrisfamilias 
laborarunt, quam nouissimi qui postmeridiana hora uocati minus operis exhibuerunt. Sed cum 
parabola illa iis prędicetur, qui ecclesiam Dei ędificant pie recteque uiuendo, denarius ęque 
singulis datus non merita respicit, sed boni nunquam finiendi ęternitatem. Nam in cęlesti 
patria aliud quidem minus pręmium, aliud maius habetur, omnium tamen pręmia nullo fine 
claudentur, nullis unquam temporibus deficient. Vel si denarium hunc beatitudinem 
interpretari uolumus, tam illis datur qui in iuuenta quam qui in senectute ad Deum conuersi 
fuerint. Omnibus pariter dictum est: Poenitentiam agite, et appropinquabit regnum cęlorum. 
Nihil ergo parabolę huius sententia nostro officit argumento, quo dicimus eam magis 
commendandam esse uirtutem, cui ex arbitratu diuino plus proponitur pręmii. Nunquid secus 
ipse sentis? 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Nequaquam, immo nihil rationi magis congruum atque conueniens esse reor. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Cęterum, cum te Christianum esse noueram, non dubito, quin scripturis <sic>diuinis</sic> 
nobis datis plus fidei pręstes quam illorum fatuitati, qui non unum Deum esse arbitrati sunt, 
sed plurimos, quibus ne ipsi quidem gentiles philosophi assentire poterant, cum omnium, quę 


<milestone unit="page"/>
sunt, unum principium esse oportere deffinirent. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Christianum quidem me esse non diffiteor, et diuinę scripturę autoritati spondeo me 
nequaquam refragaturum. Nisi enim ei crederem, Christianus non essem. Nec ob hoc tamen 
mihi interdictum puto, ne priscorum magnifice gesta uirtutemque mirer. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Et nos quidem, qui theologiam profitemur, non minus quam tu, qui poeta es, 
quęcunque a queuis homine laudabiliter facta fuisse constat, probamus, prędicamus et dignis 
prosequimur pręconiis. Porro, cum inter nos conueniat Dei iudicium hominum iudicio pręferri 
oportere et maiorem esse uirtutem, cui maior promittitur merces, et plus diuinis quam 
humanis scripturis fidei habendum, restat, ut Herculis tui, quem tantopere miraris quique 
heroum maximus fuit, gesta diligenter excutiamus. Ea <sic>singilatim</sic> explicando ostendam 
tibi nostri temporis homines, qui Christi religionem profitentur, Herculem ipsum, qui omnes 
superabat, superasse. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Impossibile monstratu hoc mihi uidetur, quando quidem experimento discimus posterioris 
sęculi homines semper imbecilliores nasci et senescente mundo corporum quoque sensibilium 
naturam degenerare, hebescere ac prorsus minui. Minus uiuimus, minus animi, minus ingenii, 
minus uigoris roborisque habemus quam, qui olim pręcesserunt, habuisse memorantur. Et tu 
nostri temporis homines antiqui sęculi hominibus anteferre uel ęquare contendes? Dixisses 
saltem de illa ętate, in qua Sansonem uixisse constat, qui et ipse leonem correptum manibus 
enecasse dicitur et asini maxilla unus mille occidisse uires et alia, quę de illo sacra indicat 
historia. Dic, quęso, ubi nunc aliquem inuenies tanta uirium firmitate, tanta animi 
magnitudine pręditum, ut uel Herculi uel Sansoni ipsi comparandus sit? 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Ego sane tibi non dico prisci, sed pręsentis ęui uiros ostendam, si audiendi 
patientiam mihi pręstiteris, fortiores, pręstantiores, clariores, laudabiliores his quos 
commemoras, nedum pares. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Gestio id quidem audire. Incipe iam! Attentum habebis docilemque auditorem. 
</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLQGVS:</speaker>
               <p> Herculis acta nunc mihi rite atque ordine sunt digerenda et cum nostris conferenda, 
ut, utra alteris pręstent, cognoscamus. De Sansone autem alias uidebimus, si uidere opus 
fuerit. <note place="margin">(Dracones)</note> Igitur, antequam ad Euristei iussa peruentum est, dixisti duos dracones a 
Iunone ad Herculem adhuc puerum destinatos fuisse, quos ille ceruicibus pugno constrictis 
extinxit. Quanuis a poetis plurima fingantur, sub quibus alegoriam latere uolunt siue naturę 
siue morum siue etiam adumbratę circa rem gestam significationis. Propterea quidem Herculis 
pueritiam integre ętatis initium possumus intelligere, in qua sentire incipimus pugnam carnis 

<milestone unit="page"/>
et diaboli aduersus spiritum, dum ei dominari atque imperare moliuntur. Et quoniam horum 
tentamenta uincere, in ea pręsertim ętate, quę ad hauriendas uoluptates est procliuior, multa 
constantis firmique animi fortitudine opus est, ideo Herculi hec tribuitur, Iouis, ut aiunt, filio, 
ueluti uiro uirtutis magis quam uoluptatis studioso. Sed concedamus cuncta, quę de illo 
feruntur, uera esse nihilque in his fabulosum haberi, dic, quęso, quęnam uirtus sit dracones 
interimere, si eorum interemptoribus nullum ab ipso uirtutum remuneratore, Deo, pręmium 
proponitur? <note place="margin">(Paulus apostolus)</note> Viperam Paulus apostolus, quę 
manum eius mordicus 
apprehenderat, in ignem excussit neque de hoc gloriatur, tanquam pro eo mercedem 
accepturus. De illo autem gloriatus est, de quo gestiens et exultans ait se fidem seruasse usque 
ad pręsentis uitę consumatienem et propterea sibi repositam esse in cęlo iustitię coronam. 
Cum illo igitur dracone nobis pugnandum est, qui non corpora, sed animas perdere conatur. 
Neque carnem nobis dominari sinamus, sed spiritum. <note place="margin">(Iacobus apostolus)</note> Si pugnam istam 
uicerimus, promissa nobis a Domino bona capiemus, dicente Iacobo apostolo: Beatus uir, qui 
suffert tentationem, quoniam, cum probatus fuerit, accipiet coronam uitę, quam reddet 
Dominus diligentibus se. Restat, ut uera uirtus sit compescere carnales affectus, prauis 
cupidinibus obuiam ire, diabolo resistere et non pugnorum ui lacertorumque ualentia dracones 
necare. <note place="margin">(Eriginus tyrannus)</note> Sed Thebas, inquis, patriam suam, Erigini regis tyrannide 
oppressam in libertatem uindicauit. Si pro amore illorum, qui iniuste oppressi sunt, id agitur, 
pietatis uirtus est, qua Deum promeremur. Sin uero laudis humanę gratia hoc fit, hominum, 
non Dei recipimus mercedem, reprehendendi magis quam commendandi, qui terrenę glorię 
cęlestem postponere non dubitamus. Ad hęc longe satius est animas de manu diaboli erruere, 
quod nostri faciunt prędicatores, quam corpora iugo humanę seruitutis oppressa liberare, quod 
Herculem autumant egisse. Si quidem illis ipsis, quos sibi comites elegerat Christus, Dominus 
noster, ut uiam ueritatis gentes docerent, iniunxit, ostendens eum, qui hoc officio fungitur, 
multam quidem non in terrena, sed in cęlesti patria recepturum mercedem. Ait enim: Qui 
fecerit et docuerit sic, magnus uocabitur in regno cęlorum. Cum ergo multo pręstantius sit 
exhortando, monendo, docendo peccatorem de diaboli tyrannide liberare quam tyrannum 
occidere, nonne hac etiam in parte a nostris uincitur Hercules tuus atque superatur? Ad illa 
nunc, quę Euristeo iubente gessisse traditur, disserenda accedamus, quę numero duodeno a 
uobis censentur. <note place="margin">(Leo Nemęus)</note> Nemęum leonem non ferro, sed manibus interfecit. Interfecit 
autem leonem, ut ipse non negas, et Sanson noster Sansoneque minus robustus Dauid. Neque 
tamen corporis uires a nobis exigit Dominus, sed animi in capessendis uirtutibus stabilitatem 

<milestone unit="page"/>
atque constantiam. Cole iustitiam, pietatem serua, Deum obsequio promerere, indigenti 
succurre, miserum subleua, hęc ut agamus, lex diuina iubet, non ut cum leonibus aut aliis feris 
belluis colluctemur. Lucta nobis assidua est cum diabolo. Ipse etiam tanquam leo rugiens 
circuit quęrens, quem deuoret. Cui resistite , inquit apostolus, fortes in fide! Non dixit: 
fortes in corpore, quia corporeę fortitudinis ui non uincitur diabolus, sed fidei uirtute 
superatur. Hęc est enim uictoria, quę uincit mundum, fides nostra. Fatere igitur plus esse 
summi Dei iussis legibusque parendo fidem seruare quam Euristeo imperante leonem 
interfecisse. Disce tamen leonem, superbissimum animal, deiicere nihil aliud esse quam 
arrogantiam et mentis elationem humilitate prosternere. Scriptum est autem: Superbis Deus 
resistit, humilibus dat gratiam. <sic>Illli</sic> ergo, quibus dat gratiam, nonne pluris habendi sunt 
quam hi, quibus resistit. <note place="margin">(Hydra)</note> At Hercules, inquis, terribilem etiam Lerneę paludis hydram, 
quę quinquaginta capita habens ferro occidi non poterat, pluribus repululantibus una ceruice 
recisa, igne admoto consumpsit. Magnum sane facinus et omni admiratione dignum, quod 
igneus ille feruor, qui ligna et lapides in cinerem redigit, serpentem potuerit urendo necare! 
Quid sit autem hydram tot capitibus sęuientem conficere, audi. Compesce in corde gliscentem 
iracundię furorem! Nisi irasci desieris, nisi a contentione procul recesseris, multiplicabuntur 
contumelię, plurima emergere incipient conuitia. Face autem admota rationis, qua mens 
illuminatur et instruitur ad bonum malumque discernendum, rixa protinus animique indignatio 
sedatur et extinguitur. Denique aut tacendo irę motum coerce aut ab eo, qui tibi calumniatur, 
te amoliendo tempera aut molli mitique responso furentem placare stude, et hydram 
interemisti multoque plus laudis ac remunerationis apud Deum inuenies quam apud Euristeum 
Hercules. Neque enim monstrorum domitoribus cęlum promittitur, sed uitiorum. Quid 
pręterea hic heros tuus? <note place="margin">(Aper)</note> Aprum Archadicum cuncta in agro uastantem comprehendere 
iussus captum Euristeo obtulit uiuum. Mirum id quidem rudi popello uidetur, sed sapientię 
disciplina instructi uiri nihil satis magnificum iudicant ex his, quę nobis cum bestiis sunt 
communia. Robur, pernicitas, agilitas, forma bonum corporis sunt, in quo a brutis uincimur. 
Animi uero bonum proprium hominis est. In hoc excellere pręclarum esse dicimus, id est, 
sapientia, scientia, iustitia, modestia aliisque mentis atque animi bonis. Si uis ergo Herculis 
aprum superantis gloriam tibi uendicare, immo illo maior apud Deum apparere, inconcessę 
libidinis foeditatem caue! Hoc enim uitium non immerito apris est comparandum, quos in 
uolutabro luti tota die iacere delectat. Tales ergo sunt illi, qui prostibuli inquinantur spurciciis. 
De quibus dicitur: Computruerunt iumenta in stercore suo. Tu uero, si obscenę pruriginis 

<milestone unit="page"/>
impetum ferre nequeas, duc uxorem et legitimo matrimonio uetitę Veneris crimen exclude. 
Scias tamen, quod, qui in matrimonio uiuunt, hi aprum morsibus eius adhuc obnoxii uiuum 
portant. Qui autem castitatem profitentur seque ab immunditia carnis continent, hi lutulentam 
bestiam, turpem uoluptatem in se penitus interimunt, et seruando pudiciciam Hercule ipso 
fortiores sunt. Fortior est enim, qui carnis lasciuientis uiolentiam continentię uirtute calcat 
quam qui uirium magnitudine aprum superat. Post hęc, ut non robustum modo uerum etiam 
prudentis admodum ingenii eum fuisse monstrares, <note place="margin">(Cerua)</note> ęripedem ceruam, aurea cornua 
pręferentem ab eo laqueis captam memoras. Perinde ac si alii uenatores nesciant omnino uel 
laqueis captare feras uel fallere uisco. <note place="margin">(Aues Stymphalides)</note> Stymphalidas quoque aues 
strepitu ac fragore repulisse, quanta, putas, animi solertia fuerit, cum uideamus hoc ipsum 
qualibet ęstate a frugum custodibus factitari? <note place="margin">(Stabulum)</note> Stabulum denique a spurciciis non 
manu, sed aquis purgatum, quale inuenti huius acumen fuisse dixerim, quando quidem nemo 
est, qui nesciat mapparum quoque aliorumque utensilium squalorem aquis elui? Si tamen ista 
non mediocris, sed prope singularis argumenta solertię fuisse putas, accipe, qua ratione a 
nostris, quam egregie talia cuncta superantur. Ille ceruę pernicitatem laqueis impediuit et ea 
capta auro est potitus. Nostri uero, qui Deo seruiunt, fugitiuum tempus effluere socordia atque 
desidia non sinunt, quotidie aliquid operis exercentes, pro quo mercedem se accepturos 
confidunt, omni auro preciosiorem. Ille ęris crepitu auium agmina fugauit. Nostri psalmorum 
cantu precumque susurris malarum cupidinum irritamenta propellunt. Ille aquis pungauit 
stabuli coenum. Nostri animę maculas poenitentię fletu diluere contendunt, cum sciant non 
nisi puros mundosque et omni malicię labe defecatos cęlestem aulam ingredi posse. Hęc sunt, 
quę Deum propiciant quęque immortalitatis beatę pręmio compensantur. Ecce igitur, qualiter 
iste heros tuus omnium maximus prę illis, qui in Christo credunt, non modo non 
commendandus appareat uerum etiam contemnendus. Illud autem, quod taurum, cuius amore 
Pasiphe capta fuerat, a Creta ad Peloponessum aduexerit obtuleritque Euristeo, si rem spectes, 
nihil est, quod magnopere laudes, sin rei mysterium inspicias, haud parum id quidem iuuabit 
ad uitę morumque institutionem. Tale autem commodum ut sequatur, ita interpretari nobis 
conueniet: taurum uidelicet corpus nostrum esse, Pasiphen animam, Herculem rationem, 
Euristeum Deum. Corpus suum anima nostra tunc nimium diligere uidetur, cum eidem in 
hauriendis uoluptatibus prone propenseque blanditur. Ratio autem Euristei, hoc est, Dei iussis 
obtemperans, transferre nititur corpus nostrum de uitio ad uirtutem, sicut taurus iste de Creta 
transuectus est ad Peloponessum. Cumque de male ad bonum transitum fecerimus, tunc recte 

<milestone unit="page"/>
nos ipsos offerimus Deo, quemadmodum Hercules cum tauro obtulisse se dicitur Euristeo. 
Sed hoc fidelis Christiani est, Dei pręcepta obseruantis, non Herculis ex hominis mortalis 
iussione pendentis. <note place="margin">(Equi Diomedis)</note> At Hercules, inquiunt, Diomedis equos tulit, quos ille 
carnibus alebat humanis et ipsis eundem, ut comederetur, obiecit. Hos autem equos Euristeus 
cum accepisset, dedicauit Iunoni. Sed ne putes propterea nostris pręferendum esse Herculem, 
hec idem etiam Christiani principes agunt, dicente Domino: Maleficos ne patiaris uiuere! At 
uero, si ista, quę narrantur, spiritaliter intelligere uolumus, multo plus laudis fideli Christiano 
quam Herculi tuo dabimus. Hercules occidit Diomedem, hic quotidie perniciosas interimit 
cupidines non consentiens carni, sed spiritui. Hercules Diomedem mandendum apposuit equis 
illis, quibus humana caro cibus erat, hic malorum demonum, qui semper hominibus infesti 
sunt, mortiferam suggestionem repellendo omnem fraudem ad fraudis fallacięque autores 
demonas reuerti cogit. Euristeus uero Diomedis equos Iunoni tunc dedicat, cum misericors 
Dominus ipsos nequitię spiritus, ne seruis suis tantopere molesti sint, ad caliginosas aeris 
partes, unde uenerant, remeare iubet. Iunonem quippe pro aere accipimus. Vide igitur, utrum 
Diomedem interimere et equos cruore eius pastos regi tradere plus habeat laudis, an prauis 
affectibus refragari et demonum ad uitia trahentium dolos insidiasque superare uirtutisque 
gloriam non ante homines, sed coram Deo ponere. <note place="margin">(Baltheus Hippolites)</note> Illud pręterea, quod 
uictis Amazonibus Hippolites baltheum rapuerit, nunquid tu putas forti uiro conuenire, ut cum 
foeminis bello decernat? An non uidemus uiros ipso corporis robore foeminis semper 
pręstitisse? An non plures expugnata urbe ciuibusque cęsis, foeminis atque pueris parcitum 
fuisse legimus, ut pote sexui ętatique imbecilli et infirmę? Attende igitur, quanto dignius 
laudabiliusque baltheo isto nostri utantur. Nouam nuptam baltheo Veneris, quem ceston 
appellant, cingi mos fuit. Ille igitur uictis Amazonibus baltheo spoliat Hippoliten, qui 
superatis inconcessę libidinis obscenitatibus <sic>meretricique</sic> amoris uinculo soluto honestis 
legitimisque nuptiis uxorem sibi copulat et procreandę proli cum pudicicię fide operam 
impendit. Atque hoc sane non Euristeo, sed Deo seruire est matrimonio diuina lege constituto 
modeste ac temperanter frui et de Euangelio sati seminis fructum carpere trigesimum. Si ergo 
in matrimonio honeste, pudenter pudiceque uixeris, a Domino accipies mercedem, qualem 
nunquam Hercules recepisse creditur ab Euristeo, nisi eo forte tempore, ut ab aliis audiui et tu 
subticuisti, quando in Lydia in Omphales gratiam muliebrem operam exibuit, posita claua 
colum fusumque suscipiendo et manu illa, qua monstra domuerat, molliter effoeminateque 
nendo. Sed si parum fuerit, dicet aliquis, foeminas pręlio uicisse, Geryona etiam tergeminum 

<milestone unit="page"/>
uicit Hercules in Hiberia. <note place="margin">(Boues Geryonis)</note> Quo interfecto boum eius armentis potitus est et 
in Gręciam rediens prędam donauit regi. At tamen multo magis illi Deo placent, qui se ipsos 
uincunt quam qui hostes superant. Nostri igitur, qui cęlesti regi gratificari cupiunt, malas de 
corde cogitationes expellunt, linguam a contumelię iniuria cohibent, manibus neminem 
offendendo temperant. Et his trium actionum passionibus imperare plus est profecto quam 
tricorporeum hominem occidere. Plus est etiam a malis abstinendo bene agere quam buceta, 
quę aliorum erant, sibi uendicare. Et quoniam boues, quorum labore fruges comedimus, 
Hercules largitus est Euristeo, nostri hoc imitari mihi uidentur, quando bonarum actionum 
laudem non sibi, sed Deo tribuunt, cum psalmista dicentes: <q>Non nobis, Domine, non nobis, 
sed nomini tuo da gloriam!</q> 
                  <note place="margin">(Cerberus)</note> Pręter hęc, ad inferos descendere et Cerberum 
tricipitem superne eductum hominibus ostendere, totum hoc fabulosum est et melius atque 
uerius a nostris quam ab Hercule obseruatum. Quid est enim ad inferos descendere nisi 
damnatorum supplicia nunquam finienda consyderare? Quid est trifaucem Cerberum de 
<sic>baratro</sic> tractum hominibus pręsentare nisi uictis diaboli tentationibus bene uiuendo aliis 
documento esse, ut ad bonum disponantur et de uitio transmigrent ad uirtutem? Trium autem 
faucium est Cerberus, quia diabolus tribus nos subuertere nititur modis. Aut enim suadendo 
aut blandiendo aut terrendo fallit. Cerberum ergo ligauit Hercules tuus, o poeta. Nostri, quod 
maius est, diabolum ipsum ligant et, qualiter ligandus sit, uita et moribus docent. <note place="margin">(Mala aurea)</note> 
Postremus labor Herculis tui Euristeo iubente fuit, si satis memini, mala aurea ab Hesperidum 
hortis ablata, peruigili dracone occiso, qui talium fructuum custos erat. Custodes autem fallere 
et aliena rapere apud nos crimen est, non uirtus. Iussit, inquies, Euristeus, cui parendum erat. 
Sed maximum nefas est homini obsequendo Deum offendere. Diuina autem lex est: Ne 
concupiscas rem proximi tui! Et si iniuste concupiscere culpa est, quanto maius peccatum 
male concupita per uim eripere? A tanto igitur talique facinore Christi seruus abhorrens, suo 
contentus est abstinens alieno. Hercules ille tuus dracone perempto Hesperidum hortos auro 
spoliauit. Hic uero tantum abest, ut aliorum bona tollat, ut etiam iis, qui indigent, sua 
largiatur. Non enim terrenas opes concupiscit, sed cęlestes. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Da ueniam, non possum, quin te hoc loco interpellem. Nonne ipse dixi Herculem quoque 
aurea mala obtulisse Euristeo, nullius rei nisi laudis cupidum? 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Quid ais, mi poeta? Non tu existimas iniquum esse facinus alterius rem rapere, ut 
tradas alteri? Donauit Euristeo, sed iniuriam intulit Hesperidibus. Aliena donare non 
liberalitas est, sed iniustitia. Audi igitur, quę aurea mala nostri recte sapienterque expetunt. Ad 

<milestone unit="page"/>
supernas opes, quę non pereunt, possidendas inhiant, terrenas contemnunt. Peruigilem autem 
draconem, diabolum, ab ęterno bono auertentem studio uirtutis opprimere conantur et eo uicto 
uoti sui compotes fiunt. Sic ipsi cęlum petunt, sic inter beatos censeri festinant. Fatere igitur a 
nostris Herculem superatum, quem hactenus prę omnibus commendandum existimabas. Nec 
ideo beatum putes, quia moriturus, ut aiunt, in rogum se pręcipitauit et ab igne ad cęlum 
creditus sit ascendisse, in deorum numerum ascribendus. Hoc si uerum est, muscellas etiam 
illas cęlum petere putabimus, quas nocturno tempore in flammam lucernarum ultro ruentes 
exuri cernimus. At mortem sibi imminere uidit, inquies. Quanuis uitam desperasset, quanuis 
mox moriturum se certe sciret, pręoccupare tamen fati sui diem non debuit. Nemini licet se 
ipsum interficere. Anima in corpore depositum Dei est. Quisquis depositum istud, priusquam 
postulatus fuerit, reddit, Domino iniuriam facit, qui tam diu seruandum dedit, donec 
reposceret. Ideo etiam lex diuina iubet: Ne occidas! Hercules autem iste non modo se, 
antequam periturus esset, <sic>perididit</sic>, sed Lycam quoque puerum, ueneni, quod attulerat, 
ignarum, iratus interfecit. Cum ergo tam se ipsum quam alium a culpa alienum occidere 
peculiare sit, cui dubium esse debet illos, qui sic agunt, non ad cęlum migrare, sed ad inferos 
potius ruere, ęternis addictos suppliciis? Ex quo apparet non Deo placuisse Herculem tuum, 
sed Deum grauiter offendisse. Non ergo beatus, sed miser et infelix est reputandus. 

Restat nunc, ut illis de rebus disseramus, quas eum sua sponte ac libere gessisse tradunt, nisi tibi 
mora molesta est, iter coeptum prosequi parato. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Quin immo, ita ego sermone isto tuo delector, ut hinc recedere nesciam, nisi et cętera pari 
ratione expedieris. Nam Herculem, quem omnes poetę laudibus in cęlum ferunt, a Christianis 
uinci per te edoctus negare omnino nequeo. Et iam certus sum non corporis uiribus ueram 
solidamque laudem quęrendam esse, sed animi sapientia ac sanctitate. Alioquin elephanti, 
leones, ursi, camelli, equi, tauri alięque belluę, quę nos ferocitate, alacritate, ui ac robore 
antecellunt, plus sibi laudis, plus meriti uendicarent quam homines ipsi. Et quoniam non parua 
quidem afficior lętitia rem hanc abs te me didicisse, cum philosopho tum theologo, quem te 
esse profiteris, dignam, gratissimum mihi erit, si reliqua simili ratione discutere et enucleare 
pergas. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Quando ita persuasum habes, ęquum est me obsequi tibi, eadem breuitate uel magis 
perstricta in his exponendis utens. Igitur, Herculem ipsum alia quidem iussum, alia sua sponte 
fecisse ais; illa necessario, hęc uolens ac lubens peregit, quo magis immontalitate se dignum 
pręstaret. Hoc idem certe Christianis nostris, sed felicius ac beatius contingere scias uolo. Ille 

<milestone unit="page"/>
Euristei imperata fecit. Nostri autem Dei iussis parent atque obediunt. Ille in his, quę sponte 
egit, suo usus est consilio. Nostri uero non humana, sed diuina sequuntur consilia, ne a recto 
aberrent, ne a bono atque ęquo deuient. Quod illis accidere solet, qui in re gerenda nimium 
sibi confidentes proprio sensu nituntur. Duas ergo Deus noster Christus nobis ad beatitudinem 
assequendam monstrauit uias, alteram necessitatis, alteram perfectionis. Si uis , inquit, ad 
uitam ingredi, serua mandata! Deinde dixit: Si uis perfectus esse, uende omnia quę habes, et 
da pauperibus, et ueni, sequere me! Necesse est igitur, ut, qui beati et immortales effici 
uelunt, illa obseruent et agant, quę Deus iussit. Illud autem, quod consulit, noluit esse 
necessarium, sed liberum, ut, qui consumatioris uitę instituta sequi uoluerint, illis inter beatos 
plus pręmii accedat. Sperabat itaque Hercules uester plus se accepturum ex his, quę non 
inuitus agebat. Sed certe spe ista deceptus est, dum suo nititur consilio, non diuino. Nostris 
ergo nulli nisi Deo <sic>adherentibus</sic> posthabendus erit, sicut iussis obtemperans, ita et sponte 
aliquid agens. Hoc te fateri necesse est, cum in initio disputationis nostrę persuasum habueris 
Dei iudicia Deique consilia humanis esse certiora et homines quidem falli decipique posse, 
Deum nequaquam. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Ita est certe. Sed iam perge, quęso, reliqua ista explicare, ut huic tam salutiferę disciplinę, 
quam te instruente percepi, cumulum aliquod addam. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Singula, quę <FONT COLOR="#CC3300"><b>Herculem</b></FONT> ultro exercuisse dixisti, ut rite expediantur, nobis nunc 
repetenda sunt. <note place="margin">(Ludi Olympici)</note> Aduecto, inquis, Pasiphes tauro ludos Olympicos instituit, ut 
homines ludorum illorum certaminibus intenti et ocium fugerent et magis robusti ac strenui 
redderentur. Sed nostrorum certamen est illa quotidiana pugna carnis aduersus spiritum et 
spiritus aduersus carnem. In qua uincere longe gloriosius est quam in ludis istis Olympionicen 
esse. Superata enim carnis pugna in bonis, quę spiritus suggerit, exercentur. <note place="margin">(Ad Tim. IV)</note> 
Atque hoc illud est, quod Timotheo pręcipit Apostolus dicens: Exerce te ad pietatem! Nam 
corporis exercitatio ad modicum utilis est, pietas autem ad omnia utilis est, promissionem 
habens uitę quę nunc est et futurę. Tu tamen de Hercule contexens historiam, immo fabulam 
dixisti: <note place="margin">(Arma)</note> ut ubique insuperabilis foret, a diis eum arma accepisse, peplum, clauam, 
thoracem, equos, ensem et cum sagittis arcum. Nostri uero id agunt, ne a uitiis superentur, ne 
diabole succumbant. Et sicut Apostolus iubet, ita armantur. <note place="margin">(Ad Eph. VI)</note> Induite uos , inquit, 
armaturam Dei, ut possitis stare aduersus insidias diaboli. Quoniam non est nobis colluctatio 
aduersus carnem et sanguinem, sed aduersus principes et potestates, aduersus mundi rectores 
tenebrarum harum, contra spiritalia nequitię in cęlestibus. Propterea accipite armaturam 

<milestone unit="page"/>
Dei, ut possitis resistere in die malo et in omnibus perfecti stare. State ergo succincti lumbos 
uestros in ueritate et induite loricam <sic>iustitie</sic>, et calciati pedes in pręparationem euangelii 
pacis, in omnibus sumentes scutum fidei, in quo possitis omnia tela nequissimi ignea 
extinguere. Et galeam salutis assumite, et gladium spiritus, quod est uerbum Dei, per omnem 
orationem et obsecrationem, orantes omni tempore in spiritu et in ipso uigilantes in omni 
instantia et obsecratione pro omnibus sanctis. Hęc sunt igitur Christianonum arma armis 
Herculis longe potentiora atque solidiora: ueritas, iustitia, pax, fides, spes, charitas, 
deprecatio. His uincitur diabolus, his tenebrarum principes expugnantur, cum his ad cęlum 
ascendimus et felicitatis ęternę bona lucramur. His tu utere et poetam te Christianum, ut es, 
exhibe. Quod cum feceris, Herculis arma illa non modo non miraberis, uerum etiam ridebis. 
<note place="margin">(Gygantes)</note> Post hęc abs te dictum memini illum ad Palenen cum Gygantibus decertasse. 
Certauit et Dauid noster cum Golia Gygante atque inermis armatum superauit. Sed magis 
commendatur, quod Saulis persecutionem patienti ac sedato animo pertulerit, quod Ionatham, 
filium eius, fratris loco habuerit, quod Semei maledictis lacessitus ipse satellites suos in illum 
animaduertere uolentes inhibuerit, quod denique in psalmis laudes Dei decantauerit et in 
omnibus obseruauerit humilitatem. Hunc nostri imitando iniuriam tollerant, offensas non 
ulciscuntur, pro malo reddere bonum student. Iram itaque cohibere et offensarum non 
meminisse plus est quam cum Gygantibus contendendo uincere, dicente in Prouerbiis 
Salomone <note place="margin">(Prouerbiorum XV)</note>: Melior est patiens uiro forti et qui dominatur animo suo 
expugnatore urbium. Cęterum, cum Gygantibus pugnare, aduersus Iouem insurgentibus, quid 
est aliud quam cum hereticis Ecclesię Dei infestis certare et perniciosos eorum errores ueri 
assertione repellere? Hoc egit noster Hieronymus, hoc Augustinus, hoc alii ex doctoribus 
Euangelicę ueritatis quamplurimi. Tales Gygantes prosternere gloriosior est uictoria quam 
illos ferire, quibus in deorum subsidium Hercules adueniens insultauit. <note place="margin">(Prometheus)</note> 
Prometheum, inquis, ab aquilę iecur eius lacerantis iniuria erruit et ligato simul uincula 
dissoluit, quasi gratiam referens, quod ignem de cęlo ad usum hominum attulisset. Dic, quęso, 
corpori an animę languenti mederi opemque ferre melius sit. Nonne animę? Anima enim 
communi omnium consensu corpore est pręstantior. Sed nostri sacerdotes illos, quos peccati 
conscientia intus carpit, intus lacerat, curant ac sanant, ad poenitentiam exhortando, ad 
pietatem iustitiamque colendam instruendo. Et hoc ideo, quia sciunt eos ignem habere de cęlo 
allatum, hoc est, animam a Deo infusam, quam a uinculis delictorum liberare magis egregium 
est quam Prometheum nexibus solutum abire sinere. <note place="margin">(Antheus)</note> Antheum post hęc, Terrę 


<milestone unit="page"/>
filium, palestra superauit et a terra elatum, ne matre opitulante ualentior atque robustior 
exurgeret, medium stringendo uita priuauit. Nonne rem magis insignem magisque a 
sapientibus commendatam facit Christianus terrena contemnendo et, quę permanere nequeunt, 
despiciendo? Cumque tam diu homines humanarum rerum cupidine ducantur quam diu sese 
negotiis temporalibus impediunt, ille ad contemplanda cęlestia animum erigit et fluentium 
bonorum in se interimit concupiscentiam eaque interempta ad perennem beatitudinem 
consequendam cuncta sua desyderia porrigit atque destinat. Neque enim nescit ista, quę 
uidentur, fluxa esse et caduca, illa, quę non uidentur, perpetua et ęterna, ista nullius prorsus 
momenti, illa omnem humani ingenii taxationem excedentia, omni auro, omnibus regnis 
pluris habenda. Semotus ergo a terrenis, nihil nisi ęternum suspirat, nihil nisi infinitum 
desyderat. Sic ipse Antheum procul a terra sublatum deficere ac perire compellit. <note place="margin">(Busyris)</note> 
Busyridem, ais, Hercules, hospitum interfectorem, ipse interfecit, uno necato multos a necis 
discrimine liberans. At in hac quoque uictoria a nostris uincitur, cum perspicuum sit multo 
laudabilius esse animas, ut diximus, a perditione liberare quam a corporibus mortis periculum 
propulsare. Heresiarches Busyride omni crudelior est, omni bellua immanior. Hic est enim, 
qui secum communicantium animas uinculat et perdendas diabolo committit et perpetuo 
inextinguibilique igni facit obnoxias. Nullum autem crudelitatis genus est huic crudelitati 
comparandum. At uero aliquis ex nostris uir catholicus diuina pręditus disciplina hunc ipsum 
diaboli filium Scripturarum autoritate confundit, ueritatis argumentis superat atque ita heresim 
sectamque eius interimit, ut illos, qui iam titubabant, firmet, stabiliat, in statum reparet salutis. 
<note place="margin">(Columnę Herculis)</note> Quid pręterea Hercules? Ad Gades duas columnas erexit perfossoque 
monte Oceanum in terras admisit, hominum uolens consulere commercio et nauigantium 
utilitati. Ponit et uir Christianus duas columnas in ecclesia, utriusque Scripturę fidem; Vetus 
Testamentum Noui figuram fuisse non dubitat. Alterum itaque ab altero secernens fluenta 
inducit sanę doctrinę et terras, hoc est, hominum mentes ignorantię siccitate aridas aquis 
scientię salutaris inrigat obscura declarans, dubia dissoluens, manifesta confirmans. Per hoc 
mare nauigantes ad portum perueniunt salutis sempiternę. Quid adhuc Hercules? (Chrysauri 
filii) Tres in Hispania Chrysauri regis filios pręlio uictos interfecit. Quę, rogo, laus est 
homines interficere et aliena occupare? Scelus est hoc profecto, non uirtus, et uitio fama 
quęsita, non probitatis officio comparata. Nostri igitur ab hac impietate alieni — de Christi, 
non de mundi amatoribus loquor — calcant auaritiam, rapinas execrantur, furtum damnant 
atque hac ratione tres Chrysauri natos interimunt. Chrysaurus enim auri tenet 

<milestone unit="page"/>
interpretationem. Quid deinde Hercules? <note place="margin">(Gygantes)</note> Ad Cumas cum Gygantibus pugnando 
uicit. Sed superbię uitium humilitate superare magis est magnificum quam procera Gygantum 
corpora humi deiicere. Siqua te mentis elatio et inanis glorię cupido solicitat, non ei 
acquiescas, sed in omnibus mansuetudinem humilitatemque conserua, et magnos uicisti 
Gygantes, Hercule ipso fortior atque pręstantior. <note place="margin">(Erix)</note> Ille insuper in Sicilia Ericem regem 
cestibus pugnantem uicit. Nonne pluris habendus Christianus, qui spiritalium fatigationum 
flagello corpus suum atterit ieiunando, uigilando, orando, semper aliquid operis agendo, ut 
spiritum a cupidinibus illęsum seruet. Ocio enim hic Erix noster lasciuit et exultat et in nos 
dominari expetit, nisi talium cestuum uerbere perdometur. Atque hoc illud est, quod 
Apostolus ait: Castigo corpus meum et in seruitutem redigo, ne aliis prędicans ipse reprobus 
inueniar. <note place="margin">(Siculi)</note> Hercules, inquis, et Sicanis ipsis imperauit. Regnet Hercules in terra, dum 
nostri multo felicius regnaturi sint in cęlo. Quibus dicturus est Christus: Venite, benedicti 
Patris mei, possidete paratum uobis regnum a constitutione mundi! Non quęrunt, ut imperent 
in terra, qui cum Christo regnare cupiunt in cęlo. Humiliantur et submittunt sese, ut Domino 
placeant dicenti: Sinite ad me uenire paruulos! Talium est enim regnum cęlorum. <note place="margin">(Cacus)</note> 
Hercules Cacum flammas ab ore uomentem in Auentino interemit et boues ab eo furto sibi 
sublatas reduxit incolumes. At uero nostri Christicolę uoto castitatis suscepto contra libidinis 
flammas assidue pugnant et, siquid puritatis per obscenę Veneris cogitationem amiserint, 
carnem affligendo reparare conantur. Ex his alii uirginitatem, alii uiduitatem seruant, et hi 
sexagesimum, illi centesimum fructum capiunt. Sic ergo melius, sic gloriosius cum isto Caco 
contenditur, cuius uictores corona beatitudinis coronantur. <note place="margin">(Neptunni filii)</note> Hercules pręterea 
Neptunni liberos lapidum imbre de cęlo obrutos, cum sibi arma defecissent, Ioue inuocato 
superauit. Nos uero pro Euangelii ueritate certantes, quoties cum hereticis uel philosophis 
congredimur, si argumenta minus sufficere cernimus, diuinę Scripturę sententiis uelut 
imbribus illos opprimimus. Nec inepte ineleganterue philosophos Neptunni liberis 
comparamus, cum Neptunnus quandoque mare intelligatur et sal pro sapientia usurpetur. Sal 
autem maris filius est, et philosophus salis, hoc est, sapientię professor est. Cęterum, sacrę 
Scripturę autoritati semper magis credere expedit quam philosophorum ueritatem 
implicantium sophismatis atque pręstigiis. <note place="margin">(Centauri)</note> Hercules semiferam etiam Centaurorum 
gentem in Thessalia pręlio superauit. Et nostri quidem semiferas diaboli confringunt uires 
neque terrore eius perculsi neque blanditiis deliniti. Talibus autem uictis Centauris, non in 
terra, sed in cęlo triumphant plaudentibusque angelis atque lętantibus ęterni regis aulam 

<milestone unit="page"/>
ingrediuntur. Confer nunc cum hac felicitate omnes Herculis uictorias, omnes eius triumphos, 
et disces ibi plus uirtutis laudisque haberi, ubi plus impenditur pręmii, quemadmodum 
superius ratiocinati sumus te non refragante. <note place="margin">(Achelous)</note> An pręterea aliquid esse putabimus 
pro Deianirę connubio initum cum Acheloo flumine certamen, post multiplices quasdam 
formas in taurum mutato, et uicti detractum cornu Naiadibus Copięque deę cum fructibus 
datum? Sed nostrę religionis homines pro spiritalibus Christi Ecclesięque nuptiis uarias 
heresum formas grauissime impugnant, et impugnando uincunt, et uincendo dominantur. 
Denique potestatem hereticis ablatam ad catholicos transferunt, qua ipsi usi plurima officia in 
clerum diuidunt. Ita Christi athletę non pro Deianira certant, sed pro Ecclesia, non Acheloum, 
sed perniciosam heresim euertunt, non cornu tauro, sed hereticis extorquent in Ecclesia 
regendi autoritatem. Inde creantur pontifices, episcopi, presbiteri, diacones, clerici. Et sic 
cornu impiis auulsum, fit credentibus cornu Copię salutaris. Hanc uerę uirtutis uiam ignorauit 
Hercules tuus, et in corporis uiribus beatitudinem ponebat, quas habuit cum belluis 
communes. <note place="margin">(Nessus)</note> Ille Nessum, ne Deianiram uitiaret, sagitta confixum interfecit. At ex 
nostris uir aliquis diuinis <sic>humansque</sic> litteris eruditus hereticum <sic>Ecclesie</sic> dogma 
corrumpere conantem fidelis assertionis telo conficit. Et destructo errore uel conuersum 
diabolo mori cogit, ut uiuat Deo, uel obstinatum mori Deo sinit et diabolo uiuere, ut uiuens 
mortuus sit et alii sic mori timeant atque in fide perseuerent, Deo magis quam hominibus 
credentes. Nessum autem interfecisse nemini profuit nisi Deianirę et Herculi ipsi, huic ne 
mecham haberet uxorem, illi ne adulterii pollueretur infamia. Porro, hereticos confudisse 
omnibus prorsus prodesse est. Ita enim et errantes conuertuntur et conuersi in fide perpetuo 
permanent. Post hęc Nelei Pyliis imperantis regnum euertisse fertur et de duodecim fratribus 
ipsum solum uiuum reliquisse. <note place="margin">(Neleus)</note> Nihil, ut equidem reor, causę opponitur, quare Neleus 
his erumnis afficiendus foret. Nonne igitur iniquum simul et crudele facinus fuit innocenti 
regnum abstulisse et tot uiros nullius criminis conuictos cęde sustulisse? Sed audi, quam raro 
proposito Christi serui, quam pia obseruatione et Nelei regnum destruunt et fratres eius 
interimunt et ipsum Neleum uiuere solum uolunt. Varia supellex et multarum rerum copia 
Nelei fratres sunt. His ergo perfectioris uitę uir contemptis et in egenorum usum erogatis uictu 
tantum necessario contentus in paupertate Deo seruit. Neleus itaque uiuus necessarium uitę 
sustentamentum est. Abiectis autem his, quę superuacanea erant, auaritię euersum est regnum, 
quę in illos dominatur, qui plura quam necesse est concupiscunt. Propterea quidem, quod in 
Hercule tuo scelus fuit, in Christiano uera est uirtus. <note place="margin">(Euritus)</note> Postremo loco dixisti, o poeta, 

<milestone unit="page"/>
quod Euritum, Oechalię regem, liberosque eius inuadens interfecerit et Iolen sibi sponsam, 
quam illi tradere nolebant, raptam abduxerit uehementerque amarit. Haud iniquum censemus 
eam, quę pacta sponsaque erat, dum negatur, per uim eripuisse, sed tamen propterea cędibus 
in illos, quos inuasit, grassari et urbem in ciuium, qui nihil peccauerant, detrimentum atque 
<sic>erumnam</sic> solo ęquare impium immaneque fuisse dicimus. Ne tamen ignores, quam 
laudabili imitatione ista quoque presequatur Deo deditus Christianus, Euritum corpus suum 
esse intelligit, filios Euriti ipsos corporis sensus, Iolen uero animam esse decernit. 
Disponitque animam a corporis illecebris abductam <sic>recte</sic> copulare rationi, ne caro 
dominetur spiritui, sed e contrario spiritus imperet carni. Cumque sentire coeperit aliam legem 
in membris suis repugnantem legi mentis suę, corpus, perpetuum animę aduersarium, ieiuniis 
extenuat, uigiliis fatigat, laboribus pręmit sensusque omnes a uoluptatis pestiferę cupidinibus 
auertere contendit. Porro, Oechaliam, hoc est, ocium, in quo quiescens corpus animę 
dominabatur, destruit ac dissipat. Sublato quippe ocio prauos quoque corporis affectus per 
laborem compescit. Ita Iolen Eurito filiisque eius ereptam et rationi mentis copulatam 
perpetuo amore complectitur, studens rem gratam suo efficere autori. Hoc idem uel huic 
simile superius disseruimus, si memoria tenes, in Pasiphes tauro, in Olympię ludis, in Ericis 
pugna, fortasse et in quibusdam aliis. Nec piget sępius repetere, quod semper plurimum 
prodest obseruare. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Recreasti me oratione tua, o theologe, ita ut, si optio mihi detur, multo malim me esse 
Christianum quam esse Herculem. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Neque id immerito quidem. Nam uides fortia eius facta et cuncta, quę de illo prisci 
uates fabulantur, longe inferiora esse et pene nihil prę illis, quę a religionis nostrę cultoribus 
factitari audis. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Certe illi, ut iam uideo, ignorantes uerę uirtutis uiam, aiunt Herculem uita defunctum, sicut 
supra est dictum, in deos fuisse relatum. Sed quomodo deus est, in quo minime uera apparuit 
uirtus, sed adumbrata et uulgi opinione, non sapientum sententiis probata? 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Perplacet profecto iam tibi persuasum esse, quod a Christianis in omni perfectę 
laudis genere uictus sit maximus heroum Hercules ille. Sed hoc etiam certum habeas uelim 
multo melius te ad cęleste regnum, quando uita ista decesseris, translatum iri cum morum 
integritate quam illum cum fortium gestorum fama. Semper enim commendabilior est uictoria 
se ipsum uincere quam aliorum regna subiugare, malas cupidines continentię uirtute coercere 
quam immanes belluas horrendaque monstra uirium robore superare. Bonis, iustis, piis, 

<milestone unit="page"/>
innocentibus cęlestis promissa est beatitudo, non potentibus, non fortibus, non mundi gloriam 
adeptis; nisi beatiores putandi sunt, quos humana commendat opinio quam quos Deus, 
omnium dominus, diligit atque amat et in suo supra cęlos regno collocat. Hoc tibi notum esse 
uolui, ut theologos nostros potius quam poetas tuos in dignoscenda rerum ueritate sequaris et 
Ecclesię sanctę pręceptis institutionibusque adhęrendo fabellarum contemnas uanitatem. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> Ego sane, si monitis tuis saluberrimisque consiliis non acquiescam, in tenebris me, ut 
hactenus, cęcutire putem. Denique breuiter, quod sentio, dicam. Tu certe, tu illo deuicto, qui 
horrenda monstra, qui uastos Gygantes, qui immanes tyrannos uicerat, triumphum hodie egisti 
pręstantissimum sęculisque omnibus memorandum. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>THEOLOGVS:</speaker>
               <p> Nolo mihi uictorię huius laudem tribuas. Veritatem tuentibus Deus ipse uires 
suppeditat, quibus nixi uincant. Illi uni gratię agendę sunt, quod uicerimus. Sed tempus est 
iam sole ad occasum prone cęloque aduesperascente coeptum iter repetere. Tu, quorsum uis, 
abi atque uale. Ego quoque uiam ingrediar, quam intermiseram. 

</p>
            </sp>
            <sp>
               <speaker>POETA:</speaker>
               <p> At priusquam discedamus, unum hoc superest, quod dicam: Gratias tibi ago habeoque 
maximas. Vtinam quandoque et referre queam, qui me et erroris uacuum et sententię uerioris 
compotem reddidisti. Atque interim et tu uale! 
</p>
            </sp>
  
         </div>
      </body>
      <back>
        <div type="poesis-carmen">
            <head>Eiusdem carmen de gestis Herculis</head>
            <gap reason="alibi"/>
            <l>
               <ptr target="http://ffzg.hr/klafil/croala/cgi-bin/getobject.pl?c.4:5.croala.16821"/>
            </l>
        </div>
        <div type="poesis-epigramma">
            <head>Eiusdem tetrasticon</head>
            <gap reason="alibi"/>
            <l>
               <ptr target="http://ffzg.hr/klafil/croala/cgi-bin/getobject.pl?c.4:5.croala.16821"/>
            </l>
        </div>
        
      </back>
   </text>
</TEI>