<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
    <teiHeader>
        <fileDesc xml:id="crijev-i-sorgo-1509">
            <titleStmt>
                <title>In Junium Sorgium avunculum suum 
                    funebris oratio, versio electronica</title>
                <author key="crije02">
                    <name xml:lang="hr">Crijević, Ilija</name>
                    <date>1463-1520</date>
                </author>
                <editor>István Hegedüs</editor>
                <respStmt>
                    <resp>Editionem electronicam curavit</resp>
                    <name>
                  <ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
               </name>
                </respStmt>
                
            </titleStmt>
            <editionStmt>
                <edition>
                    Digitalizat dijela kasnijeg znanstvenog izdanja (1906).
                </edition>
            </editionStmt>
            <extent ana="C">Mg:C Verborum 4212, versus 35</extent>
            <publicationStmt>
                <p>Elektronska verzija: Digitalizacija hrvatskih latinista, znanstveni projekt na
                    Filozofskom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu, Hrvatska. <date when="2010-01">siječnja 2010</date>
            </p>
            </publicationStmt>
            
            <sourceDesc>
            <bibl type="repo" ana="digital">Digitalna verzija: CroALa</bibl>
            
               <bibl>
                  <editor>István Hegedüs</editor>.
                    Analecta recentiora ad historiam renascentium in Hungaria litterarum spectantia, iussu Academiae Scientiarum Hungaricae, ex variis fontibus hausta cum commentariis edidit Stephanus Hegedüs. <pubPlace>Budapestini</pubPlace>: <publisher>Typis V. Hornyánszky</publisher> (1906) .</bibl>
         </sourceDesc>
            
        </fileDesc>
        <profileDesc>
         <abstract>
            <p/>
         </abstract>
         <settingDesc>
            <p/>
         </settingDesc>
         <particDesc>
            <p/>
         </particDesc>
         <langUsage>
            <language ident="lat" xml:lang="hrv">latinski</language>
         </langUsage>
         <creation>
                <date notBefore="1509" period="15xx_1_third">post 1509?</date>
            </creation>
         <textClass>
                <keywords scheme="typus">
                    <term>prosa</term>
                </keywords>
                <keywords scheme="aetas">
                    <term>Litterae renatae (1400-1600)</term>
                    <term>Saeculum 15 (1401-1500)</term>
                    <term>Saeculum 16 (1501-1600)</term>
                    <term>1451-1500</term>
                    <term>1501-1550</term>
                </keywords>
                <keywords scheme="genre">
                    <term>prosa oratio - oratio</term>
                    <term>prosa oratio - oratio funebris</term>
                </keywords>
            </textClass>
      </profileDesc>
        
        <revisionDesc>
            <change>
                <name>
               <ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
            </name>
                <date>2012-08-31</date>
                Verzija za CroALa.
                Latinski spellcheck.
            </change>
            <change>
                <name>
               <ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
            </name>
                <date>2010-01-30</date>
               Prva verzija.
            </change>
            
        </revisionDesc>
        
    </teiHeader>
    <text type="prorsaOratio">
        <front>
            <div type="prosa-epistula-dedicatoria">
                <opener>AELIUS <abbr>LAM: CER: P. L.</abbr> PETRO SORGIO 
                    FRATRI SUO.</opener>
                
                <p>En orationem quam habui funebrem in avunculum meum 
                patrem tuum, quam olim debui, nunc mitto, non quia noluerim (absit hoc a me) ut tibi paternas laudes invideam quae 
                mihi tecum communes sunt; sed quia mihi defuit librarius 
                et ego multum diuque occupatus (ut scis) professione mea 
                litterarum et familiari cura et horariis precibus vix inter 
                respirandum haec scripsi et emendavi, non mea igitur sed 
                tot rerum quibus obruor, culpa est, quod tardius hanc orationem quam velles accipis, uberior tamen est, et quasi 
                <milestone unit="page" n="138v"/> corpulentior ; quae prius pro ratione temporis habita fuit 
                exilis. Scis enim inter parandas exequias hanc subito laudationem effudisse: quare olim paene crudam nunc maturiorem accipe quae moram etiam tibi persolvit cum ad te 
                veniat expolita, ut operae pretium sit expectasse, ut sponsam aliquam, quae dum <sic>comitur</sic> ornatur annus abit; si tamen 
                decenter ornata et pulchrior prodit, nedum tarditatis veniam 
                impetrat, sed ipsa mora fit amabilior.</p> 
                
                <note xml:lang="hu">A czim = Aelius Lampridius Ceruinus Poeta Laureatus. </note>
                <note xml:lang="hu">A keziratban : famigliari. </note>
                <note xml:lang="hu">U. o. praecium. </note>
                
            </div>
        </front>
                <body>
                    
                    <div type="prosa-oratio-funebris">
                        <milestone unit="page" n="96"/>
            <milestone unit="page" n="97"/>



            <head>AELIUS LAMPRIDIUS CERUINUS POETA LAUREATUS 

IN JUNIUM SORGIUM AVUNCULUM SUUM 

FUNEBRIS ORATIO.</head> 

            <p>Cum celerius quam opinabar Avunculus meus decesserit 
et ego gravibus curis distinear, neque in hoc obitu a lachrymis temperare possim: et hunc qui supra privatum virum 
est in funere laudandum susceperim, non mea, sed fortunae 
et temporis erit culpa, si neque larga aut magnifica neque 
amplitudine defuncti digna fluxerit oratio et eo magis quod 
in otio et umbra sine usu et stilo studiorum intermissione dicendi desuetudine ac situ quodam consenuerim : scitis 
<milestone unit="page" n="139r"/>
enim quantis angustiis, quo sermone quotidiano inter provinciales obruor, ut vix <sic>succissivo</sic> tantum tempore nec nisi 
libris legendis vacare possum; quo magis magisque mirandum esset litteras et verba Romana: quae nunc ubique 
locorum in tanta hominum colluvione degenerant, mihi penitus non exolevisse; praesertim cum mihi non patria nec 
ingenerata, sed nova et ascita et aliunde sita fuerint: quae 
tamen si mihi propria et nativa contigissent: neque alius 
sermo quam latinus mihi peculiaris ac domesticus fuisset, 
deprecandum tamen hoc munus jure merito videretur in 
tanta civitatis expectatione, celebritate, consensu, et non 
unius Aristharchi, sed ad unguem exactissima et semper 
recta quasi ad amussim multorum censura. Praesertim 
in hoc <sic>emplo</sic> sacratissimo tot sacerdotum Domicilio peritissimorum, cum mihi non sit agendum inter fratres Arvales aut Salios, aut flamines, Diales, aut reges Aricinos, 
sed in Schola, et familia tot Theologorum et in coelesti 
Christianorum meliori quam Platonis aut Xenophonis aut 
Ciceronis R. p. quominus habuisse videor rationem defunctum ornandi, superstites consolandi, mei nominis servandi; 
qui repentinam laudationem in obitu tanti viri: neque solum 
<milestone unit="page" n="139v"/>



               <note xml:lang="hu">A keziratban : iigyanazon abbreviatioval, mint fentebb lattiik</note> 
               <note xml:lang="hu">U. 0. ocio.</note> 
               <note xml:lang="hu">U. 0. amusim.</note> 
               <milestone unit="page" n="98"/>

Equestri, sed etiam Senatoria dignitate praediti sine ulla 
justi temporis occasione suscipere non veritus sim ; quasi 
nesciam nihil triviale, aut obscurum, aut exile, sed amplum, 
magnificum luculentum excelsum et immortale quiddam  
huic funeri ornando conferri oportere, alioqui maligni laudatoris esset et infelicis ingenii tot laudes deterere, gloriam 
elevare : amplitudinem coarctare, fastigium detruncare, famam 
non extendere : proinde nequid tanti viri laudibus derogetur, multo majori temporis et ingenii copia ; nec nisi 
Demosthenis aut Ciceronis opus esset eloquentia. Nam ut 
imaginem Alexandri magni nemini praeter Apellem et Lysippum licuit effingere ; sic fortium virorum pacis et belli 
praeclara facinora, ne scribendo devenustentur multum 
diuque <sic>neque</sic> ab omnibus sudari oportet, quod utrumque 
cum mihi desideretur : videlicet idonea temporis et ingenii 
facultas : temere me arbitrabor facere qui rude quiddam et 
inexpolitum in talis ac tanti viri laudes non verear effutire: 
tua tamen pietas Petre vir integerrime paternis laudibus 
prospectura caeteros omnes obaudit ; me unum, quod vehementer exoptat, et expetit, sperat vel ex tempore praestaturum praeterea neminem : quod si vulgus et triviales magistros
<milestone unit="page" n="140r"/>  
repudiatum, me praeter omnes selectum iri non 
poenituerit ; et tua te non fefellerit opinio, non ingenio, 
sed Aleae dicentis erit tribuendum, incertum anceps fallax 
et citra rerum verborumque optionem nec lima elaboratum, 
nec cura perfectum dicendi genus sequuturi. Nam si bene 
ceciderit sors bis commendabimur benedicendi copia et 
gratia celeritatis, alioqui non fallor minore plausu et delectatione dicentis ornatu nitentia quam contemptu et fastidio 
quae negligentius <sic>obolescunt</sic> suscipi solere : magisque subsanari quam laudari digna, utcumque erit juvabit me interim 
haec Avunculo meo justa persolvisse, deque posteris illius 
saltem amore atque benivolentia sin minus ingenio bene 

<note xml:lang="hu">Hogy mily hibas liasznahita fordul ele az irasjeleknek a Cerui- 
nus iratait tartalniazo keziratok masolasaban, el lehet kepzelni, midon 
e szo utan pontosvesszo all, holott a kovetkezo szoval szoros kap- 
csolatban all. Eii az irasjeleket hallgatolagosan atjavitottam.</note> 

               <note xml:lang="hu">A keziratban quidem.</note>



               <milestone unit="page" n="99"/>  

meruisse. Nam defunctorum laus instar patrimonii haereditarium bonum est nullumque majus in suorum desiderio 
solatium, aut efficacius exemplar quam cognatorum est ad 
bonos mores; quamvis igitur repentina oratio periculorum<ref/> 
plenum opus Aleae. Cuncta tamen temeritati non permittam 
pro temporis et loci ratione cursim dicturus, et mensariorum more facturus, qui multorum annorum rationes in unam 
tabellam <ref/> colligunt : aut naves gubernantium, qui portus 
maria<ref/> littora insulas in unius membranae corio, minore 
veritatis, quam magnitudinis dispendio circumscribunt.<ref/> Sic 
ego breviter ero contentus et signanter tanti viri laudes 
indicare non persequi perstringere non complecti mox eadem 
<milestone unit="page" n="140v"/>
uberius et copiosius ubi justum tempus dabitur litteris relaturus, quamvis ut aliquanto plura, non tamen omnia quae 
de tanto viro dicenda sunt libris vel voluminibus capi possunt. Quo fit ut non unus aut alter dies : sed ne plurimi 
quidem tantis virtutibus enarrandis satis esset.<ref/> Facilius 
enim quis illius pacis et belli praeclara facinora nimis quam 
satis ut puto laudaret : quo magis in hoc temporis articulo 
laboro et ineptire videor, dicam tamen non ut volo, sed ut 
scio et possum nec ab re est animi bona corporis et externa 
commoda recensere : neque quicquam quod domi aut foris 
militiaeve privatus aut in potestate gesserit conticescere. Ut 
tamen ordine quo quaeque pars exposita est transigatur, 
a virtute primum : quae sola est animi laus, incipiendum, 
cujus contemplatio laudem procreat, admirationem parit et 
immensum illius comparandae studium accendit : sed ab 
illa primum quae semideos facit cujus meritis non unus 
Hercules in coelum relatus est : hoc est fortitudine sumemus<ref/> initium cujus heroicae virtutis undeviginti natus 



<note xml:lang="hu">A kezirat masolataban : pericoloso. </note>
               <note xml:lang="hu">- A keziratban : tabuUam. </note>
               <note xml:lang="hu">^ U. 0. liiarria. </note>
               <note xml:lang="hu">^ U. o. circuraserunt, erthetetlen. </note>
               <note xml:lang="hu">^" U. o. az irasjelzes itt is felette hibas. Az esset es facilins kozt 
semmi irasjel nem volt, holott pont sziikseges. </note>
               <note xml:lang="hu">" U. o. summemus. </note>



               <milestone unit="page" n="100"/>



annos adhuc indolis<ref/> singulare praebuit experimentum. Nam 
cum legatione fungeretur apud immanissimum Turcarum 
Imperatorem missus ab Illustri Despoto qui prope Danubium 
<milestone unit="page" n="141r"/>
 regnabat et ejus Collega vir, princeps esset Michael Angelus, Machumi Bassae frater (quod nomen est proximae secundum Imperatorem dignitatis) quinque cum quadraginta millibus aureorum pertinaciter flagitantibus Turcis (tanta enim 
summa vectigalis paciscendae pacis gratia fuerat allata) 
nec nisi suspecta pax et insidiosa confoederatio, nec aequis 
conditionibus ad formulam<ref/> responsura concederetur : nullo 
vitae periculo aut hostium minis<ref/> crudelissimis<ref/> convinci 
potuit quin in dissimulanda pernegandaque pecunia, et sua 
fide et opibus Despoti <corr>conservandis</corr> pertinax esset, adeo ut 
cum carnifex illum capite luiturum diceret, nisi confestim 
vectigal redderet, ille imperterritus et sui propositi tenax 
se malle de vita quam de sui principis fide decedere pronunciavit. o, magnanimo viro dignam vocem, nec carnificis, 
aut Tyranni vultu effoeminatam, o, posteris imitandam fortitudinem, qua pulcherrimae mortis occasionem velut obviam : 
libens non detrectavit, ut tanquam victimae et Martyr suum 
sanguinem Deo dedicaret ; sed imperator jus gentium violare 
veritus Despoti principis legatum <corr>incolumem</corr> et illaesum dimisit, incredibilem illius dictorum factorumque admiratus constantiam sospes igitur salvis etiam tot pecuniis, sed magis 
integra fide ad suum principem reversus tanta gratulatione 
<milestone unit="page" n="141v"/> susceptus est, ut illi venienti ter assurrexerit, ter publice 
gratias egerit<ref/> Despotus.<ref/> Secunda legatio illius ut minus 
laboriosa, sed magis honorifica. Nam Vladislaus Rex posthumus, Despoto gratificaturus; cum cuperet amicos illius Equites facere, hunc imprimis in gratiam Despoti torquibus aureis 
donavit ; quem honorem nunquam Domi <sic>obtentare</sic> voluit ; 



<note xml:lang="hu">^ A keziratban rendkiviil megrougalt a szoveg ; i» indde all, 
mi teljesen erthotetlen A javitast en eszkozoltem 
</note>
               <note xml:lang="hu">" U. 0. for»iHla nyilvanval(')an hibas. </note>
               <note xml:lang="hu">' U. 0. tevesen : nimis. </note>
               <note xml:lang="hu">* U. o. crudelissi(morum\ </note>
               <note xml:lang="hu">* U. 0. aegerit. </note>
               <note xml:lang="hu">« U. 0. Despothus. </note>







               <milestone unit="page" n="101"/>



magis animi conscientia,<ref/> quam pompae splendore aut 
Equestri dignitate contentus ; quo pudore claro, atque honesto 
non minus auctoritatis, at minus invidiae suos inter Cives comparavit. Quam vero illius justa splendida magnifica ampla 
fuerit militia : quantum laboris periculi molestiae sumptus 
pro recipiendo Despoti<ref/> Regno, quod hostes occupaverant, 
susceperit, ut nihil arduarum et difficilium rerum stabili et 
perpetua fide pro principe adiuvando formidaverit, Danubius 
et Pannonia virtutum parens testis. Hinc illud olim scripsimus 

<quote>
                  <l>Juni gloria magna Sergiorum </l>
                  <l>Cuius Militiae nivalis Ister </l>
                  <l>Et Pannonia bellicosa testis.</l>
               </quote>

Neque enim in bello tantum ; sed etiam in praelio versatus 
est atque inter confertissimos Christiani nominis hostes 
bis pugnasse bis vicisse dicitur, ductu et auspicio Janci 
Gubernatoris in cuius castrensi contubernio sumptuose instar 
principis curribus vectus ; ut nemo magis in tot victoriis 
<milestone unit="page" n="142r"/>
jure ac merito gloriari possit. Haec foris, domi vero duplicem legationem nec magis Ungaricam quam Turcicham gessit. 
Priorem aeque splendide magnifice administravit atque constanter. Nam cum Rex Mathias a nostris civibus Ulatci <ref/>
ducis demortui depositum peteret ausus <sic>et</sic> dicere : quod tu 
nunquam optime Rex faceres nobis faciendum suades. Nam 
tu quicquid polliceris omnibus exhibes et fidem vel hostibus 
servas ; quam minore periculo posses praevaricari ; qui non 
modo tua conservare par es ; sed etiam aliena obtinere 
difficilius velles quam posses : nobis vero quibus nihil 
praeter fidem integrum superest : si ea salva non sit, 
omnium gentium praeda atque ludibrium sumus : <sic>sumus</sic> 
enim quod jurisjurandi neglecta relligio Deos ultores habebat: sic ille cum regem non Tyrannum gereret, huic deprecationi magis quam suae libidini locum dedit. Caeterum 
illa Turcica legatio magni et excelsi animi est; nec sine 

<note xml:lang="hu">^ A keziratban tollhibabol : conscentia. </note>
               <note xml:lang="hu">- U. 0. Despothi. </note>
               <note xml:lang="hu">^ Nem birtam e nev torteneti voltat pontos adat alapjan meg- 
talalni. </note>



               <milestone unit="page" n="102"/>
ampla et splendida mentis propositione : et maxime in hoc 
commendanda, quod nihil ad privatum commodum respicit : 
sed tota respublica <ref/> est quae sola et unica causa est, tanti 
laboris, molestiae periculi suscipiendi. Quid de justitia talis 
ac tanti viri dicam sine qua Reges Tyranni Magistratus 

<milestone unit="page" n="142v"/>
 mera latrocinia sunt, in qua servanda quam rectus fuerit. 
testis curia, testis Magistratus, testis publice et privatim 
tota civitas ; quod natura, quod usus, quod juris et aequi 
cognitio, quod recta ratio suaserunt, illum semper et fecisse 
et dixisse neque gratiae, aut simultati, aut privato commodo 
quam justo et aequo illum tribuisse : aut potius voluisse 
tribuere : imprudenter enim laudantis esset dicere nunquam 
illum titubasse ; nunquam exorbitasse, ausim tamen affirmare 
quandocunque placuerit, opinione non voluptate lapsum fuisse, 
cujus rei cum clara et constans fama sit, et adhuc recens 
recordatio, illorum qui vivunt ; me nihil falsi dicere, nihil 
veri silere, nihil in gratiam facere non modo senatus, sed 
etiam tota civitas est testis locupletissima, quorum assidue 
non meminisse, ut ingrati esset animi, sic etiam civis, cum 
de republica tum etiam de bonis moribus male merentis. 
Neque vero illud liberalissimi patris exemplar bonis civibus non 
imitandum quod tibi opem trevir<ref/> prudentissime ut ille magis 
integer reipublicae vacaret ; jam provectiori totam rem familiarem gubernandam <sic>commisserit</sic>? Nam cum Senum praesertim 
tenacitas et avaritia sit morbus insanabilis ; ita omnes supraquam oportet, aut decet invigilant et serviunt pecuniae, cuius 
<milestone unit="page" n="143r"/> 
habendae cupiditas una cum ipsa crescit, ille degeneris et 
abjectioris animi putavit esse, privatae rei studio a publicis 
rebus averti. Quare curas familiares filio commendavit ipse 
senatoriis muneribus acriter indulsit quod utrumque bene et 
commode successit : nam quo plura in filium contulit eo plura 
possedit ; illius opera crescentibus divitiis quas omnes filius ad 
patris imperium tenuit, neque aliter quam jussit tantae liberalitatis auctor dispensavit omnia solus habens, atque omnia dilargitus. Neque vero tam pervigilem Argum fuisse fabulamur : 


<note xml:lang="hu">' A kezirat masolataban : rcipublica helytelen. </note>
               <note xml:lang="hu">' A kormányzó collegium czime. </note>




               <milestone unit="page" n="103"/>



neque illos Dracones quorum alter poma, alter aureum arietem 
custodiebat : quantum ille pro vectigalibus et publicis bonis et 
legibus et justitia tutanda ; fixos inconniventesque oculos et 
soporis <corr>immunes</corr> habuit; exhausto tamen (ut fit) saepius aerario ; 
propter gravia tributa et finitimorum hostium sumptus sic 
patriae suffragatus est : ut non solum investigandae pecuniae 
verbis hortator fuerit, sed etiam oblatis ultro divitiis coeteris 
Senatoribus exemplar et praerogativam — dederit ; ut nemo 
suspicatus sit illum aut pecuniis aut laboribus aut saluti 
suae pro republica parcere ; proinde illum neque hiems 
intractabilis, aut pluvius dies, aut ardor aestatis, aut ulla 
corporis valitudo et ipsa morbus senectus, quin comitia et 
senatum frequentaret, unquam retardarunt ; quem vero aut 
<milestone unit="page" n="143v"/>
servire aut se vivo regnare passus est prout <ref/> reipublicae 
libertatis tuendae Clypeus et defensor acerrimus, cui non 
obstitit a quo non dissensit, cuius gratiam aucupatus, cui 
vel unico verbo ancillatus cujus simultatem veritus? quid 
non libere et aperte fronte gessit, a quo unquam vel amico 
vel consanguineo pro patria abalienari timuit ? quis ab illo 
tanquam a Catone injusta petere ausus? qua spe, quo 
<corr>emolumento</corr>, quo metu? quo dolo? qua gratia unquam a 
sententia potuit abduci, cui non inimicitias pro patria? cui 
non perpetuum bellum indixit, ut judicare nescias an 
justior an constantior fuerit? hoc idem de temperantia et 
omnium virtutum matre prudentia possum affirmare. Quarum 
alterius oris probitate, frontis verecundia, oculorum temperie 
manifesta et perspicua signa praebuit ; alteram tot urbibus 
perspectis, tot moribus exploratis : tot diversarum rerum 
variis percepit eventis, hinc illius continentia parsimonia, 
frugalitas modestia, sobrietas clementia, liberalitas circumspectio, providentia docilitas, nec vulgaris memoria ; sed 
qualis in Cynea aut Simonide ; aut <sic>Temisthocle</sic> ; aut Mitridate, sive in Seneca laudatur: sic ille, quae nunquam aut 
vidit aut audivit, aut legit memoriter tenebat ; nihilque 
facilius quam injurias de more <FONT COLOR="#CC3300"><b>Julii</b></FONT> Caesaris obliviscebatur : 
hinc illum conscia tot gestarum rerum recordatione et  
<milestone unit="page" n="144r"/>
               <note xml:lang="hu">^ A keziratban : pro, eithetetlen.</note>
               <milestone unit="page" n="104"/>

praeteritorum reminiscentia oraculum quodam<ref/> esse diceres, 
neque Annales, fastus, historias<ref/> quotidiano sermoni illius 
anteferres. Itaque in senatu nemo prudentius, nemo crebrius 
sententiam rogatus dixit ; nemo gravius, nemo constantius. 
Quid dicam de corpore, cuius dotes breviter perstringam. 
Vires quas studio et industria rei militaris roboraverat labori 
subeundo pares, staturam magis proceram quam mediocrem, 
membra bellis accommoda firmissimas manus, sensus fere 
omnes integerrimos : conspicuum et venerabilem in senectute 
incessum : vocem bellicam et canoram, gestus omnis decoris 
plenissimos, cultus ornatissimos, sed citra luxum et nihil eviratos habuit ; jaculari equitare et Romano more exerceri solitus, 
dotes corporis a natura datas, assiduo usu et <sic>tricocinii</sic> documentis auxerat : inde robore et arte lacertorum fretus, una manu 
binos arcus et una vice multis admirantibus saepius inflexit ; 
quantum vix in singulis alii facere potuerunt ; eumque crudam 
adhuc indolem sagittis ad scopum dirigendis exerceret, spectante 
Principe bis idem signum percussit, quare ab eodem praeter 
caeteros arcu et aurea pharetra, quasi solus hoc munere 
dignus haberetur donatus ; sic ille quod semper dissilit et 
<milestone unit="page" n="144v"/>
 adeo diversum est robur et prudentiam vires corporis et 
ingenii conjunxit. Nec solum Ulyssem aut Ajacem, sed 
utrumque rarissimis dotibus praestitit. Quid dicam de rebus 
extraneis, patria, parentibus, patrimonio ; patria illius caput 
Illyrici est; in sino Adriatico Venetis secunda. Nam semper 
illis primas partes tribuo. Illyriam vero ab Illuro et suis 
posteris denominatam omnium provinciarum amplissimam et 
numero gentium et diluvio quodam populorum affluentissimam 
esse nemo est qui nesciat. 

<quote>
                  <l>Nam quicumque Moscum interjacet ultimum </l>
                  <l>Thetymque germanam et mare ponticum </l>
                  <l>Et Dalmatarum Australe littus </l>
                  <l>Illyriae Imperio superbit. </l>
               </quote>

Neque vero illa unquam procreandis illustribus viris effoeto 
corpore senuit; siquidem tot imperatores, tot Reges, tot 
<note xml:lang="hu">' A keziratban : quodam. </note>
               <note xml:lang="hu">- U. 0. hystorias. </note>




               <milestone unit="page" n="105"/>



excellentes in omni doctrina et sanctitate viros ; et quorum 
memoria nunquam interitura est, genuit. Quis Claudium ex 
Dalmatarum; quis Diocletianum, quis Aurelianum, Maximum, 
Probum, Constantinum et ex Triballis Justinum Romanos 
Duces, et imperatores Maximos Illuriciano sanguine procreatos non meminit? Quis Orpheum? Quis Zalmoxidem?<ref/> 
quis Anacharsim ? quis Democritum ? quis ipsum Martem 
ejus idem provinciae municipes inficietur? quis Quirinum 
Siscianum praesulem Martyrii corona illustrem ? quis sanctissimum 
<milestone unit="page" n="145r"/>
 virum Hieronymum aeque linguarum, atque doctrinae 
et integritatis et omnium virtutum genere cumulatissimum 
non admiretur ? ut taceam Gothos nobis Conterraneos : 
qui rerum potiti sunt: quorum etiam foeminas fuisse bellicosas 
ex Amazonum genere memoriae proditum est, ut Pontifices 
Romanos Cajum et Joannem etiam Martyrio coronatos <ref/>
omittam : quis sanctissimum Regem Vladislavum cui coelitus 
corona delapsa est? quis illum qui se victimam pro re 
Christiana devovit nostri Regis Patruum satis praedicare 
posset? ut innumerabiles taceam. Hunc nostrum Regem 
Vladislavum cum bello, tum pace clarum, qui suis majoribus 
non tam nomine quam similitudine et cognatione virtutis 
respondet; quis orbis terrarum imperio dignum non judicet? 
Sed omitto nationes ; redeo ad Patriam urbium Dalmatarum primariam, cuius originem indagare non tam 
necessarium quam difficile est. Constat tamen Epidauro<ref/> 
a Sarracenis eversa huc reliquos cives migrasse, mox etiam 
posteriores Romanos ad Illuriam recuperandam bellum 
gerentes<ref/> Reges secutos mortuo Rege ibidem consedisse 
et nostram Civitatem (hoc est) priorem Coloniam casu et 
fortuna auxisse. Nomen vero Ragusae <ref/> inditum a regendo 
<milestone unit="page" n="145v"/>
unius litterae permutatione cum Barbara colluvies Romanum 
sermonem ubique locorum depravaret : neque vero 

<note xml:lang="hu">' A keziratban : Zamolsidem. </note>
               <note xml:lang="hu">- U. o. coronatus. A javitast en eszkozoltem. </note>
               <note xml:lang="hu">^ U. 0. Epidario. </note>
               <note xml:lang="hu">* A bellum utan a gerentes-t a helyes ertelem helyreallitasaert 
magam tettem a szovegbe. </note>
               <note xml:lang="hu">^ Ragusa etymonjat a regendo keresni legalabb is ketes dolog. </note>






               <milestone unit="page" n="106"/>

pernegaverim nostram Civitatem multis nationibus coaluisse 
Romanis Graecis Sclavis. Nam si nimis antiqua repeto in 
nostris majoribus referam Aesculapium Apollinis filium et 
Epidaurum et Achaiam <ref/> quae post Ogygen habitata tantam 
famam in regendis civitatibus comparavit : ut <abbr>S. P. Q. R.</abbr> 
maximam legum et institutionum partem ab inde transtulerit 
Nostram vero Epidaurum non aliunde primitus fluxisse ipsum 
nomen testatur, cuius meminit Gregorius in Epistolis ; et 
Hieronymus in Hilarionis<ref/> vita : et in quarto Caesaris 
Commentariorum libro mentio est : et in Plinio capite XXI 
libri <num value="3">III</num> naturalis historiae <ref/> quam ibidem fuisse etiam 
Romanam Coloniam facile cognoscimus. Quod si posteriore 
Colonia prior aucta est recte nos scripsimus. 

<quote>
                  <l>Ocelle mi Ragusa, Ocelle mi patria </l>
                  <l>Soli marisque quod solum omne circuit </l>
                  <l>Propago vera verior Colonia </l>
                  <l>Bis prolesque Quiritum. </l>
               </quote>

Cum vero binominis Ragusae (ut Epidaurum sileam) 
<milestone unit="page" n="146r"/>
alterum nomen sit Illyricum: nam et Dubrounicus<ref/> hoc est 
silvia sive luceria dicitur nomen ipsum attestatur : haec 
loca Sclavos tenuisse : qui commerciorum<ref/> usu et hospitalitatis vinculo : nostris majoribus socii confoederatique fugarunt ab his locis Sarracenos et omnes Adriatici Maris insulas et Garganum montem occuparunt : nostrae vero dicionis <ref/>
nedum omnia salva sed etiam in dies aucta reliquerunt. 
Quare cum fidem Christianam, nec sine nostrorum persuasione recepissent, multos ex illorum principibus in nostros 
optimates ascivimus. Praesertim Belli Regis socios : qui 
Romam profecti et mox una cum Romanis huc reversi 
sunt ; ut Illyricum recuperarent quo Rege, quem secuti fuerant, apud suos Triballos mortuo et sepulto hic consederunt : 

<note xml:lang="hu">^ A kcziratban : Achium. </note>
               <note xml:lang="hu">* U. 0. Illarionis. </note>
               <note xml:lang="hu">•' U. 0. hystoriae. </note>
               <note xml:lang="hu">* U. 0. Dubrovnica. </note>
               <note xml:lang="hu">^" U. o. Comniertiorum. </note>
               <note xml:lang="hu">" U. 0. ditionis. </note>

               <milestone unit="page" n="107"/>
Sanctisque quorum reliquias secum attulerant suadentibus 
hic esse standum : nec usquam sanctiorem locum esse ; 
nam nostri Majores in Epidauro Joannem Episcopum habuerunt ; et ab inde profugi Christianis manibus huius Civitatis fundamenta jecerunt. Semper enim ab incunabulis 
Ragusa Christum professa, nec ullo vicinarum gentium 
contaminata est contagio : quibus expurgandis sacrae fidei 
lavacro nunquam desiit esse studiosa. Nam et feras gentes 
tanquam mater <corr>officio</corr> pietatis amplectitur et in gremio suo 
salutaribus aquis renascentes coelo donat : quare divinitus 
protegitur, et avitam libertatem perpetua serie conservat, 
et cum Athenae Lacedaemon Thebae et reliqua Graecia perierint, haec a tot fluctibus emersit ; et quasi redivivus ignis 
ab <corr>extinctis</corr> carbonibus reluxit : proinde videre licet urbem 
Ragusam opulentam, magnificam legibus armatam <ref/> moribus 
decoratam, religionis domicilium, pacis nutricem, quietis matrem optimarum artium segetem et seminarium; alienis tutam, 
hospitibus amicam, bonis asylum,<ref/> calamitosis perfugium, 
malis tamen perniciem;<ref/> neque enim cum opus est rei militaris ignara, mare proximum tutata est. Nam ut navigantibus tutum praestaret accessum tot pyratas saepius captos 
suspensosque suae temeritatis poenas luere coegit infensa 
latronibus et pacatissima.<ref/> Caeterum omissa patria, veniamus 
ad familiam cuius <sic>sucurculus</sic> ut major fere pars patritiorum 
Romano germine sobolescit : hinc illud summi poetarum 
Genus a quo Sergia nomen haec gens tot insignibus viris 
in nostra Civitate censetur : sed maxime Ceonico Pasquali<ref/>
nostro Avo et huius defuncti patre : neque enim de suo 
principe tantum benemeritus est: cujus ob singularem prudentiam a consilio fuit, sed etiam patriae tutela et publicae<ref/> 
libertatis praesidium. Nam cum Chercegus Volachorum Dux 
<milestone unit="page" n="147v"/>
               <note xml:lang="hu">' A keziratban: armata. </note>
               <note xml:lang="hu">- U. 0. asyjlum. </note>
               <note xml:lang="hu">•* U. o. pernitiem. </note>
               <note xml:lang="hu">* U. o. paccatissima. </note>
               <note xml:lang="hu">* A Ceruinus-csaladiiak ez az a Iiirneves U^jn, melyrol a beveze- 
tesben szolottuuk.</note>
               <note xml:lang="hu">'' A keziratban: publice. </note>

               <milestone unit="page" n="108"/>

sane<ref/> Dardanorum excursionibus et latrociniis nostram regionem insectaret ab Ungarorum Rege per indutias ad Imperatorem Magmedem<ref/> suo sumptu legationem impetravit: qua 
sane tota nostra respiravit respublica, cuius opera latronibus 
illis ab Imperatore Turcarum visis quiescere nostris mercatoribus liberi commeatus esse coeperunt. Ideo cum Senatus noster 
sanxisset sumptus legationis, quos Ceonicus pro patria <corr>fecerat</corr> 
ex publico sibi restituendos graviter deprecatus est ; quod ille 
pro domo sua et patria non modo sumptus, sed etiam sanguinem 
cum opus esset effundere, non subterfugeret : CCCC igitur 
aureos et ultra patriae gratuitos pro sua liberalitate sponte 
atque ultro remisit. Secunda liberalitas illius rara in Civitate nostra quod suo labore partas divitias cum fratre communicavit : ita ut illum aeque ac se locupletaverit non solum 
vero mercaturis exercendis de more Civitatis dilatus est : 
sed tot proventibus et stipendiis pagorum, quos <foreign xml:lang="hr">Toplicam</foreign> 
               <foreign xml:lang="hr">Dubocizam</foreign> et <foreign xml:lang="hr">Gospogin potoch</foreign> Illyrici vocant. Has enim 
villas, hos vicos dono principis vectigales habuit, ut taceam 
filiarum dotes, et quatuor generos ; immo si fratris filias 
numerare velim plures. Hic igitur pater huic filio praeluxit; 
<milestone unit="page" n="147v"/>
 cuius splendor in sua posteritate crevit. Nam filius majus 
reliquit quam accoepit patrimonium, plures honores in civitate nostra, quam pater gessit, ut qui XL. annos in Magistratu tanquam Fabius in auguratu vixit. Nam decies Rector 
in culmine civitatis stetit censorium jus, sive provisorium 
et tutelaris Blasii<ref/> perpetuus Procurator et publici thesauri 
custos aerarius qui summus est honor creatus est omnium 
denique dignitatum quas gradatim suscepit, continuato cursu 
circuitum tanquam sol annorum, luna mensium vices iteravit : ubi illi neque fortitudo constansque perseverantia neque 
ulla tolerantia<ref/> sive confidentia neque justitia sive aequitas 
continentia clementia<ref/> modestia neque ipsa mater omnium 
<note xml:lang="hu">' A keziratban : sine. Igy sincs sokkal jobb ertelnie. E szo 
teljesen folosleges.</note>
               <note xml:lang="hu">- U. o. II. Mahomet szultan. </note> 
               <note xml:lang="hu">' Balazs vedszent. </note>
               <note xml:lang="hu">* A keziratban : tollerantia. </note>
               <note xml:lang="hu">' U. 0. claementia. </note>
               <milestone unit="page" n="109"/>

virtutum in gubernanda <expan>re publica</expan> defuit prudentia. Quae vero 
liberalitas illius fuerit tot largitiones in egenos docent. Nam 
Francissenis et Dominicenis annuas pecunias et aureas 
vestes ad Sacerdotes ornandos et festorum pompas obtulit : multo etiam plura semotis arbitris mercantium familiis 
dedit, ostentationis et aurae popularis contemptor in 
sororis etiam filia collocanda quadrantem dotis dono supplevit, multorum etiam preces muneribus praevenit et illis 
qui naturali pudore pati extrema mallent, quam petere 
per alios ut ipse dator ignoraretur saepissime donavit sanctissimos viros Paullinum Nolanum et Nicolaum Episcopos 
<milestone unit="page" n="148r"/>
imitatus, atque illud praeceptum secutus ignorandum sinistrae<ref/> 
quod dextera dederit ; neque nobis canendum tuba cum liberales sumus civium<ref/> vero animos non corruptelis, aut largitione sed humanitate et fide et benivolentia et integritate 
conciliabat et virtutibus cultum honorem reverentiam parabat 
neque enim turpem questum aut infame compendium aut 
illicitos census ut quadruplatores<ref/> faciunt : Deo templis, 
aegrotis et omni ope destitutis, aut captivis redimendis ut 
non nulli faciunt obtulit ; sed patris et suo labore partas 
opes et utriusque parsimonia conservatas ; ad inopiam multorum sublevandam liberaliter et honeste deprompsit: sed 
quemadmodum vetustatis opinio fuit Herculi decimas offerentium divitias augescere, sic illa pia pecuniarum effusione 
magis magisque videbatur ditescere, qui licet in victu quotidiano parcus et frugi fuerit et modico contentus : tamen 
in publico largiores epulas dabat, tapetis auleis abacis splendidius et rara et excellenti supellectile sumptuosus. Domus 
vero illius ultra privatos homines opulenta et magnifica est 
operosis cubiculis, luminosis fenestris, trabibus inauratis. Praeterea villas domos et omnia caetera nitoris plenissima. Venio 
<milestone unit="page" n="148v"/>
ad ultimum actum et supremum vitae tanquam alicuius fabulae peractionem cum semper ab ineunte aetate rebus divinis 
cultum fidem observantiam pietatem praestiterit in hac 


<note xml:lang="hu">' A keziratban: sinistre. </note>
               <note xml:lang="hu">^ U. o. civum = tollhiba. </note>
               <note xml:lang="hu">^ Ez igen erdekes új szo a magyarorszagi latinsag szokincseben. </note>
               <milestone unit="page" n="110"/>

extrema valitudine, qua tandem ingravescente decessit, singula vitae commissa quae in toto vitae curriculo perpetravit optimo Sacerdoti confessus non minus lachrymis quam 
Sacerdotis expiatione penitus abolevit : et sic omni sordium 
aspergine detrusus puris sensibus ac sine ulla labe sanctissimum panem accepit<ref/> immo Christum immo potius ab illius 
immensa magnitudine receptus <ref/> est ; in illo et per illum 
per omnia saecula sine fine permansurus. Quare non dubium 
est Junium Sergium Avunculum meum propter vitam integerrime actam et ultimam mortis sanctimoniam : Deo optimo 
conciliatum aeternae foelicitatis gaudio perfruiturum. Quod 
cum ita sit, cum praeterita si qua est humanae vitae foelicitas tum praesens quae vera est et solida gloria luctus 
muliebres ululatus lachrymas planctus querelas lamenta 
<corr>naenias</corr> dehortari videntur. Nam si flemus illos qui fragilitatem incorruptioni,<ref/> mortalitatem immortalitati mortem 
vitae commutarunt non illorum, sed nostra lugemus incommoda. quorum jucundissima consuetudine atque dulci 
<milestone unit="page" n="149r"/> 
praesentia<ref/> sumus orbati ; sin vero qui suum diem tam pie, 
tam sancte ac devote obiverunt miseros aut nullos putamus, 
maligni atque ingrati divinae clementiae et illorum foelicitatis interpretes sumus, quare ut recte sentiamus illum nobis 
coelitus delapsum haec putemus dicere.</p> 

            <floatingText>
               <body>
                  <l>Qui modo fretus eram germano corpore, cuius</l> 
                  <l>Hospitium consors pars fuit una meis, </l>
                  <l>Hei mihi divellor quicum spiravimus una. </l>
                  <l>Concordes qui cum res simul una fui. </l>
                  <l>Corporis atque animae nexus solvuntur amici, </l>
                  <l>Copula naturae mutua parque fides. </l>
                  <l>Hinc procul invitus quamvis ad sidera cessi, </l>
                  <l>Invitus membris auferor ipse meis. </l>

                  <note xml:lang="hu">' A keziratban : accoepit. </note>
                  <note xml:lang="hu">- U. o. recoepit. </note>
                  <note xml:lang="hu">^ U. o. corruplioni. nem fejezi ki az ellentetet, mely a követ- 
kezö két szó egymasmelle helyezeseben is raegayilatkozik. </note>
                  <note xml:lang="hu">* U. 0. presentia. </note>
                  <milestone unit="page" n="111"/>

                  <l>Verum operae precium est divortia cernere nostri </l>
                  <l>Corporis et tanti est flebile dissidium. </l>
                  <l>Namque<ref/> ego nunc foelix tenebrarum et carceris expers </l>
                  <l>Laetor ab humana colluvione procul. </l>
                  <l>Ut prius includor, nec carcere sive sepulcro </l>
                  <l>Nec patior tenebras, quae mihi corpus erant, </l>
                  <l>Lux mihi natalis mors est : haec ultima meta </l>
                  <l>Mortis et aethereae lucis origo fuit. </l>
                  <l>Adde quod hic pulvis redivivo corpore surget </l>
                  <l>Nec cinis est tumulus irrecidiva<ref/> suis </l>
                  <l>Namque<ref/> hominis facies mea sole micantior ipso </l>
                  <l>Clara renidescet, praepes et ales erit. </l>
                  <l>Interea sobolis reparabimur indole : namque:<ref/>
                  </l>
                  <l>Hic patris ille, sui filius instar avi est. </l>
                  <l>Ergo querelarum jam sit modus : ecce supersum </l>
                  <l>Caelo anima, in terris posteritate mea.</l>
               </body>
            </floatingText> 

            <closer>Finis.</closer> 


            <note xml:lang="hu">^ A keziratban: Nanque. </note>
            <note xml:lang="hu">- Az irrecidiva itt a vers kedveert all : de soloecismus ; mert a 
cinis-szel nem egyezik. </note>
            <note xml:lang="hu">^ A keziratban : Nanque. </note>
            <note xml:lang="hu">* U. o. Nanque. </note>




                                          </div>
                    
                    
                </body>
  </text>
</TEI>