Negotium ducatus accepi iam esse in eo statu, ut non sit pro hac magnopere laborandum, admissum esse in possessionem ducatus servitorem Vestrae Maiestatis. Quae si vera sunt, prout mihi pro verissimis sunt relata, non dubito Vestram Maiestatem iam de hoc factam certiorem. Ego tamen sub hoc dubio non omisi tam apud Sanctissimum Dominum Nostrum, quam alibi facere omnia ea, quae hic fieri per me poterant, quaeve mihi a Maiestate Vestra et ab Serenissima et Gratiosissima Domina Mea, Sacratissima Reginali Maiestate fuerunt commissa, et quoniam ipse non sum ad caesarem iturus, egi apud Sanctissimum Dominum Nostrum, ut causam hanc reverendissimo domino, cardinali Salviato legato, diligentissime committeret, qui iuxta instructionem oratoris Vestrae Maiestatis apud caesarem exsistentis 4 agere deberet.

[2.] Consilium enim meae ad caesarem profectionis fuit mutatum, cuius mutationis vix scirem ego ipse dicere certam causam. Hoc scio, pontificem, ut ad Vestram Maie statem scripseram, fuisse in ipso mei huc adventus principio huius meae profectionis cupidissimum. Nunc vero non ita, neque aliam causam affert, nisi litteras et mandata serenissimi et gratiosissimi domini mei regis serius quam oportebat venisse. Si me illuc ire contigisset, nihil mihi optatius certe fuisset, quam Vestrae Maiestati tam in hoc negotio Barensi, si nondum confectum fuisset, quam in aliis, quae mihi commissa fuissent, servire. Pro pace autem et concordia illorum principum, pro liberatione Christianissimi regis (nam et hoc mihi per clementissimum regem meum fuerat commissum) totis viribus elaborassem. Et ego ita certe existimo, Sapientissime et Clementissime Rex, non futuram fuisse hanc vel meam vel alterius et prudentioris et maioris me Vestrarum Maiestatum servitoris illuc profectionem a statu praesentium rerum atque ab illorum principum nunc inter se tractatibus alienam. Non enim dubito Vestrarum Maiestatum auctoritatem, qui soli cum vestris subditis sustinetis pondus diei et aestus, multum potuisse illos monere, et plus quam omnium reliquorum principum auctoritatem. Sed ego haec me prudentioribus relinquo iudicanda. Ego is sum, cui quicquid per Vestras Maiestates oneris, quod humeri mei ferre possint, iniungetur, libens feram etiam si longe ultra Hispanias mihi esset in servitiis Vestrarum Maiestatum eundum. Et quidem de his ac de negotio Barensi hactenus. Venio ad alia.

[3.] Cum pontifex litteras de foedere per Vestram Maiestatem cum Turca inito et de pace cum illustrissimo magistro Prussiae facta perlegisset, et cum ego paucis verbis utriusque rei causas, quas et antea a me audiverat, ei exposuissem, multa mecum et reverendissimo domino cardinali Caesio, 5 qui pro reverendissimo domino cardinale Sanctorum IIII 6 nunc absente aderat, est locutus. Quorum omnium illa est summa: sese Vestram Maiestatem de foedere cum Turca inito habere excusatam, neque miraturum, si rex etiam Hungariae Vestrae Maiestatis exemplum secutus idem faciet. Nam et de hoc dominum etiam meum clementissimum idem tractare pontifex non est nescius. Totam hanc rem, quomodocunque cadat, non Vestris Maiestatibus, quae a tot annis hostes Christianae reipublicae solae sustineretis, sed principibus Christianis, qui nullo modo ad pacem induci possent, esse inputandam. 4  5  Johannes Dantiscus. On him see notes for the previous letter. Paulo Emilio Cesi (1481–1537), Cardinal of Umbrian origin. 6  Cardinal Lorenzo Pucci.

Vade retro

Vade porro