Niger, Toma [1502]: Divina electio ac tempestiva creatio serenissimi principis Veneti Leonardi Lauretani cum pronostico sui invictissimi principatus, versio electronica, 429 versus, verborum 2723, ed. Giuseppe Praga Neven Jovanovic [genus: poesis - elegia; poesis - panegyris; poesis - epigramma] [numerus verborum] [niger-t-divin.xml].
Si vis in lexico quaerere, verbum elige et clavem 'd' in claviatura preme.
<?xml version="1.0" encoding="UTF-8"?>
<TEI xmlns="http://www.tei-c.org/ns/1.0">
<teiHeader>
<fileDesc xml:id="niger-t-divin">
<titleStmt>
<title ref="niger02-c01-1501">Divina electio ac tempestiva creatio serenissimi principis Veneti Leonardi
Lauretani cum pronostico sui invictissimi principatus, versio electronica</title>
<author ref="niger02">
<name xml:lang="hr">Niger, Toma</name>
</author>
<editor>Giuseppe Praga</editor>
<editor>Neven Jovanović</editor>
<respStmt>
<resp>Edidit et editionem electronicam correctiorem praeparavit</resp>
<name xml:id="NJ">
<ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
</name>
</respStmt>
<respStmt>
<resp>Electronice transcripsit</resp>
<name>Jakša Bilić</name>
</respStmt>
</titleStmt>
<editionStmt>
<edition>Digitalizat modernog znanstvenog izdanja (1933).</edition>
</editionStmt>
<extent ana="C">Mg:C 429 versus, verborum 2723</extent>
<publicationStmt>
<p>elektronska verzija: Digitalizacija hrvatskih latinista, znanstveni
projekt na Filozofskom fakultetu Sveučilišta u Zagrebu,
Hrvatska. <date>Srpnja 2012.</date>
</p>
</publicationStmt>
<sourceDesc>
<bibl type="repo" ana="digital">Digitalna verzija: CroALa</bibl>
<bibl>Niger, Toma Panegyris p. Thomae Nigri Delmatae ... in creationem faustam serenissimi principis Veneti Leonardi Lauretani Venetiis Per Bernardinum Venetum de Vitalibus 1501 /1502!/ /16/ pag. ; 8o Carmen. -
In: G. Praga, Tommaso Negri da Spalato, umanista e uomo politico del sec. XVI,. »Archivio Storico per la Dalmazla«, 15 (1933), br. 8, str. 159-184, pag. 176, 187-201 Tit.: Divina electio ac tempestiva creatio .... <note>Xb * Jurić. Scriptores NSK Zagreb RIIF-8o-436</note>
</bibl>
</sourceDesc>
</fileDesc>
<profileDesc>
<abstract>
<p/>
</abstract>
<settingDesc>
<p/>
</settingDesc>
<particDesc>
<p/>
</particDesc>
<langUsage>
<language ident="lat" xml:lang="hrv">latinski</language>
</langUsage>
<creation>
<date when="1502" period="15xx_1_third">1502</date>
</creation>
<textClass>
<keywords scheme="typus">
<term>poesis</term>
</keywords>
<keywords scheme="aetas">
<term>Litterae renatae (1400-1600)</term>
<term>Saeculum 16 (1501-1600)</term>
<term>1501-1550</term>
</keywords>
<keywords scheme="genre">
<term>poesis - elegia</term>
<term>poesis - panegyris</term>
<term>poesis - epigramma</term>
</keywords>
</textClass>
</profileDesc>
<revisionDesc>
<change>
<name>
<ref type="viaf" target="6913774">Neven Jovanović</ref>
</name>
<name>Luka Špoljarić</name>
<date>2012-07-10</date>
Novo, unificirano zaglavlje.
</change>
<change>
<name>Jaksa Bilic</name>
<date>2012-02-18T18:40:00</date>
</change>
</revisionDesc>
</teiHeader>
<text>
<body>
<div type="poesis-panegyricus">
<head>DIVINA ELECTIO AC TEMPESTIVA CREATIO SERENISSIMI PRINCIPIS VENETI LEONARDI LAURETANI
CUM PRONOSTICO SUI INVICTISSIMI PRINCIPATUS</head>
<div type="poesis-epigramma" met="elegiacum">
<head>P. THOMAE NIGRI DE PROPRIETATE ET LAUDIBUS LAURI AC INSIGNIS LAURETANORUM.</head>
<l n="1">Laurus olet, redolentque rosae, Leonardus utrumque;</l>
<l n="2">Nam superat cunctas nardus odore rosas. </l>
<l n="3">Nunquam tacta polo Laurus nec fulminis ictu,</l>
<l n="4">Iupiter, aut telis est iaculata tuis. </l>
<l n="5">Semper, Laure, uires, uiridi nec in arbore desunt</l>
<l n="6">Grata rosis croceus ceruleusque color. </l>
<l n="7">Caesar fronde tua uictoribus atque poetis</l>
<l n="8">Et solet hac sacras cingere fronde comas. </l>
<l n="9">Grata uiris, dilecta deis uel Apolline teste,</l>
<l n="10">Gratior at Venetis qui tua serta gerunt. </l>
<l n="11">Tantum annosa cadis, tamen haec numerosa Quiritum</l>
<l n="12">Lauretana cohors mox pia damna leuat. </l>
<l n="13">Mox etenim totidem fecunda repullulat arbor</l>
<l n="14">Frondibus, Herculeus ut facit Hydra labor. </l>
<l n="15">Felix ergo locus quem uiuida Laurus obumbrat,</l>
<l n="16">Quem tegit umbriferis Laurus amoena comis.</l>
</div>
<div type="poesis-panegyris" met="elegiacum">
<head>Panegyris. <abbr>P.</abbr> Thomae Nigri Delmatae archipraesbyteri ac uicarii Spalatensis in
creatione fausta Serenissimi principis Veneti Leonardi Lauretani.</head>
<l n="1">Fluctuat assiduis fidei dum cymba procellis </l>
<l n="2">Totus et infestis naufragat orbis aquis. </l>
<l n="3">Ille fuit Veneti cui semper cura senatus</l>
<l n="4">Spiritus omnipotens trinus et unus idem. </l>
<l n="5">Suscitat Euganeis Palinurum laetus in oris</l>
<l n="6">Huius ut imperio uentus et unda cadant </l>
<l n="7">Qui regere <sic>auspitio</sic> et uentis dare sciret habenas</l>
<l n="8">Quique foret Venetae portus et aura rati </l>
<l n="9">Mox ubi corda uirum sacro hoc tepuere calore,</l>
<l n="10">Flamineque insolito concaluere patres,</l>
<l n="11">Nemo Leonardo tantae ad moderamina molis</l>
<l n="12">Aptior est tota uisus in urbe legi. </l>
<l n="13">Cui neque corporeae uires neque fortior aetas</l>
<l n="14">Sed Martis probitas ingenitusque uigor,</l>
<l n="15">Sed genus armipotens, sed auorum uiuida uirtus</l>
<l n="16">Quis fatale datum signa referre mari. </l>
<l n="17">Protinus ergo fauor uenerandaque turba Quiritum</l>
<l n="18">Detulit huic Veneti <sic>scaeptra</sic> superba fori:</l>
<l n="19">Nec minus unanimes toto plaudente senatu</l>
<l n="20">Hunc dixere patres mox uoluere ducem. </l>
<l n="21">Quanta uiri ut uirtus fuerit pietasque fidesque</l>
<l n="22">Is fauor unanimis tectis in orbe foret, </l>
<l n="23">Laurigeros huic fata parant ueteresque triumphos</l>
<l n="24">Lauretana domus quos cumulare solet. </l>
<l n="25">Laurus enim dudum Neptunia regna subegit</l>
<l n="26">Classe sub hostili cum latuere freta </l>
<l n="27">Cum Lygurum Calabrumque et Turcas mille carinas</l>
<l n="28">Adriaci regina maris sub principe tanto</l>
<l n="29">Princeps orbis erit dum pia Parca sinat. </l>
<l n="30">Candida Parca sinet, crudam viridemque senectam</l>
<l n="31">Annuet, et Pylii tempora longa senis, </l>
<l n="32">Ut tandem redeant quae prisca absumpserat aetas</l>
<l n="33">Saecula, divino sceptra tenente duce, </l>
<l n="34">Cui iubet Italiae vicinaque montibus altis</l>
<l n="35">Subdi regna deus et sua iussa pati. </l>
<l n="36">Marcus enim, Veneti spes et tutela senatus,</l>
<l n="37">Principe sub roseo laurea serta geret. </l>
<l n="38">Altius ergo canam. Sua lux est reddita mundo,</l>
<l n="39">Purpureus Veneta fulsit in urbe dies. </l>
<l n="40">Non semper validis agitabitur aequor ab undis</l>
<l n="41">Turbida nec caelo nubila semper erunt, </l>
<l n="42">Nec semper superis Astraea morabitur oris</l>
<l n="43">Transfuga cum sacro candida diva choro.</l>
<l n="44">Auro pulsa fides Lauro revocabitur; atra</l>
<l n="45">Sede pudicitiam Laurus abire iubet. </l>
<l n="46">Laurigeros habitare lares ius fasque bonumque</l>
<l n="47">Imperat et celeri crimen abire pede. </l>
<l n="48">Nec prece nec precio iam sacrae ianitor aulae</l>
<l n="49">Munere nec cuiquam conciliandus erit; </l>
<l n="50">Noctes atque dies patet almi principis aula</l>
<l n="51">Hoc in supremo limine carmen habens. </l>
<l n="52">Quid mirare? scias hos principis esse penates,</l>
<l n="53">Haec Capitolini templa verenda dei. </l>
<l n="54">Huc pia turba veni, procul hinc, iubet, este prophani!</l>
<l n="55">Ianua clausa malis, semper aperta bonis.</l>
<l n="56">Hic venale nihil, Laurus hic imperat auro,</l>
<l n="57">Hic Astraea sacro praesidet usque choro. </l>
<l n="58">Auro pulsa fides, Lauro revocata, penates</l>
<l n="59">Hos colit aeternos hic habitura lares. </l>
<l n="60">Delator, mendax, tumidus, corruptor, adulter.</l>
<l n="61">Improbus, impurus his procul a foribus; </l>
<l n="62">Castus, inops, verax, insons, pacisve sequester</l>
<l n="63">Has subeant patulas nocte dieque fores. </l>
<l n="64">Nulli fas castum scelerato insistere limen,</l>
<l n="65">Nam sacer iste locus. Hic deus ipse manet.</l>
<l n="66">Hunc igitur merito populi venerentur, adorent,</l>
<l n="67">Laudibus assiduis semper ad astra ferant. </l>
<l n="68">Hunc merito patres divini numinis instar</l>
<l n="69">Semper habent. Quid enim gratius esse queat? </l>
<l n="70">Quid res ipsa potest sortiri publica maius</l>
<l n="71">Quam sibi contingat a sapiente regi?</l>
<l n="72">Nam Plato tunc cecinit mundum fore iure beatum</l>
<l n="73">Cum sapiens regeret, nec sequeretur opes.</l>
<l n="74">Gratia sit, rerum genitor tibi magna bonarum,</l>
<l n="75">Sceptra pater patriae dux metuenda tenet. </l>
<l n="76">Desinat insipiens sapientes Graecia septem</l>
<l n="77">Iactare: octavi nos meminisse iuvat. </l>
<l n="78">Nec ferat in caelum quos dura silentibus umbris</l>
<l n="79">Iustitia insignes reddere iura ferunt; </l>
<l n="80">Legiferum sileat tot nomina vana Solonum,</l>
<l n="81">Tuque tuos sileas Roma beata duces. </l>
<l n="82">Cedit enim Lauro patria probitate Camillus,</l>
<l n="83">Eloquiis Cicero, religione Numa, </l>
<l n="84">Muneribus Caesar, mira pietate Metellus</l>
<l n="85">Et salibus Paulus et gravitate Cato, </l>
<l n="86">Regulus insignis bello pietate fideque,</l>
<l n="87">Praecipua Fabius calliditate bonus, </l>
<l n="88">Iustitia Brutus, claraque propagine Drusus,</l>
<l n="89">Moribus ingenuis sanctus uterque Cato. </l>
<l n="90">Prodiga turba Deciorum sive Pisonum</l>
<l n="91">Laurigeris ducibus cedere iure velit. </l>
<l n="92">Curtius immensos ruptae telluris hiatus</l>
<l n="93">Non timuit, patriae captus amore pio; </l>
<l n="94">Lauretanus herus piceos non horruit ignes,</l>
<l n="95">Androgeus, Veneti gloria magna fori. </l>
<l n="96">Quantum igitur differt penetrabilis orbis ab Urbe,</l>
<l n="97">Inferior tantum Curtius Androgeo. </l>
<l n="98">Quem tibi caeruleo, generose Jacobe, Gradivo</l>
<l n="99">Roma parem meritis ingenioque daret? </l>
<l n="100">Scipiades, Fabios, Decios, Antonius Urbis</l>
<l n="101">Lumina Romuleo iudice vincit herus. </l>
<l n="102">Romulus ille pater, divinae conditor Urbis,</l>
<l n="103">Romuleis Venetos praeposuisse cupit.</l>
<l n="104">Iure igitur tantae stirpis generosa propago</l>
<l n="105">Imperii Veneti Laurea sceptra gerit. </l>
<l n="106">Iure pater patriae Leonardus ut imperet orbi</l>
<l n="107">Turba rogat superos sollicitatque deos. </l>
<l n="108">Maior Alexandro, totus cui paruit orbis,</l>
<l n="109">Hic erit, iniciat ni fera Parca manus. </l>
<l n="110">Proferet imperium super et Garamantas et Indos,</l>
<l n="111">Invideant propriis ni pia fata bonis.</l>
<l n="112">Haec ego vaticinor. Christi Phoebique sacerdos</l>
<l n="113">Vera cano, verum dicere uterque iubet.</l>
<l n="114">Spiritus in nobis, spirante reponimus illo, </l>
<l n="115">Credite, nam vates turba verenda sumus.</l>
</div>
<div type="poesis-elegia" met="elegiacum">
<head>SERENISSIMO PRINCIPI VENETO LEONARDO LAURETANO THOMAS NIGER DELMATA ARCHIPRESBYTER ET VICARIUS SPALATENSIS SALUTEM.</head>
<l n="1">Vir sacer et nostro princeps memorabilis aevo,</l>
<l n="2">Astrigera Venetis missus ab arce poli, </l>
<l n="3">Quem deus ipse suo praefecit super ovili</l>
<l n="4">Ne foret hoc rabidis praeda cibusve lupis, </l>
<l n="5">Ne regale genus Christique cruore redemptum</l>
<l n="6">Subderet immani libera colla iugo. </l>
<l n="7">Aspice, Pierius quam vera reponat alumnus,</l>
<l n="8">Qui fore victorem teque tuosque iubet, </l>
<l n="9">Qui tibi laurigeros proavorum iure triumphos</l>
<l n="10">Et maris imperium fata parare canit. </l>
<l n="11">Vix bene victrices, afflatus numine, lauros</l>
<l n="12">Iam propiore dei vaticinatus eram, </l>
<l n="13">Ecce subit Venetum, proh sors, pia fama senatum</l>
<l n="14">Quae magnum a gelido nuntiat axe bonum, </l>
<l n="15">Quod genus armipotens, quod Avarae gentis Amilcar,</l>
<l n="16">Scander, ab Histricola milite caesus erat, </l>
<l n="17">Qui tibi devinctus numeroso militat aere,</l>
<l n="18">Nam meret in castris sumptibus ille tuis.</l>
<l n="19">Nec minus interea Mytilenem nuntius affert</l>
<l n="20">Milite sub Veneto vix superesse solo, </l>
<l n="21">Aequoreumque simul Cacum cognomine Richi</l>
<l n="22">Supplicium veteris persolvisse doli. </l>
<l n="23">Et ni forte suis ventos furibundus ab antris</l>
<l n="24">Aeolus insanis praecipitasset aquis, </l>
<l n="25">Insula tota focis Venetis cessisset et armis</l>
<l n="26">Subderet occiduo colla proterva iugo,</l>
<l n="27">Chalcidicosque sinus Venetus penetrasset et omnes</l>
<l n="28">Hellespontiacas diripuisset opes. </l>
<l n="29">Sed, quos fata premunt, hos ad maiora reservant.</l>
<l n="30">Ardua difficili semper in arce manent. </l>
<l n="31">Sic pater Aeneas ventis agitatus et undis,</l>
<l n="32">Magnus Alexander sic meruere premi. </l>
<l n="33">Ergo quid optandum restat tibi maius in orbe,</l>
<l n="34">Inclyta progenies Christigenumque pecus,</l>
<l n="35">Quam sub Laurigero vasto dominarier orbi</l>
<l n="36">Perpetuaque sacro principe pace frui? </l>
<l n="37">Quem bene vix solio fortuna locarat in alto,</l>
<l n="38">Principe mutato, mutat et ipsa vices. </l>
<l n="39">Mox sua sensit Arar, pia mox commercia Tigris</l>
<l n="40">Et quicumque colit divitis arva Tagi. </l>
<l n="41">Hunc deus ingenuis animi tot dotibus implet</l>
<l n="42">Quot maris Adriaci vix capit unda nives. </l>
<l n="43">Et iuris nodos, et legum aenigmata solvit,</l>
<l n="44">Nam fuit in duplici par sibi nemo foro; </l>
<l n="45">Et certis solidum metitur passibus orbem</l>
<l n="46">Nam vaga fulgentis consulit astra poli.</l>
<l n="47">Historicos, vates, divinaque scripta Solonis</l>
<l n="48">Consulit atque apices, docte Lycurge, tuos.</l>
<l n="49">Bella vetat, suscepta fovet, non iusta coercet:</l>
<l n="50">Quaeque tamen celeri vincere Marte solet. </l>
<l n="51">Cum sedet aurato solio sublimis in alto</l>
<l n="52">Dignatur facili supplicis aure preces; </l>
<l n="53">Cum iubet aeratas procedere rite carinas</l>
<l n="54">Ut leo magnanimus primus in arma ruit. </l>
<l n="55">Quid moror? est cumulum pietatis, culmen et aequi,</l>
<l n="56">Praesidium miseris, perniciesque malis.</l>
<l n="57">Aequora saeva paro fragili sulcare carina</l>
<l n="58">Atque per Euxinum ludere lintre lacum, </l>
<l n="59">Qui modo Laurigeros divini principis ortus</l>
<l n="60">Audeo disparibus concelebrare modis, </l>
<l n="61">Quem vix Maeonides placida celebrasset avena,</l>
<l n="62">Vix Maro, qui Latia primus in orbe lyra est, </l>
<l n="63">Vix Maro, vix gravibus chartis Venusina lucerna,</l>
<l n="64">Vix posset levibus Naso referre modis: </l>
<l n="65">Haec etenim fuerant tragico celebranda cothurno</l>
<l n="66">Atque Sophocleis res erat ista pedis. </l>
<l n="67">Quare agite, o rerum domini gentisque togatae</l>
<l n="68">Praecipui proceres perpetuique duces, </l>
<l n="69">Tu tamen ante alios, caelestis ianitor aulae,</l>
<l n="70">Culmen Apostolicum cui dedit ordo patrum </l>
<l n="71">Semper ut incolumes Christi tuearis alumnos,</l>
<l n="72">Mortiferis pateat ne sua aula lupis,</l>
<l n="73">Ne gens veridicis quondam praedicta prophetis </l>
<l n="74">Sacrilegum subeat letiferumque iugum,</l>
<l n="75">Consulite in medium vestrasque adiungite vires</l>
<l n="76">Nec pigeat tanti principis arma sequi, </l>
<l n="77">Qui fuerat Venetis primo promissus ab ortu,</l>
<l n="78">Quo duce sola dei fiet in orbe fides. </l>
<l n="79">Nonne pudet quod Turca ferox tot regna, tot urbes</l>
<l n="80">Straverit et solus victor in orbe furit? </l>
<l n="81">Nonne videtis atrox quae moenia subruat imis</l>
<l n="82">Sedibus et nostrae quam minuantur opes? </l>
<l n="83">Quantus in arma ruat, miseris quot ab orbe remoto</l>
<l n="84">Proelia christicolis perniciosa parat ?</l>
<l n="85">Vix mare navigiis, vix castris terra locandis</l>
<l n="86">Sufficit, aequoreas classis obumbrat aquas. </l>
<l n="87">Arva natant sanie terramque cadavera celant,</l>
<l n="88">More perennis aquae sanguis ubique fluit. </l>
<l n="89">Me miserum, patrio quot millia vincula collo</l>
<l n="90">Ferrea compedibus associata ferunt! </l>
<l n="91">Vidi ego, qui fuerat Latii pars magna senatus</l>
<l n="92">Squallidus immensa compede fossor erat, </l>
<l n="93">Vespere qui victo referens a monte ligonem </l>
<l n="94">Lassus et in nuda vix requievit humo,</l>
<l n="95">Et qui mille dapes iam fastidire soleret</l>
<l n="96">Et cui vix facerent vina Phalerna satis</l>
<l n="97">Huic levat herba famem semicrudis carnibus uncta,</l>
<l n="98">Vix levat assiduam turbida lympha sitim; </l>
<l n="99">Vestibus intextis auro qui incessit amictus</l>
<l n="100">Vix sacco putri tota pudenda tegit; </l>
<l n="101">Ingenuos pueros, captivas mille puellas,</l>
<l n="102">Proh pudor, intueor stupra nefanda pati; </l>
<l n="103">Infantes matrum gremiis et ab ubere raptos</l>
<l n="104">Excutiunt duro membra tenella solo, </l>
<l n="105">Quos in frusta secant canibusque trementia praebent.</l>
<l n="106">Ah miserae matres, quae genuere feris! </l>
<l n="107">Proh dolor immensus, nullo medicabilis aevo,</l>
<l n="108">Virginis Intactae templa verenda ruunt, </l>
<l n="109">Atque ubi, Christe, tuae fulgebat imago figurae</l>
<l n="110">Hic canibus locus est, hic stabulantur equi. </l>
<l n="111">Quare age, rumpe moras, Christi generosa propago,</l>
<l n="112">Lauriger ut toto regnet in orbe leo.</l>
<l n="113">Tuque prior, cui signa sacer Iovis ales obumbrat,</l>
<l n="114">Inclyte rex sacri, Maximiane, fori.</l>
<l n="115">Pelle moras rabidumque ruas furibundus in hostem,</l>
<l n="116">Qui toties Latiis intulit arma focis.</l>
<l n="117">Faucibus ecce subit Latii portisque propinquat</l>
<l n="118">Italiae validas iam populatur opes.</l>
<l n="119">Aere merens Veneto rex invictissimus acres</l>
<l n="120">Pannonas assiduo Marte fatigat equis, </l>
<l n="121">Inclyta Pannoniae generosaque turba Boaemi</l>
<l n="122">Arcet ab Illyricis hostica tela focis. </l>
<l n="123">Gallus et Hispanus, duo lucida sidera mundi,</l>
<l n="124">Regia progenies Martigenumque genus, </l>
<l n="125">Classibus aeratis Venetum muniere leonem,</l>
<l n="126">Auxiliatrices nec tenuere manus. </l>
<l n="127">Evigilent reliqui, paries nam proximus ardet,</l>
<l n="128">Nam vigilat rugiens ut leo Turca ferox.</l>
<l n="129">En sequimur vates quoscumque vocamur in usus </l>
<l n="130">Nec detrectamus munus obire pium,</l>
<l n="131">Principe sub roseo glacialem credimus ultra </l>
<l n="132">Oceanum Turcam pellere posse trucem.</l>
<l n="133">Europa atque Asia pulsum Libiaque feraci</l>
<l n="134">Perferat ad Stygias <sic>sutilis alnus</sic> aquas, </l>
<l n="135">Ut quem mille rates solidae vexere per orbem</l>
<l n="136">Unica naufragii cymba sit ista sui;</l>
<l n="137">Vel ruat in praeceps subito telluris hiatu</l>
<l n="138">Ut ruit attonitis Amphiaraus equis. </l>
<l n="139">Tu modo caeruleo properes, Benedicte, Gradivo,</l>
<l n="140">Nomen ab effectu cui dedit alma parens,</l>
<l n="141">Qui vehis innumeras Veneto sub nomine classes,</l>
<l n="142">Quem iuvat occidua belliger axis ope. </l>
<l n="143">Tu Marcellus eris, seu dux, Pensaure, Camillus,</l>
<l n="144">Restituit patrio qui sua signa foro. </l>
<l n="145">En, Leonarde, tibi prostratus supplicat orbis</l>
<l n="146">Victor ut excipias seque suosque simul, </l>
<l n="147">Quos tamen excipies hos ut tueare precatur</l>
<l n="148">Ut Veneta liceat his ditione frui.</l>
<l n="149">Auspicio, Leonarde, tuo iam nulla veremur</l>
<l n="150">Bella nec hostiles te vigilante minas. </l>
<l n="151">Te duce Pannonius maculatur sanguine Nilus,</l>
<l n="152">Hister et hostili turbidus amne fluit; </l>
<l n="153">Te duce Turca ferox Venetis iam colla catenis</l>
<l n="154">Cogitur aut turpi iam dare terga fugae;</l>
<l n="155">Te duce iam triplicem victricia signa per orbem</l>
<l n="156">Laurigerumque genus ferre sub astra licet. </l>
<l n="157">Ergo tuis pedibus cum totus inambulet orbis,</l>
<l n="158">En tibi dii merito mille dedere pedes. </l>
<l n="159">Nam tibi signa ferunt Rhodanus, Pactolus et Hister</l>
<l n="160">Quicquid et occidui perluit unda maris.</l>
<l n="161">Iam tua signa sequi Romana potentia gestit, </l>
<l n="162">Quicquid et Eridanus circuit amne sacro.</l>
<l n="163">Ergo, bonis avibus fatisque vocantibus, orbem </l>
<l n="164">Aggredere et fausta sceptra capesse manu.</l>
<l n="165">Nec te permoveant manifesta pericula Martis, </l>
<l n="166">Dii quibus eripient teque tuosque simul;</l>
<l n="167">Nec metuas Getici tot prospera bella tyranni,</l>
<l n="168">Quem Bellona simul, Mars et Enyo fugit, </l>
<l n="169">Quem modo Pannonius Venetusque coercuit acer:</l>
<l n="170">Hic terra clades intulit, ille mari.</l>
<l n="171">Quem faciles dare summa viris eademque tueri,</l>
<l n="172">Difficiles iam iam destituere dei. </l>
<l n="173">Victor eris, fateor, victriciaque arma repones</l>
<l n="174">Lauriger ad patrii templa verenda dei. </l>
<l n="175">Hic ubi Daphnea per eburnea colla vagantes</l>
<l n="176">Fronde tegit longas diva benigna comas, </l>
<l n="177">Cuius utrumque latus cingens pia turba sororum,</l>
<l n="178">Quaelibet officium certat obire suum, </l>
<l n="179">Iustitia in neutram recto libramine partem</l>
<l n="180">Declinans aequa crimina lance notat, </l>
<l n="181">At sibi concilians facilem reverentia plebem</l>
<l n="182">Saepe iubet populum patribus esse parem, </l>
<l n="183">Nec mortale canens lyrico modulamine carmen</l>
<l n="184">Gloria perpetuo plectra sonora movet, </l>
<l n="185">Maiestasque premens rugoso saecula fastu</l>
<l n="186">Tempora praeteritis nexa futura notat, </l>
<l n="187">Assidet bis proprium Venetum clementia numen</l>
<l n="188">Parcere quae miseris Caesare teste solet. </l>
<l n="189">Nam dare subiectis veniam, expugnare rebelles,</l>
<l n="190">Sola solent Veneti signa tremenda fori. </l>
<l n="191">Has inter locuples, sed barbara moribus astat</l>
<l n="192">Pacifica reliquis oscula fronte ferens,</l>
<l n="193">Fomentum vitii genitrixque pecunia luxus,</l>
<l n="194">Humano generi perniciosa comes; </l>
<l n="195">Applausus a fronte sedent qui, seria ludis</l>
<l n="196">Miscentes, mulcent conciliantque deam; </l>
<l n="197">Et favor ambiguus, blaeso quoque subdolus ore</l>
<l n="198">Risus adulator corde gemente favet; </l>
<l n="199">Gratia cum nympbis, numeros aptante Camoena,</l>
<l n="200">Ante deam properat ducere nuda choros; </l>
<l n="201">Et spes in dubiis semper comes optima rebus</l>
<l n="202">Desperare vetat, sed potiora iubet; </l>
<l n="203">Pax veneranda deis et pleno copia cornu</l>
<l n="204">Partitur larga munera quaeque manu; </l>
<l n="205">Fortuna omnipotens, varium et mutabile numen,</l>
<l n="206">Folle sedens, proprias huic rapit, huic dat opes; </l>
<l n="207">Ambitio pernox, curarum sedula nutrix,</l>
<l n="208">Pervigil ante fores imperiosa sedet.</l>
<l n="209">Multaque praeterea variarum turba dearum</l>
<l n="210">Laurigeram vario mulcet honore deam. </l>
<l n="211">Hic te dona decet votiva reponere templis,</l>
<l n="212">Hic spolia accipiat victor opima leo, </l>
<l n="213">Atria marmoreis clarus cui mira columnis</l>
<l n="214">Finxit Apelleus Phidiacusque labor. </l>
<l n="215">Hic Polycleteo spirantia pectora caelo, </l>
<l n="216">Zeuxidis hic vivae Parrhasiaeque manus. </l>
<l n="217">Haec mihi non tripode nec Apollinis umbra retexit,</l>
<l n="218">Sed deus et genitus ingenitusque simul. </l>
<l n="219">Ille pater rerum, totum qui condidit orbem,</l>
<l n="220">Veridicum sine quo credimus esse nihil. </l>
<l n="221">Plura quidem dixit, sed non licet omnia fari</l>
<l n="222">Donec erit Venetus victor in orbe leo.</l>
</div>
<div type="poesis-elegia" met="elegiacum">
<head>ILLUSTRISSIMO PRINCIPI AC EXCELLENTISSIMO DOMINO DOMINO LEONARDO LAURETANO <abbr>P.</abbr> THOMAS NIGER ARCHIPRESBYTER ET VICARIUS SPALATENSIS.</head>
<l n="1">Cum fuerit vacuis manibus capitale verendos</l>
<l n="2">Caesaris Assyrii crimen adire lares, </l>
<l n="3">Scandere laurigeros timuit mea Musa penates</l>
<l n="4">Munere regifico ni comitata foret. </l>
<l n="5">Copia nulla mihi, flavi tibi nulla metalli</l>
<l n="6">Cura, nec occiduo ditior orbe viget. </l>
<l n="7">Ergo det alter opes. Ego, princeps, do tibi carmen,</l>
<l n="8">Nec maius vates, quod dare posset, habet. </l>
<l n="9">Gratius argento, fulvo pretiosius auro</l>
<l n="10">Carmen et hoc tanto munera digna viro.</l>
<l n="11">Verae carmen opes, nam cetera, carmina praeter,</l>
<l n="12">Fortuna instabili datque rapitque manu. </l>
<l n="13">Excipias igitur placido mea carmina vultu</l>
<l n="14">Parva nec audacis munera sperne viri</l>
<l n="15">Qui tua disparibus properet celebrare Camoenis</l>
<l n="16">Gesta, Sophoclei cum pedis ista forent.</l>
<l n="17">Munera parva quidem, sed dantis magna voluntas </l>
<l n="18">Qua fertur superis gratius esse nihil.</l>
<l n="19">Nec mirare, precor, si parvis magna movemus </l>
<l n="20">Nec pudet exigua summa referre lyra.</l>
<l n="21">Saepius aetherios mortalis <sic>homuntio</sic> divos </l>
<l n="22">Retulit et superis thura Sabaea dedit.</l>
<l n="23">Juppiter ignipotens laudari quolibet ore</l>
<l n="24">Se sinit. En, parvis magna movere licet.</l>
<l n="25">Tu quoque, fandi opibus quamvis sublimis abundes,</l>
<l n="26">Et te Phoebus amet Pieridesque colant, </l>
<l n="27">Ne tamen exiguo <corr>spernas</corr> celebrarier ore,</l>
<l n="28">Quod solet ingenuos tollere ad astra viros. </l>
<l n="29">Sol saepe occiduus, ventosaque cingitur astris</l>
<l n="30">Luna, et in Oceanum flumina parva cadunt. </l>
<l n="31">Caesaris arma Maro, Naso quoque Caesaris aras</l>
<l n="32">Dixit et egregium munus uterque tulit.</l>
<l n="33">Ast me laurigeros paupertas impulit audax </l>
<l n="34">Disparibus numeris concelebrare lares.</l>
<l n="35">Praemia parva peto, tam parvi <corr>carminis</corr> auctor, </l>
<l n="36">Sunt tamen a magnis magna petenda viris.</l>
<l n="37">Si me parva decent, dare te, reor, inclyte princeps, </l>
<l n="38">Parva pudet, tamen haec sunt mihi parva satis.</l>
<l n="39">Maxima sed dederis, multo maiora daturus,</l>
<l n="40">Si dabitur placido principe posse frui</l>
<l n="41">Laurigeros inter si connumerare clientes</l>
<l n="42">Meque tui fati iusseris esse tubam</l>
<l n="43">Sim licet incomptus nec tanto principe vates </l>
<l n="44">Dignus; at interea vernula fidus ero.</l>
<l n="45">Hoc ubi praestiteris, dabis in mea carmina vires,</l>
<l n="46">Nec ne carminibus promptior alter erit. </l>
<l n="47">Tu mibi Phoebus eris, tu numina cuncta sororum;</l>
<l n="48">Te sine nec Phoebus, Musa nec ulla iuvat. </l>
<l n="49">Vergilius culicem rudibus vix versibus olim</l>
<l n="50">Fleverat et raptas pauper et aeger oves. </l>
<l n="51">Accipe divitias et vatum maximus esto,</l>
<l n="52">Dixit Tuscus eques ingeniumque dedit. </l>
<l n="53">Caesaris arbitrio fugit et manet inclyta virtus</l>
<l n="54">Et cadit ingenium statque favore suo.</l>
<l n="55">Quantum ego Vergilio minor, hoc tu Caesare maior,</l>
<l n="56">Qui quocumque pio carmen ab ore probas. </l>
<l n="57">Ergo fave ceptis, nostras nec sperne Camoenas,</l>
<l n="58">Cum stet in arbitrio turba verenda tuo. </l>
<l n="59">Si nostram docto laudaveris ore Thaliam</l>
<l n="60">Contingam summis sidera verticibus, </l>
<l n="61">Protinus et triplicem spargam tua gesta per orbem</l>
<l n="62">Sideribusque meo carmine notus eris. </l>
<l n="63">At si forte meos, princeps, damnaveris versus</l>
<l n="64">Accipiet nostros flamma vel unda modos. </l>
<l n="65">Hactenus. Haec brevibus peraretur pagina verbis</l>
<l n="66">Postmodo carminibus dux celebrande meis.</l>
<lg>
<l n="67">Inclyte dux, patriae legum sanctissime censor,</l>
<l n="68">Quem toga, quem bellum, quem decus omne canit,</l>
<l n="69">Seu tua perdendos aperit facundia Turcas, </l>
<l n="70">Seu dare pacato convenit hoste fidem,</l>
<l n="71">Nam Paphiae <FONT COLOR="#CC3300"><b>Charites</b></FONT> et virtus Pallados almae </l>
<l n="72">Corpore se pariter constituere tuo.</l>
<l n="73">Hinc sophiae, Leonarde, parens, hinc nobile sidus </l>
<l n="74">Diceris, et patria nomen in urbe frequens,</l>
<l n="75">Quam bene consuluit Veneto fortuna senatu </l>
<l n="76">Quae Lauretanum praebuit aequa ducem.</l>
</lg>
</div>
</div>
</body>
</text>
</TEI>
Niger, Toma [1502]: Divina electio ac tempestiva creatio serenissimi principis Veneti Leonardi Lauretani cum pronostico sui invictissimi principatus, versio electronica, 429 versus, verborum 2723, ed. Giuseppe Praga Neven Jovanovic [genus: poesis - elegia; poesis - panegyris; poesis - epigramma] [numerus verborum] [niger-t-divin.xml].
|
