CroALa & LatTy: nodus

Nodus 31527 in documento engerd-j-madrucias.xml

Liber primus Ille ego, qui quondam famamque et fata parentum magnorum Austriadum et genus alto a sanguine divum, Boiaricosque duces, Caroli de Caesaris alta stirpe satos Magni; post et labentibus annis res atque arma virum cecini, decora alta iuventae, ac veterum laudes comitum, qui regia Franci progenies Montis gaudent cognomine Fortis. At nunc Ausonios ad fines certus eundi Madrucios, Italo commistam sanguine gentem Germanoque canam. Vos, o fortissima corda, magnanimi heroes, precor, aspirate canenti. Tu vero ante alios, famae pars maxima nostrae, Carole Gaudenti, generis decus, inclyte rector, quem claris Boia Anglipolis praefecit Athenis, huc ades et praesens nostro succurre labori. Si generosus amor, patrios cognoscere casus, si vacat annales vestrorum audire parentum, tempore iam ex illo coeptos cum primus ab oris Hesperiae magnum rex olim Carolus orbem Teutonidum venit pietate insignis et armis Caesar et Austriadum nulli virtute secundus, incipiam paucis; etenim non altius omnem expediam prima repetens ab origine gentem nec cupio longinqua sequi; longissima rerum est series, sed summa sequar fastigia tantum. Usque adeo priscos viguit celebrata per annos vestrae fama domus et avi numerantur avorum. Urbs Athesina iacet, vetus et notissima fama et praedives opum; Rheti tenuere coloni Scandigenaeque Gothi, a Brenno (si rite recordor historiam, si vera ferunt monumenta priorum) principe Gallorum Senonum fundata, Tridentum; Norica nunc, Venetis ditione tenentibus oras finitima Ausoniae, ast imis radicibus Alpes accipiunt illam; hic terrae Germanidos haeret terminus ac limes Italos discriminat agros. Ambobus linguam populis commercia, fines et ius hospitii faciunt utramque vigentem. Nobilis hanc Athesis (quem pons amplectitur arcu ligneus, at pulcher; centum stat passibus ingens et quadraginta) fluvius celer alluit urbem Alpibus ex altis veniens stagnoque Grauensi Grava Solis ab occasu, vitreo qua flumine lambit planitiem; contra lapsis quoque Solis ab ortu foeta tribus circum torrentibus arva rigantur. Planities ea parva quidem, sed amoena viretis arboreisque, umbrosa comis et vitibus almis; Vites ut decori arboribus, sic vitibus uvae. Hic autumnali redolet vindemia foetu foecundique lacus implentur nectare dulci, quod candet, seu suave rubet, non secius, ac si album sanguineo quis ebur violauerit ostro. Paucos vestit agros culmis Cerealibus aestas; plena neque immensae rumpant licet horrea messes; sed populis tamen alma Ceres et adorea liba sufficiunt, vitaeque hominum quorum indiget usus. Temperie aestatis satis est tractabile coelum; ast ubi hiulca siti findit Canis aestifer arva, tunc rapidi fervet duplicata potentia solis. Nec tantum celeres aestivis ignibus amnes decrescunt; etiam putei (mirabile dictu) urbis in hiberno viduantur frigore lymphis; acre gelu pellit focus hic et plurimus ignis ac densa glacialis hiems nive cana senescit. Alpinos circum assiduo velamine montes, vertice qui caelum summo fulcire videntur, nix infusa tegit; fortes ad aratra iuvenci pascuntur validaeque boves; montesque per altos assueta cervice trahunt stridentia plaustra. Montibus his geminae fauces aditusque maligni hostibus, ad Boream vergit Septemque trionem altera, Veronam Venetum faux altera ducit. Haec Verona fuit Gothorum regia sedes, quam sibi rex legit patriis acerrimus armis, Boiugenumque hostis regum, Theodoricus olim, nunc quoque Teutonidum celebratus carmine passim. Tunc postquam Theodo regnorum et nominis haeres Boiariae, Christi et divum contemptor et aequi, Tot ferro ediderat strages, tot funera gentis Romulidum; ac septem cum duris praelia Gothis fecerat, Italiae fines super usque secutus; ipse nimis validos contra Theodoricus hostes Munierat vi multa, et moenibus ante Tridentum cinxerat; ast urbem mox obsidione premebat Boius et muros evertit funditus omneis. Diruta post iterum condebat moenia Comus, cui dedit Albinus rex Longobardicus urbem praefecitque ducem; ducibus descendit origo unde Tridentinis, hinc usque ad sidera fama militiae notis; extremo principe donec obtruncato Alachi, regi qui praelia movit Longobardorum; Caroli post aurea Magni Imperia et ditio et vallis transcribitur illa Francigenis; quin et longo post tempore Gallo a rege Ausonidum victore Hugone, Manassi Marchia vicina est data cum regione Tridentum Francigenasque duces tandem Merania fecit. Ex hac stirpe simul comitum Goriceia proles, Andeccaea simul Boiorum ex ordine venit. Hinc multos genuit Comites montosa Tyrolis; Nunc domus Austriadum, variis generosa metallis; a quibus haec olim (sed adhuc memor Austria facti) urbs est praesulibus sacris concessa Tridentum; nunc firmis etiam muris vallata; per illos rivus aquae, vastis sunt tecta molaribus apta quo super et serris, leni fluit agmine ab Euro, per mediumque forum et latarum strata viarum saxea, paulatim in totam diffunditur urbem. Urbs est prisca quidem (nam si repetatur origo, nongentos ultra magnos ac mille vetustas hactenus explevit revolutis solibus orbes). Sed stat tam magnis domibus foribusque superbis nobilis, alta, nitens; condi nova moenia credas hic et templa vides et religiosa deorum limina, pulchra satis, pia, non incommoda sacris. Arx ibi munimen, bene sustentata columnis ac testudineis cameris, domus aurea fulget; aulaque regalis multo splendore coruscat se castro iungens; atque in viridaria spectat, tot simul Italicas, translata legumina, fruges arboreasque comas floresque herbasque virenteis. Regia pontificum locus hic et curia bello principibus claris ingens; ingentior autem praesulibus sacris, quorum vir maximus aevo Christophorus placida compostus morte quiescit; nunc ex fratre nepos princeps Lodovicus in alma pace regit populos; ambo duo lumina gentis Madruciae et summis alti virtutibus, ambo purpureis patres redimiti tempora vittis. At quibus, o sedes vere divina, Tridentum, o sacrata domus, caelo te laudibus aequem? Virtutumne prius mirer, belline laborum, an magnae patrum synodi, quae numine sancti flaminis adventans totumque excita per orbem, interpres superum, divini oracula verbi sanctorumque docet veterum monumenta parentum fulmineisque idem tutatur cominus armis haereticos contra centumgeminumque Lutherum Harpyiasque alias, variarum et monstra ferarum? Haud procul hinc saxo, contra Germanidos oras, Ausoniam iuxta, incolitur fundata vetusto Madruciae stirpis sedes; ubi Norica quondam gens bello praeclara iugis insedit et arcem Alpibus imposuit, parvam simul addidit urbem; Madrucium veteres uno dixere parentes nomine; nec longis inter se passibus absunt. Arx vetus et munita loco et pulcherrima sedes, aërii tamquam specula de montis in undas despicit. Urbs sedem fixit fluviusque per imas quaerit iter valles Athesis Germanus et iter Veronam rapide labens agrosque Tridenti, Adriacum, iam tunc Italus, se condit in aequor. Haec est magna parens; haec est tam nobilis altrix Madrucidum, multis iam inde a currentibus annis egregiae gentis maiusque in nomen iturae. Hanc arcem fertur terris magis omnibus unam posthabito genus antiquum coluisse Tridento; nunc Aliprandus habet; veniunt hinc illius arma stirpis et hinc prima descendit origine nomen. Haec est illa domus generosa et sanguine patrum et meritis. Dubites, an sit praestantior armis, an pietate prior, tantum virtutis in una est instar; in hac una, potuit quae plurima virtus esse, fuit, semper manet aeternumque manebit. Pandite nunc Helicona deae, quae propter amoenum Danubium ripas colitis cantusque movete, gens quibus illa viris exacto tempore secli floruerit; quibus et praesenti floreat aeuo; et meministis enim divae et meminere canentes fortia facta patrum; et laudes meminisse necesse est. Vix e conspectu populi ac telluris Iberae Carolus Austriades, electus Caesar, in altum vela dabat laetus, summum aggressurus honorem Romani imperii, et spumas salis aere ruebat, cum rex Francigenum, cui fortis Iberia nondum et genus invisum et praerepti nuper honores exciderant animo, servans sub pectore vulnus, haec secum: „Mene incepto desistere victum nec posse Italia Germanum avertere regem, si populum late dominum belloque superbum, Heluetios, potui et tot milia sternere ferro ac Mediolanum vi multa obsidere victor? Quamquam etiam multos Gallorum occumbere campis aspexi multoque stetit victoria nobis sanguine, cur equidem Hispanum non vincere possim, vir iuvenem, regem rex bello maior et armis divitiisque potens proauisque atavisque superbus? Nunc etiam Ausoniae mihi regna erepta recordor ac Morinos, Siculos Calabrosque Apulosque colonos, quin et Teutonicae manet alta mente repostum iudicium terrae veterisque iniuria belli. Pulsus ego? Aut quis me pulsum merito arguet umquam? Sunt et opes nobis; populique atque arma supersunt auxilio; has exosa manus victoria fugit non adeo; en nostro et sequitur de vulnere sanguis!“ Talia flammato postquam rex corde volutat omnia tuta timens, meditatur praelia secum. Impia detulerat iam fama etiam ante furenti Caesaris armari classem cursumque parari se contra et pariter facta atque infecta canebat. Interea Caesar Germanis appulit oris et Morinos Ubiosque petit Belgasque superbos. Nec mora, Aquisgrani (Caroli quae regia Magni urbs erat, electis hinc sceptra est regibus omen accipere Ausoniis primosque attollere fasces) perfectam solido argento de more coronam, Cum sceptro et gladio regnique insignia princeps accipit Hispanus Germanaque regna capessit. Postquam igitur magnum sol circumvolvitur annum, ecce iterum bello Gallis Insubria dives eripitur; tale audendi Piscarius autor Daualus, egregius princeps et maximus armis. Et iam transierant Gallis hiberna fugatis Helvetii et Galli redeunt; Fronspergius hostes aggreditur magnis animis populosque feroces contundit letoque virum dat milia quinque, o hominum victorque ingens et vasta vorago! Sic Fronspergiaden iraque metuque vocabant Heluetii. Victor Ligurum mox occupat urbem, divitiis Genuam insignem et spolia ampla reportat. Sfortiades Gallo infensus victricibus armis iungit opem foedusque ferit cum Caesare princeps. Nusquam tuta fides! Sequitur nova dux quoque castra Borbonius patria profugus regemque relinquit. Ergo Franciscus saevas exarsit in iras. Hic contra Italiam peditumque equitumque phalanges ac decies hominum sex ultra milia cogit. Dehinc inimica movens populis Insubribus arma et de lanigero dictae sue moenibus urbis hanc capit; aspirat primo Fortuna labori. Atque hic exsultans successu animisque superbis quattuor haud aequis totos ex ordine menses auspiciis muros Ticini rex obsidet hostis. Interea auxilio obsessis Fronspergius heros, Marcus et ex Alta generosus Sitticus Empsa Nicoleusque comes Salmo, Germanica pubes ductoresque alii nec non Madrucius illos inter Ioannes bello Gaudentius ingens ductor et illustris proavus tuus, optime rector, Caesareusque venit veriis exercitus armis. Est ingens gelidum Ticini prope nobilis amnem hortus et arboreus late locus; undique muri regum delicias (Parcum dixere Latini) inclusere feras; his Gallus tuta tenebat castra locis sese fossis atque aggere vallans; nec conferre manum vult rex nec linquere castra. Quamquam congressi per caecam praelia noctem consererent hostes et Francis multa nocerent. Nec mora, Carolidae cupiunt decernere ferro, castra aciemque movent; nox est accomoda fraudi armorumque dolis; perrumpunt ariete muros, et iam certa sedet ducibus sententia pugnae. Arrius antevolans Gallorum insignia ductor aptat eques lectis equitum comitatus et urbi improvisus adest Ticino (Quis in hoste requirat, an dolus, an virtus?) atque ibant tessera pugnae tres tormentorum crepitus; iamque alta patescunt limina murorum. Pugnae Piscarius autor et Fronspergiaden magnis in praelia dictis hortatur sociosque duces et pergit in hostem. Fit via vi, rumpunt aditus nec claustra neque ipsi custodes sufferre valent primasque trucidat Vastius excubias leuia imperterritus arma praemittens equitum; pedites leuia arma sequuntur Teutones Hispanique agiles; fugit ilicet hostis. „Hostis adest, eia!“ exclamat Ligur; arma requirunt omnes, „Arma manu“ fremit „arma, arma, arma!“ iuventus, classica iamque sonant atque armant agmina Galli. Insequitur nimbus peditum; Piscarius, alter Daualus, has acies primas immittit Iberos Germanosque viros; Sithius postrema coërcent et Fronspergiades. Medio dux agmine belli Borbonius pariter, pariter Lanoius, omnia agmina agunt equitum et florenteis aere catervas. Contra sole novo et rebus iam luce retectis Gallus in arma viros, armis circumdatus ipse suscitat armatasque acies in praelia cogit. Praecedunt vero Helvetiique nigrique Alemanni; castra fovent Franci pedites; at cetera turba Ausonidum ex altis expectant moenibus hostem. Iam tuba terribilem sonitum increpat ore canoro, Tympana dehinc et dehinc sese istis fistula miscet. Concurrunt Gallorum acies aciesque Latinae; anceps pugna diu; Gallis victoria cedit prima. Suas variis instigat vocibus alas Daualus. Hinc acies atque hinc ardere videres. Arma armis haerent, pede pes densusque viro vir. Regia tunc tormenta tonant nec fulmine tanti dissultant crepitus; volat atri turbinis instar ignitus globus et pedites equitesque trucidat. Contra armis levibus protecti corpora Iberi treis circumfuso volitabant milite turmas sclopettisque premunt hinc inde insuetaque fundunt arma, nivis ritu, fumoque obtexitur aër. Sic sternunt equites et equos, miserabile visu. At manus interea Gallis Hispana propinquant inque fugam vertunt equites. Dux Vastius alas tres equitum ducit peditum comitante caterva tormentis potitur succesuque acrior instat instat in Helvetios coepitque invadere pugnam. Extemplo turbatae acies formidine turpi reiciunt hastas atque arma fugamque capessunt. Dispachius dictis virtutem accendere amaris nunc prece, nunc pretio conatur fortibus ausis. Increpat ut frustra, medios moriturus in hostes irrumpit pulchramque petit per vulnera mortem. Mox duce Alanconio fugiunt equites cataphracti et Ticinum rapidi deiecto ponte relinquunt. Iamque intra teli tactum peditatus uterque substiterat; subito congressi in praelia Nigri Germani, Fronspergiadae Sithiique pedestreis invadunt acies, Teuto cum Teutone pugnat. Tum vero peditemque pedes legit atque virum vir; funditur ater ubique cruor, pugna aspera surgit. Daualus at medio campo sese arduus infert hortaturque viros, quoniam data copia pugnae. Sic ruit in densos alacer Piscarius hostes, sternit humi adversos et saucius ora pedesque progreditur; cadit altus equus, cadit ipse, cadentem eripiunt et fidus eques sociisque ducesque. Germani accensi monitu et praeclara tuentes facta viri, magis ac magis irritantur in hosteis tresque unam terno legiones agmine cingunt. In medio Fronspergiades cornuque sinistro Sitticus et dextro pugnant, mirabile bellum. Non ego transierim, ductor fortissime bello, Iane Madruciade Gaudenti, te quoque virtus hic tua se pariter mediis ostendit in armis. Tum vero et gemitus morientum et agmina totas implicuere inter se acies, pugna, horrida pugna. Agmina nigra cadunt, diversa in parte fugantur Helvetii. „En, nostrum nobis victoria Marte annuit“ exclamat magnus Fronspergius heros, „pergite vos socii et profugos occidite nigros!“ Interea Hispalidum peditum globus imminet ingens atque equitum turmae contendunt undique, si qua magnanimi possent aciem perrumpere regis, at primos inter proceres rex ipse catervis vertitur in mediis praestanti corpore Gallus arma tenens auro, cristis galeaque coruscus hortaturque suos: „Per vos et fortia facta, per regis vestri nomen devictaque bella, fidite ne pedibus! Nobis animaeque manusque sunt totidem et tantum mortali urgemur ab hoste mortales ferroque via est rumpenda per arma!“ Haec ait et sublimis equo sese hostibus infert aggrediturque duces ostroque auroque rigenteis. Obvius huic ductor regali sanguine cretus fit Macedo, primum fatis adductus iniquis confossusque manu regis cadit inclytus heros. Mandit humum moriens etiam Cardonius Hugo Francigenas mistus dolor et pudor armat in hostes. Accensi subito irrumpunt clamore frementesque exhortantur equos, campi sublimibus ardent cassidibus, gladiis, hastis, toracibus, armis. Hispanum globus inde virum densissimus urget aerataeque urgent acies, tum ferreus hastis horret ager longis armorumque ingruit horror. Clarescunt sonitus fremitusque ardescit equorum. Continuo immensis acies perrumpitur ausis regia et insultans sonipes fremit aequore toto. Tum vero procerum virtus coit omnis in unum teque iuvat, quantum potis est, fortissime bello, Galle; suo dux quisque parat succurrere regi. Palicia occiso sibi quadrupedante volutus aevo iam gravior tardusque prementibus armis tendit ad Helvetios seque in sua colligit arma castalioque manus tradens crudelibus umbris occubat, Hispano nimium Vasurte furenti. Sanseverinus equo partes vertit in omneis ensifer, ut solum possit defendere regem. Sternitur hic effusus equo labente. Candenti Langaeus subit auxilio, at Galeacius infit: „Me sine iam tandem oppetere, o carissime fili, accelera et regem, siquis modus, eripe morti! Unum oro, tua si virtus evaserit hostes, nomen adhuc nostrum et pulchram reminiscere mortem!“ Tristis ibi infausto committitur omine pugna, pugna cruenta nimis Gallis Gallique ruinam dant equites sonitu ingenti. Iam sanguine in alto corpora et arma iacent, permisti et caede virorum semianimes volvuntur equi; via nulla fugae fit. Dum sic sanguineus Mavors furit, increpat ultro Helvetios tantae cladis Bonivettius autor et conversa fuga monitis frustra agmina firmat. At non Helvetios potis est vis ulla tenere nec turmas equitum fugientum; illi aestuat ingens imo in corde pudor, dolor et sibi conscia caedes. Sic cursum in medios rapidus dat casside aperta. Occidit infelix, ne tantum dedecus ultra aspiciat; nullam spondet fortuna salutem. „Rex“ inquit „quo dura vocat fortuna, sequamur! Stat conferre manum adversis, stat, quicquid acerbi est, morte pati pulchrumque mori succurrit in armis. Vidi oculos ante ipse meos tot fulmina belli, tot magnos cecidisse viros sociosque ducesque. Terga dabo et regem fugientem haec terra videbit?“ Dixit et inflammatus equum calcaribus urget perque hostes perque arma ruit, sua vulnera miscens rursus et accipiens; telo hostis fervidus instat. Suffosso revolutus equo rex fulminat ense non minus interea, at faedatus sanguine vultum (nec spes ulla fugae nec spes opis ulla dabatur) tot ducibus, primis una tot caede peremptis, tot quoque militibus caesis se dat quoque captum. Exuviis regis, baltheo, calcaribus, armis, quisque inhiat meritique rapit monimenta trophaei. Conclamant omnes socii: „Victoria nobis Caesareis, nobis hodie victoria venit!“ Maxima pars belli cecidit, rex ipse tenetur Francigenaeque duces Gallique exercitus omnis; victi hostes interque manus sunt omnia nostras. Tollitur in caelum clamor, fugit ocius Euro rege suo capto in partes exercitus omneis. Turbati fugiunt Galli versique vicissim Ambosio caeso pedites ad castra propinqua pulverulenta fuga notos dant terga per agros. Helvetii pecorum sternuntur more trementes, undique eos densa Hispani inclusere corona atque hinc vastabant (??), hinc arma hostilia cingunt. Deest iam terra fugae, Ticinus magno obice claudit. Pars ferro cadit, in mediis pars mergitur undis, pars genua amplectens animam captiva tuetur, proiectis armis, pars est ingrata salutis. Nulla salus, nulla est victis venia hostibus illic. O superi, tantaene animis mortalibus irae? Armorum sonitum tunc tota Insubria caelo audiit et tantis tremuerunt motibus Alpes. Caesarei longo Ticinum defendere bello assueti tandem erumpunt arcemque relinquunt, nequicquam obsessi, Leva duce Lodronioque et contra iam tum victos crudeliter hostes more furunt torrentis aquae seu turbinis atri. Germani perstant acie, obnixi omnia contra et finem pugnae exspectant. Hispanica turba interea praedae et spoliorum ardescit amore praecipuisque opibus potitur, capit insuper omnes disiectosque duces desolatosque maniplos. Haud mora fit, regem ducunt in castra sedentem quadrupedante humili victores; hi quoque victi Francisci regis sortem miserantur iniquam. O superi, tantos mortalibus esse labores, ut componere opes possint alienaque regna quaerere posthabitis patriis? O dira cupido regnandi, quas non strages, quae funera ferro non edis, plenos effundens sanguine rivos? O Fortuna potens, o spes incerta futuri! Discite vos, proceres regnatoresque superbi, viribus et regnis nimium non fidere vestris! Nil valet invitis humana potentia divis. Et iam vere novo Zephyris spirantibus aër solvere vela monet, fertur cita gurgite classis et rex et comites laeti advertuntur arenae. Obstupuit captum spectans Hispania regem Francigenum. Caesar pietate ad sidera notus rite Deo grates agit et victricibus armis virtutesque virosque et tanti fulmina bello laudibus ad caelum tollit, victoribus ultro militibus meritae persolvens praemia palmae. Ipsis praecipuos, quorum virtute feroci et magnis animis cessit victoria, divum firmata auspicio ductoribus addit honores. O tua magna fides, Piscari, invictaque bello dextera, non ulli es veterum virtute secundus heroum, o Vasti, tua bella, vivida virtus, o Fronspergiade spoliis insignis opimis, nulla dies umquam, si quid mea carmina possunt, o tres Hannibales, memori vos eximet aevo. Nec tu carminibus nostris, clarissime bello o Madruciade dux, illaudatus abibis. Carolus hinc Caesar felici nomine Quintus incensus virtute tua et virtute tuorum teque tuamque domum ad summos evexit honores. Iam magnum, numquam minor ipso, Carolus orbem Romani imperii paucis pacaverat annis Fortunaeque vices meditatus pectore secum ac dubium belli eventum clademque cruentam, mansuescit victi precibus mentemque benignam accipit in Gallum et dictis solatur amicis. Ast in amicitiam ut coëant et foedera iungant firma magis, Caesar per vincla iugalia regi germanam sociat laetumque in regna remittit. Interea haeresion Stygiis sese extulit undis pestis et ira deum subito miserandaque venit Saxonibus primum scelerato autore Luthero, monstro horrendo, informi, atro, cui numen ademptum aethereum; paulatim alias mox inficit auras. Iamque catervatim dat stragem atque aggerat agmen haeresion rabidosque agitat discordia fratres. Haec quoque Suevorum sensim regione coorta tempestas ferit agricolis nova crimina belli. Haec horrenda lues, monstro ut permisceat omneis Teutoniae tractus, paulatim obsidere Francos, Tirigetas, Rhetos, Athesinos Alsatiosque aggreditur fines armatque in praelia duros agricolas, magno rerum flagrante tumultu. Seditione potens turbas conclamat agrestes Munzerus. Raptis concurrunt undique telis indomiti agricolae; hos animis audacibus implens concitat in sacras aedes sanctumque senatum atque magistratus alios. Insania belli saevit amorque feri Martis. Lotharingus et Hessus et proceres alii centum ultra milia caedunt ac meritas sumunt scelerato ex sanguine poenas. Usque adeo infelix ingentibus excita monstris cum multis sine more furit Germania regnis, proh dolor, ardentique errorum fluctuat aestu atque animum nunc huc dubium, nunc dividit illuc. Ast immota manens semper Madrucia proles non secus ac rupes ventis exposta marique vim cunctam atque minas omneis interrita perfert et frenans populum sub religione tuetur. Postquam sanguineas acies Germania luget in tota Italia terrorum et cladis abunde est. Teutones Hispanique ardentes Marte secundo omnia corripiunt. Romam saevissimus implet nuntius ingruere infensos crudeliter hostes. Nec mora, dux aditum et scalis ascendere muros Borbonius quaerit primus, sed limine in ipso occubat et poenam expendit pro talibus ausis. Irrumpunt hostes oriturque miserrima caedes nec duram effugiunt mortem (miserabile) inermes. Quis cladem illius lucis, quis funera fando explicet aut possit lacrimis aequare dolores? Urbs antiqua ruit, Petri sanctissima sedes, plurima perque vias sternuntur corpora Romae perque domos sacras et religiosa deorum limina. Spumanti foedatur sanguine templum ipsius Petri, veterum decor alta parentum, reliquiae divum argento spoliantur et auro. Insano miles spoliorum accensus amore, ceu raptor lupus, in sacratas perfurit aras virgineumque rapit Venus exsecranda pudorem. Nulla isti pietas, sunt omnia fana prophana. At Deus hos casus caelo miseratus ab alto est. Absens obstupuit Caesar crudelibus ausis pacis amans et tandem a bello Roma quievit.