CroALa & LatTy: nodus

Nodus 20716 in documento starck-w-catharina.xml

Actus IV. Scena 1. Maxentius – Faustina – Philosophi – Catharina – Strategus – Milites In publicum prodire cur te iusserim Et praeter morem faeminarum conspici, Haec causa pepulit, uxor, ut virgunculam Aegyptiam, linguam disertam congredi Testis videres cum viris sapientibus. Fau: Lubens videbo et audiam, Caesar, tuo Nutu benigno. Max: I, captam ab antro carceris Trahe huc, satelle! Asside, coniunx, meo Lateri! Sophorum turba, vos dextrum locum, Famuli, sinistrum legite! Parate animos, venit Autor puella non soliti certaminis! Phi.1: Quid mutiat loquacula contra tot sophos? Certissimam promittimus victoriam. Max: Victoribus parata sunt sua praemia, Contra manebit dedecoris victos nota. Cum nemo dictis, virgo, reclamet tuis, Tum facile statuis te trophaeum iudice: Adsunt, procacem qui tibi vocem comprimant! Cat: Christo auspice non detrecto pugnam. Sint licet Proposta praemia philosophis, Christus tamen Erit mihi merces copiosa, infantium Qui pandit ora et in nihilum sapientiam Sapientium redigit. Max: Mora ne sit longior Et taedium vitetur, agite, rhetores, Aetate et eruditione qui praeit, Hic auspicetur praelium! Si vincitur, 1161] C om. personam. 1166 faeminarum] faeminam C. 1177] B 1131. 1180–82] A 790–92. 1186sq.] Vulg. I Cor. 1,19 scriptum est enim perdam sapientiam sapientium. 1190sq. Si … adiuvent] B 1143. 1161–63] dact. hexam. 1164] cat. quatern. iamb. Reliqui sequantur ordine et victum adiuvent! Phi.1: Prosilio laetus! Virgo, dic, quid fers novi? Quod dogma fixum in obstinato pectore? Cat: Nullum deorum numen esse in fictili Materie, ut auro, lapide, luto, stipite. Nego deorum multitudinem, nego Tot esse Ioves, patres, sorores, coniuges, Natos, propinquos, pellices, totum genus Infame stupris, unde caelum fluctuat. Phi.1: Commenta sunt haec usitata vatibus, Indigna divis qui canunt caelestibus. Has nostra dudum fabulas ridet schola. Cat: Quando fateris esse vatum fabulas, Cur veritatis invidus tales colis, Quin voce falsos libera assertas deos Aut dicta falso probra confutas palam? Phi.1: Quandoque gaudet Iuppiter levibus istis, Et per theatra publicos ludos amat. An non levatur numinis crebro furor? Cat: Non hinc, philosophe, agnoscis istos daemonas? Qui, quod severus non agi tolerat Cato, Dii requirant, ut pudorem proterant, Aliosque ludant sceleris exemplo sui, Ad Styga rebelles quod deo aeternum luunt? Phi.1: Tu multa, virgo, non probata congeris, Nam quae beatos poena terreret deos? Cat: Imo quia terret per Styga nunquam peierant, Quare et beati neutiquam dici queunt. Phi.1: Succedat alius! Nescio qua vertigine Caput agitetur. Phi.2: Loca diis contraria Ostende in aliis locis, quam poetis ludicris! Cat: Nescis Anaxagoram docere, quod omnia Una regantur mente? Quod nec Iuppiter Nec Mercurius nec homo quisquam brachiis suis Brevibus rotare tanta possit corpora Caelestium orbitarum? Phi.2: Anaxagorae mihi Autoritas non sola, virgo, facit satis. Cat: Nunquid Stagirites hominum deliria Perosus unum statuit orbis arbitrum? Ideoque terram patriam exosus diem Clausit supremum in Euboicorum littore? 1211] ago C; cf. A 825. 1213 sceleris] supplicii C; cf. A 827sq. 1192–218] A 800–35. 1220–37 Loca … Dicite] B 1209–40. An non Aristocles ab altioribus Humeris Plato dictus asserit hoc ipsissimum? An non cicutam Socrates hausit dei Unius ergo? An non Pythagoras, Orpheus, Vestrae Sibyllae numina plura exterminant? Legistis haec. Cur dissimulatis? Dicite! Phi.2: Dum colligo me, capessat alter praelium! Phi.3: Mittantur ista, ratio divos fulciat! Quod totus orbis clamat assensu pari, Nefas puellam temere adeo convellere. Cat: Quod error ergo publicus persuaserit, Nemo repugnet, nemo rectum suadeat? Phi.3: Atqui vel inde claret istorum decus, Quod regna, quorum praesides aras colunt Tuentur usque et usque florentissima. Cat: Quin ergo divis Troia adhuc perstat suis, Quorum cruore tam pio aras imbuit? Babylona quare Persis evicit magis Quam magna Babylon impotentem Persidem? Utraque deorum numini fidit pari. Phi.3: Quam multa multos signa confirmant deos Et ante nostros perpetim aspectus vigent! Caelum verendo sempiternum numine Et Phoebus aurea luce mundo splendidus, Phoebique compar dans vices orbi suas, Et quidquid inde fert opem mortalibus, Est ille nobis rite censendus deus. Negasne praedita astra dio numine, Quae vim creandi vimque operandi conferunt? Cat: Ut nemo vires ensis admirabitur, Si fortius vibratus haesit vulneri, Sed pugilis artus et lacertos strenuos, Sic illa caelo quae moventur sidera Non vi suapte, sed coacta cursitant. Nam si vacandi sit potestas libera, Nunquam hoc labore dii patiantur se premi. Deus haud minister servit officiis heri. Phi.3: Obstupeo totus, haec refutet doctior. Phi.4: Taceamus omnes coelites! Aegyptii Quem colimus Apim tun’ spoliabis numine? Non vivit ille? Non potens est? Non suos 1232] Aristoteles C; cf. B 1226. 1240–68] A 837–79. Aegyptios defendit a clade hostium? Cat: Defendit? O defensor imbellis! Iugo Non colla submisere Romano duces Nostri? Sed haec praetereo. Quis fingi potest Cultus deorum insanior cultu Apidis? Pudet profari stultitiam gentis meae. Ridenda vel ploranda origo est numinis? Si nascitur vitulus rubenti corpore, Cui frons sit alba et alba sit in tergo nota, Cui lingua cantharo notata sit, deus Esse incipit. Cum certa vitae tempora Explevit, in puteum miser demergitur. Luget sacerdos veste scissa et crinibus Populus laceratis mortuum plorat DEUM, Donec repertus talibus insignis notis In gaudium solvit querelas. Interim Ubi deus est, qui curet Aegyptum suam? Ob turpitudinem erubescit ipsemet. Max: Etiamne tantum ceditis virgunculae, Et muta pro diis turba non audet loqui? En, pene victi subticent a faemina. Hem, facilis illa palma, quam rebamini! Phi.5: Age, Caesar, illi profero munus novum, Edisserendum grandiori pectore. Cum tollis omne, quod colitur nobis deus, Heroas olim collocatos coelitus, Et clara mundi splendicantis lumina, Quem nunc relinquis praesidem coelo deum? Cat: Quod nomen aliud soli et uni des deo? Deus vocatus, quisquis illic praesidet, Solusque cum sit, non eget cognomine. Est unus igitur optimus, summus, potens, Quem mente pura plurimae gentes colunt. Phi.5: Vox faucibus haeret, nil superat contrarium. Phi.6: Vos Christiani triplicem asseritis deum. Unde ergo plures reprehendis coelites, Numerumque, quem reprehendis, ipsa comprobas? Cat: Cum quaestio de divinitate numinis, Caecutit hominum mentis imbecillitas, Nisi se videndam praebeat per gratiam. Nec mira res est, si nequitis cernere, 1301] Deos C; cf. A 900. 1279 Ridenda vel ploranda] A 189. 1291–303] A 888–902. 1304sq.] A 913, 915. 1306 Vox … haeret] Cf. ad B 646. 1307–18] A 919–39. Quia et videntes lumen astu clauditis. Humana si me ratio dicentem audiet, Non assequetur sensa de tanto deo, Quem, cum sit unus, trinus ut sit, noverit, Nec solida turbet unitatem trinitas. Phi.6: Sublucet in tenebris nitoris plusculum. Phi.1: Christone numen asseveras inditum? Cat: Fidenter assevero. Phi.1: Deus non subiacet Morti et tamen Christum asseveras mortuum. Deus ergo mortuus? Cat: Abdita haec mysteria Arctabo breve in compendium: Ex nihilo DEUS Produxit hominem, qui vetito statim cibo Se contaminavit. Maxima haec iniuria Fuit pianda, sed piandae nemo par Inventus. Itaque filius dei unicus Patri obtulit se victimam pro servulis. Carnem induit natus pudica ex virgine, Et sponte crucis tormenta demum pertulit Homo deus et patri coaevus filius. Phoebaea habentur inter haec oracula, Haec omnia persequitur Sibylla fusius. Max: Cur subticetis? Cur tremor ossa concutit? Cur ora pallor inficit? Vincat sophos Puella? Respondete, asini! Heus, heus, milites, Contundite fustibus! Nihil contra hiscitis? Phi.1: Ignosce, Caesar, da veniam! Cito data est Lux alia. Si mineris et flammam et necem, Tamen fatebor esse Christum cum patre Solum universi praesidem, mundi DEUM. Max: Phui, dedecus! Vosne error idem fascinat, Paremque deliro seniculo assensum datis? Phi.2: Si doctior omnibus nequit resistere Verbo potenti, quis resistere audeat? Omn: Christus deus solus, reliqui sunt daemones! Max: Vah, capita morti obnoxia! Heus, satellites, Omnes ad unum ducite in medium fori, Ibique coram multitudine in ardentem rogum Iactate, cineres in pelagus dispergite! Mil.omn: Facessimus imperata. Max: Me sic luserint? Docebo, quid sit ludere fasces Caesaris! 1316] sensu C; cf. A 933. 1326] taminavit C. 1335–37] Hor. epod. 7,14–16 responsum date. / tacent et albus ora pallor inficit / mentesque perculsae stupent. 1340–44 Si … datis] A 968–72. 1351 cineres … dispergite] B 1283 (= BM 3,190). Phi.1: Putasne, virgo, Christus est nostri memor? En, nulla nobis plura discendi mora est. Cat: O vos beatos, ignibus corpus date, Mortale flammis quidquid est dissolvite! Mens astra Christo transvolabit auspice. Ne vos ferocis Caesaris vis impotens Perturbet, ite, cum triumpho maximo Intrabitits aulam superam. Max: Adhuc moramini? Schurius: Rogus ardet, imperator. Max: Heus, satellites, Abripite, quos praestigiatrix detinet! Phi.omn: Vale virgo, dux nostrae salutis omnium! Cat: Valete, firmet, qui dedit, Christus fidem! Fau: Magnanime Caesar, si licet, paula eloquar. Max: Licet, mea coniunx, audio. Fau: Virgunculam Fors verba flectent lenia. Paulo mitius Affare victricem sophorum! Max: Cor equidem Turgescit iracundia, sed vinco me: Catharina, adesdum! Sis licet caedis nocens Quamplurimorum, precibus Augustae tamen Ignosco, tura si diis adoleveris, Et ante reliquos Mercurio, qui pectori Sapientiam indidit. Ut pater tibi consulo: Aetate fruere! Cogita connubium Te dignum et ortu regio! Cat: Iam nupta sum Christo, quid iterum vulpinaris et dolo In retia allicis? Dolus subolet. Fidem Christo dedi teste annulo. Servo fidem. Max: Mox agere virginem domita disces malo. Ehodum, satellites, bubulis loris magam Virgisque caedite, donec e membris cruor Erumpat et corpus lavetur sanguine! Ubi caesa abunde, in carcerem obscurissimum Trudatur et bis sex diebus nec cibus Nec praebeatur potus! Haec, stratege, tu Curabis ad foras positis custodibus! Tibi credo soli serium hoc negotium. Str: Curabo, Caesar, pone sollicitudinem! Max: Iam tempus est, uxor, redire in regium Palatium. Fau: Quodcunque lubitum est, impera! 1354–58] A 988–92. 1359–61 Ne … superam] A 998–1002. 1364sq.] A 1007, 1004. 1376 Aetate fruere] Sen. Phaedr. 446; cf. ad 1026. 1381] Sen. Ag. 959 sed agere domita feminam disces malo. 1384] Verg. georg. 3,221 lavit ater corpora sanguis.