CroALa & LatTy: nodus

Nodus 953387 in documento boskovic-r-dsld.xml

LIBER SECUNDUS Aeriam quisquis molem atque ingentia tecta Extruit educens coelo, primum ardua sylvis Robora frondentesque ornos teretesque cupressos Dejicit ac densis montes quatit ictibus altos 5 Marmoreasque sinu moles educit et igne Aera liquat rigidumque argenti pondus et auri Ac lateres calcemque vehit. Tum condit opaco Fundamenta solo, muros ad nubila tollit Auratasque trabes locat immanesque columnas 10 Signaque spirantes Divum referentia vultus Ac summum aurato concludit culmine tectum. Sic ego1 velati nigrantem lampada Solis Atque laborantem dicturus carmine Lunam, Materiem satis aptam operi tantoque labori 15 Congessi primum teque astra per ardua vexi Nominaque et positus variosque per aethera motus Evolvi enumerans: terris procul altus ab imis Signiferum medio Titan ut calle per orbem Tendat et Eoas cursu nitatur in oras, 20 Perlustrans totum bissenis mensibus axem; Interea medio conceptas pectore flammas Evomat aethereasque ardenti lumine sedes Aeraque irroret crassum terrasque patentes; Ut parili cursu se diva triformis in Eurum, 25 Obliquo sed calle, ferat, sed proxima terris Perque dies novies ternos velocior orbem Integret et coelo rursum se reddat eodem; Fraternum interea curru diffundat ab alto Illa fronte jubar, Phoebum qua suspicit, atque 30 Averso vultu et gremio nigrescat opaco; Scilicet inde novo nova surgere cornua mense, Cum fratrem transgressa recens, jam deserit; at cum Opposita contra bijugos agit aetheris ora, Nocturnas pleno vultu rutilare per umbras; Tum geminos geminis calles se innectere nodis, Queis dea bis medium Phoebi pertranseat orbem. His animadversis, age jam, causasque latentes Contemplare vigil mecum resque ordine disce! Ac primum, sudo quondam cur Phoebus Olympo Deficiat tristique tegat ferrugine vultum, Accipe. Nam coeptis praesens aspirat Apollo Et faciles ultro veniunt ad carmina Musae. Principio2 subitis Titan dum mergitur umbris Et nitidos puro vultus obducit Olympo, Haud ille ardentes imo sub pectore flammas Restinguit cohibetve emissos faucibus ignes. Ardet inextinctus radiosque emittere pergit Et solito rutilas nisu vibrare sagittas Omniaque immenso circum loca lumine complet. Ac tibi3 ne dubiam teneat sententia mentem, Perlege, si tenebris Titan fors totus obortis Deficiat rutilosque atra ferrugine vultus Condat, ab externis venient quae nuncia terris. Nam veniunt, et quae regione geruntur in una, Impressis vulgata notis narrantur ubique. Invenies dextra populos laevaque jacentes Vidisse aut penitus totam aut in margine summo Phoebeam assueto fulgentem lumine frontem Ingenitum vibrare jubar; loca proxima limbum Aspiciunt tenuem radios effùndere et alto Curvari dorso falcemque imitarier atque Surgentis primo Phoebes nova cornua mense. Quae disjuncta magis, majorem e fronte nitenti Suspectant partem, pleno postrema fruuntur Lumine et intactae fulgent in luce diei. Eois4 rutilum Titan caput altus ab undis Extulerat dudum ac medium properabat ad orbem, Cum subito prima obductum nigrescere fronte, Tum condi magis atque magis penitusque tenebris Involvi demum et caeca latitare sub umbra. Haud ignara, tamen mirata Britannia, lustri Tertius octavi jam volvitur annus ab illo Tempore: nigranti foedaverat omnia velo Lurida nox; pallens astris radiantibus aether Ardebat late; attonitae pecudesque feraeque Urgebant celeres ad nota cubilia gressus, Ad sylvas pennata cohors properabat opacas, Captura assuetos alieno tempore somnos. At partem rutilae frontis videre coruscum Vibrantem jubar, extremi qui margine regni Hinc atque inde jacent populi; quasque alluit aureo Amne Tagus gentes, quas et Rhodanusve Tibrisve Quaeque tenent gelidas boreali frigore terras, Gaudebant multo perfusae lumine; arenas Qui Libycas procul, aeternis ac torrida flammis Regna colunt, pleno ore deum videre nitentem Igneaque assueto vibrantem spicula nisu. Usque adeo illaeso Titan fervescit ab igne Tum quoque et intactum diffundit ab aethere lumen. Sed5 quid opus longinqua sequi famamque volantem Sectari et terris exquirere visa remotis? Tolle acies ac, dum Phoebus latet, aetheris ignes Suspice et obscuro late rutilantia coelo Sydera! Percellent acres errantia saepe Astra oculos, tardum Saturni sydus et igne Felici gnatus diuque immite Gradivi Astrum atrox et pulchra Venus quique aethere in imo Mane novo fulgere solet seu vespere sero, Progenies Majae divumque interpres et alta Se coeli haud unquam radiantem ostendit ab arce, Velatus medio latitet nisi Phoebus Olympo. Olim etiam nondum visos ardere cometa Aspicies densosque effundere pectore fumos Et caudam trahere aut longam promittere barbam Pallentesve comas vastum componere in orbem. Ast ea, nosti equidem, nullas sub pectore flammas Astra fovent, nullos emittunt faucibus ignes. Accipiunt redduntque jubar, quod Phoebus ab alto Effundit cum perque aethera spargit apertum. Ipse ergo aeternis illo quoque tempore flammis Aestuat ardentesque jacit per inane sagittas Et superas Titan radiis fulgentibus auras Imbuit illaesumque jubar diffundit ab alto. Ac tibi si latitat puroque nigrescit Olympo, Est aliquid medium, quod sese opponat et umbram Corpore nigrantem longe protendat opaco Atque alios tenebris populos involvat et alma Luce alios tenuesque auras errantiaque astra Posse frui plenoque sinat perfundier igne. Non secus ac multa procerum comitante caterva Per medias si forte vias insignis in ostro Ingreditur princeps, dum fervet in aethere Phoebus, Ardentes olli aurato suspensa bacillo Purpura defendit radios Solemque recondit, Ad circumfùsam non pertinet umbra coronam. Quis6 tamen, Aonides, quis tantum immanibus ausis Tollitur et rutilae vitales lampadis ignes Praeripit, heu, miseris mortalibus atque nitentes Confundit caeca involvens caligine terras? Principio ne fixa alte aut errantia credas Sydera posse dei nitidos obducere vultus. Fixa7 procul vastas distant disjuncta per oras Et rutilant splendore pari nosque inter et ignem Phoebeum subeunt nunquam, ac si forte subirent, Haud fusco ardentem celarent lampada velo. Luce quidem8 Phoebi fulgent errantia, dium Suspectant qua fronte jubar gremioque sub imo Aversoque horrent penitus nigrantia dorso. Nec vero aethereum usque adeo tolluntur in axem Ardua, sed tenues errant propiora per auras. At senior pater et natus, regnator Olympi Quique ciet rabidas in mutua funera gentes, Sanguineus Mavors, terras, Titanis et ignem Circumeunt gyro immani nec proinde subire Ac dorsum rutilae possunt praetendere fronti. Inferiora tenent Majae satus et Venus alma; Proin subeunt saepe et nexis loca proxima nodis Si teneant simul, ardentem tum lampada fusco Praetexant velo. At primum sub margine Eoo Irrumpant limbumque cavent frontemque nitentem Occidua demum fugientes parte relinquant. Non ita, quae vultus, dum Titan deficit, umbra Occulit ardentes sensim involvitque tenebris. Illa quidem occidua contra de parte nitentem Obducit primum frontem ac discedit, Eous Memnonias Phoebi margo qua prospicit oras. Praeterea vel se Maja genitrice creatus Nos Phoebumque inter vel pulchri mater Amoris Opponat mediam, species quid tantula demum Occupet et vasta Phoebi de mole recondat? Mercurius fronte e rutila minus occulit abdens, Quam si vicenis rursum de partibus unam Particulas in mille seces; Venus amplior atque Telluri propior plus occupat, at radiantis Mille aequis condit vix unam e partibus orbis. Non ergo et tenebras inducere, fulgida sed vix Ora dei possunt tenui distinguere naevo. Vidi equidem ardenti Solis sub imagine Maja Progenitum. Neque enim adrepit9 tam rarus; acutos Lusisset tamen ille oculos, nisi vitrea longis Altera lens inserta tubis atque altera pandens Ingenti exilem protenderet augmine formam. At Venerem10 bini e cunctis mortalibus olim Viderunt Phoebi sub frontem irrepere. Ab illo Ter septem lustra et ferme bis quattuor anni Tempore jam fluxere ac mersit in aequore currum Sol prius, atra Venus nitidum quam linqueret orbem. Viderunt soli; longos nam diva per annos Juncta deo a nodis distat procul altaque currum Erigit in Boream vel prona inclinat ad Austrum. Illa olim octonis bis sese interserit annis Praetexens Phoebi frontem, tum tempore longo Effugit atque ubi jam plus saeclo effluxerit, orbi Vix iterum ardenti supponitur adversumque Transcurrit nodum, Solis dum jungitur igni. Hinc post quam primo inventum per vitra tubosque Sydera scrutari ac terris adducere Olympum, Diva semel tantum ante annos bis quattuor ora Inficiens tenui Titania laeserat umbra. 190 Haud etenim vitreis deducere lentibus astra Et teretes tractare tubos annosa vetustas Edocuit mortale genus: vix tempore ab illo, Quo primum armatam vitris ad sydera molem Extulit Hetruscis heros prognatus in oris, 195 Bis terseptenos, centum numeramus et annos. At prius, Uranie tantum mortalibus aegris Quam munus daret et terris adduceret astra, Fugerat aspectus oculis impervia nostris, Ora Venus nigro praetexens aurea dorso. 200 Cum primum rutila potuit sub fronte videri, Nemo tubum in Solem direxerat. Altera cum se Spectandae divae fors obtulit, unus et alter Vix hominum numero e tanto direxit et orbe Sordentem Veneris Phoebum suspexit opaco. 205 Nec dum etenim Uranie, minus illo tempore culta, Arcanos divae positus patefecerat atque Nodorum nexus certosque per aethera motus. Nec dum, congressu e tanto quae commoda possint Profluere et quanti coeli mensoribus usus, 210 Prodiderat diva atque animos exciverat acres. Scilicet11 aversis Terrae de partibus, alter, Qua coit aeterno glacialis frigore pontus, Alter, qua summo coeli de vertice Titan Subjectos findit campos et adurit arenas, 215 Hinc gelido atque inde a Telluris cardine, coeli Mensores bini fulgenti in Sole nigrantem Suspiciant longa Venerem si mole tuborum Et momenta notent, quo primum irrepserit et quo Aversa Phoebum linquens evaserit ora, 220 Ingressum egressumque inter plus alter et alter Tres ferme integrae decimis de partibus horae Inveniet fluxisse alter, si scilicet alto Phoebeus tantum sese erigit ignis Olympo Assurgens, quantum rentur, qui sydera servant. Nonne vides? Celeri dum Tellus acta rotatu Circumagit sese torquens, raptatur uterque In gyrum cursuque volat spectator eodem. Non tamen una simul ductu via deferet uno Utrumque et parili correptum tramite ducet. Namque deae gressus alter cursumque sequetur Progrediens pariterque plagam spectabit eandem; Aversas alter contra referetur in oras. Proin dea sub nitido Phoebi velocior orbe Huic celerare viam, cessare videbitur illi Lentior ac tardo minus incita tendere gressu. Et facile est, si forte, alto quam celsus Olympo Assurgat Titan, cognoveris, omnia nosse Tempora quidque ferant acti in contraria cursus. Altior aethereas quod si consurgit in oras Phoebus vel terras contra descendit ad imas Pronior, illud idem discrimen temporis aeque Arctius obveniet pariter vel latius aeque. Namque12 vices Solis sequitur Venus errantumque Turba omnis, Phoebe dempta, fumantiaque astra. Et magis hinc Titan distat si forte minusve, Tantundem illa etiam magis aut minus omnia distant. Proin visum hinc Veneris motum sub Sole diurnus Terrai motus tanto minus aut mage turbat. Ergo ubi se primum fulgenti in Sole videndam Reddiderit Venus ac dorsum supponet opacum, Jam dabitur certa demum metirier arte, Quam celsus summo Titan se tollat Olympo, Quam surgat coelo Venus ipsa et Jupiter et Mars Saturnusque piger Majaque creatus et imo Quae gremio longos effundunt sydera fumos. Quin et, quam crasso tendantur corpore, quantum Se late circum effundat revolubile dorsum, Extima quam facies molem sub pectore claudat, Constabit tandem. Nec centum e partibus una Jam fugiet dubiave animus formidine pendens Ambiget et cura incertus torquebitur acri. Scilicet13 haec nobis servant bona numina, nobis Uranie spondet jam nunc: ubi denique nonus Annus ab hoc, fausto intulerit sese omine, longum Expectata dies roseis emerget ab undis. Ardenti sub Sole Venus sese inferet atque Ora means fusco distinguet fulgida naevo; Nec fugiet visum et curas eludet inanes. Credo equidem14 densae circum se quaque cohortes Effundent late terris, quaque horrida tristi Squalet humus glacie quaque ustis ardet arenis. Nec tantas imo nubes alit Aeolus antro Ventorumque ciet gens improba, possit ut omnes Obruere immensos tractus atque omnibus axem Aethereum velare locis et condere divam. Fors et ego Irroquium sedes et inhospita regna, Si tantum fortuna sinet, si vita superstes, (Namque quid hae vires, quid non haec spondeat aetas, Dum15 bis vicenis alter vix additur annus) Transcurram procul et doctis comes ibo catervis. Spero equidem nec me pontus turgentibus undis Audentem terret glaciesque nivesque perennes. Mecum16 aderunt, namque hos jam nunc servantur in usus Oblongis inserta tubis purissima vitra, Rarum opus Hugenidae magni; cui diva terenti Adstitit Uranie ac dextram deduxit et ambas Pulvere postremo subigens tenuique papyro Ipsa suis tritae frontes dea sedula massae Adspirans tersit digitis vittaque polivit. Non illis fluvio certet Peneus amoeno, Thessala qua placidus Tempe secat atque beatos Foecundat late campos herbasque virentes Ac vitrea irrorat teneros aspergine flores. Non fons Blandusiae, non Pegasis unda, novato Aonidum qua mane chorus, qua pulcher Apollo Ipse suos viva mirari in imagine vultus Et solet effusos lauro vincire capillos, Non ipse, adversum ad Solem qui roscidus humor Ardentem imbriferis pingit sub nubibus Irim. Accedent et, qua certissima tempora signent, Dentibus aeratis orbes atque aureus index, Regalem propter Thamesim quos arte Grahamus Disposuit mira et Phoebo Uraniaeque sacravit. Fultus ego his opibus divam sub lampade Solis Suspiciam nec me fallent fugientia inertem Tempora, cum primum rutilae dabit oscula fronti Incurrens limbumque cavans cumque ultima dorsi Immerget puncta et cum primum appellet ad oram Marginis adversam et cum toto evadet ab orbe. Non tamen17 et tenebris Phoebus nigrescet opacis Nec caeca turbata dies mergetur in umbra; Ora dei tenuis distinguet fulgida naevus. Proin sudo obductus cum Titan deficit axe, Non illum irrepens Maja satus, atra nigranti Non abdit dorso Venus affunditque tenebras. Sed nec sanguineos18 fundunt quae sydera fumos, Obductum subitis rapiunt Titana tenebris. Sunt, quae se possint media interponere, dumque Junguntur Phoebo, nodos transcurrere; sunt, quae Fors etiam terris tunc tantum accedere possint, Ingenti totum obducant ut corpore Phoebum. At rara adveniunt et summi a finibus orbis Demittunt sese ad Solem, rarissima nodos Attingunt simul et fors prima ab origine mundi Tempora ad haec nullum simul attigit atque nitenti, Quod sequitur, nullum subiit fortasse sub orbe. Quin et si subeat totumque obducat, opaca Non ideo Titan penitus nigresceret umbra. Affusi circum crines fumosaque longe Pandens aethereas tanta se mole per auras Materies fractum torquet jubar atque per omnes Dispergit late inflexum circum undique partes. Scilicet hinc longis trans vitrea septa tuborum Molibus ardenti horrentes si crine cometas Suspicias, nulla nigrescere parte videbis. Illa etenim, Phoebum fugiunt qua fronte nitentem Aversi, illa etiam fulgent nec nocte nigranti, Ut Phoebe, ut Tellus, ut quinque obeuntia Phoebum Sydera, et obscura mergunt ferrugine vultum. Proin Phoebum turpi possent caligine tantum Foedare, horrenti non et celare sub umbra Nec vitale jubar terris arcere diemque. Ergo19 soror Phoebi, nam sola ex omnibus astris Jam superest ac parte nitet, qua suspicit ignem Phoebeum, parte aversa nigrescit,et orbis Aequat fraterni speciem mensesque per omnes Assequitur lentum ac coelo decurrit eodem; Sola soror tanti miseris est unica terris Causa mali, soror una atro Titania dorso Ora tegit nobisque datos intercipit ignes. Scilicet averso quoties jubar exuit ore Extremo jam mense latens tenuataque fronte Cornua deposuit seque alta condidit umbra, Terram inter Solemque subit Terramque nigranti Despectat vultu, radiantem obvertit Olympo. Tunc igitur, si se penitus mediam inserat atque A recto positu nihil hinc, nihil inde recedat Avia, Phoebeos vultus tegat exceptumque Praeripiat Terris jubar atque avertat, oportet. Non20 tamen et semper mediam sese inserit atque Fraternos celat vultus soror. Illa per auras Scilicet aethereas, veluti memoravimus ante, Urget equos ductu obliquo mediumque per orbem Signiferum et callem Titanis non nisi punctis Transilit in geminis, geminos nectentibus orbes Ac procul oppositas coeli spectantibus oras. Ergo si, Soli dum jungitur atque novatis Cornibus ordiri mensem parat, absit ab ipsis Nodorum punctis et nexi tramitis ora, Orbis et a medio radiantia signa ferentis Titanisque a calle aberit simul atque rigentem In Boream assurget vel se demittet ad Austrum Nec fratrem teget aut fraudabit lumine terras. Ast illo nodum si tempore diva tenacem Attigerit, nodo fuerit vel proxima opacum Subjiciat dorsum et rutili fulgentia, oportet, Aut penitus tota aut saltem sub margine summo, Ora dei condat lucemque objecta moretur. Atque21 age, dum puro Titan velatus Olympo 380 Deficit, aethereas longe lateque per oras Flecte acies totumque vigil circumspice coelum. Haud usquam divae vultum effulgere triformis Ac nitidos cernes volitare per aethera currus. Sed nec, dum tenebris emergunt clara fugatis 385 Ora dei pergitque dies effulgere, nec, dum Succedit nox atra polo terrasque tenebris Obruit et nova converso se prodit Olympo Astrorum facies atque omne volubile coelum Ante oculos sensim tibi sistitur, exeret undis 390 Fulgentem Eois frontem et se ostendet ab axe. Obductos igitur coeli qua parte jugales Phoebus agit curruque volat velatus in alto, Ipsa etiam, ipsa illac cursum contendit et acres Urget equos fratremque soror comitatur et una 395 Progreditur: coelo pariter spatiantur aperto. Quin22 et, si partes anni bissenaque Lunae Tempora rite notes numerans mensesque novatos, Invenies nunquam subita ferrugine Phoebum Involvi et medio obductum nigrescere Olympo, 400 Elabens pleno mensis nisi concidat orbe Expectentque polo reducem nova tempora Phoeben. At mensem tum diva novat, tum cornua fronti Rursum aptat primamque parat prodire per umbram, Cum Phoebum assequitur coeloque excurrit eodem 405 Una acres urgens bijugos currumque volantem. Usque adeo Titan cum deficit, illa latenti It comes atque una pariter volat aetheris ora. Hinc tibi jam divae subeuntis prima parebunt Indicia et tanti auctorem cognoscere damni 410 Incipies frontemque dei velante sorore Obductam ac rutilae praereptos lampadis ignes. At23 si praeterea coelum divaeque vagantis Et motum et vigili positum scrutabere cura, Tum vero manifesta fides nec jam ulla timenti Suspicio incertos agitabit pectore fluctus. Scilicet ante diem, Phoebus quo deficit atque Ardentes puro vultus obducit Olympo, Mane vigil primo tenuatae cornua Lunae Aspicies tumidis postrema exurgere ab undis Excitos dum nectit equos Aurora diemque Sollicitat noctemque fugat pallentiaque astra Restinguit late et gremio foecunda rubenti Perfundit rutila teneros aspergine flores. Ergo locum, superas quo diva emergit in auras Observa ac signis confer fulgentibus, et si Haud pigeat, radio metire atque aere rigenti Incisisque notis; inclusas dentibus horas Ferratis adhibe simul et sua tempora nosce. Quod si etiam nota numeros versaveris arte, Invenies Boreae divam torpentis ad oras Vix quidquam a medio se tollere seu ferventem Ignibus aestivis vix se demittere ad Austrum, Signifero vicinam orbi fratrisque viai. Praeterea cum jam se evolverit altera puro Axe dies jamque occiduas se Phoebus in undas Merserit et primis coelum praefulserit astris, Se vigili prodent oculo nova cornua et acrem Tenvia fulgenti percellent cuspide visum, Deinde brevi occiduo se mersa sub aequore condent. Hic loca si pariter certasque notaveris horas, Signifero vicinam orbi Phoebique videbis Tum quoque vicinam calli, sed parte meantem Opposita mutasse latus: si forte rigentem Elata in Boream sese ante erexerat, imum, Praetergressa viam Phoebi, jam accedet ad Austrum; Contra humiles Austri si se inclinarat in oras, Altior in Boream sese eriget atque rigentem Cornua deflectens radiantia tollet ad Ursam. Ergo etiam interea nodum tranarit, oportet Et rutilo conjuncta deo sat proxima nodo Extiterit fratrisque viae. Cumque ille feratur Altus in immensum et contra tam proxima terris Diva suos humilis currus agat atque nigrantem Telluri frontem nitidamque obvertat Olympo, Inserta obscuro Phoebum velaverit ore, Est opus atque datos terris exceperit ignes. Quod24 si septenis cursum observare diebus Ante diem, subita quo Sol nigrescit ab umbra, Malueris septemque aliis iterare laborem, Incisi nihil aeris opus, nil tempore certo Tunc erit atque oculo rem nosse licebit inermi. Sydera suspiciens, qua se distincta coruscis Fascia protendat signis et dividat axem, Invenies mediumque orbem Phoebique licebit Obtutu signare viam. Primum inde remotam Ergo deam, medium cum jam rapit horrida vultum Umbra tegens mediusque nitet, quantum avia coelo Unquam errare potest fratrisque relinquere callem, In latus aspicies cum se ferre vaganti. Per reliquos tum deinde dies jam cornua fronte Exeret atque apices sinuans tenuabit acutos Titanisque simul calli magis ac magis aureos Adducet currus mediumque accedet ad orbem. Tum Phoebum transgressa iterum nova cornua fronti Induet atque sinu sensim pinguescet et ultra Fratris iter jam flectet equos orbemque relinquet Signiferum; sese puro cum septima reddet Axe dies medioque nitens dea fulserit ore, A medio rursum distet dum tramite, quantum Deflexam obliquus dat posse recedere callis. Atque adeo vultum cum Phoebo juncta nigrantem Verterat ad terras nec se prodebat Olympo, Transgressam nodum disces fratrisque nitentem Sub currum flexisse rotas ardentiaque ora Texisse et rutilas dorso fregisse sagittas. Nec te25 dum nitidos Phoebi rapit invida vultus Spectantem eludet fallens, licet usque dolosam Aversa aethereas frontem dea vertat in oras, Si modo velatae subeuntem lampadis umbram Suspicias motumque notes formamque locumque. Ne tamen ardentes Phoebeae lampadis ignes Suspiciens oculo demens tuearis inermi, Prima licet primis jam sordeat ora tenebris. Incautas oculorum acies praestringet et omnes Exsuget tantum succos jubar audentemque Indignans jaculis Phoebus configet acutis. Quin etiam medium cum se jam condidit et cum Tertia vix superat rutili pars quartave vultus, Haud impune extenti oculos defixeris ori Et vincas tanta vultum te* * corr. ex se luce tuentem. Sunt qui reflexum placida tueantur in unda. Nam jubaris pars magna subit perque intima aquai Viscera distractum et fundo restinguitur imo. Pro puris alii lymphis et fonte quieto Nigrantes adhibent succos, quibus alba papyrus Tingitur et calamos sentit perarata disertos Orandasque foro causas plenove theatro Cum fremitu et resono recitanda poemata plausu Excipit et longos servat conscripta per annos. Nam plures bibit ore et plures atra sub imo Materies gremio radios restinguit; in auras Vix ulli aerias revolant oculosque lacessunt. Tu tamen aut violae saturo fucata colore Vitra cape adjungens aut pingui perlita fumo Nec semel ardenti nec longum admota lucernae. His tutare oculos, hoc tela ardentia Phoebi Excipe protectus clypeo flammasque volucres Securus ride et radiantem transpice vultum. Ac primum26 formamque umbrae molemque tueri Proderit. Illa quidem, nisi forte in margine summam Vix radat Phoebi frontem, qua curvus ad undas Prominet occiduas, curvato limite limbum Irrepens cavat et dorso convexa recurvo Flectitur Eoasque tumens sinuatur ad oras. Dumque subit, viden, ut formam progressa rotundam Exhibeat teretemque globi se inflectat in orbem! At teretem ipsa etiam virgo Latonia formam Prae se fert curvumque tumens sinuatur in orbem. Nec vero et moles non convenit: umbra, nitentem Quae tristi irrepens condit ferrugine vultum, Tanta patet, quanta aetherias se mole per auras Cynthia fert, cum tota ardet plenoque nitentem Ore refert fratrem ac nocturnas discutit umbras. Quin etiam, si tunc imo dea tramite, terris Proxima, distento latescat pinguior ore, Latior ipse quoque umbrosus distenditur orbis Et vincit crasso Phoebeos augmine vultus. Hinc medium si forte deum media occupet umbra, Prominet ac rapit omne jubar circum undique et ignes Occulit ac penitus radiantia contegit ora. At dea sublimi si forte in vertice callis Adstringit frontem brevior, breviore figura Ipsa etiam coit et Phoebeos arctior umbra Haud potis est penitus tegere ac subducere vultus. Hinc medio sedet atra sinu; circum undique limbus Extat et ardenti fervens micat annulus igne. Qualis27 quae rutilo cum divum effingimus ora Aut auro aut aere et festis imponimus aris, Divinam frontem ac vultum crinesque corona Ambit et aetherei cives designat Olympi. Nil tamen28 usque adeo divam tibi prodet opacam Ut sedes umbrae et rutila sub lampade motus. Si satis humentem bijugos deflectat ad Austrum Cynthia, cum Phoebo conjungitur; ille boreis Fulgebit late regnis et lumine terras Perfundet pleno: non illo tempore tellus Itala, ferventes non qui terit ustus arenas Ardentis Libyae, tenebras formidet opacas Atque insperata tinctum ferrugine Solem Astrifer algenti quas sydere despicit Indus, Quas Junonis avis gentes aut igne quaterno Fulgida Crux, alio torpentes cardine terras Umbra teget condens Phoebumque obducet et atram Inferet attonitis alieno tempore noctem. At contra in Boream si cum obliqua nigranti Tantundem se diva ferat, borealibus oris Non expectatas minitabitur umbra tenebras. Cum vero aetherio divae tibi visa sub axe Ad medium Phoebi sese via diriget, umbra 570 Ipsa etiam Phoebi medium contendet ad orbem. Si quidquam Arctoas se curru inclinet ad oras Cynthia, ab Arctoo perstringet margine Phoebum Umbra, sed oppositum fuscas cum flectet ad Austrum Diva rotas, premet oppositum latus umbra tenebris. 575 Convenit29 et motus certusque per aethera gressus: Adversum bijugos Phoebi soror urget in ortum Et fratri occiduis velocior instat ab oris Invadens pigrumque volans praevertit Eoasque Ad sedes fugit ac longe progressa relinquit. 580 Umbra quoque Eoas cursum contendit in oras. Ac Phoebi ad medium cum nititur, umbrifer arcus Occidua de parte subit limbumque nitentem Irrumpens cavat atque Eoo in margine demum Erumpit fugiens rutiloque evadit ab orbe. 585 Dum fratrem30 sequitur fugientem diva fugitve Sectantem a tergo, tantum olli accedit in horas, Discedit tantum, quantum se corpore crasso Porrigit aethereasque patet distenta per auras. Progreditur tantundem etiam sub Sole nigrantis 590 Umbrai species, sive impetat atra nitentem Irrumpens primum seu praetergressa relinquat. Cum dea jam summo procul avia tramite fessis Tardat iter bijugis, tardat quoque lentior umbra. Illa imo terris in tramite proxima cursum 595 Cum celerat pronusque immani pondere currus Volvitur, ipsa etiam velocior umbra sub igne Phoebeo volat et densis se passibus infert. Quid vero,31 male visa tibi quem semita divae Ostentat motum? Dorso Telluris ab alto 600 Quae tuimur, summo nam si minus ardua Olympo Attollant sese, veluti memoravimus olim, Despicimus depressa magis: seu calle diurno Assurgat summamque poli nitatur ad arcem Seu contra occiduas prono se Cynthia ad undas Demittat curru, magis alto a vertice coeli Credideris distantem ac visi tramitis error Hic crescit, decrescit ibi. At dea parte in utraque In Zephyri sedes agitur propriumque retracta Tardat iter, quoque ad medium sublimior orbem Accedit magis, hoc pariter mutatur et error Usque magis. Proin et fratrem sequiturque fugitque Lentior, ac medio cum jam eminet ardua in ipso, Dixeris et bijugos humentem flectere in Austrum Depressam, illusus conspectae errore viai. Ipsa autem errores umbrae tibi semita eosdem Visa subit primoque deum si mane recondit, Vespere vel sero, celeri magis concita cursu Evolat,ereptos citiusque redintegrat ignes. At medio cum forte die Sol deficit, umbra Lentior ingreditur longumque moratur inhaerens. Praeterea adversum se prona inclinat ad Austrum Tunc eadem; ac divae quidquid contingit eunti, Et forma et moles sedesque et motus et error, Omnia sunt umbrae communia. Diva nigranti Ergo subit cum Phoebique intercipit ignes, Quaeque deum tristi ferrugine contegit umbra, Est ipsa aversae frons atra sororis, Olympum Et rutilo ardentem spectantis lampada vultu. Sic illa32 et fixos errantesque aetheris ignes Saepe tegit dorso inferior, seu laeta coruscum Ore jubar fundat plenoque effulgeat orbe, Seu tenebris alter limbus nigrescat opacis. Sic tegere et fixos quaevis errantia possunt Sydera, Saturnum sic gnatus, utrumque Gradivus, At Venus et Maja genitus Martemque cruentum Satumique Jovisque ignem ac per mutua sese Vel penitus, magna possunt vel condere parte Suppositoque jubar tegere atque avertere dorso. Scilicet ante oculos quidquid se sistat opacum, Ulteriora tegit: gremio res ferveat imo Usque licet plenoque jubar diffundat ab ore, Haud ferit obtutum et mentis pervadit ad arcem, Ni subeant oculos radii fibrasque lacessant Et parva expressam pingant sub imagine formam. Haec nobis, haec damna parit Latonia33 virgo, Rara tamen, totum vix bina aut terna per annum. Non ita, quae magni sydus regale Tonantis Astra quaterna obeunt, pigrum quae quina parentem. Haud unquam lentis evolvitur altera terris Plena dies vel quina Jovi, quin proximus orbem Qui domini vastum famulus circumvolat, umbram Injiciat tristem tenebrasque affundat opacas. Nec tenui haec adeo se cuspide contrahit, arctos Ut rutila in facie tractus confundat: in ipsa Fronte Jovis maculam licet hinc spectare nigrantem Eminus; usque adeo vasto sese augmine tendit. Interea et reliqui subeunt. Quam saepe secundus Infert se medium ac dorsum supponit opacum! Bis rapit ille ignem Phoebeae lampadis, ante Quam se quinta dies evolverit integra, saepe Tertius ipse etiam et quartus quandoque satelles Inficiunt dominum maculis. Quanto ergo nigrantes Saepius affundi tenebras dolet ille diemque Abrumpi subitis famulorum occursibus! Ipsi Turma frequens et plura parit gravioraque damna, Unica quam nostris inducat Cynthia terris. Plura videt genitor parilis spectacula formae Pluribus a famulis. Medium sed vasta per orbem Non interrupto tendit se fascia velo Praeterea longamque parit tristissima noctem. Hanc rutilae inducit fronti diadema superstes, Tenvia quod regni vestigia servat adempti. Quid juvat aula frequens, quid vanae insignia pompae Regia? Quam crebro gemmatas taedia in aulas Irrepunt tristique animos languore resolvunt, Seu fragor armorum subit insidiaeque latentes Et capta incusso quatiuntur membra pavore! Inter oves gracili ludens dum pastor avena Gramineo sedet in solio, dum pascua carpunt Laeta greges floresque legit capitique corollas Aureolo intexit Phillis; procul exulat atrox Cura nec horrifico turbantur corda tumultu. Nulla oritur tenebrosa dies mentique refulget Integra lux, pura gaudet dulcedine pectus. 685 Ah valeat quisquis pompa captatur inani Felicemque putat, cui frons diademate cincta Fulgenti, cui sceptra manu, cui purpura dorso, Quem famuli stipant densi procerumque catervae. Me virides habeant campi, me libera prata 690 Ruraque sollicitis haud unquam obnoxia curis!