CroALa & LatTy: nodus

Nodus 865202 in documento feric-d-periegesis.xml

De Civitate Stagni, Arce, et locis Stagno Proximis. X. Nunc bimari me Musa jubet dare carmina Stagno Nam me hic detinuit geminis prope mensibus olim Isthmus, et egregie placuit, quod commoda victu Inventa hîc sedes, et amantibus otia Musis. Hic locus 30. milia passum Rhacusio distat. Longum iter, et facile pariturum taedia, ni sit Vel socius tibi, sive libet, quo tempora fallas. Namque Elaphitas ubi post terga reliqueris, alter Est tibi praeterea sinus arctior ingrediendus Per freta vicinas inter currentia terras, Quo tandem emenso, propiusque ad littora vectus Impositam rigidis videas sub montibus urbem, Sic tamen ut campum liceat spectare patentem Ante urbem, et colles, qui dissociantur, apricos. Vide Jac. Luccarum Lib. 2. pag. 79. citatae Editionis. Hanc Marsi e veteris (positi illa in sede, minoris Arx ubi nunc Stagni) perhibent crevisse ruinis, Et Staeum antiquos dixisse has nomine terras. Quidquid at hoc, longo subjecta a tempore nobis Haec regio, et quascumque vides ibi surgere moles, Nostrorum vigilans Patrum aut industria struxit Funditus, aut multum priscis adjunxit honoris. Hujus prima loci, novus huc si veneris hospes, Te frons decipiet, nam porta et nobilis urbi

Hoc in porta tetrastichon legitur Aelii Lampridii Cervarii Poetae laureati, Patricii Rhacusani. Ne male defensum littus populetur, et ultra Adriacas tendat proximus horror aquas, Opposuit bimaris tot propugnacula Stagni Rhacusa, et Blasî numina magna sui.

Praefixa, et carmen decorat quoque nobile portam. Verùm his haud pariter respondent caetera, quaeque Visere sperabas, minime aspicis, area namque Parva urbi, atque, minus capiendo quae apta, figurae, Rara domus, templumque triplex, populique viritim Quodque caput facile numeres, nam parvus; at hujus Egregias terrae fruges consumere natus. Exiguo hîc pretio bene vixeris, ostrea, vinum, Lac, haedos facile, frumentum, oleumque parabis, Multaque praeterea lautos spectantia ad usus. Tempore certo anni paulò est corruptior aer, Mensibus aestivis videlicet usque ad medium Autumnum. Nec coeli vitio tribuendum: hoc efficit ipsa Didita in alveolos campi pars plurima (quamquam Causa mali et Naro vicinus, stagnansque) ubi lentae Thetyos unda jacet sale commutanda marino, Intempestivis pluviis ni solverit auster. Horum nunc numerus multo amplior, aera quotannis Senatus Rhacusani cura huc a Melitensi insula (Malta) adductus vir horum aedificorum peritissimus, qui plures annos apud nos commorans huic operi assiduam, strenuamque manum praebet. Hoc ut crescat opus, large praebente Senatu. Magnifice hac auctum tenus est, regaleque quiddam Jam nunc visitur esse, futurum at grandius olim: Et licet illa seges nunc longe ditior, ante Quam fuit, externumque etiam sal multa quotannis Hîc ratis exoneret, vix sufficit, advenientum Otmanidum e terris vis tanta accedit equorum. Patricio incumbit vendendi cura, tribusque Demandata viris cura altera, ut omnia, ad illam Quae rem pertineant, expendant naviter, atque Sollicite reparent, si quid vitiaverit aetas. Nec satis, ast illuc lex praecipit ipsa, per omnes Ut semel accedant annos, cum mollior, atque Unà opibus dives variis pars incipit anni. Addicti officio veniunt, pariterque ministri, Et plura utiliter curant; sed et octo diebus Indulgent genio: merces ea sola laboris, Multaque nos penes et patriae impenduntur amori. Hanc sine Praetoris permissu antiquitus urbem Haud ulli fuerat peregrino intrare potestas, Fas modo, nam causae jam cessavere vetantes. Illi multa loco accedunt munimina, et altis Undique praecintus muris: erexerat olim Immanem contra, praedantemque omnia gentem Hoc latronum genus immanissimum vulgo Uskocchi vocabatur. Cura Patrum tectura suos: terrae illa, marisque Horrendus fuerat terror, nec saevior ulla Pestis, et ira deûm Illyricas penetravit in oras. Illa Liburnorum e terris excurrere primùm Coepit, ubi fortis nunc Segnia surgit in auras, Vixque ea colluvies post saecula multa recessit. Ut paucis mediocre solum lustravimus urbis Passibus haud fessi, celsas ascendere in arces Cura tenet cupidum, prospectum et quaerere in agros Suppositos, ubi laeta Ceres, Pomonaque foetus Non bene vincenti possint opponere Baccho. Moenia deinc urbis, pinnis qua ornantur acutis, Arcta peragravi, per quae deductus in arcem Exiguam, in summo quae constitit urbis, ut inde Multis descendi gradibus, mediocre sacellum Sub invocatione Nominis Jesu. Inviso: hîc tabula egregii pictoris, adimus Hinc duo quae superant delubra, hoc nomine Blasi, Illud Pontificis Myraei nomine, primum Stagnaei sedes est inclyta Praesulis, ex quo urbs A Corcyraeo distracta antistite coepit Fulta suo pastore regi vigilantius: aedes Non haec ampla satis, sacro sed splendida cultu. Hinc aliud subeo phanum: pars laeva legendum Hoc dabat, e coetu Francisci bina jacere Corpora ibi indigetum, patria qui Sardus, et Anglus. B. B. Andreas a Sardinia, et Joannes ab Anglia. Sed vel murus habet, vel non, calx eruta muro Dicitur aegroto deducere corpore febris Id genus horrificae, cui subjacet incola. In urbe Nil aliud mihi praeter aquam laudabile visum, Haec in Fonte Inscriptio legitur. Perducta est ex Decr. Sen. Rag. Praefuere operi faciundo Savinus Palmotta, et Andreas Bonda MDLXXXI. Quae tribus ampla tubis chrystallo purior usque Defluit, atque brevi vesicam permeat hora. Unicus hic fons urbi, at sufficit unicus, extra Qui fuit alter, in imum aliquot depressus ab annis, Fors aliqua quia parte jacens corrumperet auras. Sed me rura vocant Stagni, gratissima rura, Quae toties et equo, et pedibus lustrare solebam. Parthenidi sacrum vidi hîc ante omnia templum In campo positum, campestris et inde vocatur Parthenis ipsa, domusque suos haec servat honores.(10) (10) Illyrice vocant Gospa od poglia, idest Madonna del campo. Dein facili ascensu parvam ducebar ad aedem, Quam sibi delegit gnara in certamine docto Vincere Virgo sophos. Habitant hîc, sacra puellae1 Hae sunt ex illis religiosis, quas Itali Pizzocare vocant. 1 Virginitatis amant quae vincula, non tamen omni Tempore, sed facilis donec fortuna maritum Obtulit. In parvae inducunt nos limina sedis, Et curant dape, paupertas quam munda sinebat, Lacte novo, et cerasis, regio haec queis affluit, albis. Visa ut multa soli mihi pars, subit altera cura Aequoreos lustrare sinus, et discere quali Astu his egregios pisces venentur in undis. Inspecta haec cupido pariter: vasti aequoris exin Prospectum petii, capiendis multa ubi sardis Navigia insomnem tacitae per tempora noctis Dant operam. Late piceo sub lumine ponti Ardebat pars illa omnis, quà rauca propinquae Saxa sonant Melitae, multorumque ossibus alba. Divisis sorte ante locis hoc retia tractu In fluctus dat quisque suos, neque finibus ulli Praescriptis exire licet; lex provida, ne sint Jurgia piscantes inter, sic cavit: ab alto Saepe mari attollens se vasto corpore delphin, Dum pavidum insequitur pecus, insidiosa subire Retia, et includi centum fugientia cogit Agmina, praeda ingens te scilicet haec manet omnis. Verùm triste malum delphin quoque, nam mare pisces Id linquunt penitus, quo saevum id degere monstrum Noverunt, capiuntque fugam. Quid, si ipse feratur In lina adsiliens mago impete? Proh! dolor, hirtis Artubus haec lacerat, vixque est reparabile damnum. Nec non immanes aestivo ubi sidere thynnos Deprendunt, loca saepe adii. Cum caerula cori Frigidulis crispant alis, jaciuntur in altum Retia, praeda viros tum numquam eludit hiantes. Cymbam implent alacres, remisque, aut praepete velo Rhacusam approperant, ubi totus venditur horae Momento piscis, tantus tenet ardor edendi. (12) (12) Moniales S. Clarae videlicet. Vide P. Sebastianum Dolci in supracitatis monumentis Provinciae Rhacusanae § IX. Vestales, septemque Viri donantur, et urbis Rector; membratimque etiam dissecta salitur Pars haud exigua: hanc siccant, hyemique reponunt. Escam aliquis paulum a coxa distare suilla Hanc mihi laudavit, laudarim parcius ipse. Mille quater passus, sinus est mihi visus, ab undis Bistrina cui nomen vitreis, tum proximus alter (13) 3 Quae ex hoc sinu extrabuntur ostrea aliis sapidiora sunt. (Illyricè appellant Kuti) qui se intima terrae In spatia insinuat: numquam hîc iratior undas Neptunus saevo potuit miscere tridente. Ergo omnis locus, anfractu qua littora longo Se sinuant, conchis insternitur, omnigenaeque Nullum hoc fertilius possis mare visere testae. Longe hîc dissimilem celant noto ostrea succum, Pontificumque queas lautis apponere coenis. Haec licet assiduò quernis haerentia ramis Incola divellat, cymbasque huc vectet onustas, Hoc manet immortale genus, nam multa quotannis Milia ramorum jussi demittere fundo, Queis nova adhaerescat soboles, dum grandior omnis Interea, quae sola sapit, concedit in escam. Huc, quoties ad nos illustrior advenit hospes, Adduci a Patribus solet, ut jucundius ipsum Oblectentque virum, contentusque urbe recedat. At mihi prae pulcro sordebant omnia campo, Quem cunctis ego deliciis facile illius orae Praetulerim, nam vectus equo pulcherrima rura Aspicis, et gemini faciem hinc, atque inde Profundi. Nobilis a vino pagus, quem dicere versu (14) (14) Cesviniza locus vocatur, quo nomine et vinum ipsum dicitur. Patria vox vetat, huic ponit spatia ultima campo. Hîc cursus mutatur equis, aliisque reditur Tramitibus, parvi si ad moenia tendere Stagni Quis velit, ut nos illud iter confecimus, arcem Namque hanc continui per propugnacula muri Adjunctam volui quoque visere. Plurima in ipsis Testa jacet portis, res utilis Ostracismo, Cecropidum nostro si tempore poena rediret. Ingredior, laevaque gulae de parte trophaeum, Cui locus haud illic, stomachans post terga relinquo. Patricium hîc juvenem, qui arcis Praefectus, adimus, Quocum particulam jucundè exegimus horae. Tum portum petii, qui commodus, attamen amplis Huic nil cum ratibus commune, minora frequentant Tantum navigia oppositis venientia ab oris, Quà Naro in Hadriacas praeceps evolvitur undas, Nec minor accessus nostris, quae proxima mittunt Littora. Quondam etiam Stagni majoris ad urbem Cernere erat portum mediocrem, quò sale onustae Magnae accedebant puppes, oppletus arena Qui modo, (15) Pagus dictus Brozze distat bis mille circiter passus a civitate Stagni. (15) Brozzeasque ultra haud permittitur oras Decrescente salo majoribus ire carinis; Cymba minor sal inde vehens in littore ponit. Verùm haec ipsa, maris medio ni tramite prudens Carpat iter, defixa vadis haerebit in imis. Sic tempus veniet, pedibus cum forte licebit Hinc Stagnum petere, opponat ni publica ad illud Quid remedî cito cura malum, quod crescit in horas. Ad castrum redeo, teres illi forma, Coronae Majores apto voluerunt nomine dici. Bellica habet tormenta locus, sed caetera desunt, Quae bene dispositae sibi poscunt scilicet arces. Excubiae in muris prope nullae in tempora noctis, Invalidus, rarusque meret stipendia miles, Nulla fora ad merces coemundas, omnia foeda, Omnia squallida. Brozzeas hinc reddor ad oras: Namque hîc degebam potius, quia purior aer, Fasque erat hinc cymbas ultro, citroque meantes Aspicere, atque illinc superato colle patebat Hadriaci pars multa Sali, Meliteque propinqua. Hîc aliqua haud reticenda mihi, quae proxima Stagno Sunt loca (nam semota sequens dat noscere carmen) Hodiliae primùm, quem jure suburbia Stagni Dixeris, est pagus vino laudandus, et ostreis: Proxima in occasum Duba est, elataque fluctus Respicit aequoreos, sequitur Poniquea longis Terrarum gaudens spatiis, atque ubere gleba. Contra ex adversa parte aequoris Osclea parvo, Stupaque respondent Stagno, ostriferaeque lacunae, Utraque post montem tamen abdita nec videt aequor, Nec pretiosa coloni inopes conchylia mandunt.