CroALa & LatTy: nodus

Nodus 745081 in documento skerle-n-desc.xml

§ LXXXI.

Praenoscenda ad decidendam hanc quaestionem.

Antequam Deputatio haec suum de quaestione proposita sensum depromat, advertendum sibi esse existimavit:

Quod licet extranei opifices et manufacturistae, si se in Regno defixerint, populationem perinde augeat: hi tamen distinctam ab immigrantibas agricolis subeant considerationem. Illis enim 15, his nonnisi 6 annorum immunitatem lex concessit; illos ab omnibus publicis oneribus, hos nonnisi a contributione exemit, et idem de illis separatim suo loco agetur.

Quod aliam subeat considerationem illa populatio, dum integra colonia seu possessio in suo deserto illocatur, ab ea, in possessione iam exstante una aliave deserta sessio impopulatur, et ideo de his etiam obiectis separatim agi debeat.

Quod septemtrionalis Hungariae pars in systemate commercialis illius, quam § 15 stabilivimus, Regni divisionis, considerata adeo populo abundet, ut necessarium pro sustentatione vitae frumentum a meridionalibus comitatibus petere debeat. Cis-Danubiana interim in sensu eiusdem paragraphi considerata pauca quidem iam praedia contineat, vastissimas tamen adhuc habeat paludes Fertöienses, Balatonienses, Szalaenses et Kanisaienses, quae si exsiccentur, copiosis adhuc pagis locum praebere possent. Trans-Danubiana autem et Tibiscana aeque in sensu praecitati paragraphi sumpta, non modo copiosa adhuc praedia, sed plures insuper quam prior contineat paludes, ita ut his exsiccatis, ingentia adhuc illic deserta spatia superessent.

Quod quicunque favores per legem impopulationi tribuantur, propterea libertas proprietariorum in eo minime constringatur, an iis uti velint, nec ne, cum talis lex conditionatum illum sensum: si proprietarii deserta sua tenuta impopulare voluerint, suapte involvat.

His praemissis relate ad primam e propositis quaestionibus; si de novarum tantum possessionum illocatione agitur, apparet quidem septemtrionalem Regni partem eius intuitu extra casum versari. Cum tamen et in Cis-Danubiana et Tibiscana e magna sui parte populatio adhuc desideretur, subsistens pro eius incremento legis favor porro etiam retinendus Deputationi huic videtur. Imo