CroALa, 2024-04-28+02:00. Nodus 744249 in collectione croala.
Functio nominatur: /node/croala/744249.
§ XLIX.Progressivus commercii cursus per sic dictas scalas.
Nimirum
mechanicus commercii cursus, magnam cum fluviorum cursu similitudinem habet; sicut enim centralis, respectu singulae regionis, fluvius, alios collaterales absorbet hisque auctus, aquas suas in mare transmittit, ita in omni provincia solet esse centralis locus, in quo primarii quaestores aut resident aut sedem ad minus negotii sui defigunt.Secundarii quaestores in iis locis se collocare solent, per quae in linea illa, merces, ad centrum commodissime et affluere et vicissim defluere possunt. Centrum eiusmodiemporium, collateralia, per quae commercium in illud decurrit, loca,scala vocantur. In Hungaria centrum commercii estPestinum, et respectiveBuda: scalae eius sunt versusStyriam, Austriam, Moraviam etSilesiam: (Bohemiam enim nullibi Hungaria immediate contingit)Iaurinum, Comaromium, Posonium et in parteSopronium: versusGalliciam; Cassovia Eperiessinum, Leutsovia: versusTransilvaniam adsitamque illiValachiam etMoldaviam; Debreczinum, Szegedinum etTemesvárinum: versusTurcicas provincias; Neoplanta etSemlinum: versusLitorale, centrum hoc nullam in Hungaria scalam habet, verum pro hac, ipsiPetovium in Styria, imo inverso plane ordine,Vienna deservit. E defectu Hungaricae huiusmodi scalae evenit, ut maxima pars Hungaricarum mercium non ad Hungaricum, sed ad Germanicum Litorale evehatur, et ut ipsa illa, quae inter inferiores comitatus et Litorale Hungaricum perCarolostadium, exigua licet communicatio viget respectu Pestini sitexcentrica, neque immediatum, cum generali commercii Hungarici cursu nexum habeat. Per scalas has, adsitae illi partes partim superflua sibi producta ad centrum promovere, partim necessariis sibi seudomesticis seuextraneis mercibus, inde se providere sicque pars longe maxima commercii in centrum hoc confluere, inde vero potissimum in adiacentes aut Germanicas aut exteras provincias, parte tamen aliqua, etiam ad remotas, quae Mediterraneum aut Oceanum accolunt, gentes, effluere consueverunt.