CroALa & LatTy: nodus

Nodus 682204 in documento skrl-epist-kov.xml

---

Iakovlye 19. Maii 1798. (responsum 12. Iunii 1798; f. 91r-92v) Spectabilis et clarissime vir!

Littera tua magnam mihi attulit voluptatem; video enim quod tu improbo labore et praefracta constantia eripueris tandem genti nostrae vetus praeiudicium, quasi veteres scripturas eruditis communicare res plena periculi foret; quo quidem facto ingens rei litterariae emolumentum adtulisti. Video etiam quod assiduis tuis exhortationibus, complures e Croesis nostris iam eo permoveris ut aliquid e superfluis suis Facultatibus ad illustrandas res Hungariae conferant. Secundent superi generosos tuos conatus, et tibi longam et vividam senectutem largiantur, et tu singularem in litteratura Hungarica epocham efficies.

Pro transmisso mihi libro gratiam tibi habeo, maiorem adhuc pro icone tua; hanc enim tanquam pignus amicitiae nostrae diligenter conservabo.

De nato tibi filiolo ex animo gratulor. Ut hunc tibi sospitem superi servent, et tu educationem eius ipse absolvas et tui similem efficias, ex animo precor. Quod autem meum illi nomen indere volueris, suscipio tanquam luculentum tuae erga me amicitiae argumentum.

Dissertationem meam de variis Nobilitandi Modis, quaeso te, ne edas, dum tibi aliam, nempe de variis, quae olim in Hungaria viguerunt, Hominum Conditionibus, submittam; prior enim multas notitias iam supponit, quae in posteriori continentur, adeoque haec illi praemitti debet. Si mihi superi vitam et sanitatem tribuerint, futuro vere illam habebis; nunc enim aliis distineor, tu autem habes alia sat multa, quae interea edere possis, modo negligens, ut scribis, praelum vel his interea sufficiat.

Quod te Croatiam etiam invisendi desiderium incesserit, incredibili laetitia me affudit; nullum enim mihi maius in senili hac mea aetate solatium accedere posset quam si mihi praesentis tui copia per plures, si non hebdomadas,

7) Corr. ex Hebdomas

adminus dies obtingere quiret. Panderem ego tibi omnem meam litterariam penum. Posses ipse et lucubrationes meas, et alia, quae habeo, materialia volvere, iudicare, et, quae tibi usui esse posse iudicares, seligere. Reperires etiam in Tabulario Civitatis Varasdinensis, et Zagrabiensis (Episcopale enim et Capitulare Kerchelichius iam exhausit) complura insignia vetera monumenta quae collectionem tuam illustrarent. Verum pro anno praesenti id serotinum puto. Si in proposito Croatiam invisendi persistis, et camerae praeses hoc anno ad nos venturus est, satagam ut ab illo pro futuro anno veniam itineris huius pro te impetrare possim. Quare significa mihi an in proposito tuo persistas.

Quo plura censura e lucubrationibus tuis expungit, eo pretiosius evadet tuam originale. Poteris illud alicui e ditioribus anecdotorum collectoribus grandi aere vendere sicque novum pro aliis operibus fundum tibi parare. Utinam Supplementa adminus Vestigiarum vel ita, ut illa censura truncavit, tandem aliquando prodeant! Ego certe iam tabesco tam diuturna operis exspectatione, et, cum pro pluribus Minorum Scriptorum tomis paratos habeas Maecenates, vereor ne hi ita typographiam occupent ut tempus edendorum Supplementorum non supervivam. Id autem tu ipse admittes quod Supplementa longe maiorem quam minores isti scriptores rei litterariae lucem attulissent. Quare si quid mea commendatio apud te valet, te maiorem in modum exoro ut Editionem Supplementorum adurgeas.

Inter Monumenta Antiquae Iurisprudentiae Hungariae meministi de Iudicio Ferri Candentis. Significa mihi an per hoc intelligas libellum Magno Varadini repertum, quem iam Belius edidit? Vel aliud, ab eo diversum? Si primum, illum recudere vix operae pretium puto. Si secundum, edoce me, unde illud acceperis, et quid contineat.

Nodus, quem in epistola ad comitem Banfy, pag. 223, de prothonotario Croatiae texuisti, ita explicatur quod ille primum anno 1662-do diurna ex Aerario Camerali ad instar prothonotariorum Hungariae obtinuerit, antea enim illa tantum ex Aerario Regni Croatiae percipiebat; de eo enim nec dubita quod barbarum vocabulum diuturnum in illo articulo per aliud adhuc magis barbarum diarium enuncietur.

De voto et sessione ita habe: ante 1662-dum prothonotarius

8) Corr. ex Prothonarius

Croatiae diaetae ex officio non interveniebat, sed debebat per status Croatiae peculiariter ablegari, et tunc sessionem habebat inter nuncios Croatiae, non vero prothonotarios Hungariae. Docent id ipsa Articuli 98-vi 1649-ni ... ubi dicitur: Prothonotarii Regni Croatiae et Sclavoniae, ac Ablegati eiusdem Regni, ad praesentem Diaetam Nuncii. Docent magis adhuc protocolla Regni, e quibus patet quod post 1662-dum non fuerit amplius electus pro ablegato, sed semper ex officio, per regale, eorsum evocatus.

Habes solutum tibi nodum. Verum quando primum concessa fuerit ablegatis Croatiae ad Tabulam Regiam sessio? An non olim alicui comitatuum tabulae, si ita, cui, et quo ordine assederint? An primo statim obtentae ad Tabulam Regiam sessionis tempore primum a dextra Personalis locum, uti nunc, occuparint? An Regnum Croatiae tot quot voluit nuncios mittere potuerit, vel numerus eorum ab olim ad duo, ut nunc, individua restrictus fuerit? Quando, et quo ex incidenti tertio Croatiae ablegato, licet nobili tantum, sessio in Tabula Magnatum admissa sit? Hae sunt quaestiones, quae me inde a coepto litterario curriculo torquent et pro quibus resolvendis nullum hactenus eruere potui monumentum. Qua tu in eiusmodi rebus felicitate polles, forte incides in aliquod instrumentum, e quo una aliave harum quaestionum definiri possit. Quod si eveniat, fac me quaeso detectionis huius participem.

Cum omnia ferme, quae adhuc supersunt, diaetarum diaria collegeris et pro Archivo Regni describi curaveris, non dubito quin singulum eorum praevie perlegeris. In hunc casum consule memoriam tuam an non aliquid de his rebus in iis contineri meminisse possis. Sin, forte tu in singulum diarium indiculum adornasti, et tunc sufficeret indices hos inspexisse.

Grata etiam memoria recolo quod tu duarum Protocollo Regni antiquiorum congregationum acta detexeris et mihi communicaris. Forte ab eo tempore in complura vetustiorum Regni huius congregationum acta incidisti, e quibus aliquid in eam rem erui posset.

De Exercituatione Regni Croatiae vetustissimum, quod hactenus protractum est, monumentum in eruto a te sic dicto Regesto Sigismundi Regis continetur. Ab eo tempore erui antiquiora, Protocollo Regni, quod 1565-to incipit, congregationis de 1546. acta, in quibus modus insurectionis eius anni describitur. Verum nec hoc instrumentum antiquitas commendat. Si tamen cupis, mittam tibi illud, nisi forte retento ad nos veniendi proposito illud prius ipse inspicere velis.

Iudicialia, quae mihi communicasti, instrumenta per Mandichium tibi remittam. Doleo vehementer quod dato careant; nam propter huius defectum nullo mihi usui esse possunt, cum non sciam ad quam epocham referenda sit norma procedendi quam exhibent.

Iudiciales seu, ut nunc dicimus, Sententionales primae periodi, si quae in immensa tua collectione exstant, ut exquiras, te iterum iterumque rogo. Millos cum initio Iulii ad nos proficiscetur; si quid repereris, per hunc transmittere potes.

Quam Prayus Statisticam appellavit, nil nisi politicam historiam esse sat fidedigne intellexi; e quo apparet quod ille ne quidem naturam statisticae assecutus sit. Utinam tamen ille vel politicam historiam rite adornasset! Videbimus. Iam enim est in censura atque indubie proximius prodibit.

Libenter etiam videbo Lakichii Ius Publicum. Si illud mancum dederit, male consulet nomini suo apud posteritatem.

Ne camerae praesidem ieiuna littera onerare debeam, quaeso accede illum et nomine meo roga ut articulos Crisienses 15, quos detexisti, pro me describi curet et, cum ad nos venerit, secum adferat. Gratius adhuc mihi foret si illos ante Millossii abitu describi curaret et medio huius mihi transmitteret.

Si Actorum Instituti Diplomatici tomum 1-mum hac adhuc aestate, ut scribis, edideris, quaeso fac me illico certiorem, ut de illo mihi adferendo necessaria disponere possim.

Vale, meque ea, qua hactenus, amicitia prosequere; sum enim tuus non tam cultor, quam admirator Nicolaus Skerlecz, manu propria Iakovlye 19. Maii 1798.

Responsum 12. Iunii 1798.