CroALa & LatTy: nodus

Nodus 681657 in documento skrl-epist-kov.xml

---

Iakovlye 23. Iunii (1794? f. 35r-36v) Spectabilis et clarissime vir!

Remitto tuum opus. Cum illud persolvissem, observavi te quoad hoc tria obiecta in erronea opinione versari: 1-mo quoad formam nobilitandi per donationem, pag. 7; 2-do quod politicae comitatuum congregationes iam in 1-a et 2-da epocha viguerint, pag. 24; 3-tio quod reges utriusque huius periodi tempore coronationis ad Decretum Andreae 2-di, uti Verboczius hallucinatur, iuraverint, pag. 215. Constitui itaque singulam de singulo hoc obiecto dissertationem elaborare tibique in vicem confidentiae illius, quod opus tuum mihi communicaveris, submittere. Primam paene ad finem perduxeram cum continuae ferme, quas inde e principio Martii passus sum, alterationes me ab opere retraxerunt. Undecima Maii incidi in mortalem ferme morbum, e quo vix ad hac tantas vires recollegi ut calamum regere possim. Si mihi Deus vires plene restituerit, et tu dissertationes has desideras, elaborabo eas cum commoditate et illas tibi cum tempore submittam. Respondebo etiam tibi ad quaesita tua quae in schaeda, quam Mandichio tradidisti, formaveras; nunc enim necdum sum capax serii laboris.

Ceterum usus sum notitiis novis, quae ex opere tuo hausi, ad aliquot meas notas his conformandas. Has ut ita, prout nunc sunt, relinquas quaeso.

Pag. 15. modificavi tantisper paraphrasim qua in littera mea ad te usus fueram, non ut illam operi inseras, sed ut te ab inserendo, quo Sigismundus Hungariam Alberto donavit, decreto dimoveam. Nam ita, ut fuit, incurrisset certe in oculos censorum, et te probabiliter ad indicandum, qui illam scripsit, amicum, me vero ad reddendam rationem facti coegissent. Si me amas, exmitte, et totum hoc in se vitiosum, lectori inutile, et a Katona alioquin iam editum instrumentum, et paraphrasim meam, et tuas in hanc reflexiones. Si instrumenti reeditioni praefracte insistis, exmitte adminus paraphrasim et reflexiones; has enim alioquin censores non patientur.

Ingressus ad sic dictum Regestrum a pag. 40. usque pag. 55. adeoque per solidas quattuordecim phileras productus mihi nimis verbosus et intricatus videtur. Ter illum cum omni attentione relegere debui, donec, quid probare velis, elicere potui. Deprehendi etiam in illo, prouti in inprolixa nimis oratione usuvenire solet, aliquot contradictiones, veluti: admittere, quod instrumentum hoc sit minuta protocolli in consilio regis confecti, ex quo primum expeditio ad comitatus fieri debebat, et tamen statuere (uti tu pag. 49. et sequentibus facis) quod habeat vim obligativam legis. Reliquas recensere non vacat.

Tractas tu etiam in hoc ingressu quaestionem illam: ad qualem categoriam instrumentum hoc refferri debeat, quam ego in prima mea ad ingressum instrumenti nota, pag. 56, pertractavi, et in compluribus subsequis notis opinionem meam e textu ipso confirmavi. Tu consentis opinioni meae et iisdem, quibus ego, uteris argumentis. Repetitio haec inutilis est. Quare censerem ut aut meam primam notam ad ingressum, aut tuam de eodem merito deductionem exmittas.

Quoad aetatem regestri huius, tu dissentis a mea opinione. Ut lectori planius sit iudicium ferre, censerem ut tuam de hoc merito opinionem notae meae subiicias, prouti alias fecisti.

Si reflexionibus his detuleris, nihil tibi remanebit pro ingressu quam quaestio illa, cui appendix illa: Tempore Sigismundi Regis tribui possit? Ego quidem libenter patior certiora me edoceri. Omnia tamen, quae adfers, me non movent ut scriptum illud pro extractu a Telegdio facto habeam. Confer, quaeso, te illud accuratius cum regestro, et videbis quod complures substantiales differentiae inter utrumque subversentur. Si proinde, ut tu statuis, Telegdius ipsum regestrum prae oculis habuisset, impossibile est ut ille tot difformitates comisisset. Sed de hoc tu videris. Locum tamen illum, ubi regestrum vim obligativam legis habere ostendere conaris, ut exmittas, maiorem in modum te rogo. Quomodo enim minuta protocolli vim legis habere potest? Dices non hanc, sed emanatum e hoc protocollo rescriptum regium vim legis obtinere. Verum leges non nisi in diaeta conduntur. Deinde si etiam rescriptum illud (de quo adhuc non constat) reipsa ad comitatus emanavit, vides ex ipso protocolli contextu, quod divisio illa gentium fuerit tantum temporanea, id est, pro illo casu; porro, quod Sigismundus reliqua propositionum suarum puncta liberae comitatuum consertationi substraverit. Denique puto ego me e combinatione propositionum harum cum Sigismundi Decreto 5-to in notis satis demonstrasse quod illae in diaeta 1435. resumptae et determinatae fuerint, adeoque ex iis id tantum in legem transiverit quod in articulis diaetae huius continetur.

Pag. 219. littera Mathiae 1. non diaetam, sed conventum praelatorum, et baronum; Kerchelichius non Hungariae, sed Sclavoniae congregationem generalem indicat.

Pag. 295, ubi provocas ad Diploma Uladislai, cuperem ut sequentem animadversionem tuae substituas: Quod duo supremi comites uni comitatui praefecti fuerint, plura exstant monumenta. Sed hactenus credebamus eos comitatum exaequata potestate rexisse, sicut bani Croatiae et Sclavoniae, dum duo regnis his praeficiebantur. Nunc apparet comitatum ipsum inter eos divisum fuisse.

Ibidem ex eo, quod Regestrum Proventuum Regalium de oblato anni 1494. et 1495. subsidio loquatur, non recte arguis annis his diaetam celebratam fuisse. Supra enim pag. 277. docuisti hanc etiam in Provincialibus Congregationibus, id est comitatibus, offerri consuevisse. Usus certe hic primo sub Uladislao, in diaeta 1504, si bene memini, art. 7. sublatus, et statutum est ut subsidia tantum in diaeta offerri possint. Quare cuperem ut paragraphum hunc modifices.

In charta paginae 321 sub * adnexa non recte arguis e producto ibi diplomate quod Uladislaus praeter sedem iudiciariam distinctum consilium politicum habuerit. Ipse enim pag. praecedenti 320. docuisti quod in octavis etiam politica negotia pertractata fuerint, et vides quod in ipso diplomate, consiliares et sedis nostrae iudiciariae iurati assessores compellentur. Habeo ego fundatam circa regium consilium, cuius leges aliquando meminerunt, deductionem. Sed cum obiectum hoc ad Vestigia Diaetarum non pertineat, ab eo praescindo.

Pag. 447. historiam conventus Hatvaniensis per nova, quae profers, documenta magis adhuc obscurasti. Cum in penultimis tuis te nova iterum subsidia de memorabili hoc statisticae Hungaricae obiecto postea obtinuisse mihi significaveris, combina quaeso et ea, quae in prima parte Supplementorum iam edidisti, et ea, quae tibi postea iam accesserunt, et dissipa tandem, si potes, has tenebras.

Ceterum age quaeso ut memoratum pag. 2. Caroli 1. Decretum de 1327. ante editionem operis huius a Berzeviczyi obtineas, illudque eidem inseras; angor enim quod plane Caroli et Ludovici 1, qui 73 annis regnarunt, nullum adhuc decretum per extensum produci potuerit.

Eadem ratio est gravaminum et resolutionum, quorum in appensa illic charta meministi. Quanquam verear quod instrumentum hoc sit simplex rescriptum quod ad privatas Saxonum in via instantiae positas querelas emanavit.

Gratulor et de firma tua valetudine, de qua in penultimis tuis, et de tanta pretiosorum instrumentorum accessione, de qua in postremis tuis gloriaris. Difficultates, quas tibi obiici quereris, omnes magni viri sustinere debuerunt. Verum id ipsum nomini eorum viam stravit ad immortalitatem. Mihi id maxime dolet quod ratione bibliothecariatus tam indigne tecum agatur, praesertim a Lakichio, qui ex instituto litteris favere deberet.

Si Repertorium Actorum Diaetalium et Conspectum Collectionis Monumentorum, quae ad Statisticam, ad Ius Publicum Legislationem et Historiam Hungariae pertinent proximius, ut in penultimis tuis polliceris, eddideris, rem publico admodum utilem, mihi gratissimam praestabis; pridem enim ego id optabam.

Si quid porro mecum communicare volueris, ego, quod vires meae admittunt, in perfectionem operis lubenter conferam, et, cum episcopus mihi promiserit quod toties quoties praedialistam mihi dare velit, remittam tibi citius quam praesens opus; id enim unice e defectu occasionis tamdiu apud me adhaesit.

Perge infracto pectore, qua coepisti, via, et vale. Iakovlye 23. Iunii. Tuus N. Skerlecz, manu propria