CroALa & LatTy: nodus

Nodus 452364 in documento getaldic-v-osmanides.xml

LIBER XVIII. ARGVMENTVM. Dant contra Osmanum legum responso periti, Consilioque iuvant, sceleratâ et mente rebelles, Undique Veziri qui obsidunt edita tecta, Caede ea et horrifica frustra superare laborant, Pulsi unde audaces invadunt Caesaris aulam. Vix aurora polo surgens dimoverat umbras, Purpuream referens lucem mortalibus aegris, Quum se ad concilium cogebat turba rebellis, Considuntque senes, proceres, iurisque periti. Illa furore amens quos circumfusa petebat, 5 Quid statuant leges, patriâ quum Caesar ab urbe Sedem alio, leges transmittere tentet, opesque, Quum pro captivis tres sponsas ducat in aulam, Inque vocet thalami partem et ditionis in orbe; Talia cui legum responsa dedere periti. 10 Hoc prius evenit numquam, qui forte vetustas Sed leges temnit, Caesar non amplius ille est. Quae vix auditis medius stipante catervâ Audax consurgit dicturus verba Dautes, Mente animi volvens horrenda, et tristia, mundus 15 Imperiumque ruant, poenas dum sumat acerbas. Irâ, odioque ardens, furiisque agitatus iniquis, Sese proripiens, flammata et lumina pandens, Fulmen uti rueret, clamavit voce tonanti. Tot mala, tot caedes, violentas atque rapinas 20 Fortes usque viri quonam patiemur inulti? Eia agite, haud etenim cunctantes ulla salutis Spes manet, ipse adero coepti dux, atque minister. Frangite serviles, stringunt quae colla, catenas. Quidnam consulitis, coetus quo tendit et iste? 25 An puer hic donec nos omnes cuspide perdat? Qui virtute carens, ventorum ut flamina spirant, Volvitur huc illuc, sibimet nec conscius ipsi. Inconsultus agit, legumque oracula spernit, Rectos quique viros odit, sequiturque scelestos. 30 Tres habet uxores, quarum correptus amore, Caesar uti haud regnat, servi sed nomine gaudet. Captus avaritie nummos magis aestimat auri, Quum proprium, atque suae generosae pubis honorem. Si quando rediit subiecto victor ab hoste, 35 Militiae adiunxit quis non nova munera Caesar? Othmanidum o Princeps, reliqui et sua fama nepotes, Cernite, delectas acies quâ mente feroci Torqueat Osmanus, spernens mandata vetusta, Atque morituras trahat in discrimina belli, 40 Esuriem terris, per caerula vasta sitimque, Et frigus nudas hyberno tempore passas. Heu meminisse dolet, quotnam, nondum excidit annus, Turcica Sarmatico ceciderunt agmina ferro: Vesanas iuvenis collegerat undique gentes, 45 Communi exitio disiectae ut turpe perirent. Vidimus ipsi oculis, horrens lacrymabile visum! Christiadum pedibus calcari Turcica signa. Arva inculta iacent miseris viduata colonis, Militibusque carent confinia lata tuenda, 50 Natos flent matres, dirus quos perdidit ensis, Confecti senio questus iactantque parentes, Praereptos luget germanos turba sororum, Et tenerae sponsos sponsae lacrymantur ademptos. Qui mortem effugit, tenebroso carcere languet, 55 Hactenus Odrysiae pubis flos ense peremptus Aequore Moldavico iacet esca avibusque, ferisque. Ossa inhumata volant rapidis ludibria ventis, Calcant quae pecudes, vomit imo e gurgite pontus. Hostis nostrae acies caedem quae effugere Polonam, 60 Tristius exitium parat illis Caesar iniquus, Ut post sufficiat Mauros, Arabesque latrones, Ex his Ianicerum componens agmina lecta, Spahiadum et numero gentes adscribat Amidae. At secus est nobis visum, saevique tyranni 65 Coniuncta iniustam vim brachia nostra retundent. An vos incuset, fuerit quod victus ab hoste? Stultitiam culpet propriam, dein arguat illos, Iuratam fregere fidem qui Caesare spreto Sarmaticis ideo Turcarum exercitus arvis 70 Collectus timuit nimium protendere castra. Exin terra negat segetes, caelum aestuat irâ, Turcica hyperboreas terrent nec signa cohortes. Deperiit nostrum celebratum nomen ubique. Hic puer, hic noster nequaquam Caesar, at ille 75 Ille est Mustaphas, ipsi iuravimus omnes, Dudum sponte fidem, devoti et brachia nostra. Ecquid aio infelix? o nostrum dedecus ingens! Osmanus regnat, Mustaphas carcere tabet. Nemo illum eripiet, solioque reponet avito? 80 Purpureusque dies niteat nec luce carenti? Concidat iste puer, Mustaphas Caesar et esto, Quem Deus elegit, concordi atque agmina voce. Audens, quisquis amat vitam, me pone sequatur. Districtus cervice super nostra imminet ensis, 85 Irruat atque alacer, cedat dum sede tyrannus, Et stragem glomerans ferro non parcat, et igni. Sed quod verba iuvant, oculis ubi damna videntur? Arma fremat quisquis, fremat arma, et fulminet armis. Ut tumet horrisonâ vasti maris unda procellâ, 90 Vocibus his diris sic turbae audacia gliscit. Agmina cuncta fremunt irâ, clamore, tumultu. Districto ferro, humani sitiensque cruoris, Ut prius Osmanum solio deturbet avito, Quisque ruit praeceps, saevus quâ parte Dautes 95 Procurrit, cunctosque rapit sine lege sequentes. Sublimi in tumulo, firmis circumdata muris, Attiguoque horto, muliebri et laeta recessu Aedes surgebat Veziri excelsa potentis, Illa quidem fortis, solido munitaque vallo, 100 Fortior excubiis quacumque ex parte locatis. Quae monstrabat adhuc candentes edita muros, Nunc segete horrescit ferri, nunc ardet ab igne: Huc mox confugit Dilaver, tristia prima Belligeri vitans manifesti signa furoris, 105 Huc se proripiens turbâ stipante Dautes Irrumpit, multoque manus cum sanguine miscet, Obtestansque fidem clamat, tibi luce sub istâ Dedecus Osmani! caput a cervice revellam, Dilavere, imis lateas quacumque cavernis, 110 Haud mortem effugies, quae te mox certa sequetur. Interea auditur turbae circum undique clamor, Impete quae invadens portas, et moenia quassat. Telorum, et lapidum nimbis, ac glandis ahaenae Desuper effusis grando ruit aspera in hostem, 115 Qui caput aerati protectus tegmine scuti Instat acervatim murorum ascendere pinnas. At primus celsos tentat qui scandere muros Decidit excussus, rursumque invadere nitens Labitur, atque ruens occumbit morte cruentâ, 120 Moenia quoque situ minus extolluntur in altum, Subsilit huc nigri Karkutius incola montis, Igniti ast ictus revolutum funere mergunt. Piva, Taras, Risvanusque ruunt simul impete facto, Grandine sed lapidum vacuâ sternuntur arenâ. 125 Scandentem muros telorum nimbus Elesam Obruit, ex oculis moriens qui fulgura iactat. Muratum atque Abicem clavarum robore portas Dum quatiunt, saxum deiectum conterit ingens, Limen frangentes Iaferas, atque Selimus, 130 In caput effuso calido picis imbre cremantur. Parte aliâ pinnas prendentem perculit Isam Praecipitemque egit Dilaver vertice summo, Hinc Memium et Pirulum stravit ceu fulminis ictu, Ambo pirati reptabant moenia circum, 135 Infractum at cerebrum simul ora rigavit utrique. Hinc dum praecipites e culmine ad ima ruebant, Hos, reor, aequoreo sensisse in gurgite mergi. Numine contingit divino namque scelestis, Criminis ut memorent loca tristia funeris horâ. 140 Cornu dum Nehanas nervum protendit ad aures, Ignito illi heros tubulo cremat ora, sinumque. Suffikerae hinc alacer telum lethale retorquens Hastâ transadigit costas, et pectora rumpit. Aerato armatus tubulo, dum valla tuetur, 145 Aggreditur quotquot, monituros iactat ad ima; Horridus ut turbo volat huc, et transvolat illuc, Corpora deiiciens, caedens, et caesa relinquens, Sub dio pugnans nullo munimine tectus, Par telo ignifero pluviali grandine mixto 150 Mortem non metuit, quae volvitur undique circum. Armis explosis glomerantur stragis acervi, Moenia ter quatiens invadit turba rebellis, Ter passa at cladem, ceditque repulsa retrorsum. Litora sic tumidis dum fluctibus hausta videntur, 155 Illisi ad cautes refluunt per caerula fusi; Et veluti ad ripas redeunt mox aestibus acti, Sic redit irrumpens aequo impete turbidus hostis. Spahiadum ductor stricto se proripit ense Dervis torva tuens, et sic conclamat ab ore. 160 Qui non foemineâ cretum sese indole sentit, Nec foeda est comitum sordes, et dedecus ingens, Quâ mea dextra viam sternit, post terga sequatur. Arripit his dictis immani robore pinum, Moenia quo pulsat, latoque recludit hiatu. 165 Magnanimum trepidat nullâ formidine pectus, Quin mortem spernens truncum fera dextera volvit. Advolat auxilio veniens turba undique bellax, Congeminatque ictus obversâ in maenia pinu. Sternit Alim interea saxum, quod corruit ingens, 170 Aenea glans Mekmet, stridens telumque Durakam, Fractâ fronte Resul, transfosso lumine Becir, Hussenus calamo, saxo iacet ictus Omeras. Avulsâ obruitur Regepas rupe, sepulti Totque alii pereunt lapidosos inter acervos. 175 Arbos celsa velut dirâ stridente procellâ Turbine corripitur, ramos qui frangit opacos, Disperdit frondes, et fructus impete circum. Haud secus irrumpit turba ingens moenia contra, Sanguineos inter rivos cadit undique miles, 180 Undique et aggeritur confusae stragis acervus. Nec Dervis trepidat, comitumque iuvante catervâ Arietat in celsos mage crebro verbere muros. Quâ parte angustam reserat via facta fenestram, Stricto ense irrumpit ductor, multique sequaces, 185 Illis obsistat quamvis manus hostica contra. At pulsi cedunt retro, pars magna perempti, Audet nemo alius sectari exempla furentis, Qui solus nullâ perstat formidine pallens, Desilit hinc intra, ferrum sitiensque coruscans 190 Ardet in humano se tingere sanguine dirus. Primo ictu ad ventrem medium partitur Arucam Os secat hinc Kurtae, Memium sub pectore tundit. Elatum Osmano caput a cervice revellit; Iakipi dirum iugulo tenus abdit et ensem. 195 Colla Solimano diffringit verbere diro. Institor iste brevi argento ditatus, et auro, Veziro illectus lucro male sanus adhaesit. Osmano et ducibus quantumvis divite luxu Sufficere adsuevit vestes, dein perdere cunctos, 200 Si quis vel Princeps vel Rex id forte petisset. Illi sed nec opes prosunt, nec gratia regum, Nam cuncta amisit dulci cum munere vitae. Illum proculcans pedibus, canibusque vorandum Linquens dux saevo prosternit vulnere Begum 205 Vultu hic pulcher erat iucundo et lumine ephebus. Quid iuvat at species immania pectora contra? Rivus aquae vitreus crepitans per amoena vireta, Lumina dum recreat, permulcet corda tuentum, Foeda gregis miscent at si vestigia lymphas, 210 Diffugit extemplo rivi lepor omnis abactus. Sic iuvenis, roseo cui flos resplendet in ore, Languet purpureo perfusus sanguine, et illum Pristina mox linquit species, et mira venustas. Post hunc procumbunt, comitum par nobile, digni 215 Sinas, atque Imbrus fatis melioribus uti. Caede hi perspectâ, saevit quâ Dervis iniquus Acri illum invadunt minitantes impete facto, Diripiuntque ambo simul uno tempore ferrum. Ipsos par ardens animus rapit, atque cupido, 220 Ast eadem virtus si pectora iunxit amica, Diverso aeternûm fato mors separat illa, Ensem namque rotans heros dextram amputat Imbro Et levam Sinae, clypei cui tegmina rumpit. Imbrum conspiceres Sinam proprio ense tueri, 225 Atque suum ut servet comitem, hosti opponere parmam. Sic vitam alterius propriâ mage diligit alter, Haud timidus certae vel morti occurrere uterque; Lethali ast Imbrus percussus, vulnere perdat Quod vitam, haud queritur, sed quod sic linquat amicum. 230 At miser a socio si vi divellitur ille, Hic etiam haud tardet crudeli occumbere morti. Atrox praeteriens Dervis non respicit illos, Sanguineamque viam nudo sibi cuspide sternit. Dilaver periisse videns sua fulmina belli 235 Assurgit praeceps, dirum armis impetat hostem, Exire audito fremitu sed ab aede moratur, Luctantem arceret dum contra a poste Dautem, Longûm tentabat quem iam perrumpere frustra. Illi est Vezirum vulnus tunc fama dedisse, 240 Hinc loca prima ipsum nimio vitasse pudore. Ausum ob Dilaver Dervisi exaestuat irâ, Et clamat minitans, nunc cernes, dire rebellis, Caesaris ut fidus servet mandata minister, Vox sonat ut tonitru, turbo sua dextra videtur, 245 Ut fulgur gladius, cui heros extrema minatur. Ictum fulmineum Dervis clypei aere retundit. Frendens atque furens spumanti percitus irâ, Dum probra exaudit, dum fortia vulnera sentit. Effari vellet, rabies vetat hiscere quidquam, 250 Unde manu extollit gladium, quem stringit utraque, In caput atque ruit Veziri, sternat ut illum. Ast alacris retro Dilaver cedit, et ictum Eludit, qui plangit humum, labat ille, caditque. At mox consurgens hostem supereminet ense, 255 Detque manus victus clamat, veniamque reposcat. Ille at districtum ferrum a cervice retrudens, Actutum surgit, pleno et conclamat ab ore. Quis nostrum valeat dictis mage, et ense, videbis. Acrius ingeminat Vezirus desuper ictum, 260 Alter quem excipiens obverso tegmine parmae Saevam prosequitur vario discrimine pugnam. Laesi sunt ambo, nam dimicat aemula virtus. Hostilem observat dextram et vestigia uterque, Orbes et clypeo nunc hos, nunc implicat illos, 265 Impiger insidias fugiens sibi quisque paratas. Ad caput intendit, pedibusque advolvitur ictus, Moxque pedes spectans caput acri verbere pulsat, Belligera accurrit tunc denique turba virorum, Undique et invadit Dervisum, sternat ut illum, 270 Parcite sed, comites, clamat Vezirus, et uni Mi sinite istius servetur gloria lethi. Protegit hinc hostem fortis defensor, et ictus Exceptans clypeo fato hunc subducit acerbo. Dervis at inspiciens se iam exegisse, reposcit 275 Strenuâ quod virtus, pugnâ hac extrema malorum Expectanda sibi, retro vestigia ferre Nititur arma inter, stricto protectus et ense, Evasit donec, minus alta ubi moenia surgunt. Saltu hîc desiluit, sociis se iunxit et armis. 280 Hoc ausu attonitus clamat Dilaver in altum Extolli credis, dum sic descendis ad ima. Irâ indignatus Dervis respondet acerbâ, Altius adsurgam, iuvat hîc descendere ab alto. Te lapsum at video, quin ullo tempore surgas, 285 Viscera telluris, vel te edita moenia condant. Alter at excepit, mentiris, dire rebellis, Haud mea clara fides te morte tuebitur usque; Suscipit ille, modo disces si vera loquutus, Urgere et properat Vezirum moenibus altis. 290 Ipsum sed cohibet vi factâ urgente Dautes, Expecta paulisper, ait, dum fata recludant, Cuiusnam imperium mage culmine decidat alto. Eia agite, o socii, quisquis me pone sequatur Pergat Caesaream nulla mora, pergat in aulam, 295 Et potiamur avi, quam condunt aurea claustra, Cui caput in manibus, proculcat caetera plantis, Hîc silet, igniferi colubri sub imagine dirâ. Et ruit ad muros regalis turbidus aulae, Aggrediens valido convellere robore portas. 300 Volvitur ut praeceps montanis imbribus auctus Torrens, saxa trahens, sylvas, sata laeta fragosus, Alveo et exundans campis spatiatur apertis. 303