CroALa & LatTy: nodus

Nodus 447326 in documento getaldic-v-osmanides.xml

LIBER XV. ARGUMENTUM. Bellantes inter Turcas, aciesque Polonas Nunciat Osmano dux ictae foedera pacis, Qui sibi uti sponsam Socolizzam iungit amatam, Korevskum e vinclis unâ cum coniuge solvit, Et parat eoas cum milite tendere ad oras. Varsoviâ adveniens ALI se sistere ductor OSMANO properat coram, quem nocte, dieque Anxius expectat nimium fortasse morantem. Illum cernit ubi laeto procedere vultu, Fers pacem, clamat, tua frons id pandit aperte. 5 Mox anceps subdit: statuit quae pacta senatus Sarmatiae ? an belli finem, ceu nostra cupido ? Submisse in procerum coetu dux rettulit ista. Felix armipotens Caesar, cui caetera parent Regna, illis quamvis effulgat adorea laeta, 10 Rege a Sarmatico leges, et foedera pacis, Quam tua iussa sequens pepigi haud inglorias, ultro Adfero, dumtaxat KOREVSKUS carcere duro Est mox solvendus, nimirum haec certa voluntas Et procerum, et regis, rursum secus horrida bella; 15 Si pacem hinc optas, KOREVSKUM solve catenis. Conditio haud turpis, regno nec damna timenda. Officium explevi, tibi nunc decernere fas est. Evehit insigni SIGMUNDUM hinc laude, professus Illum vi reliquas, et robore vincere gentes, 20 Caesari et adsimilem dumtaxat posse vocari, Qui pace, et bello famâ supereminet omnes. Humanosque modos regis, sanctique senatus Commendat, regis natûm at mage tollit ad astra, Illum maiorem testans assurgere famâ, 25 Idque patere, datur si cernere forte loquentem ; Insita cui generis maiestas splendet in ore, Indole regali, magnis et clarior orsis. In campo belli fulmen, dux miles et unâ. Fusit hyperboreas invicto robore gentes Hoc duce Sarmatiae metuunt nihil agmina forti Illius adspectum mirans sic ora resolvi. Numquam illum, Caesar, crudeli marte lacesse. Hostem, parce, tuum tollo si laudibus aequis, Quod vidi, fido teneor sermone referre. Ardua Varsoviae dein propugnacula narrat, Quae firmata novis assurgunt edita vallis, Belligerae laudis cupida ut generosa iuventus Virtutem retegat martis certamine ludens. Adversum stabant lato bina agmina campo, 40 Seque lacessebant ad praelia dura vicissim. Signa, tubas, pedites, et equos, equitesque videres, Ordine discretos proprius quos ductor agebat. Hinc dum pugna ardet, spectator nescius illinc Iam sibi sanguineos fingit decurrere rivos, 45 Caesa et belligerûm iam corpora utrinque iacere. Fallitur at visu, ficto certamine pubes Ediscit palmam nancisci marte furente. Caesaris ante oculos hinc promit dona, Polonus Quae rex demisit, veteris ceu signa tributi, 50 Splendida dona equidem, quae rege, et Caesare digna, Rex alia OSMANO, soboles et regia misit. Munera legatus, sibi quae largita, recludit. Fante illo Caesar meditatus plura silebat, Si clarum metuens captivum carcere solvat, 55 Ne quis forte putet sese formidine duci, Incautum aut aevi primo sese impete ferri. Hinc se ad Vezirum vertit reliquosque ministros, Consilii auctores quos legerat ille sagaces. Fida cohors, aiens, audisti, protulit ore Quae nunc legatus, quae postulat aula Polona. Augeri imperii cupidi nomenque decusque Promite, non ficto tegitis quos pectore sensus, An iuvet, an deceat nunc hostem solvere talem? Tunc qui consilio reliquos supereminet omnes 65 OSMANO pronus DILAVER subdidit ista. Post noctis tenebras splendet sol aureus aeque. Caesaris an nebulam formidet gloria splendens? Sol ille, eois rutilans qui surgit ab oris, Qui niveis totum radiis amplectitur orbem, 70 Et licet obscurâ tegat illum nube procella, Deficit haud umquam, mage sed post nubila fulget. Hoc tot testantur regiones, agmina multa, Quae vi, quae numero mundi regna omnia vincunt. KOREVSKI hinc statues quidquid de sorte futurâ, 75 Cogetur quisquis te non errasse fateri. At magis effulget generosum pectus honestum, Tactum si miseri casu mox sospitet illum. Arguet anne aliquis tua fors benefacta scelestus ? Splendida quin pietas celebrabitur undique terris. 80 Utile consilium tale est, secus horrida bella, Nam sunt communi iacturâ bella gerenda. Agmina partiri cogeris, nempe Polonis Obniti, eois marte et decernere in oris, At non sufficient acies, si dividis illas. 85 Fortior est unita ut vis, disiuncta labascit. Mitte hinc propositum nova dissita bella ciere, Aut sine KOREVSKUM tenebroso e carcere solvi. Arce confestim, pacis quod commoda tardat, Omine dein fausto meditatum perfice coeptum. 90 His dictis tacuit Vezirus, murmure laeto Omnis consensit coetus, mentemque probavit. Aestivo veluti maturae tempore aristae Adsimili crepitant flictu, spirante Favono; Murmure quo campis messem patet esse propinquam. 95 Exoptans pacis componere foedera Caesar, Haud mora consilium Veziri amplectitur ultro. Sevocat extemplo RISVANUM, mandat et illi Solvere vinclis, et carcere caeco. Reddit RISVANUS, tua iussa capessere laetus 100 Festino, siquidem mihi lex tua quaeque voluntas. Egi quae arbitrio, sine me tibi cuncta referre. Me paullo ante adiit viridi spectandus in aevo Hungaricus iuvenis, secum auri grandia dona Portans, KOREVSKI pro libertate daturus, 105 Germanum esse sibi falso quem dixit, et ipsum Mercede ut redimat, sedes liquisse paternas. His dictis haesi, fraudes timuique scelestas, Ut quondam evenit, funem quum pocula tectum Captivo attulerant, quo nigro e carcere fugit. 110 Insidias metuens, quas tendere crimine turpi Μοs est captivis, vitare has ipse volebam. Ceu pietate actus, fratrem soletur ut ille, In turrem monui descenderet absque timore, Limine transgresso propulsum tempore eodem 115 Aerea cardinibus revolutis ianua clausit. Ingenium, atque fidem RISVANI laudibus effert OSMANUS, sprevit qui ditia dona, precesque, Officium functus, quod Caesar credidit illi. Hinc iubet educi captivum carcere utrumque, 120 Et mora nulla illos se coram sistere laetos; At SOCOLIZZA superveniens adparet Amazon Interea, armatae comites quam pone sequuntur, Caesareum accedens solium sic ora resolvit. Maxime Rex regum, mundi quem regna verentur, 125 Diruere in verbo potis es qui obstantia quaeque, KISLARI monitu hîc adsum, tua iussa facessam, Meque impellebat vis imae ut torrida flammae, Quadrupedi illa meo pernices addidit alas. Impera, uti placitum, parebo subdita iussis, 130 Viribus atque auctis velox, quo duxeris, ibo, Eoos lubeat seu debellare rebelles, Armis in reliquas mundi aut discurrere partes. Me densae haud acies terrent, nec monstra ferarum. Et patiar quacumque iubes animosa labores, 135 Vitae, sit quodvis, discrimen adire parata, Odrysii imperii famam, cultumque Maconis Longinquas tantum capiens extendere in oras. Perculit his dictis OSMANUM invicta virago, Illius atque novis succendit pectora flammis. 140 Deficiens animo frontis miratur honorem, Virtutisque suae meminit tot grandia coepta, Quorum testis erat diro in certamine martis, Quaeque illi attulerunt victricis praemia palmae. Parva favilla velut cineri supposta doloso 145 Vivit adhuc, quamvis lateat vis ignea tecta, Turbidus arctoo Boreas si spiret ab axe, Ocyus exardet, vento gliscitque favente, Horrida et ad caelum flammarum incendia volvit, Virginis adspectu sic percitus ille venusto 150 Igni corripitur, pridem qui corde latebat; Et stupet attonitus radiantia lumina vultu, Fulgere, uti eois surgens sol aureus oris. Hinc animi properans cupidos evolvere sensus Sic illi placido, comi et sermone reponit. 155 Angulus anne aliquis mundi, cui cognita virtus Sit tua non plene, bello tentata Polono? Ac veluti centum tua dextera stringeret enses, Quaeque secans, caedens stravisti obstantia claustra. Hoc vidi hisce oculis, viderunt agmina nostra. 160 Te solam metuens hoc Sarmata et ipse fatetur. Ocyus hic cupiens eoas tendere ad oras Te mihi uti comitem, praesens columemque reposco, Nullaque me iunctis armis certamina terreni Namque tuae opperior dextrae vel maxima gesta; 165 Quum nostra exsuperas virtute, et robore vota. Auxilio ipse tuo ferar undique laude perenni, Per te victor ego toto dominabor in orbe, Et sic devictos reges Rex unicus inter Calcabo pedibus regum capita alta superba. 170 Sorte hac gaudebis pariter, dulcissima rerum, Quam dudum specie meruisti, et robore claro, Nec tua straverunt hostes magis arma Polonos, Quam tua percussit species me lumine divo. Fulsit laeta dies, toti quae panderet orbi, 475 Longûm celatum flagrantis pectoris ignem. Hinc simul imperium dextram, et tibi pectora dono, Nam te Caesar ego sociabo foedere lecti, Imperio inque meo vera ut dominaberis uxor. Quin mihi erit, lex ipsa foret, tua certa voluntas. 180 Hac domus Othmanidum firmetur sorte secundâ, Progenie heroum dum sic magis aucta vigebit. Non gigni trepidum leporem scis namque leone, Imbellem aut aquilâ natur obstante columbam. At forti fortis soboles enascitur alma, 185 Quae generosa animis sequitur vestigia patrum. Nostra erit haud umquam sic degener inclyta proles, Heroum seriem virtute educta recensens. His dictis virgo suffunditur ora pudore, Auget qui speciem vultus, redditque decoram. 190 Libertatem unâ, propriumque amittere honorem Haud magis illa timet, vera est nam Caesaris uxor, Et curas temnit felix, passosque labores. Laetis adparent oculis quae gaudia carpit; Testatur facies expleta, antiquaque vota. 195 Ast ubi summus honos stirpi debetur avitae, Haud humilem nimium, vel dixeris esse superbam, Se gratam ut retegat, tenerum et fateatur amorem, Exhibet OSMANO dextramque, et pectorâ fida, Esse sibi in pretio magis, aiens, cara quod illi, 200 Quam quod Caesareo dabitur diademate cingi. Pacto hinc coniugio solemnia laeta parantur, Aulaque magnificis resplendet fulgida lycnis. Undique fama volat memorandi nuncia facti, Nam ex quo capta fuit BAIAZETI uxor ab hoste, 205 Connubio abstinuit stabili se iungere Caesar. At quoniam OSMANUM sic perculit alma venustas, Immemor antiquae iacturae nupsit amanti. Et solium ut multâ firmaret stirpe nepotum, Quas magis e praedâ formosas credidit esse, · 210 Captivas thalami geminas sociavit honori, Iussit et insolito celebrari luxu hymenaeos, Qui decora aequarent dilectae coniugis alta. Caesaris ad nutum RISVANUS iussa capessit ; Carceris in barathrum descendens cardine verso, 215 Aeratos aperit postes, specus ima remugit. Captivos gelidus timor occupat: anne secundum Sperabunt quidquam post tot discrimina passa? Clamavit veniens RISVANUS voce sonorâ. Servat vos Caesar, servat vos Caesar utrosque, 220 Illos confestim ferrato compede solvant Imperat hinc famulis, solvuntur ferrea vincla. Attoniti his verbis stupuerunt, nempe putantes Somnia vana sibi deliram ludere mentem; Ille at confirmat, nuper quae promsit ab ore. 225 Servat vos Caesar, fas est exire repente. Quod fieri OSMANUS quavis ratione spopondit, Hoc porro eveniet, si et grandia damna sequantur. Tunc libertatem se nactos esse videntes Callem arctum scandunt, et dulcia gaudia carpunt. 230 Compedis aeratae dux qui vestigia servat, Multaque perpessus curis urgetur acerbis, Vix gressum tendit lassus, procedit et ultra. Nunc miser offendit, nunc sistit, nutat et inde. KRUNOSLAVA sequens metuit, ne sorte malignâ 235 Ocyus avulsam se caro a coniuge cernat, Aethereas dextrâ retinens quem ducit ad auras. Perculit alma dies KOREVSKI lumina fessa, Vivida quae nequeunt radiorum spicula ferre, Hinc videt haud quemquam, nec scit quâ parte moretur. 240 Vultus pallorem lumen, maciemque retexit. Heros in putri tabescens carcere lungûm Tam mutatus erat, nemo ut dignosceret illum. Humanos simulans RISVANUS pectore sensus. KOREVSKUM in proprias deducit sedulus aedes. 245 Quampotis ut curis in pristina redderet ipsum, Eoo tinctum fuco, et fragrantibus undis Sublevat, et vires amissas sufficit illi. Exutum hinc humili, quo tunc tegebatur, amictu, Indui eum voluit splendentem more Polono, 250 Pallium et auratum tergo super addere, donum Quod fuit OSMANI, quaesiti et pignus honoris. Talibus exuviis ornatum Caesaris illum Ad solium duxit, lectam procerumque coronam, Cui comes it coniux cunctis incognita, quippe 255 Induta Hungaricum puer apparebat amictum. Lumina sed postquam Caesar defixit in illam, Os bellatricis dignovit protinus acre, Hastata ante annum castris quae exibat apertis, Atque ipsum coram turmis in bella ciebat. 260 Flagitat hinc cupidus, curnam mutaverit illa Foemineam vestem, fraudem et simularit iniquam. Conscia nullius culpae, vultuque modesto Libera sensa animi pandens sic ora resolvit, Sponsa ego KOREVSKI, quam cernis, maxime Caesar. 265 Intemerata fides stabili nos iunxit amore. Illum quum novi ferratâ compede vinci, (Haec quoties memoro, trepidant formidine corda), Obrigui subito perculsa ut fulguris ictu, Adversa ast auxit mihi sors in pectore vires. 270 Ira, dolor, vindicta mei potiuntur, amorque, Nulla pericla timens contemno asperrima quaeque. Firma hinc constitui vinclis vel solvere sponsum, Pro capite aut caro quaesitae occumbere morti. Atque ut nacta forem, toto quod pectore avebam, 275 Hungaricâ studui me condere veste virili, Utque viam carpens nostras pervenit ad aures, Vivus adhuc iaceat tenebroso carcere mersus, Quot mea sollicitae vexarunt pectora curae. RISVANUM accessi custodem carceris atri, 280 Mercedem capti pro libertate pacisci, Oratum, attuleram nam argenti pondus, et auri. Sors adversa tamen me urgere haud destitit umquam. Caetera praetereo, nosti, quî capta fuissem. Nec misera hinc dicar, quin fortunata putabor, 285 Nam fulsere mihi demersae in gurgite caeco Aurorâ, atque die mage splendida lumina cara. Alter in alterius vitâ sua tempora ducit, Et sociata malis sunt mutua gaudia nostra. Illius impavidum miratur Caesar amorem, 290 Laudem cui tribuens leni sic fatur ab ore. O fortunati devincto pectore amantes, Quos labor alterius torquet, quos gaudia mulcent! Rebus in adversis vobis solatia numquam Quaerenda hinc alio, nam vestro fonte petuntur. 295 Vestrae utinam fidei, atque exempla sequantur amoris, Quotquot se iuvenes sociali foedere stringunt! Omnes Caesar ego fortunatissimus inter Dicar, laetari dabitur si coniuge tali. Hinc ad KOREVSKUM mitis pia lumina vertit, 300 Affari atque illum pergit sic voce suavi. Inclyte dux, esset dulcis mea grata voluptas, Ni Rex Sarmaticus tua solvi vincla petisset, Haud mora dimissum fidae te reddere sponsae, Et conclusa licet sit pax hac lege, revisas 305 Mox patrias sedes, fateor me protinus istis Adnuere ex animo votis communibus ultro. Claro namque rapit miranda ut lumine virtus, Dulci vi superat sic corda inimica frequenter. Testis qui fueram gestorum, laudibus illa, 310 Ceu meruere, canam totum vulganda per orbem. Vivet vestra fides longo memorabilis aevo, Virtus sit quamvis sibi merces aequa, decusque, Sole et splendidior sine laude refulgeat ullâ. Vos me laeta procul ducetis tempora ituri, 315 Nomina vestra memor dum vivum at pectore servem, Et quisquis teneat mundi vos angulus, usque Caesar erit vester defensor, vester amicus. Felix laeta dies mihi posthac ista manebit, Quâ fata adnuerunt mihi tales iungere amantes. 320 Ite ergo ad patrias sedes, ite omine fausto, Vos ubi laeta manent felices otia vitae. Sic ait, et dextrâ roseo fulgore micantem Detractam gemmam KRUNOSLAVAE obtulit ipse, Quae foret officii signum, quae pignus amoris. 325 Munera lecta dedit KOREVSKO, scilicet ensem Arte laboratum, ex auro totumque recocto. Sarmatiae ad Regem responsum mittere amicum Veziro hinc mandat, pacem quod nunciet ictam, Quae requiem populis post tot discrimina reddet. 330 KOREVSKUM reducem regi pro munere donans Ianicerum lectam pariter iubet ire cohortem, Nempe viatores vacuos quocumque periclo Othmanidum ad fines illa ut comitetur euntes. OSMANI lenis ratio generosa, modusque 335 KOREVSKI grato replevit pectora sensu, Pene ut deficerent accommoda verba volentem Dicere, uti posthac casu, vel tempore nullo Illi Caesareum cedet de pectore nomen, Grandia dum vivet benefacta et laudibus aequis 340 Efferet illius, natis mandabit et usque Prosequi amicitiâ Turcas, foedusque tueri. Largita ut tandem sibi ditia numera Regi Varsoviae ostendet, Regis natoque potenti, Quaeque sibi arrisit, sortem celebrabit amicam. 345 Caesaris hinc chlamidi figentes oscula rite Ire parant ambo, laetis quo copia eundi. Tranquillos animos, et nil iam triste timentes Mulcet castus amor, iam libertate potitus, Venturae et sortis praegustat gaudia laeta. 350 Delicias inter sic pastor tempora ducit Duram post hyemem, quum ver adparet amicum. Nam virtute quies acquiritur, atque labore, Splendidiorque micat post turbida nubila Phoebus. Mortalem haud terrent hinc sortis tristia fata, 355 Poenis saepe subit requies, et gaudia luctu. Sarmaticis ducibus digressis, imperat heros Veziro OSMANUS, dederint ubi classica signum, Ianicerum ire acies properent ad bella paratae ; Gazam ipse ad Scodram glomeret, tentoria, et arma, 360 Ut post coniugii solemnia festa moretur Nil quidquam Eoas illum discedere ad oras.