CroALa & LatTy: nodus

Nodus 325251 in documento baric-a-stat.xml

§ 1 Territorium et eius situs.

1.1 Figura Portugalliae ex mappis patet. Ad meridiem et occidentem habet oceanum. Ad septentionem et meridiem habet Hispaniam. Situs eius est inter 37 et 42 latitudinis et 9 et 12 longitudinis gradum. 2 Clima eius est magis amoenum quam Hispaniae; spirantes enim frequenter venti conciliunt temperatiorem auram; nives in hyeme sunt res inauditae. 3 Montes Pyraenei ex Hispania excurrunt in Portugalliam et vocantur Estrela, Sintra, Arravida, Taga, Sierra del Algarva; ex his montibus copiosi rivi et fluvii decurrunt, nempe Milvus, Lima, Taurus, Tagus et Quadiana; qui omnes ex Hispania profluunt in Portugalliam.

2.1 In Portugallia pecora cornuta bona habentur, sed pauca; oves gregatim copiosae, quarum lana non multum cedit Hispanicae; sues copiosi habentur; equi non desunt quidem, sed pauci sunt, mulis enim asinis utuntur; ferae bestiae et alatilia ! in copia habentur; pisces copiosissimi omnis generis; examina apum in abundantia. 2 In regno vegetabili, praeter fructus ordinarios, uvas, amigdala, olivas, ficus, poma aurantia et cytri; vina copiosissima habentur, in Algarbia optimum crescit; integra dumeta roris marini, silvae aurantia ! et cytri; procreatur etiam frumentum, siligo, triticum, sed non ea copia ut evehi possit, imo nec domi sufficit ob neglectum agriculturae. 3 In regno minerali auri et argenti ferax est, et quidem antiquorum scriptorum testimonio omni in monte et fluvio deprehendebatur aurum, detecta vero America neglexerunt domesticum auri !; cuprum, stannum, ferrum domi habent sed negliguntur fodinae; praeter adamantem Brasiliensem habent domi etiam türcis, amathist, hyacintos; habent etiam cristalla, agat, magnatem, marmorem et lapides molares; in montibus Estrela deprehendit quidam peregrinus ante 35 annos fodinas salis nitri; salem marium copiosum habent. 4 Thermae et aquae minerales etiam habent, ad Leiriam thermas calidos habent saluberrimas.

3.1 Territorium Portugalliae metropolitanum est ipsa Portugallia, quae subjectas copiosas provincias habet. 2 Portugallia dividitur in 6 provincias, quae sunt provincia Interamnensis et Transmontana, quae superiores vocantur; aliae sunt mediae, nempe Beiria et Extrema Dura; inferiores provinciae sunt provincia Transtagana et Algarbia; in his provinciis 18 urbes numerantur; 530 minores urbes et pagi. 3 Cetera territoria sunt colonicalia; Portugalli enim primi erant qui navigatione detectiones novarum terrarum faciebant, sicque factum est ut in omnibus 3 orbis partibus suos occupationes facerent; in mediis orientalibus quidem possessiones eorum magnam diminutionem passae sunt per Belgas tempore subjectionis Hispanicae; in oceano Atlantico possident ex insulis Canariis Madera et Porto Santo; praeterea nonnullas insulas Azores, ex quibus Tercera precipua est; insulas Capitis viridis etiam possident; ex his insulis habet salem, pelles, gossipium et testudines; in littoribus Africae habent S. Thoma de principe, dein insulam Fernando Pao, dein Amy Bom; in ipsa Africa copiosissimas habebant possessiones, hodie tantum in regno Loango, Congo et Angolo habent possessiones; in partibus orientalibus Africae olim per universa littora dominabantur, hodie in Zanquever et regione Afrorum habent quasdam possessiones; compluresque reguli sunt vasalli Portugallorum; arcem Magaczan in regno Marocano deseruerunt anno '769.; in Asia hodie possident in peninsula cis Gangem fluvium [habent] urbem Diu, Damanum, Basam et Goam et Chaul; in insula Sinensi Macao habent urbem eiusdem nominis cum territorio; in America possident amplissimas plagas ad 500 facile milliaria in longum in littoribus Brasiliae; hic tractus in 15 colonias divisus est quibus singulis praeest gubernator; intimas Brasiliae partes et hodie possident antiqui incolae; ex his coloniis habent sacharum et tabacam optimam, gossipium, pelles animalium; cacao, vanilia, ligna varia tam colorifera, tam aedilia, variae species aromaticae, indigo, variae species farmaceuticae; preciosi lapides copiosi qui topas vocantur et adamantes; etiam auri fodinae detectae sunt uberrimae, anno '740. ad 18 milliones florenorum erutum est auri; etiam argenti fodinae detectae sunt, quas privati colunt.