CroALa & LatTy: nodus

Nodus 325109 in documento baric-a-stat.xml

§ 12 De collegiis publicis.

1.1 Praecipua hactenus recensita regni Hispanici negotia per collegia administrari consueverunt. 2 Praecipuum ex his collegiis est Consilium status; constat collegium hoc 4, 5 vel etiam sex secretariis status pro ratione negotiorum; senior inter hos dicitur decanus consilii et ut primarius minister considerari debet et primado dicitur etiam; huic adjuncti sunt ceteri inter quos negotia per departamenta divisa sunt; primus gerit negotia externa, 2. tractat negotia rei nauticae, Indiarum et rei marinae, 3. objecta gratiae et justitiae gerit; 4. est finantiae minister, 5. rei bellicae; singuli status consiliarii haec negotia seorsim manipulant, et tantum regi substernunt consilia sua.

2.1 Secundo loco censetur supremus Castiliae senatus, hic senatus subjectus est ministris status; hic senatus in 7 departamenta divisus est, cuique divisioni praeest proprius praeses, in cuius absentia decanus seu senior consiliarius praeest.

3.1 Tertium collegium est consilium bellicum, in quo rex est praeses, cuius vices cancellarius supplet; dividitur in duas partes, quas salas compellant; in sala primaria adest decanus cum 13 consiliariis, in hac oeconomica, politica, et negotia gratiae administrantur; secunda sala constat ex decano et 4 consiliariis, et hi negotia justitiae administrant.

4.1 Quartum collegium est tribunal Sacrae inquisitionis, cuius praeses est Magnus inquisitor Hispaniae, qui adnexum habet sibi confessorium regium et 7 assessores.

5.1 Quintum est supremum collegium Indiarum, quod in duas salas divisum est; 1--a oeconomica et politica Indiarum negotia administret, 2--a vero negotia justitiae; in prima adest praeses cum 9 consiliariis, et in 2--a cum 7.

6.1 Sexto est Consilium ordinum equestrium, adest praeses cum 9 consiliariis, et aliis subalternis.

7.1 Septimo loco est Camera regia seu Consilium finantiae, quae ex 3 salis constat, ubi negotia contributionum, justitiae et politica alia negotia administrantur; in prima habetur gubernator cum 3 consiliariis; in 2--a 16 consiliarii, in 3--a sunt 6.

8.1 Ad Senatum hunc spectant 5 fora alia, nempe Camera rationaria; 2--o Commissio generalis bullae cruciatae, quo pertinent etiam dispensationes diversae ecclesiasticae, hoc collegium habet 11 consiliarios; 3. est Collegium administrationis tabacae, habet 7 consiliarios cum praeside; 4--tum est Suprema generalis inspectio; supremus inspector intendans generalis dicitur, qui 2 habet inspectores adnexos sibi; 5--tum est Collegium generale rei commercialis, quo pertinet negotium rei monetariae et montanisticae, cum 11 consiliariis. 2 8--o est Regius aulae senatus, qui constat ex praeside et 12 assessoribus et negotia famulitii regii dirigunt; 9--o loco sunt 12 Collegia iustitiae, de quibus jam supra egimus.

9.1 In provinciis adnexis, incorporatis, et subjectis specialis habetur constitutus provinciae praeses, qui apellatur vel prorex vel gubernator vel capitanus, pro diversitate provinciarum. 2 Hi gubernatores olim erant soli, sed ob abusus multos hodie habent adnexos consiliarios; raro tamen ultra triennium permittitur quis gubernator, ne per corrasas opes formidabiles fiant.

10.1 Urbes habent suos magistratus domesticos, qui vel gubernatoribus vel collegiis subsunt; hi magistratus tam judicialia quam politica ipsi gerunt.