CroALa & LatTy: nodus

Nodus 320834 in documento baric-a-stat.xml

§ 1 De territorio.

1.1 Angliae territorium formam habet ovalem, maribus cingitur; ad orientem oceano Brittanico, ad occidentem oceano Atlantico; ad septentrionum oceanus Septentrionalis, ad meridiem fretum, seu Canalis Mansch, qui a Francia et Belgio dividit Angliam. 2 Complectitur duo regna; pars septentrionalis est regnum Scotiae, ad meridiem regnum Angliae.

2.1 Collocata est inter 50. et 56. gradum latitudinis, et intra 11. et 19. longitudinis gradum; et tota Anglia 2916 milliaria quadrata complectitur. 2 Scotia intra 54. et 59. gr. latitudinis et 11. et 15. longitudinis gradum sita est et 1600 milliaria  complectitur, consequenter tota Magna Brittannia complectitur 4516 millia .

3.1 Clima Magnae Brittanniae est temperatum, hieme aeque ac aetate; hiems mitigatur per ventos meridianos, aestatem vero venti septentrionales ex Scotia mitigantur; in Anglia tamen varians est aestus et tempestas, aura tamen est salubris, utut humoribus et nebulis sit obnoxia. 2 In Scotia, quae montibus referta est, aura est frigidior, purior. 3 Anglia maxima parte planitie gaudet, Scotia montibus altissimis; colles tamen in ipsa Anglia, et etiam montes non desiderantur etiam in Anglia. 4 Scotia etiam dividitur in septentrionalem et meridionalem, septentrionalis maximis gaudet montibus, meridionalis non adeo.

4.1 Utraque regio rivis et fluviis amoenis rigatur. Angliae praecipuus fluvius est Tamesis (Themse); nascitur ex duobus rivis Thamis et Isis in Oxoniensi comitatu, infra Londinum effuditur in canalem, commercio praecipue Londinensibus est accomodissimus. 2--o) est Sabria, hic in Vallia septentrionali oritur et in oceanum Athlanticum exoneratur. 3--o) Meduanus oritur in comitatu Cancio et in Thamesin ad portu Schatan influit. 4) Threnta in Stafordia oritur et in Album influit, qui est sinus maris. 5) Huna (Eden) in Vestmorlandia ortus effuditur in sinum Sollvay. 6--o) Dea (Dee) ex comitatu Merdiniensi, effuditur in Balticum.

5.1 In Scotia est 1--o) Tagus in Albania oritur, in mare effuditur, 2--o) Botodria (Fort) influit in sinum maris eiusdem nominis, 3--o) Gotta (Gliff) influit in mare Hybernicum.

6.1 Angliae territorium est admodum fertile, partim ex indole soli, partim per industria colonorum; et producta rei rusticae sunt etiam speciosa; animalium fere omnium fetura habetur in Anglia, tam cornuta pecora, quam alia, praecipue oves, equos; pascua ovium copiosissima sunt, lanam enim post Hispanicam optimam producat; equi eorum tam ob velocitatem quam durabilitatem suam omnibus Europeis praeferuntur, et in maximo pretio sunt in ipsa Anglia, 200 000 et 800 000 fl. venduntur; ex feris deprehenduntur lepores, cervi, dammae; animalia rapacia, uti lupi, ursi, vulpes in tota Anglia non dantur. 2 Canes Anglici (Englische Doggen) in maximo pretio sunt; alatilia omnis generis habentur in Anglia; galli et gallinae admodum laudantur; pisces copiosi habentur in omnibus fluviis et maribus, praecipue trutae salmonatae (Lachs) et halecas laudantur et in tota Europa disvehuntur. 3 Ex regno vegetabili habentur imprimis omnis generis fructus, quibus et exsiccatis et per potum utuntur. 4 Triticum, siliginem et avenam, luculum (Hopfen) copiosum et bonum, ex quo optimam cerevisiam excoquunt, cum vino destituantur; crocus, lignum dulce. 5 Ex regno minerali habetur plumbum et stannum in copia, cuprum, ferrum exiguum, auri nihil, argenti exiguum quid, cristallus, alumen, marmor, alabastrum, lapis aedilis et lithantraces copiosi, aquae medicatae non desunt, ad Bathomiam thermae calidae, aquae salsae, acidulae. 6 Defectus est in

vite, proin vino carent naturali, quod illi supplent cerevisia, thee et punsch; habent defectum salis lapidei, utuntur cocto et marino; carent lino et canabibus, sed ex Scotia et Hybernia suppletur defectus; caret Anglia lignis sufficientibus tam aedilibus quam focalibus, sed se ex Scotia et America supplet; habet tota Anglia 4 silvas solummodo, easque quercinas; caret fulgentibus metallis, et rapacibus animalibus, deest mel et cera, quibus Hybernia succurrit.

7.1 Scotiae pars meridionalis toto coelo diversa est a septentrionali; fetura animalium in tota Scotia est florentissima; habent equatia copiosa; lana tamen ovium eorum non est tam bona quam Anglica, feras habent copiosas, piscibus scatent fluvii eorum, salmones, anguillas et trutas habent copiosas, in maribus salpas et cabeliau.

8.1 In regno vegetabili gaudent fructibus, lignis praecipue abiete (Tannen), siligine, lino, canabibus non destituntur; Scotia septentrionalis nihil praeter avenam profert et ligna; habent cuprum, plumbum album et nigrum; stannum, ferrum, magnetem, cristalla, agat, marmorem, lithantraces; amethistum caeruleum, rubinum, topasum, habent etiam speciem adamantis; aquae minerales, saliferae. 2 Desunt haec: sal, vinum, aurum, argentum, triticum.

9.1 In Hybernia, quae figuram rotundam habet, aqua omnia deprehenduntur, cingitur undequaque maribus, intra 52. et 57. latitudinis gradum et 7. et 12. longitudinis sita est. 2 Eius periferia ad 180 milliaria computatur, superficies vero computatur ad 3600 milliaria ; est sub zona temperata, hinc gaudet climati utcunque temperato, frigora tamen praedominant; aer est spissus et humidus nec non insalubris, regio plena est paludibus; fluvius maior est Senus, ad 300 extenditur Anglica milliaria; dividit Hyberniam in meridionalem et septentrionalem. 3 In Hybernia pecora habentur in copia, cervi item, caprae, martes; etiam lupi et ursi deprehenduntur; pisces copiosissimi; apum cultura magna est in Hybernia, ipsae apes ferae copiosae sunt; serpentes tamen et buffones in tota insula non cernuntur; in fetura animalium consistit omnis thesaurus huius insulae;

agricultura ob silvas, montes, et stagna copiosa exigua est, canabum et lini cultura magna est, crocus (Saffran) in copia habetur; copia adest lignorum omnis generis. 4 Ex regno minerali habetur plumbum, ferrum, stannum, modicum argenti et marmore. 5 Defectum habet in vino, frumento et sale. 6 Ad Hyberniam pertinent quaedam insulae adhuc. Possident Angli adhuc quasdam insulas in mari Normannico: Gersey, Jersei, Alterney et Sert; promontorium Gibraltar in finibus Hispaniae; possident praeter haec Angli in omnibus partibus orbis provincias tamquam subjectas et colonicales; aurum habent ex coloniis Africanis, magnumque commercium habent cum illis, partim cum nigritis, partim cum gossipio, osse elefantino; ex Asiaticis provinciis habent sacharum, caffee, sinsiper, piper, orisa, gosipium et sericum; in Bengalia copiosae arbores habentur, ligni pretiosi calambra, et sericum, et animal rinoceros; in America habent copiosas insulas: Jamaica, Barbados, S. Christoforus, Monsserapus et Nevers cum Antigoa; Granada cum pluribus insulis, S. Vincentius, S. Dominicus; Tobago, insulas Beremudas; in litoribus harum insularum uniones piscantur, cedrus crescit hic, et testudines copiosi habentur; in provinciis Americanis habentur canes pontici (Biber), nerz; orisa copiosa, gossipium sericum, linum, canabes, tobaca optima ex Virginia et Marilandia, cineres clavellati, ligna omnis generis, herbae medicatae diversae; pix copiosa, captura salparum et piscis cete; sacharum, poma aurantia et citri; Jamaica insula ex his est memoratissima, maxima et populosissima, portu nobilissimo Royal instructo; hanc excipit insula Barbados, Granada propter sacharum et caffee celebre; ad insulas has excolendas Anglia maximos sumptus jam a duobus saeculis fecerant, sed ingentem etiam usum eorum habebant jam.

10.1 Magna Brittania continet ergo tria regna; quae nomenclatura jam sub Jacobo 1--o cepit invalescere, donec anno 7. huius saeculi facta unione incorporativa omnium trium regnorum hoc nomen civitate donatum fuisset; nomine vero Angliae venit antiqua Anglia Saxonica, haec in septem provincias subdivisa est, quae provinciae prius regna integra et diversa a se invicem erant; tota Anglia in 40 comitatus dividitur, qui Schir appellantur. Vallia dividitur in septentrionalem et meridionalem, et in 12 comitatus, proin sunt 52 comitatus in tota Anglia. 2 Urbes majores sunt 29; minores 707; pagi 119; parochiae 9293; domorum unus millio centum sexaginta milia 6 et 63; jugerum terrae 37 082 540. 3 Scotia dividitur in

septentrionalem et meridionalem; prima vocatur vulgo Hochland ob montes, alia Niederland. 4 Subdividitur in 33 districtus, ex quibus 31 Schir appellantur, allii vero duo Stebartyie appellantur; hi duo praefectoratus complectuntur insulas Scotiae. 5 Kirkutbirk est una ex his praefecturis, quae 46 insulas Schetlandicas complectitur; alia est Orknei, haec 26 complectitur Orcades insulas, ad has pertinent etiam insulae Hebrides, inter quas excellunt Mutta et Arania, ex his originem traxit stirps Stuarda.

11.1 Hybernia est territorium adnexum, antea dynastiae nomine complectebatur; Henricus se primus regem dixit; hi non gaudent communione jurium et privilegiorum cum Anglia, sed a prorege per districtas leges gubernant; dividitur in quattuor provincias Kanant, Leinczter, Münczter, Ulster. 2 Omnia territoria cetera sunt Angliae subjecta; in Indiis orientalibus provinciae pertinent ad societatem commercialem Indicam; Africanae et Americanae subsunt immediate coronae; provinciae societatis vivunt in statu strictae subjectionis, et non reguntur Angliae legibus, sed pro commoditate et utilitate societatis reguntur; idem fit in Africa et America; provinciae hae omnes secundum regulas coloniales reguntur, premebantur, nihilominus per naturae productorum venditionem opes stupendas cumularunt; quae causa fuit quod jugum Anglicum excusserint 13 provinciae.