CroALa & LatTy: nodus

Nodus 266330 in documento milasin-f-met.xml

MARTINI SARCASTII PSEUDO-NASONIS ILIRICI METAMORPHOSIS UNICA ARTIS POETICAE AMATORIBUS ET OSORIBUS AD NOVUM ANNUM DICATA 1843. Quid celare iuvat, quod agit, quod peccat aperte Frons delira hominum risumque iramque movendo? Non facile tegitur vesania publica, lato Pervulgata foro, lacerans patriam intus et extus. --- Quae manifeste agitur, cur non ea scena canatur? --- Quid vetat e stultis satyros finxisse comoedis Sicque in ridiculum convertere triste theatrum? I! Satyra! Hoc praesta lectoribus, adspice lucem; Quae potes, emenda, quae non potes, argue, damna! Notus Alexandri sonipes, celebratus equorum Princeps, antiqua descendens arce Draconum, Bucephalus, praeses Satyrorum est, duxque cohortis Caudatae, in gentis funesta opprobria natus; Huic comes officii est Asinus de rure Turonum , Nobilis, ingenio stolidante, sed auribus ingens. His se praesidibus Satyrorum copia subdit: Scribius, et canus Seculaeus, et inclytus amplo Sitkonius gibbo, pariterque simillimus illi Curejus, secus insignis dromedarius urbis, Buboni Osculius similis, Merularius urso, Hellenius capro, strumphax Animicius hirco; Ximicius vulpem praesentat corde maligno, Effigies Cumisai est salpa, ciconia Fabri. Istos excipiunt alii Catique Lupique, Corpore diversi, sed enim molimine stulti, Aris atque focis ingrati, in jura scelesti, Nigris plena dolis animalia, et absque cerebro; Ast peponum, quos terra nutrit, calvique Doderi Dorsum qui lingunt, servum pecus unius omnes, Hi forma simii, quodcumque vident, imitantur; Aut similes ursis, iniecto in fauce capistro, Sic omnes saltant, Doderon ut tympana pulsat. – Dimittunt caudas, quoties is cornua tollit, Consiliique inopes violentum numen adorant. Quis numeret cunctos? Hi authores dissidiorum Prostibulum, fex, colluvies, oracula fundunt In Tusculano mendacis Apollinis antro, Qualia non daemon, non evomat integer orcus; Hi patriae lessum Scythica modulantur avena, Admordent, quidquid patrium est; aliena sequuntur Obtruduntque, avidi cunctas exscindere linguas, Latius ut proprius strepat hoc in colle latratus: Sic agit ista ferox humani machina monstri. Nunc mihi, Musa, refer causam, quid scilicet istas Impulerit mentes? Quid tantum adferre furorem Et rabiem potuit? Sacros violare Penates, Palladium Patriae crudeli evertere nisu, Prisca novis mutare, et nil agnoscere sanctum? – Est animal ingens, cervina pelle superbum, In Scythiae sylvis infausto sidere natum; Vixdum conspexit lucem, iam nare sagaci Coepit venari praedas, turbare quietem, Insolito rugire sono, se flectere in omnes Astutae fraudis modulos; adrepere magnis Consiliis patrum; fatales tendere casses; Et coecos captare animos; confundere leges Antiquas; inter Satyros sibi condere regnum: Damius est illi cognomen; victitat herbis Pinguibus, et foliis Pesthani pascitur horti. Cum foret insidiis metuendus, pluribus annis Carcere constrictus, prout rex Patibulius haesit, Ast modo iam liber custodibus atque catenis, Quoslibet in populos ira graviore ferocit: Quidquid hiat scythice, Damio duce militat et res Molitur tragicas, - utinam, o! Et certa ruinae Fundamenta suae! Genus hoc sese armat in omnes, Qui Latii aut Patriae sermonibus ora resolvunt: Praecipue iliricis juraverat odia Musis, Ut sylvis ululata vagis vox barbara vincat: Delere iliricam statuit cum nomine gentem. Ergo ut propositum succedat, nilque maneret Intactum, subito furiosus Damius atram Tendit ad ustrinam, tum ferri mole sonoram Percutit incudem, sonitu omnis sylva remugit: Evigilant Satyri, manibus pedibusque volucres Ad regem currunt; horae spatio ruit ingens Turba Ministrorum et fabrilia pensa capessit; Quos ubi praesentes conspexit Damius, inquit: O Socii! Nostrae purissima massa farinae! Novistis, nec enim vestras quidquam effugit aures, Quanta struant Iliri nostris obstacula rebus; Nescio, quo pleni peregrinae Palladis igne Incumbant Musarum ad opus, imprimisque paternae Culturam linguae studiis ferventibus urgent, Et libris, et dimissis hic inde novellis Adsciscunt socios, sibi eadem gente propinquos. Hos removere ratum est? Aut sunt nostra irrita vota, Aut hi jungendi nobis; haec prima laboris Cura sit, et reliquum, quod ego volo, sponte sequetur: Quare agite, o socii! Prorsus nova pensa laborum Imponam vobis hodie, non malleus isthic Perstrepet, aut quisquam ferri massam igne resolvet. Ecce hic detractas vulpineo corpore pelles Accipite, hinc varias deducite forcipe larvas, Ridiculas, stupidas, picea fuligine tetras. Mandavi: accelerate manus. Hac veste sodales Induam ego fidos, qui nostra negotia curent; Tu vero coetus primarie furcifer! (istis Corbovium alloquitur verbis). Tu protinus ibis Ad Tusculanum mendacis Apollinis antrum, Quaeve paro fabricae portabis munera nostrae. Dum veneris, primo laetas aperito choreas, Allice saltantes, saltantibus injice larvas, Consilio stupidos, promissis ambitiosos, Fraudibus incautos, venales aere lucreris, Sic mentem eripies illis; te magna sequentur Agmina, - ter felix nostris accessio castris! Dixit, et appendit cannabini insignia funis Corbovio ad collum, quem, ne mandata moretur, Ter, quater in dorsum valido pedis impulit ictu. Interea expediunt Satyri mirabile pensum: Quotquot habent formas animalia bruta, tot illi Larvarum species fecerunt, auribus, ungue, Cornubus horrentes, exserto dente minaces, Caudis, caudellis, deformi mystace, barbis, Setis et strumis, quavis ratione facetas. Damius, ut vidit variis distincta figuris Spectra, fero quodam patefecit gaudia risu, Inque suas sedes Satyros cum laude remisit: «Sit restis mihi mors, a corvis devorer!»inquit «Si non possideo dignos diplomate fabros!» Deinde novos adhibet nervos, per Tartara carum Corbovium adjurat, longam illi vellicat aurem: «I! Defer curvo feliciter omnia dorso, Et memor imperii terras, Acheronta fatiga!» Haec dicens solitam petiit pro nocte popinam. Corbovius Domini facturus jussa potentis Ignito curru ficti susceptus Eliae, Fulmine pernicior cunctas praetervolat urbes, Nec secus ac Phaeton quaqua pertransit eundo, Heu late scythicis incendit pectora flammis, Adquiritque novos socios, sectamque propagat. Tandem cum Dravi rapidas enavigat undas, Ad designatum pertingit nudipes antrum Et lacer, et stomacho vacuo, miseraque crumena, Tanta salutatam decuit reverentia terram! Vesper erat, densis indulsit luna tenebris Nocturnas implere vices, dum civibus alto Oppressis somno, Patriae novus advena nostrae Nullo teste patens urbis penetrale subivit. Principio exonerat gravidantem tergore molem, Quove Deus scythius residet sub colle, recondit. Est arcana specus, sunt hic labyrinthea tecta, Suspicione gravem locus iste exhalat odorem. Cura dein fuerat, damnosa in vota benigno Sacra parare Deo; quocirca victima furto Adlata occiditur, sacramque ad Apollinis aram Corbovius offertur, foetosaeque ilia porcae: Et hinc Corbovius se nomine dixit Eliam. Postquam ita muneribus devinxit numen amicum, Insertis ori digitis ter fistulat, et ter Consocios vocat ad lusus, convivia, saltus. Nec mora, certatim concurrunt undique magnis Et parvi, celebres, inhonori (vera fatebor), Ingenio ac opibus miseri, segnes et inepti Cuilibet officio, collo tenus aere gravati, Solvere difficiles, ad bachanalia prompti. Hospitium subeunt humiles, dominoque salutem Depromunt, posthaec mirantur, laudeque multa Corbovii divina colunt haec otia, eundem Diis sibi propitiis missum super aethera tollunt; Hic modus, hac veniunt forma. Tum singuli opimis Accumbunt mensis, sonat acri musica cornu, Pars legit in foliis sortem, pars altera ventrem Exsatiat dapibus; scythicas hic fumigat herbas Longo sub labiis furno, alter masticat illas; Ille viros summos critisat, tertius ille Immutat leges regni, subsellia confert: Sic varii vario sese recreamine pascunt. Festivo interdum teritur nox integra saltu. O conventus iners! O res mirabilis! Isti Conservatorum Patriae sibi nomen adoptant. Mane novo properant ad tristem gaudia finem. Dum repetunt oculi somnum, dum tempus abire Cogit, Corbovius ferales instruit artes: Nempe graves ventos, uno pulmone reclusos, Attrahit in buccam, dein totis viribus efflat Extinguitque faces, et candelabra supinat. Mox autem larvas in eodem collo paratas Imprimit, hospitibus simul haec oracula promit: «Aut Damii regnum vestris augete triumphis, «Aut nunquam scythii sub Apollinis antra venite, «Foedere opus, junctis studiis vis infera cedit.» Audivere Dei voces, claramque revexit Plena dies lucem: quid fit? Sub tecta reditur Propria – principio rumpuntur viscera risu, Deinde metu fugiunt homines, portasque recludunt Tectis ne irrepant volitantia spectra domorum. Quos vultus! quas informes prospectibus hydras Vidimus! ignivomi terrens paradigma baratri, Cornua magna boum, mordaces dente molossi, Os apri vehementer hians, faucesque lupinae, Hirsuti simii, linguis hostilibus angues, Vulpes, foetentesque sues, asinique rudentes, Humanis pedibus gradiuntur in urbe, suamque Ignorant formam, hinc est vocis origo «Casino». Viderat hoc civis quidam pietate vetusta Progrediens ad templa deum, primoque theatri Horruit aspectu, dum animum, sensusque relegit Ter cruce signabat frontem, ter et amplius orans Felicem mortem. «O tristis», conclamat,» imago! Vel stulti regnant, vel habent mortalia finem --------------Entia supremum!»----------------- Hactenus arcanae versuta exordia causae Omnia dispiciens, gestarum conscia rerum Calliope explicuit nobis, nodumque resolvit, Quo religata sibi Satyrorum turba cohaeret. Vos nunc Iliricae, vos patria numina Musae, Famosae Heroum matres, et gloria Martis Et decus aeternum bello memorabilis aevi, Sed quoque Palladiae, dum pax regnabat, alumnae, Dicite, nam testes fueratis, famaque narrat, Susceptae contra Satyros certamina pugnae! «Sylvius Aeneas» (roseo incipit Eucharis ore), Sylvius iliricis proles dilecta Camoenis, Vir totus Patriae vivens, in commoda linguae Pulchra dote refulgescens, rerumque peritus Forte laborabat studiosae ad pulpita Musae: Multa voluminibus detexit, multa notavit Ut reor Annales gentis; festiva repente Emicuit lux integro diffusa cubili Et matrona gravis stellato lucis amictu Constitit ante oculos Sylvii, cui vertice summo Arcus erat Lunae, sese renovantis et astrum Desuper aurifluum, veterani symbola regni. Sylvius e vultu, visaque ab imagine caram Agnovit Patriam: «quae te mihi prospera sistunt Omnia conspicuam, O», inquit, «dulcissima Mater! O! primum sidus vitae! his ego natus in ulnis! Hoc tenerum suxi pectus! dignare quod optas Protinus effari, tua mihi erit sancta voluntas Sive mori jubeas, moriar, sive vivere, vivam Totus in obsequium, et tantae genetricis amorem.» Haec ait, et manibus Divae pius oscula fixit Filius. Illa suum genitum de germine florem Leniter oppressit sinui, dein talia fatur: «Hoc, fili! quo jam recubas sub pectore, saevus Me dolor excruciat, quae diris obruta telis Et belli facibus non sensi, haec improba proles, Degeneres haec infligunt mihi vulnera nati. Ecce vides, illae fusae per compita larvae Et larvis similes animi, mea stirps, mea sunt mors, Artifices miseri, in quod pene dehisco, sepulchri Exitiique sui, patrum sacra jura fidemque Vendere pro Scythiae suspecta merce laborant, Et pudet eloquii materni, et nominis illos Ilirici, ut vafrae properent in rete novercae Me laniant, matremque negant, me saepe Riphei Accusant servile jugum affectare colossi, Et quas non labes, quae non mendacia spargunt, Ut flammas odii incendant, ad jurgia fratres Ducant, haec peccant recti simulamine zeli. Me miseram! quid demerui, quos lacte nutrivi Et callido fovi amplexu, quos pane refeci Et claris atavis ditavi et honoribus auxi, Hi veterem rodunt, qua succrevere, medullam, Te quoque, nate! suis adversum rebus inique Affligent, mihi cum faveas, liventibus haeres Maxima spina oculis ipsorum; sed mihi poenas Progenies ingrata dabit; pars altera major Et sane melior natorum gemma meorum Vivit adhuc in vindicias et gaudia matris, Ista, prout vindex Coelum vult, proelia pro me Instruet, et Satyros acri certamine vincet!» Dixerat, et Jovis Austriaci clypeumque aquilamque Antetulit manibus, seque hoc munimine texit, Dein populi vultum turbae commixta resumpsit. Sylvius, augurio Divae stupefactus adhaeret Multum anceps, animo spes et formido recursant Et dein ipse forum petit, et, quae apparuit, umbram Sollicitis oculis sequitur, matremque requirit, Ast, heu! quis strepitus, quae se spectacula pandunt, Et plateas opplent rapido collecta tumultu. Stat monstrosa acies satyrorum ac infremit armis Praecluditque vias, et fata cruenta minatur. Scribius est turbae dux, larva indutus hyenae, Excitat ad pugnam, caedemque necemque perorans Ipse prior furias iratis manibus efflat: «Macte animo, comites! illam sub casside rubra Invisam nobis gentem sine fine ferite, Hi Damii regnum larvasque odere, voluntque Carniolas isthic cum lege inducere braccas.» Haec stolide inque Jovem Austriacum blasphema locutus Distribuit nummos majoraque dona spopondit, Primum dissidii fomitem ac incendia belli. Ergo congrunit Satyrus grex oreque spumat, Et qua parte sedent proceres tentoria figit, Occupat et spatia, et sellas viridique Quiritum Ambulat in mensa, non ulla modestia, nec jus, Nec pudor effrenes retrahit, fera bestia tandem Impetit Iliridas coelo regique fideles, Nec secus, ac porci nati regione Turonum, Quando vident pulchro venientes agmine cervos, Mox asino pastore suo praeeunte feroces Horrendum tollunt murmur: Lucavia tellus Tota vomit rabiem, frendent ac omnia mordent Obvia, quae veniunt in fauces: denique in umbras Effigies furiunt; neque sic insania cessat, Quin alias aliasque cient in bella cohortes, Ut sic crescat adhuc asinaria foetidior sus: Tali nempe modo Satyri bachantur atroces Et quam quisque refert larvam, susdeque sequuntur; Interea veniunt generoso stemmate nati Purpurea chlamyde insignes et acinace cives, Inclyta posteritas heroum, et sanguis eorum, Qui Tataros olim, qui turcica moenia dextris Disrupere suis: hi adsunt de jure vetusto Concilio patrum socii testesque futuri. Ast ubi conspiciunt adversa parte locatas Larvarum species primis consistere sellis, Vaginis frameas educere; stringere ferrum In caput Iliridum, laesum jamque esse Baracum «Ecce! quid hoc monstri apparet, quo venimus», ajunt, «Quis ferat hanc labem, tecto ut jungamur eodem «Nos, ac ista lues? vires intendite, fratres! «Non opus est gladio, flagris expellite brutam «Pestem! grande nefas, pecudes intrare senatum.» Haec dicunt, et suppositis, quam spectra tenebant, Evertunt humeris mensam, - prostrata jacebat Unica, sed multis immanis bellua larvis, Quae simul ac sensit, pulsari verbere terga, Terga celer vertit, quaeve data est janua fugit. Tunc patuit, qui semper inest animalibus istis. Spiritus addictus Damio, Patriaeque rebellis. Talia famosus dum vidit Scribius heros, Qui prius inclusum cornu comprehendere Martem Visus erat, nunc ex acie fugitivus abibat, - Nactus Amazonidum tutos sub veste recessus, Bucephalus, Stibion, Doderon, asinusque Turonum Ut pellem salvent, olidas subiere cloacas, Quemve locum sentina decet, sentina replevit. Altivolus, magnum quem nutrit insula porcum, Intravit foedam, sociusque Pavonius haram, Fornaces simii, catique, lupique caminos. At stabulum cum barbatis Latoniger haedis, Et proprium quodvis animal quaerebat asylum. Keresus et Tucius flexit, Tomasusque rubebat Cancer vel quaecunque venit meleagris ab Indis, Flexit et Augustus supplex, et fronte tumores Sudabat pingues, caligisque madentibus exit, Et cum fortunae hospitio mutavit arenam. Sic ubi quisquiliis totam purgaverat aulam Riserat, et Iliricis cecinit victoria plausum. Succesu pugnae totum, quod vivit, ovabat. Solus Corbovius, dux, causaque maxima scenae, Corruit in terram exanimis, terramque momordit. Eucharis haec vidit, sincereque omnia nobis Dixit, et Ilirici Parnassum laeta petivit. Dilecti Cives! ut pax refloreat alma, Quod Satyrae scopus est, odiorum tollite causas! Ilirica de gente sumus, patriaque Croatae! Nemo neget gentem – Patriae sub nomine turpes Nemo tegat fraudes, alioquin ludimur extus! – Si fraus est intus: structam quis vitet abyssum? Sit cordi patrium nomen, cessetque Casinum; Fallax Corbovius Scythiae in deserta recedat, Et ferat, unde tulit, signatas stigmate larvas: Sic nos junget amor, concordia prisca redibit Ac aevum felix Ilira de gente Croatis! Tunc mea laudabunt sapientes carmina curas!